fbpx
Wikipedia

Vampir

Vampir (q.türk İçkək) və ya Qaniçən — yarı insan, yarı heyvan mifik məxluqlar. Azərbaycan mifologiyasında "Xortdan" adlanır.

Vampir qadın

"Vampir" və "Vampirizm"

İngilis dilində olan "vampir" sözü macar mənşəli olub XVIII əsrin əvvəllərindən, daha dəqiq desək, Avropa dövlətlərinin qitənin şərq ucqarlarını maraqlanmağa başlamasından sonra işlənməyə başlanmışdır. Bəzi tarixçilər bu sözün serb və ya türk mənşəli olması fikrini irəli sürürlər.

Günəşin batması ilə yenidən doğması arasında olan zaman intervalı ərzində dirilərək məzarlardan çıxdığına, insanlara hücum edib onların qanlarını içdiyinə inanılan fövqəlvarlıqlar kimi təsəvvür edilən "vampir" sözünün hərfi mənası "qaniçən" deməkdir .

Con Haynrix Zopfius özünün 1733-cü il tarxili "Serb vampirləri" adlı elmi işində yazmışdır: "Vampirlər gecələr öz məzarlarından çıxaraq yataq­la­rında sakit yatmış insanlara hücum edib bədənlərindəki qanlarını sorur və onları məhv edirlər. Vampirlər kişi, qadın və uşaqların yaşına və cinsinə baxmadan onlara zərər verirlər...".

Skoffern isə özünün "Stray Leaves of Science and Folk lore" ("Elmin və folklorun baxımsız yarpaqları") adlı əsərində yazır: "Vampirlərə verə bildiyim ən gözəl anlayış onun yaşayan, şər ruhlu, qatil ölü bədən olmalarıdır. Yaşayan ölü bədən!..". Bu söz ayrı-ayrı dillərdə müxtəlif cür adlandırılır. Mə­sə­lən, azərbaycanca – xortdan, türkçə – hortlak, rusca, ukrainca, belarus, slovak və çex dillə­rin­də – upir, bolqarca – vampir, polşa dilində – wapierz, yunanca – rikoklas, tatarca –uvır və s.

Qərb ədəbiyyatında "vampir" sözünə ilk dəfə 1734-cü ildə İngiltərədə çap olunmuş "Oxford English" lüğətində rast gəlinir. Daha sonra bu söz 1745-ci ildə Harleian Misscelllanydə nəşr edilmiş "Travels of Three English Gentlmen" ("Üç ingilis centlmeninin səyahəti") adlı macara əsərində (Johnson Samuel, "IV", Harleian Miscellany. London: 1745. T. Osborne, page. 358.) işlənmişdir. Əsərdə qəbirdən şər ruhla xortlayaraq insanları öldürüb qanını içən meyitlər vampir adlandırılmışdır. "Vampirizm" anlayışına gəlincə, "vampir" sözü və "izm" sözdüzəldici şəkil­çi­sindən əmələ gəlib leksikonumuza daxil olan və demək olar ki, bütün dünya dillərində işlənən bu söz dar mənada vampirlərin mövcudluğu ilə bağlı cərəyanı ifadə edir. Geniş mənada isə bu söz fikrimizcə, vampirlərin real olmasına, başqa sözlə, həqiqətdə mövcudluğuna dair həm nəzəriyyədə, həm də təcrübədə yaranan ziddiyyətli məsələlərin həllini əhatə edən fikirlərin məcmuyundan ibarət bir dünyagörüşü anlamını əks etdirir.

Vampir və vampirizmlə bağlı sistemli və müntəzəm araşdırmalar aparan şəxslər isə vampiroloq (ingiliscə vampirologist) adlanır. Ümumilikdə Vampirlərin əlamətləri aşağıdakı kimidir:

  1. Gün işığından qorxurlar;
  2. Gecələr məzarlardan çıxır (xırtlar / xortlar);
  3. Qurbanlarını dişləyərək boğur, onların qanlarını içir və xüsusiyyətləri;
  4. Məzardan xortlayan vampir adi meyitə xas olan çürümə əlamətlərinə malik olmur.
  5. Ağızları daima qanlı olur, qanları laxtalanmır.

