fbpx
Wikipedia

Volapük

Avqust 30, 2021

Volapük (Volapük: vol yiyəlik halında «dünya» + pük — adlıq halda "dil" sözlərindən, yəni ki, "dünya dili") — Alman katolik keşişi Yohan Martin Şleyer (alm. Johann Martin Schleyer‎) tərəfindən 1879-cu ildə yaradılan süni beynəlxalq danışıq dili. İlk məşhur belə layihələrdən biri – Volapük tərcümədə - "ümumi dil" mənasını verir.

Dil

Əlifba və tələffüz

 
Şleyer umlaut saitlər üçün alternativ formalardan sitifadə etməyi təklif etmişdir, lakin onlardan nadir hallarda sitifadə olunur.

.

Volapük əlifbası Latın əlifbasına əsaslanır və 27 hərfdən ibarətdir:

Hərf BFA-ya əsasən tələffüzü
a [a]
ä [ɛ]
b [b]
c [tʃ] və ya [dʒ]
d [d]
e [e]
f [f]
Hərf BFA-ya əsasən tələffüzü
g [ɡ]
h [h]
i [i]
j [ʃ] və ya [ʒ]
k [k]
l [l]
m [m]
Hərf BFA-ya əsasən tələffüzü
n [n]
o [o]
ö [ø]
p [p]
r [r]
s [s] və ya [z]
t [t]
Hərf BFA-ya əsasən tələffüzü
u [u]
ü [y]
v [v]
x [ks] və ya [gz]
y [j]
z [ts] və ya [dz]

Umlautlar istisna olmaqla fonologiya sadədir. [r] səsi və samitlərin mürəkkəb birləşmələrə nadir rast olunur, bu da sözlərin uşaqlar və çinlilər, həmçinin də bu səslər olmayan digər millətlər tərəfindən tələffüzünü asanlaşdırmalı idi. Vurğu "-li" sual ədatı istisna olmaqla hər zaman sonuncu hecaya düşür.

Xüsusi samitlər

Alfred A. Post özünün «Comprehensive Volapük Grammar» kitabında Şleyerin yaratdığı bəzi əlavə hərfləri qeyd edir. Bu hərflərə də bəzən rast olunur:

 

[r] səsi

Əvvəlcə Martin Şleyer bu səsi əlifbadan ümumiyyətlə çıxarmağı düşünsə də, daha sonra dilə "r" hərfi olan getdikcə daha çox "yeni söz" əlavə olunmağa başlandı. 1895-ci ildə o, «Kosmopolan» jurnalında əksəriyyətində "r" səsi olan "yeni sözlərin" siyahısını dərc elədi.

Etimologiya və Qrammatika

Volapükdəki söz köklərinin əksəriyyəti ingilis və fransız dillərindən götürülmüşdür, lakin volapükdəki qrammatik qanunlara uyğun və təkarların (omonimlərin) olmaması şərtilə dəyişdirilmişdir. Bundan başqa Şleyer volapükün lüğətini sözlərin mənbə-dillərinin izlərini daşımayan, müstəqil etməyə çalışmışdır. Nəticədə əksər söz kökləri özlərinin etimonlarından çox fərqlənməyə başlamışdılar.. Məsələn, ingilis sözləri olan world ("dünya") və speak ("danışma") vol və pük sözlərinə çevrilmişdilər.

Beynəlxalq leksikanın qeyri-adi yenidən səsləndirilməsi mətbuatda gülüşə hədəf olmuşdur, volapük sözünün özü isə bir çox dillərdə süni bir şeyin sinoniminə çevrildi.

İsim

İsimlər dörd hal üzrə hallana bilər:

  • Adlıq hal — şəkilçisiz: dom ("ev"), vol ("dünya");
  • Yiyəlik hal — "a" şəkilçisi: doma ("evin"), vola ("dünyanın");
  • Yönlük hal — "e" şəkilçisi: dome («evə»), vole ("dünyaya");
  • Təsirlik hal — "i" şəkilçisi: domi ("evi"), voli ("dünyanı");
  • Cəm halda müvafiq olaraq — doms, domas, domes, domis.

