| Vindhya | |
|---|---|
| |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 752 m |
| Yerləşməsi | |
| HGYO | |
| Ölkə | |
![]() Vindhya | |
Vindhya — silsiləsi Hindistanın qərb-mərkəzi hissəsində yerləşən, mürəkkəb və fasiləli dağ silsilələri, təpə zəncirləri, yüksəkliklər və yayla uçurumlarından ibarət bir sistemdir.
Texniki baxımdan Vindhya dağları Hindistanın ən hündür dağ silsilələri sırasına daxildir. Vindhyaların dəqiq sərhədləri aydın şəkildə müəyyən edilməmişdir və tarixi baxımdan bu termin Mərkəzi Hindistanda bir neçə fərqli təpə sistemini, o cümlədən bu gün Satpura silsiləsi kimi tanınan ərazini də əhatə edirdi. Bu gün isə termin əsasən Madhya-Pradeş əyalətində Narmada çayının şimalında və ona təxminən paralel uzanan uçurum və onun təpəlik davamlarını ifadə edir. Tərifdən asılı olaraq, silsilə qərbdə Qücəratadək, şimalda Uttar-Pradeş və Bihara, şərqdə isə Çhattisqarha qədər uzana bilər. Vindhyaların orta hündürlüyü də müxtəlif mənbələrə görə dəyişir.
Vindhya dağları Hindistan mifologiyasında və tarixində böyük əhəmiyyətə malikdir. Bir sıra qədim mətnlərdə Vindhyalar qədim hind-ari xalqlarının ərazisi olan Aryavartanın cənub sərhədi kimi göstərilir. Bu gün hind-ari dilləri Vindhyaların cənubunda da danışılmasına baxmayaraq, bu dağ silsiləsi hələ də Şimali və Cənubi Hindistan arasında ənənəvi sərhəd hesab olunur. Keçmiş Vindhya Pradeş əyaləti də adını Vindhya dağ silsiləsindən almışdır.
Etimologiya və adlar
| ]Amarakosha əsərinə yazılmış bir şərhin müəllifinə görə, Vindhya sözü sanskrit dilindəki vaindh (“mane olmaq, qarşısını kəsmək”) sözündən yaranmışdır. Mifoloji bir rəvayətə görə (aşağıda qeyd olunur), Vindhya dağları bir vaxtlar Günəşin yolunu bağlamış və ad da buradan qaynaqlanmışdır. Ramayana dastanında deyilir ki, daim böyüyən və Günəşin yolunu kəsən böyük Vindhya dağı, müdrik Aqastyanın sözünə itaət edərək daha da böyüməyi dayandırmışdır. Başqa bir nəzəriyyəyə görə isə “Vindhya” adı sanskrit dilində “ovçu” mənasını verir və bu ad bölgədə yaşayan qəbilə ovçu-yığıcılarla əlaqəli ola bilər
Vindhya silsiləsi həmçinin “Vindhyachala” və ya “Vindhyachal” adı ilə də tanınır; achala (sanskrit) və ya achal (hind dili) şəkilçisi “dağ” mənasını ifadə edir. Mahabharata eposunda bu silsilə Vindhyapadaparvata adı ilə də xatırlanır. Yunan coğrafiyaşünası Ptolemey bu dağ silsiləsini Vindius və ya Ouindion adlandırmış və onu Namados (Narmada) və Nanagouna (Tapti) çaylarının mənbəyi kimi təsvir etmişdir. Kaushitaki Upanişadda qeyd olunan “Daksinaparvata” (“Cənub dağı”) da Vindhya dağları ilə eyniləşdirilir.
Mədəni əhəmiyyəti
| ]Vindhya dağları ənənəvi olaraq Hindistanın şimalı ilə cənubu arasındakı coğrafi sərhəd hesab olunur və Hindistanın həm mifologiyasında, həm də coğrafiyasında mühüm və seçkin mövqeyə malikdir. Qədim Hind mətnlərində Vindhyalar indo-arilərin yaşadığı ərazilərlə digər xalqların torpaqları arasındakı ayırıcı xətt kimi təqdim edilir. Ən qədim hindu mətnləri onları Aryavartanın cənub sərhədi kimi qəbul edir. Mahabharata dastanında qeyd olunur ki, Nişadalar və digər mleçça tayfaları Vindhya meşələrində yaşayırlar. Daha sonralar indo-ari dilləri (məsələn, marathi və konkani) Vindhyalardan cənuba doğru yayılsa da, Vindhya dağları Hindistanın şimalı ilə cənubu arasında ənənəvi sərhəd kimi qəbul edilməyə davam etmişdir.