Digər əfsanəvi varlıqlardan fərqi

Macar dilinin köklərini araşdırmaq məqsədi ilə Orta Asiyaya qədər dərviş qılığında səfər edən Professor Arminius Vambery'e görə: "Osmanlı dövründə məşhur bir inanca görə vampirlər ağac oyuqlarında gizlənirlər və oralarda ovlanırlarmış. Ələ keçirilən vampirlərin kəlləsi kəsildikdən sonra bir çuvala qoyulub dənizə atılarmış."

Tarixdə insanlar tərə­fin­dən vampirlər kimi bir sıra digər əfsanəvi varlıqlara da sadəlövhcəsinə inam olmuşdur. Bunlara bahamut, su pərisi, zombi, go­lem, grif­fon, enkebit, faun, fantom, yutpa, div, qulyabani, xəyalət, qurd adam, simurg, pe­ga­sus, troll, tək buynuz, təpəgöz və bir sıra digər məxluqların adlarını misal gös­tər­­mək olar. Bunlar içərisində vampirlərə ən çox bənzəyən, lakin onlar­dan əhə­miy­­yətli dərəcədə fərqlənən əfsanəvi varlıqlar zombi, qurd adam və qulya­ba­nidir. Ad­­ları sadalanan əfsanəvi varlıqların vampirlərdən tam fərqli məxluqlar olduğunu gös­­tərmək üçün onlar haqqında qısa məlumat verməyi məqsədəuyğun hesab edirik:

  1. Zombi – Voodoonun Afro-Caribbean və Creole ruhani inanc sistemində ölümsüz bir insan olduğuna inanılır. Guya zombilər (insanların ölü bədənləri) fövqəltəbii qüvvələrin təsiri vasitəsilə insanlarda qorxu yaratmaq üçün canlandırı­lır. "Zombi" voodoo ilan allahı Niger-Congonun adıdır. Bu söz konqo dilindəki tanrı mənasını ifadə edən "nzambi" kəlməsinə bənzəyir.
  2. Qurd adam – Qurda çevrilə bilən yarı qurd, yarı insan xüsusiyyətlərinə malik əfsanəvi varlıqdır. Yunan tarixçisi Herodot istədiyi zaman insana və ya qurda çevrilə bilən bir varlıqdan bəhs etmişdir. Deyilənlərə görə qurd adam adlı bu məxluq insan yeyir və qurda çevrildiyi zaman öz insan səsini və gözlərini dəyişmir. Həmin vaxt o vəhşi bir qurd tək güclü olur. Müxtəlif xalqların tarixində qurd adamla bağlı bir çox əfsanələrə rast gəlmək mümkündür.
  3. Qulyabanı – Əfsanəyə görə bu varlıq səyahət edənlərə hücum edib onları məhv edirmiş. İnsan yeyən bir varlıq kimi təsəvvür edilən qulyabani guya yaşlı olub uzun saqqala malikdir.

Ümumiyyətlə, qeyd edək ki, heç bir elmi əsasları olmayan bu əfsanəvi varlıqlar reallıqda mövcud olmayıb yalnız və yalnız insan beyninin fantaziyasının məh­sulu kimi meydana çıxmışdır.

Vampirizm mifinin tarixi

Vampir əfsanəsinin kökünü Mesopotamiyadakı Dəclə və Fərat çaylarının yaxınlığında olan gil və daş lövhələrin üzərində yazılmış assuriya yazılarında axtarmaq lazımdır.

Assuriyada gözə görünməyən və insanları təsiri altına sala bilən "Ekimmu" adlı vampirin varlığına inanılırdı. Əfsanəyə görə o, taxtadan düzəldilmiş silahlarla, yaxud da pis ruhları qovan birinin köməkliyi ilə məhv edilə bilərmiş. Vampirlər haqqında olan əfsanələrin köklərini qədim Babilistanda axtaranlar da az deyil. Bundan başqa, ibranilərin müqəddəs kitabında adı keçən lilit böyük ehtimal ki, ilk vampirlərdəndir. Lilit ge­cə­ləri bayquş cildinə girib dolaşaraq ovlamaq üçün uşaq­la­rı və qadınları axtarırdı. Əfsanəyə görə lilit Adəm pey­ğəm­­bərin guya Həvvadan qabaq arvadı olmuş, sonralar Adə­mə itaət etməkdən imtina edərək şeytanın tərəfinə keç­­mişdi. Çünki o, artıq hər şeyə pisliyin gözü ilə baxırdı. Nə­ticə olaraq o, Adəmlə Həvvanın övladlarına, yəni bütün in­san soyundan olanlara hücum edən bir vampirə çevril­miş­dir.