Bəziləri həmçinin volapükdə nida və o hissəciyi ilə yazılan çağırış halını da fərqləndirirlər: o böd(s)! — «o, quş (quşlar)!».
Hal formaları alman dilindəki kimi mürəkkəb sözlər yarada bilərlər: Vola-pük dünyanın-dili. Həmçinin dildə söz yaradıcılığında istifadə olunan çox sayda ön şəkilçisi və şəkilçi mövcuddur, məsələn: fam ("şan", "şöhrət") və famum («böyük şöhrət»), lakin onlardan bəziləri, o cümlədən də bu misal De Yonqun islahatı nəticəsində ləğv olunmuşdular.

Feil

Volapükdə feillərin və müxtəlif feil formalarının yaradılmasının mürəkkəb sistemi var, lakin onların demək olar ki, hamısı opsionaldır və istifadəsi məcburi deyil. Məsələn, feilin şəxs-cəm şəkilçiləri formasına görə müvafiq əvəzliklə eynidir:

  • ob(s) əvəzliyi — «mən (biz)», löf ("sevgi") kökünə əlavə olunduqda löfob(s) ("sevirəm, sevirik") əmələ gəlir;
  • ol(s) əvəzliyi — «sən (siz)») löfol(s) — "sevirsən, sevirsiniz";
  • om(s) əvəzliyi — «o (onlar, kişilər)» löfom(s) — "kişi sevir, kişilər sevirlər";
  • of(s) əvəzliyi — «o (onlar, qadınlar)» löfof(s) — "qadın sevir, qadınlar sevirlər";
  • on(s) əvəzliyi — dilin ilk versiyasında qeyri-müəyyən əvəzlik idi, "nə isə" mənasında, ikinci versiyada orta cins əvəzliyidir.
  • oy(s) əvəzliyi — De Yonqun islahatı ilə tətbiq olunmuşdur, volapükün ilkin variantındakı qeyri-müəyyən əvəzliyi əvəz elədi və ilkin versiyadakı on(s) mənasını daşıyır, şəkilçi kimi əlavə olunduqda löfoy(s) — «kimsə sevir (kimlərsə sevirlər)" mənasını verir.

Zamana görə dəyişmə ön və son şəkilçiləri vasitəsilə edilir:
Şühudi keçmiş zama, ä-, a- и o- ön şəkiçiləri:

  • Keçmiş zaman: älöfom — "o sevdi";
  • İndiki zaman: alöfom — "o sevir";
  • Gələcək zaman: olöfom — "o sevəcək";

Perfekt formalar (nəqli keçmiş zaman), i-, e- və u- ön şəkiçiləri:

  • Keçmiş zaman: ilöfom — "o sevmiş";
  • İndiki zaman: elöfom — "o sevib";
  • Gələcək zaman: ulöfom — "o sevəcək";

Həmçinin dildə başqa formalar da var:

  • Məsdər, -ön şəkilçisi, löfön — "sevmək";
  • Feili sifət, -öl şəkilçisi, löföl — "sevən";
  • Əmr forması, -öd şəkilçisi, löfomöd! — "sevsin!";
  • Şərt forması, -öv şəkilçisi, löfomöv, if … — "əgər ..., onda sevərdi";
  • Məchul forma, p- ön şəkilçisi, palöfom — "o sevilir";
  • Sual hissəciyi, -li şəkilçisi, löfom-li — "o sevir?";

Ümumiyyətlə bu şəkilçilər vasitəsilə müxtəlif məlumatlara görə bir neçə mindən bir neçə yüz minə qədər feil forması almaq olar.

Sifət

Sifətlər -ik (gudik — "yaxşı") şəkilçisini əlavə etməklə yaranır, hallanmır və aid olduğu isimdən sonra gəlir. Zərf sifətə -o və ya -i şəkilçisi əlavə etməklə yaranır (gudiko — «yaxşı») və cümlədə ai olduğu feildən sonra gəlir və dəyişmir.

Tarix

Yaranması və ilkin populyarlığı

 
Yohan Martin Şleyer, Volapük dilinin yaradıcısı.

Şleyerin sözlərinə görə 31 mart 1879-cu ilə keçən gecə yuxusu qaçmışdır, bütün gecəni evdə o yana-bu yana gəzirdi, birdən Allah özü yanına gəlib beynəlxalq dilin necə olmalı olduğunu göstərdi. Bütün gecəni o, yeni dilin qrammatikası və lüğətini tərtib etmiş, daha sonra cümlələr qurmuş və hətta şeirlər də dərc eləməyə başlamışdır.