Vindhyalar Hindistan mifoloji rəvayətlərində də mühüm yer tutur. Dağlar çox hündür olmasa da, tarixən sıx bitki örtüyü və orada yaşayan düşmən tayfalar səbəbindən son dərəcə keçilməz və təhlükəli hesab olunmuşdur. Ramayana kimi qədim sanskrit mətnlərində Vindhyalar adamyeyənlər və cinlər tərəfindən məskunlaşmış naməlum ərazi kimi təsvir edilir. Sonrakı mətnlərdə isə Vindhya silsiləsi Şaktinin (ilahə Kali və ya Durqanın) qəzəbli formasının məskəni kimi göstərilir; o, cinləri məhv etdikdən sonra burada yaşamışdır. İlahə Vindhyavasini (“Vindhya sakini”) adlandırılır və ona həsr olunmuş məbəd Uttar Pradeş ştatındakı Vindhyaçal şəhərində yerləşir. Mahabharata Vindhyaları Kalinin “əbədi məskəni” kimi xatırladır.
Bir əfsanəyə görə, Vindhya dağı bir zamanlar Meru dağı ilə yarışaraq o qədər böyümüşdü ki, günəşin qarşısını kəsmişdi. Müdrik Aqastya isə cənuba keçə bilməsi üçün Vindhyadan öz hündürlüyünü azaltmağı xahiş etdi. Aqastyaya hörmət əlaməti olaraq Vindhya alçaldı və Aqastya şimala qayıdana qədər bir daha böyüməyəcəyinə söz verdi. Aqastya cənubda məskunlaşdı və Vindhya dağı verdiyi sözə sadiq qalaraq bir daha böyümədi.
Valmikinin Ramayanasının Kişkindha Kandasında Mayanın Vindhya dağlarında bir saray tikdiyi qeyd olunur. Daşakumaracarita əsərində isə Maqadha kralı Racahamsa və onun nazirlərinin müharibədə məğlub olduqdan sonra öz krallıqlarından qovulmaları və Vindhya meşəsində yeni bir koloniyanın əsasını qoymaları təsvir edilir.
Vindhya dağları Hindistanın milli himnində adı çəkilən cəmi iki dağ silsiləsindən biridir; digəri isə Himalay dağlarıdır.
İstinadlar
| ]- Kalidasa, HH Wilson. The Mégha dúta; or, Cloud messenger. 1843. 19–20.
- "Sloka & Translation | Valmiki Ramayanam". www.valmiki.iitk.ac.in. İstifadə tarixi: 2 aprel 2018.
- Prabhakar Patil. Myths and Traditions in India. BPI. 2004. səh. 75. ISBN .
- Anura Goonasekera; Cees J. Hamelink; Venkat Iyer, redaktorlar Cultural Rights in a Global World. Eastern Universities Press. 2003. səh. 186. ISBN .
- . A Concise History of South India. Oxford University Press. 2014. səh. xviii. ISBN .
- Ved Vyasa. The Mahabharata (12.58.3211). Translated by Kisari Mohan Ganguli. Bhārata Press. 1886.
- John Avery. "Influence of the Aryans upon the Aboriginal speech of India". The American Antiquarian. Jameson & Morse. 3. 1880: 122.
- Jürgen Neuß. Narmadāparikramā – Circumambulation of the Narmadā River: On the Tradition of a Unique Hindu Pilgrimage. BRILL. 2012. səh. 20. ISBN .
- Stephen Vincent Brennan. Classic Legendary Hero Stories: Extraordinary Tales of Honor, Courage, and Valor. Globe Pequot Press. yanvar 2006. səh. 5. ISBN .
- . Vindhyavasini: Local Goddess yet Great Goddess // John Stratton Hawley; Donna M. Wulff (redaktorlar ). Devī: Goddesses of India. Motilal Banarsidass. 1998. səh. 49. ISBN .
- Vanamali. Shakti: Realm of the Divine Mother. Inner Traditions / Bear & Co. 21 iyul 2008. səh. 166. ISBN .
- Ved Vyasa. The Mahabharata (4.6.232). Translated by Kisari Mohan Ganguli. Bhārata Press. 1886.
- Roshen Dalal. The Religions of India: A Concise Guide to Nine Major Faiths. Penguin Books Limited. 2014. səh. 124. ISBN .
- Swami Parmeshwaranand. Encyclopaedic Dictionary of Puranas. Sarup & Sons. 2001. səh. 871. ISBN .