Vampirə oxşar qanı beyninə sıçramış insan kimi təsəvvür olunan "Ching shih" adlı varlığa qədim Çin əfsanələrində də rast gəlmək mümkündür. Əfsanəyə görə bu məxluq öz qurbanını zəhərli nəfəsi və ya qanını əmərək öldürürmüş. Deyilənə görə onu adi silahla və ya günəş işığından istifadə etməklə yaralamaq və hətta öldürmək olarmış.

Qədim Hindistan tarixində isə "qaniçənlər" haqqında olan miflərin kökü hələ eramızdan əvvəl 3-cü minilliyə qədər gedib çıxır. İndiki Hindistanın, Nepalın və Tibetin ümumi sərhədinin keçdiyi Hind çayı vadisində qayalar üzərində yaşıl sifətli, tutqun göy bədənli və uzun köpək dişləri aydın seçilən allahların təsvirləri və bütləri qalmaqdadır. Onlardan biri olan Qədim Nepal ölüm Allahı içərisində qanlı bir hovuzun içində qaya kimi ucalan skilet yığınları üzərində əlində qanla dolu kəllə qapağına oxşar bir piyalə tutmuş vəziyyətdə təsvir olunmuş­dur. Divara çəkilmiş bu təsvirlərdən bəzilərinin tarixi e.ə. 3-cü minillikə qədər gedib çıxır. Vampirizmlə bağlı fikirləri ilə tanınan Dehli Universitetinin profes­soru Varma həmin ölüm allahını, eləcə də Tibet iblisini və qədim monqol zaman allahını mifologiya tarixində ilk vampirlər hesab edir. Hind ədəbiyyatı tarixində vampirlər təxminən eramızdan 1500 il əvvələ aid olan yazılarda rakşasa (qədim hind dilindən tərcümədə – "mühafizə edən" deməkdir.Heyvan üzlü bir insan və ya insan üzlü bir heyvan olaraq təsəvvür edilən bu varlıqlar guya qurban­la­rının ətini yeyib, qanını içərmişlər) və laqsuiram (körpələrin qanını soran yaraşıqlı qadınlar) adlandırılmışdır. Onu da qeyd edək ki, Qədim Hindistan rəvayətlərində ağacdan başı aşağı vəziyyətdə asılmış, yarasaya bənzər və qana ehtiyac duyan "Baital" adlı vampirə oxşar varlıqdan da söhbət açılır. Bundan başqa, Qərbi Hindistanda yaşlı qadın cildində gecə vaxtı insanları ovlayan "Loogaro" adlı vampirdən də bəhs olunur.

Malayziya əfsanələrində isə vampirlərə "penangalen" deyirlər. Bu bədənsiz baş guya uşaqların qarnında yuva salaraq onları içəridən yeyərmiş.

Şərqi Avropada qaraçılar "Mulo" adlı məxluqun varlığına inanırdılar. Deyi­lə­nə görə "Mulo" insanın ruhu olub gecələri öz cəsədini məzarında tərk edərək günə­şin ilk şəfəqi ilə geri qayıdarmış. Əfsanəyə görə onlar görünməz olsalar da, ona inanan insanların gözünə əsl bədənləri ilə görünə bilərmiş. Şərqi Avropada qaraçılar həmçinin, "erkək mulolar"ın dul qaraçı qadınları hamilə etdiyinə və on­dan doğulan "dhampir" adlı vampirin də mövcudluğuna inanırdılar.