Volapük haqqında ilk məqalə Şleyer tərəfində 1879-cu ilin mayında özü tərəfindən redaktə olunan «Sion arfası» (alm. Sionsharfe‎) katolik jurnalında dərc edilmişdir. 1880-ci ildə dilin müəllifi alman dilində ilk dərslik dərc edir. Şleyerin özü demək olar ki, volapükdə kitab yazmasa da, bir neçə yazıçı bununla məşğul olmuşdular. Uzun müddət dil çox populyar idi və artıq 1889-cu ilə volapükdə bütün dünyada 25 jurnal dərc edilirdi, 25 dildə 316 dərslik yazılmışdı və 283 klub fəaliyyət göstərirdi. Hətta volapükün bir insan üçün ana dili olduğu hal da məlumdur: bu, volapük professoru Henri Konun (ing. Henry Cohn) qızı Korin Kon (ing. Corinne Cohn) olmuşdur. 1884-cü ildə Fridrisxafendə volapük tərəfdarlarının konvensiyası keçirilmişdir, lakin konvensiyada işçi dil alman dili idi, 1887-ci ildə Menhendə keçirilən ikinci konvensiya da belə keçirilmişdir. Yalnız üçüncü konvensiya (1889-cu ildə Parisdə) volapükdə keçirilmişdir. 1889-cu ilə volapükdə 30-dan çox dövri nəşr çıxır, 255-dən çox birlik var idi. Volapükün tədrisi ilə 1100-dən çox müəllim və 50-dən çox professor məşğul idi.

Populyarlığın azalması

İlk dövrlərdə volapükün populyarlığına səbəb xeyli dərəcədə onun sadəliyi idi. Burada təbii dillərin bir çox çatışmazlıqları yox idi, məsələn:

  • mürəkkəb orfoqrafiya (ingilis və fransız dillərinə xas);
  • ikili say (ərəb və bəzi slavyan dillərinə xas);
  • vurğunun müxtəlif yerlərə düşməsi (rus dilinə xas);
  • çoxmənalı sözlər, omonimlər omofonlar.

Amma eyni zamanda alman dili daşıyıcıları tərəfindən mürəkkəblik kimi qəbul edilməmiş alman dilinin bəzi xüsusiyyətləri də volapükə keçdi. Məsələn, isimlər 2 saya və 4 hala, feillər — 6 zaman, 4 formaya, 2 növə malik idilər, şəxslərə və saya görə dəyişirdilər. 1931-ci il islahatına qədər feillər cinslərə görə dəyişirdilər. Hərf və səslərin birmənalılığı prinsipi pozulurdu ([ks], [gz], [ts], [dz], [tʃ], [dʒ] səsləri bir hərflə ifadə olunurdular, bəzi hərflər iki cür oxuna bilərdilər). Söz yaradıcılığı sistemi alman dilindəki kimi uzun sözlərin yaranmasına səbəb olurdu, məsələn, klonalitakipafabludacifalopasekretan. Leksikada Avropa dillərinin tanınmaz hala salınmış elementlərindən istifadə olunurdular. Qrammatikanın mürəkkəbliyi və leksikanın beynəlmiləl olmaması daha sonralar da tənqidə səbəb olmuşdur (daha sadə dillər yarandıqdan sonra). Bunlar volapükün populyarlığının azalmasına səbəb olmuşdular.

 
Ogüst Kerkqoffs.

Uzun müddət Volapük Akademiyasının direktoru flandriyalı kriptoqraf Ogüst Kerkqoffs (alm. Auguste Kerckhoffs‎) olmuşdur. Zamanla onunla Şleyer arasında mübahisələr yaranmışdır. Buna səbəb Şleyerin volapükü öz mülkiyyəti hesab etməsi və hər hansı dəyişikliyin edilməsini inkar etməsi idi. Bu, volapükçülər arasında parçalanmaya və bir çoxlarının idiom neutral və esperanto kimi alternativ dil layihələrinə qoşulmalarına səbəb oldu. Daha sadə etimologiya və qrammatikayaya malik esperantonun 1887-ci ildə yaranması volapükün vəziyyətini daha da ağırlaşdırdı. Nəticədə bir çox volapük klubu esperanto klublarına çevrildilər.