- Edgar Thorpe; Showick Thorpe. Pearson General Knowledge Manual 2009. Pearson Education India. 2008. 323–326. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
24 37 03 sm e 82 00 17 s u H G Y O Vikipediya azad ensiklopediya VindhyaUmumi melumatlarMutleq hundurluyu 752 mYerlesmesi24 37 03 sm e 82 00 17 s u H G Y OOlke HindistanVindhya Vikianbarda elaqeli mediafayllar Vindhya silsilesi Hindistanin qerb merkezi hissesinde yerlesen murekkeb ve fasileli dag silsileleri tepe zencirleri yukseklikler ve yayla ucurumlarindan ibaret bir sistemdir Texniki baximdan Vindhya daglari Hindistanin en hundur dag silsileleri sirasina daxildir Vindhyalarin deqiq serhedleri aydin sekilde mueyyen edilmemisdir ve tarixi baximdan bu termin Merkezi Hindistanda bir nece ferqli tepe sistemini o cumleden bu gun Satpura silsilesi kimi taninan erazini de ehate edirdi Bu gun ise termin esasen Madhya Prades eyaletinde Narmada cayinin simalinda ve ona texminen paralel uzanan ucurum ve onun tepelik davamlarini ifade edir Terifden asili olaraq silsile qerbde Quceratadek simalda Uttar Prades ve Bihara serqde ise Chattisqarha qeder uzana biler Vindhyalarin orta hundurluyu de muxtelif menbelere gore deyisir Vindhya daglari Hindistan mifologiyasinda ve tarixinde boyuk ehemiyyete malikdir Bir sira qedim metnlerde Vindhyalar qedim hind ari xalqlarinin erazisi olan Aryavartanin cenub serhedi kimi gosterilir Bu gun hind ari dilleri Vindhyalarin cenubunda da danisilmasina baxmayaraq bu dag silsilesi hele de Simali ve Cenubi Hindistan arasinda enenevi serhed hesab olunur Kecmis Vindhya Prades eyaleti de adini Vindhya dag silsilesinden almisdir Etimologiya ve adlar span Amarakosha eserine yazilmis bir serhin muellifine gore Vindhya sozu sanskrit dilindeki vaindh mane olmaq qarsisini kesmek sozunden yaranmisdir Mifoloji bir revayete gore asagida qeyd olunur Vindhya daglari bir vaxtlar Gunesin yolunu baglamis ve ad da buradan qaynaqlanmisdir Ramayana dastaninda deyilir ki daim boyuyen ve Gunesin yolunu kesen boyuk Vindhya dagi mudrik Aqastyanin sozune itaet ederek daha da boyumeyi dayandirmisdir Basqa bir nezeriyyeye gore ise Vindhya adi sanskrit dilinde ovcu menasini verir ve bu ad bolgede yasayan qebile ovcu yigicilarla elaqeli ola biler Vindhya silsilesi hemcinin Vindhyachala ve ya Vindhyachal adi ile de taninir achala sanskrit ve ya achal hind dili sekilcisi dag menasini ifade edir Mahabharata eposunda bu silsile Vindhyapadaparvata adi ile de xatirlanir Yunan cografiyasunasi Ptolemey bu dag silsilesini Vindius ve ya Ouindion adlandirmis ve onu Namados Narmada ve Nanagouna Tapti caylarinin menbeyi kimi tesvir etmisdir Kaushitaki Upanisadda qeyd olunan Daksinaparvata Cenub dagi da Vindhya daglari ile eynilesdirilir Medeni ehemiyyeti span Vindhya daglari enenevi olaraq Hindistanin simali ile cenubu arasindaki cografi serhed hesab olunur ve Hindistanin hem mifologiyasinda hem de cografiyasinda muhum ve seckin movqeye malikdir Qedim Hind metnlerinde Vindhyalar indo arilerin yasadigi erazilerle diger xalqlarin torpaqlari arasindaki ayirici xett kimi teqdim edilir En qedim hindu metnleri onlari Aryavartanin cenub serhedi kimi qebul edir Mahabharata dastaninda qeyd olunur ki Nisadalar ve diger mlecca tayfalari Vindhya meselerinde yasayirlar Daha sonralar indo ari dilleri meselen marathi ve konkani Vindhyalardan cenuba dogru yayilsa da Vindhya daglari Hindistanin simali ile cenubu arasinda enenevi serhed kimi qebul edilmeye davam etmisdir