Vampirlərlə bağlı əfsanələrə başqa xalqların mifologiyasında da rast gəlmək mümkündür. Məsələn, ərəblərin 1001 gecə nağıllarında insan ətini yeyən "Aqul" adlı dişi vampirə bənzər məxluqlarla bağlı hekayələr vardır.

Kökü ruhlara dayanan Afrika inanclarında da vampir əfsanəsinin izləri vardır. Belə ki, Afrikanın bəzi qəbilələrində bir ölünün təkrar diriləcəyinə, onun canlı bir varlığın qanı ilə yaşaya biləcəyinə inanılır. Qərbi Afrikada dəmir dişləri və qarmaq ayaqları olan insanabənzər "Asasabonsam" adlı vampirlərin də mövcudluğuna inanılırdı. Əfsanəyə görə onlar qarmaq ayaqları ilə ağacdan başı aşağı vəziyyətdə sallanaraq yaşayır, qurbanlarının barmaqlarından dişləyirdilər. Yeni Ginenin Camma qəbiləsində Ovengua cini və ya Borneo adasında yaşayan Dayak qəbiləsindəki "Buau" adlı məxluq da oxşar inanışlara dayanan varlıqlardır.

Vampirlərlə bağlı digər maraqlı rəvayət isə İngiltərə tarixinə aiddir. 1200-cü illərdə İngiltərədə yaşayan dindar Walter Map adlı şəxs bir vampirin bütöv kənd əhalisinin qanını əmərək öldürdüyünü iddia etmişdir. Mapın söylədiyinə görə guya kənddə sağ qalan sonuncu insan qılıncı ilə qana susamış vampirin başını iki yerə bölmüşdür.

Tanınmış vampir tədqiqatçısı Montague Summers 1928-ci ildə Londonda, 1929-cu ildə isə Nyu-Yorkda təkrar çap olunan "The Vampire: His Kith & Kin" ("Vampir – qohumları və ailəsi") adlı əsərində (Giriş, 5 bölmə və biblioqrafiya hissələrindən ibarət olan bu kitabda vampirlərin mənşəyi, kökü, eləcə də onlara aid edilən xüsusiyyətlər, həmçinin Assuriyada, şərqdə və bir sıra qədim ölkələrdə vampirlərin tarixi, habelə ədəbiyyatda vampirlərlə bağlı yazılan əsərlər haqqında ətraflı şəkildə söhbət açılır) ispanların gəlişindən əvvəl vampirlərin Meksikada primaeval meşələrində yaşamış olduğunu söyləyir. Bu ölkədə gecələr uşaqları ovlayıb qanlarını içən, öz ayaqlarını bədənindən ayıraraq forma dəyişdirə bilən "Tlahuelpuchi" adlı vampirin mövcudluğuna inanılırdı. Meksika əfsanələrində gənc uşaqları vampirə çevirən "Civaveteo" adlı vampirlərdən də bəhs olunur.

Braziliyada "Jaracara" adlı vampirlərin mövcudluğuna inanılırdı ki, guya o, ilan kimi görünməklə yatan qadınların qanını və südünü əmirmiş. Cənubi Amerikada "Azerman" adlı gün boyu qadın cinsindən olan insan formalı, lakin gecələri yarasa və ya digər heyvana çevrilən bir vampirin mövcud­luğuna inanılırdı. Əfsanəyə görə əgər toxumlar yerdə səpələnmiş halda olardısa, həmin vampir onları saymaq üçün dayanarmış. Yaxud əgər qapının qarşısında süpürgə olardısa, o, həmin otağa girməzmiş.

Misirdə şəhvət və eşq macəraları ilə məşğul olan qara saçlı "Kyra" adlı vampirin var olduğuna inanılırdı.

İrlandiyada bir kelt əfsanəsində Waterford da Strongbow ağacının yanında basdırılmış – kişiləri başdan çıxararaq onlara sarılıb qanlarını qurtarana qədər içmək üçün ildə bir dəfə qəbirdən çıxan – "Dearg-due" ("Qızıl qan əmici") adlı məşhur bir qadın vampirdən bəhs olunur.