İslahat

 
Ari de Yonq, volapük islahatının ideoloqu

1920-ci ildə başda hollandiyalı Ari de Yonq (nid. Arie de Jong) başda olmaqla volapükçülərin kiçik bir qrupu dildə islahatlar keçirərək onu 1931-ci ildə açıqladılar. De Yinq qrammatikanı sadələşdirdi (nadir hallarda istifadə olunan feil formaların, feillərin cins şəkilçilərini ləğv elədi), "r" səsi isə daha çox istifadə olunmağa başladı. Bunun nəticəsində bəzi sözlər ingilis və ya alman dilindəki ilkin variantlarına daha çox oxşamağa başladılar (məsələn, lömib ("yağış") bundan sonra rein oldu). De Yonqun islahatından sonra volapük qısa müddət üçün Hollandiya və Almaniyada populyarlıq qazanır, lakin nasistlərin hakimiyyətə gəlməsi ilə bu ölkələrdə süni dillərin öyrənilməsi qadağan olunur və bu, volapük hərəlkətini sıfıra endirir.

Volapük bu gün

 
Vikipediyada volapükün loqotipi

O zamandan volapükçülər hərəkatı çox aşağı səviyyədədir. Bu gün dünyada cəmi 20-30 volapükçü vardır.

Volapükdə Vikipediya

Volapük dilində Vikipediya demək olar ki, bütün məqalələrinin botlar tərəfindən yaradıldığı ilə məşhurdur. Demək olar ki, bütün botlar bu layihənin cəmi bir fəal üzvü — Smeira tərəfindən yaradılıb. Bu, bir çox başqa Vikipediyaçının etirazına səbəb olmuşdur və onlar belə şeylərin Vikipediya qaydalarına uyğun olmadığını əsas gətirərək Vikipediyanın bu bölməsinin ləğv edilməsini tələb edirlər.

Mətn nümunələri

Volapükdə mətnlərin müqayisəsi (Atamız duası)

İlkin voalpük. İslah edilmiş volapük.
O Fat obas, kel binol in süls, paisaludomöz nem ola!
O Fat obas, kel binol in süls! Nem olik pasalüdükonöd!
Kömomöd monargän ola!
Regän ola kömonöd!
Jenomöz vil olik, äs in sül, i su tal!
Vil olik jenonöd, äsä in sül, i su tal!
Bodi obsik vädeliki givolös obes adelo!
 		Givolös obes adelo bodi aldelik obsik!
E pardolös obes debis obsik,
 		E pardolös obes döbotis obsik,
Äs id obs aipardobs debeles obas.
 		Äsä i obs pardobs utanes, kels edöbons kol obs.
E no obis nindukolös in tentadi;
 		E no blufodolös obis,
Sod aidalivolös obis de bad.
 		Ab livükolös obis de bad!
(Ibä dutons lü ol regän, e nämäd e glor jü ün laidüp.)
Jenosöd! So binosös!

İstinadlar

  1. ↑ . 2004-01-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2004-01-19.
  2. . 2005-04-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-05-30.
  3. Yahoo! Groups
  4. ↑ Pük, Memory — Page 1 — Art — New York — Village Voice
  5. ↑ . 2012-02-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-05-30.
  6. Кузнецов С. Н. Краткий словарь интерлингвистических терминов // Проблемы международного вспомогательного языка. — М.: Наука, 1991. Статья «Волапюк»
  7. meta:Proposals for closing projects/Closure of Volapük Wikipedia

Xarici keçidlər

  • Kniele, Rupert. 1889. Das erste Jahrzehnt der Weltsprache Volapük. (описание первых десяти лет истории волапюка).
  • Обзор грамматики волапюка (англ.) 2007-09-27 at the Wayback Machine
  • Handbook of Volapük 2016-04-23 at the Wayback Machine, Charles E. Sprague (1888)
  • Курс 10 уроков современного волапюка 2016-04-23 at the Wayback Machine
  • Список ссылок о волапюке 2012-02-04 at the Wayback Machine
  • Статья о волапюке от 1911 года в энциклопедии Британника
  • Библиография книг на волапюке 2004-09-09 at the Wayback Machine
  • Volapükalised — Группа волапюка на сайте Yahoo groups, главное место дискуссий на волапюке, о нём и о других искусственных языках
  • Flenef bevünetik Volapüka / International Friendship of The World Language
  • Vödasbukalised — Группа создания специальной терминологии на волапюке на сайте Yahoo groups
  • Glup ICQ Volapükik
  • Blueprints for Babel: Volapük 2005-04-03 at the Wayback Machine — Описание грамматики волапюка
  • Большие коллекции текстов на Воляпюке находятся в Музее Эсперанто в Вене ([1] 2007-12-21 at the Wayback Machine), в Центре Изучения и Документирования Международного Языка в Ля Шо де Фон (La Chaux-de-Fonds), Швейцария и в Американском Философском Обществе в Филадельфии ([2] 2005-12-17 at the Wayback Machine).
   Dil ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.