Vindhyalar Hindistan mifoloji revayetlerinde de muhum yer tutur Daglar cox hundur olmasa da tarixen six bitki ortuyu ve orada yasayan dusmen tayfalar sebebinden son derece kecilmez ve tehlukeli hesab olunmusdur Ramayana kimi qedim sanskrit metnlerinde Vindhyalar adamyeyenler ve cinler terefinden meskunlasmis namelum erazi kimi tesvir edilir Sonraki metnlerde ise Vindhya silsilesi Saktinin ilahe Kali ve ya Durqanin qezebli formasinin meskeni kimi gosterilir o cinleri mehv etdikden sonra burada yasamisdir Ilahe Vindhyavasini Vindhya sakini adlandirilir ve ona hesr olunmus mebed Uttar Prades statindaki Vindhyacal seherinde yerlesir Mahabharata Vindhyalari Kalinin ebedi meskeni kimi xatirladir Bir efsaneye gore Vindhya dagi bir zamanlar Meru dagi ile yarisaraq o qeder boyumusdu ki gunesin qarsisini kesmisdi Mudrik Aqastya ise cenuba kece bilmesi ucun Vindhyadan oz hundurluyunu azaltmagi xahis etdi Aqastyaya hormet elameti olaraq Vindhya alcaldi ve Aqastya simala qayidana qeder bir daha boyumeyeceyine soz verdi Aqastya cenubda meskunlasdi ve Vindhya dagi verdiyi soze sadiq qalaraq bir daha boyumedi Valmikinin Ramayanasinin Kiskindha Kandasinda Mayanin Vindhya daglarinda bir saray tikdiyi qeyd olunur Dasakumaracarita eserinde ise Maqadha krali Racahamsa ve onun nazirlerinin muharibede meglub olduqdan sonra oz kralliqlarindan qovulmalari ve Vindhya mesesinde yeni bir koloniyanin esasini qoymalari tesvir edilir Vindhya daglari Hindistanin milli himninde adi cekilen cemi iki dag silsilesinden biridir digeri ise Himalay daglaridir Istinadlar span Kalidasa HH Wilson The Megha duta or Cloud messenger 1843 19 20 Sloka amp Translation Valmiki Ramayanam www valmiki iitk ac in Istifade tarixi 2 aprel 2018 Prabhakar Patil Myths and Traditions in India BPI 2004 seh 75 ISBN 9788186982792 Anura Goonasekera Cees J Hamelink Venkat Iyer redaktorlar Cultural Rights in a Global World Eastern Universities Press 2003 seh 186 ISBN 9789812102355 A Concise History of South India Oxford University Press 2014 seh xviii ISBN 978 0 19 809977 2 Ved Vyasa The Mahabharata 12 58 3211 Translated by Kisari Mohan Ganguli Bharata Press 1886 John Avery Influence of the Aryans upon the Aboriginal speech of India The American Antiquarian Jameson amp Morse 3 1880 122 Jurgen Neuss Narmadaparikrama Circumambulation of the Narmada River On the Tradition of a Unique Hindu Pilgrimage BRILL 2012 seh 20 ISBN 978 90 04 22857 3 Stephen Vincent Brennan Classic Legendary Hero Stories Extraordinary Tales of Honor Courage and Valor Globe Pequot Press yanvar 2006 seh 5 ISBN 978 1 59228 872 4 Vindhyavasini Local Goddess yet Great Goddess John Stratton Hawley Donna M Wulff redaktorlar Devi Goddesses of India Motilal Banarsidass 1998 seh 49 ISBN 978 81 208 1491 2 Vanamali Shakti Realm of the Divine Mother Inner Traditions Bear amp Co 21 iyul 2008 seh 166 ISBN 978 1 59477 785 1 Ved Vyasa The Mahabharata 4 6 232 Translated by Kisari Mohan Ganguli Bharata Press 1886 Roshen Dalal The Religions of India A Concise Guide to Nine Major Faiths Penguin Books Limited 2014 seh 124 ISBN 978 81 8475 396 7 Swami Parmeshwaranand Encyclopaedic Dictionary of Puranas Sarup amp Sons 2001 seh 871 ISBN 978 81 7625 226 3 Edgar Thorpe Showick Thorpe Pearson General Knowledge Manual 2009 Pearson Education India 2008 323 326 ISBN 978 81 317 2300 5 Kateqoriyalar Elifba sirasina gore daglarDag silsileleriHindistanGizli kateqoriya Kartographer uzantisindan istifade eden sehifeler