Avstraliyada yarasa kimi qanadları olan, üfunətli qoxu gələn, kişi formalı "Garkain" adlı vampirlərin mövcudluğuna inanılırdı. Əfsanəyə görə tüfeyli gəzən bir ovçu və ya itmiş bir uşaq onun "mangrov" adlı meşəsinə girərdisə, o, ağacdan ovunun üzərinə tullanar və qanadları ilə onu tutarmış, bu zaman qurbanı pis qoxudan nəfəsi kəsilər, "Gurkain" isə onun bədənini yeyərmiş.

Bolqarıstanda tək burun dəliyi olan "Krvopijacs" ("obour" adı ilə də tanı­nır) adlı vampirin mövcudluğuna inanılırdı. Əfsanəyə görə bu vampirlər məzar­la­rın ətrafında güllər gördükdə hərəkətsizləşirmişlər. Onları öldürməyin tək yolu isə cadu edərək ruhlarını bir şüşə içərisinə həbs edib odda yandırmaq idi.

Albaniyada gecə vaxtı ağcaqanad cildinə girərək uşaqların qanını içən "Shitriga" adlı vampirin mövcudluğuna inanılırdı. Maraqlıdır ki, XX əsrin ilk illərində bir çox erməni həmin məxluqu uşaq ölümlərinin əsas səbəbi kimi qəbul etmişdir.

Polşa və Rusiyada normal insan kimi gözə görünən, lakin ağzında diş əvəzinə arı iynəsi olan və ovuna günortadan sonra gecə yarısına qədər çıxan "Vampir" adlı vampirin mövcudluğuna inanılırdı. Əfsanəyə görə o, yalnız yıxıldığı zaman vücudu partlayır, bədənindən yüzlərlə iyrənc heyvanlar əmələ gəlirdi. Deyilənə görə onlardan biri qaçardısa, "vampir"in ruhu da qaçmış olurdu ki, bu da onun gələcəkdə intiqam almaq üçün geri qayıtmağına səbəb olurdu.

Qədim Yunanıstan və Roma əsatirlərinə gəlincə isə , qaniçənlər – gözəl qadın və ya qorxunc ruh cildinə girərək insanları ovlayan lamiyalar, rikolaklar və başqa obrazlarla təmsil olunmuşdur. Lamiya yunan mifologiyasına görə Allahlar Allahı Zevsin məşuqəsidir. Zevsin arvadı Hera ona qarşı savaşmışdır. Lamiya dəli olmuş və öz dölünü öldürmüşdür. Bundan sonra o, gecələr insanların uşaqlarını həmin üsulla öldürmək üçün ova çıxmışdır.

Yunan əfsanələrində yeni ilə keçən gün gözə görünən, yarı insan, yarı heyvan olan "Callicantzaros" adlı vampirdən də bəhs olunmuşdur. Deyilənə görə o, qəsə­bə­lərin girişində və ya düzənlik yerlərdə gəzib yeraltı mağaralarda yatarmış. Guya yer üzünə çıxdıqda "Callicantzaros" ölümsüz olmayan bir qadını yeraltı dünyasına gə­lin gətirmək və ondan uşağı olması üçün qaçırarmış. Əfsanəyə görə ana və atası ölü­mlü olan bu vampirin dişlədikdən sonra yediyi ilk qurbanı öz qardaşı və bacısı olmuşdur. Yunan rəvayətlərində möhkəm pəncələrə malik olan, qurbanlarının qanını içən vampirə bənzər "Keres" adlı varlıqdan da söhbət açılır.

Yunan və Roma əsatirlərində yer alan bir hekayə isə "Mennipus" adlı gənc bir adamın toyundan bəhs edir. Toyda tanınmış bir filosof olan Tyanalı Apollonius çox gözəl olduğu söylənilən gəlini araşdırır. Sonda o, gəlini vampir olmaqda günahlandırır və hekayəyə görə gəlin vampir olduğunu etiraf edir. Əfsanəyə görə gəlinin Mennipus ilə evlənməsinin səbəbi əlinin altında içmiş olacağı təzə qan saxlamaq imiş (Bu hekayə bizim eranını birinci əsrində Philostratas adlı şəxs tərəfindən də danışılmışdır).

Romada əhali gecələr bayquşa çevrilərək uşaqların qanını əmən və onların daxili orqanlarını yeyən "Stryx" adlı vampirin mövcudluğuna da inanırdı.