Avqust 30, 2021
volapük, yiyəlik, halında, dünya, pük, adlıq, halda, sözlərindən, yəni, dünya, dili, alman, katolik, keşişi, yohan, martin, şleyer, johann, martin, schleyer, tərəfindən, 1879, ildə, yaradılan, süni, beynəlxalq, danışıq, dili, məşhur, belə, layihələrdən, biri, . Volapuk Volapuk vol yiyelik halinda dunya puk adliq halda dil sozlerinden yeni ki dunya dili Alman katolik kesisi Yohan Martin Sleyer alm Johann Martin Schleyer terefinden 1879 cu ilde yaradilan suni beynelxalq danisiq dili Ilk meshur bele layihelerden biri Volapuk tercumede umumi dil menasini verir Mundericat 1 Dil 1 1 Elifba ve teleffuz 1 2 Xususi samitler 1 2 1 r sesi 1 3 Etimologiya ve Qrammatika 1 1 3 1 Isim 1 3 2 Feil 1 3 3 Sifet 2 Tarix 2 1 Yaranmasi ve ilkin populyarligi 2 2 Populyarligin azalmasi 2 3 Islahat 2 4 Volapuk bu gun 2 4 1 Volapukde Vikipediya 3 Metn numuneleri 3 1 Volapukde metnlerin muqayisesi Atamiz duasi 4 Istinadlar 5 Xarici kecidlerDil RedakteElifba ve teleffuz Redakte Sleyer umlaut saitler ucun alternativ formalardan sitifade etmeyi teklif etmisdir lakin onlardan nadir hallarda sitifade olunur Volapuk elifbasi Latin elifbasina esaslanir ve 27 herfden ibaretdir Herf BFA ya esasen teleffuzua a a ɛ b b c tʃ ve ya dʒ d d e e f f Herf BFA ya esasen teleffuzug ɡ h h i i j ʃ ve ya ʒ k k l l m m Herf BFA ya esasen teleffuzun n o o o o p p r r s s ve ya z t t Herf BFA ya esasen teleffuzuu u u y v v x ks ve ya gz y j z ts ve ya dz Umlautlar istisna olmaqla fonologiya sadedir r sesi ve samitlerin murekkeb birlesmelere nadir rast olunur bu da sozlerin usaqlar ve cinliler hemcinin de bu sesler olmayan diger milletler terefinden teleffuzunu asanlasdirmali idi Vurgu li sual edati istisna olmaqla her zaman sonuncu hecaya dusur Xususi samitler Redakte Alfred A Post ozunun Comprehensive Volapuk Grammar kitabinda Sleyerin yaratdigi bezi elave herfleri qeyd edir Bu herflere de bezen rast olunur r sesi Redakte Evvelce Martin Sleyer bu sesi elifbadan umumiyyetle cixarmagi dusunse de daha sonra dile r herfi olan getdikce daha cox yeni soz elave olunmaga baslandi 1895 ci ilde o Kosmopolan jurnalinda ekseriyyetinde r sesi olan yeni sozlerin siyahisini derc eledi Etimologiya ve Qrammatika 1 Redakte Volapukdeki soz koklerinin ekseriyyeti ingilis ve fransiz dillerinden goturulmusdur lakin volapukdeki qrammatik qanunlara uygun ve tekarlarin omonimlerin olmamasi sertile deyisdirilmisdir Bundan basqa Sleyer volapukun lugetini sozlerin menbe dillerinin izlerini dasimayan musteqil etmeye calismisdir Neticede ekser soz kokleri ozlerinin etimonlarindan cox ferqlenmeye baslamisdilar Meselen ingilis sozleri olan world dunya ve speak danisma vol ve puk sozlerine cevrilmisdiler Beynelxalq leksikanin qeyri adi yeniden seslendirilmesi metbuatda guluse hedef olmusdur volapuk sozunun ozu ise bir cox dillerde suni bir seyin sinonimine cevrildi Isim Redakte Isimler dord hal uzre hallana biler Adliq hal sekilcisiz dom ev vol dunya Yiyelik hal a sekilcisi doma evin vola dunyanin Yonluk hal e sekilcisi dome eve vole dunyaya Tesirlik hal i sekilcisi domi evi voli dunyani Cem halda muvafiq olaraq doms domas domes domis Bezileri hemcinin volapukde nida ve o hisseciyi ile yazilan cagiris halini da ferqlendirirler o bod s o qus