Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Xan-vəzir — Azərbaycanda ən çox yazqabağı (bayramqabağı) günlərdə, eləcə də digər fəsillərdə əsasən uşaq və arasında, geniş şəkildə oynanılan qədim oyunlarından biridir.
Oyunun qaydaları
Bu oyunda beş(7, 9 və s.) nəfər iştirak edir. Hər hansı bir yerdə ovuc boyda bir çala qazılır. Beş(7,9 və s.) xırda daş götürülür. Oyunçular növbə ilə beş addımlıqda dayanıb bu daşları ovucun içində saxlamaqla çalaya atırlar. Əgər daşın üçü(5, 7 və s.) oraya düşərsə, o oyunçu çalanın bir tərəfindən durub xan elan edilir. Daşın ikisi(4, 6 və s.) çalaya düşərsə, həmin oyunçu özünü vəzir elan edir, bir(2, 3 və s.) daşı çalaya düşən oyunçu isə ya xana, yada vəzirə "at" olur. Beləliklə, oyunu gedişində "xan", "vəzir" və onların "atları" məlum olur. Oyun qızışdıqca, yeni daşlar çalaya atıldıqca, oyunçuların ifa etdiyi rollar dəyişilir. Bu zaman xanın hökmü yerinə yetirilir. Xan: "Atlanın!" — əmri verdikdə, vəzir və xan at rollarını aparanların çiyinlərində otururlar.
Oyunun sonrakı gedişində heç bir rol əldə etməyən oyunçu – yəni beşinci(yeddinci, doqquzuncu və s.) adam, rolların yenidən dəyişilməsinə səbəb olur. Belə ki, əgər o, daşın beşini(7, 9 və s.) də çalaya salarsa, onda beşinci(yeddinci, doqquzuncu və s.) adam "müharibə" elan edir və xanla vəzir at üstündə hakimiyyət uğurunda vuruşurlar. Əgər vəzir qələbə çalarsa, xanla yerini dəyişir. Yox, əgər xan qalib gələrsə, öz yerində qalır. Əgər beşinci adam daşların dördünü çalaya salarsa, o, hakimiyyətin dəyişildiyini elan edir. Yəni xalqı təmsil edən atlar xan və vəzir olur, xanla vəzir isə atların yerini tuturlar.
Beləliklə, oyun bu şəkildə davam edir.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xan vezir Azerbaycanda en cox yazqabagi bayramqabagi gunlerde elece de diger fesillerde esasen usaq ve arasinda genis sekilde oynanilan qedim oyunlarindan biridir Oyunun qaydalariBu oyunda bes 7 9 ve s nefer istirak edir Her hansi bir yerde ovuc boyda bir cala qazilir Bes 7 9 ve s xirda das goturulur Oyuncular novbe ile bes addimliqda dayanib bu daslari ovucun icinde saxlamaqla calaya atirlar Eger dasin ucu 5 7 ve s oraya duserse o oyuncu calanin bir terefinden durub xan elan edilir Dasin ikisi 4 6 ve s calaya duserse hemin oyuncu ozunu vezir elan edir bir 2 3 ve s dasi calaya dusen oyuncu ise ya xana yada vezire at olur Belelikle oyunu gedisinde xan vezir ve onlarin atlari melum olur Oyun qizisdiqca yeni daslar calaya atildiqca oyuncularin ifa etdiyi rollar deyisilir Bu zaman xanin hokmu yerine yetirilir Xan Atlanin emri verdikde vezir ve xan at rollarini aparanlarin ciyinlerinde otururlar Oyunun sonraki gedisinde hec bir rol elde etmeyen oyuncu yeni besinci yeddinci doqquzuncu ve s adam rollarin yeniden deyisilmesine sebeb olur Bele ki eger o dasin besini 7 9 ve s de calaya salarsa onda besinci yeddinci doqquzuncu ve s adam muharibe elan edir ve xanla vezir at ustunde hakimiyyet ugurunda vurusurlar Eger vezir qelebe calarsa xanla yerini deyisir Yox eger xan qalib gelerse oz yerinde qalir Eger besinci adam daslarin dordunu calaya salarsa o hakimiyyetin deyisildiyini elan edir Yeni xalqi temsil eden atlar xan ve vezir olur xanla vezir ise atlarin yerini tuturlar Belelikle oyun bu sekilde davam edir Istinadlar