quslar Hal formalari alman dilindeki kimi murekkeb sozler yarada bilerler Vola puk dunyanin dili Hemcinin dilde soz yaradiciliginda istifade olunan cox sayda on sekilcisi ve sekilci movcuddur meselen fam san sohret ve famum boyuk sohret lakin onlardan bezileri o cumleden de bu misal De Yonqun islahati neticesinde legv olunmusdular Feil Redakte Volapukde feillerin ve muxtelif feil formalarinin yaradilmasinin murekkeb sistemi var lakin onlarin demek olar ki hamisi opsionaldir ve istifadesi mecburi deyil Meselen feilin sexs cem sekilcileri formasina gore muvafiq evezlikle eynidir ob s evezliyi men biz lof sevgi kokune elave olunduqda lofob s sevirem sevirik emele gelir ol s evezliyi sen siz lofol s sevirsen sevirsiniz om s evezliyi o onlar kisiler lofom s kisi sevir kisiler sevirler of s evezliyi o onlar qadinlar lofof s qadin sevir qadinlar sevirler on s evezliyi dilin ilk versiyasinda qeyri mueyyen evezlik idi ne ise menasinda ikinci versiyada orta cins evezliyidir oy s evezliyi De Yonqun islahati ile tetbiq olunmusdur volapukun ilkin variantindaki qeyri mueyyen evezliyi evez eledi ve ilkin versiyadaki on s menasini dasiyir sekilci kimi elave olunduqda lofoy s kimse sevir kimlerse sevirler menasini verir Zamana gore deyisme on ve son sekilcileri vasitesile edilir Suhudi kecmis zama a a i o on sekicileri Kecmis zaman alofom o sevdi Indiki zaman alofom o sevir Gelecek zaman olofom o sevecek Perfekt formalar neqli kecmis zaman i e ve u on sekicileri Kecmis zaman ilofom o sevmis Indiki zaman elofom o sevib Gelecek zaman ulofom o sevecek Hemcinin dilde basqa formalar da var Mesder on sekilcisi lofon sevmek Feili sifet ol sekilcisi lofol seven Emr formasi od sekilcisi lofomod sevsin Sert formasi ov sekilcisi lofomov if eger onda severdi Mechul forma p on sekilcisi palofom o sevilir Sual hisseciyi li sekilcisi lofom li o sevir Umumiyyetle bu sekilciler vasitesile muxtelif melumatlara gore bir nece minden bir nece yuz mine qeder feil formasi almaq olar 2 Sifet Redakte Sifetler ik gudik yaxsi sekilcisini elave etmekle yaranir hallanmir ve aid oldugu isimden sonra gelir Zerf sifete o ve ya i sekilcisi elave etmekle yaranir gudiko yaxsi ve cumlede ai oldugu feilden sonra gelir ve deyismir Tarix RedakteYaranmasi ve ilkin populyarligi Redakte Yohan Martin Sleyer Volapuk dilinin yaradicisi Sleyerin sozlerine gore 31 mart 1879 cu ile kecen gece yuxusu qacmisdir butun geceni evde o yana bu yana gezirdi birden Allah ozu yanina gelib beynelxalq dilin nece olmali oldugunu gosterdi Butun geceni o yeni dilin qrammatikasi ve lugetini tertib etmis daha sonra cumleler qurmus ve hetta seirler de derc elemeye baslamisdir 3 Volapuk haqqinda ilk meqale Sleyer terefinde 1879 cu ilin mayinda ozu terefinden redakte olunan Sion arfasi alm Sionsharfe katolik jurnalinda derc edilmisdir 1880 ci ilde dilin muellifi alman dilinde ilk derslik derc edir Sleyerin ozu demek olar ki volapukde kitab yazmasa da bir nece yazici bununla mesgul olmusdular Uzun muddet dil cox populyar idi ve artiq 1889 cu ile volapukde butun dunyada 25 jurnal derc edilirdi 25 dilde 316 derslik yazilmisdi ve 283 klub fealiyyet gosterirdi Hetta volapukun bir insan ucun ana dili oldugu hal da melumdur bu volapuk professoru Henri Konun ing Henry Cohn qizi Korin Kon ing Corinne Cohn olmusdur 4 1884 cu ilde Fridrisxafende volapuk terefdarlarinin konvensiyasi kecirilmisdir lakin konvensiyada isci dil alman dili idi 1887 ci ilde Menhende kecirilen ikinci konvensiya da bele kecirilmisdir Yalniz ucuncu konvensiya 1889 cu ilde Parisde volapukde kecirilmisdir 5 1889 cu ile volapukde 30 dan cox dovri nesr cixir 255 den cox birlik var idi Volapukun tedrisi ile 1100 den cox muellim ve 50 den cox professor mesgul idi 1 Populyarligin azalmasi Redakte Ilk dovrlerde volapukun populyarligina sebeb xeyli derecede onun sadeliyi idi Burada tebii dillerin bir cox catismazliqlari yox idi meselen murekkeb orfoqrafiya ingilis ve fransiz dillerine xas ikili say ereb ve bezi slavyan dillerine xas vurgunun muxtelif yerlere dusmesi rus diline xas coxmenali sozler omonimler omofonlar Amma eyni zamanda alman dili dasiyicilari terefinden murekkeblik kimi qebul edilmemis alman dilinin bezi xususiyyetleri de volapuke kecdi Meselen isimler 2 saya ve 4 hala feiller 6 zaman 4 formaya 2 nove malik idiler sexslere ve saya gore deyisirdiler 1931 ci il islahatina qeder feiller cinslere gore deyisirdiler Herf ve seslerin birmenaliligi prinsipi pozulurdu ks gz ts dz tʃ dʒ sesleri bir herfle ifade olunurdular bezi herfler iki cur oxuna bilerdiler Soz yaradiciligi sistemi alman dilindeki kimi uzun sozlerin yaranmasina sebeb olurdu meselen klonalitakipafabludacifalopasekretan Leksikada Avropa dillerinin taninmaz hala salinmis elementlerinden istifade olunurdular Qrammatikanin murekkebliyi ve leksikanin beynelmilel olmamasi daha sonralar da tenqide sebeb olmusdur daha sade diller yarandiqdan sonra Bunlar volapukun populyarliginin azalmasina sebeb olmusdular 6 Ogust Kerkqoffs Uzun muddet Volapuk Akademiyasinin direktoru flandriyali kriptoqraf Ogust Kerkqoffs alm Auguste Kerckhoffs olmusdur Zamanla onunla Sleyer arasinda mubahiseler yaranmisdir Buna sebeb Sleyerin volapuku oz mulkiyyeti hesab etmesi ve her hansi deyisikliyin edilmesini inkar etmesi idi 5 Bu volapukculer arasinda parcalanmaya ve bir coxlarinin idiom neutral ve esperanto kimi alternativ dil layihelerine qosulmalarina sebeb oldu Daha sade etimologiya ve qrammatikayaya malik esperantonun 1887 ci ilde yaranmasi volapukun veziyyetini daha da agirlasdirdi Neticede bir cox volapuk klubu esperanto klublarina cevrildiler Islahat Redakte Ari de Yonq volapuk islahatinin ideoloqu 1920 ci ilde basda hollandiyali Ari de Yonq nid Arie de Jong basda olmaqla volapukculerin kicik bir qrupu dilde islahatlar kecirerek onu 1931 ci ilde aciqladilar De Yinq qrammatikani sadelesdirdi nadir hallarda istifade olunan feil formalarin feillerin cins sekilcilerini legv eledi r sesi ise daha cox istifade olunmaga basladi Bunun neticesinde bezi sozler ingilis ve ya alman dilindeki ilkin variantlarina daha cox oxsamaga basladilar meselen lomib yagis bundan sonra rein oldu De Yonqun islahatindan sonra volapuk qisa muddet ucun Hollandiya ve Almaniyada populyarliq qazanir lakin nasistlerin hakimiyyete gelmesi ile bu olkelerde suni dillerin oyrenilmesi qadagan olunur ve bu volapuk herelketini sifira endirir Volapuk bu gun Redakte Vikipediyada volapukun loqotipi O zamandan volapukculer herekati cox asagi seviyyededir Bu gun dunyada cemi 20 30 volapukcu vardir 4 Volapukde Vikipediya Redakte Volapuk dilinde Vikipediya demek olar ki butun meqalelerinin botlar terefinden yaradildigi ile meshurdur Demek olar ki butun botlar bu layihenin cemi bir feal uzvu Smeira terefinden yaradilib Bu bir cox basqa Vikipediyacinin etirazina sebeb olmusdur ve onlar bele seylerin Vikipediya qaydalarina uygun olmadigini esas getirerek Vikipediyanin bu bolmesinin legv edilmesini teleb edirler 7 Metn numuneleri RedakteVolapukde metnlerin muqayisesi Atamiz duasi Redakte Ilkin voalpuk Islah edilmis volapuk O Fat obas kel binol in suls paisaludomoz nem ola O Fat obas kel binol in suls Nem olik pasaludukonod Komomod monargan ola Regan ola komonod Jenomoz vil olik as in sul i su tal Vil olik jenonod asa in sul i su tal Bodi obsik vadeliki givolos obes adelo Givolos obes adelo bodi aldelik obsik E pardolos obes debis obsik E pardolos obes dobotis obsik As id obs aipardobs debeles obas Asa i obs pardobs utanes kels edobons kol obs E no obis nindukolos in tentadi E no blufodolos obis Sod aidalivolos obis de bad Ab livukolos obis de bad Iba dutons lu ol regan e namad e glor ju un laidup Jenosod So binosos Istinadlar Redakte 1 2 VOLAPYuK 2004 01 19 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2004 01 19 Blueprints for Babel Volapuk 2005 04 03 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 05 30 Yahoo Groups 1 2 Puk Memory Page 1 Art New York Village Voice 1 2 The Esperanto Book 3 2012 02 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 05 30 Kuznecov S N Kratkij slovar interlingvisticheskih terminov Problemy mezhdunarodnogo vspomogatelnogo yazyka M Nauka 1991 Statya Volapyuk meta Proposals for closing projects Closure of Volapuk WikipediaXarici kecidler RedakteKniele Rupert 1889 Das erste Jahrzehnt der Weltsprache Volapuk opisanie pervyh desyati let istorii volapyuka Obzor grammatiki volapyuka angl Arxivlesdirilib 2007 09 27 at the Wayback Machine Handbook of Volapuk Arxivlesdirilib 2016 04 23 at the Wayback Machine Charles E Sprague 1888 Kurs 10 urokov sovremennogo volapyuka Arxivlesdirilib 2016 04 23 at the Wayback Machine Spisok ssylok o volapyuke Arxivlesdirilib 2012 02 04 at the Wayback Machine Statya o volapyuke ot 1911 goda v enciklopedii Britannika Bibliografiya knig na volapyuke Arxivlesdirilib 2004 09 09 at the Wayback Machine Volapukalised Gruppa volapyuka na sajte Yahoo groups glavnoe mesto diskussij na volapyuke o nyom i o drugih iskusstvennyh yazykah Flenef bevunetik Volapuka International Friendship of The World Language Vodasbukalised Gruppa sozdaniya specialnoj terminologii na volapyuke na sajte Yahoo groups Glup ICQ Volapukik Blueprints for Babel Volapuk Arxivlesdirilib 2005 04 03 at the Wayback Machine Opisanie grammatiki volapyuka Bolshie kollekcii tekstov na Volyapyuke nahodyatsya v Muzee Esperanto v Vene 1 Arxivlesdirilib 2007 12 21 at the Wayback Machine v Centre Izucheniya i Dokumentirovaniya Mezhdunarodnogo Yazyka v Lya Sho de Fon La Chaux de Fonds Shvejcariya i v Amerikanskom Filosofskom Obshestve v Filadelfii 2 Arxivlesdirilib 2005 12 17 at the Wayback Machine Dil ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Volapuk amp oldid 6088242, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.