1833-ci ildə Tırnova qazısı Ahmet Şükrü Əfəndi tərəfindən hökumət mərkəzinə göndərilmiş və Təqvim-i Vekayi qəzetinin 69. sayında nəşr olunmuş olan bir sənəddə bu ifadələr yer alır:

"Böyük bir izdihamla qəbiristanlığa gedildi. Şəkil taxtanı barmağında çevirməyə başlayınca şəkil sağlamlıqlarında yeniçəri ocağının qanlı zorbalarından Tekinoğlu Ali Alemdar ilə Apti Alemdar deyilən iki sakinin məzarına qarşı dayandı. Məzarlar açıldı. Cəsədlər yarım misli böyümüş, tükləri və dırnaqları da üç dörd dəfə uzanmış tapıldı. Gözlərini qan bürümüş, çox qorxunc idi. Qəbiristanlıqdakı bütün izdiham bunu gördü. Bu adamlar sağlamlıqlarında hər cür pis çirkin işi etmiş, təcavüz, namusa, mala hücum etmiş, adam öldürmüş. Yeniçəri ocaqları qaldırıldığı zaman bir təhər yaşlarına baxılaraq cəllada verilməmiş əcəlləri ilə ölmüş kəslər idi. Sağlamlıqlarında etdikləri azmış kimi indi də xalqa pis ruh olaraq mübtəla olmuşlar. Cadıcı Nikolanın tərifinə görə, bu kimi pis ruhları qovmaq üçün cəsədlərin göbəyinə bir ağac paya çaxılar və ürəkləri qaynar su ilə qaynadılırmış. Ali Alemdar ilə Apti Alemdarın cəsədləri məzardan çıxarıldı. Göbəklərinə bir ağac paya çaxıldı və ürəkləri bir qazan qaynar su ilə qaynadıldı. Lakin heç bir təsir etmədi. Cadıcı "bu cəsədləri yandırmaq gərək" dedi. Bu xüsusda şer'an da icazə verildi və iki yeniçərinin məzardan çıxarılan cəsədləri məzarlıqda yandırıldı."

İzah edilən hadisədə kiçik fərqlərlə Avropadaki cadıçılık üsulları izlənilməkdədir. Məsələn Avropa inancında paya göbəya deyildə ürəyin xəttinə çırpılır, ürəkləri qaynatmaq qədər cəsədlərin kəllərini uçurmaq da ənənəyə görə təsirli bir çarədir. Bu cür əsassız söz-söhbətlərin xalqı intizamsız yeniçərilərə qarşı hərəkətə keçirmək üçün ortaya atıldığı təxmin edilir.

Məçkəy

"Məçkəy" - türk, anadolu və altay xalq inancında, qərb dillərindəki qarşılığı ilə birə-bir üst-üstə düşən bir mənala vampir deməkdir. "Məçik" də deyilir. Türk xalq mədəniyyətində və xalq inancında özünə xas bir vampir növüdür. Bəzi istiqamətləri tamamilə türk mədəniyyətinə xas olsa da qərb cəmiyyətlərinin inanclarına çox bənzəyən bəzi xüsusiyyətləri də mövcuddur. Məsələn eynilə Nosferatu nümunəsində olduğu kimi, "taun" xəstəliyi daşıdığına inanılır. İnsanların qanını əmər, içlərində böyüyər. Ölüm saçan donqar bir yaşlı qadın (və ya bəzən yaşlı bir kişi) şəklində düşünülər. Söz, biçmək (kəsmək) feli ilə əlaqəlidir. Məç monqolcada meymun, Məs isə silah deməkdir.

Digər vampir obrazları

Ayrı-ayrı xalqların inanclarında mövcud olmuş haqqında bəhs edilən "vam­pir" obrazlarından başqa, müxtəlif xalqlarda digər vampir obrazlarına da rast gəlmək mümkündür. Məsələn, İncubus və Succubus (Avropa), Glaistig (Şotlan­diya), Leanansidhe (Man adası), Soucouyan (Dominikan), Strigoi (Rumıniya), Veshtitza (Serblərdə), Vrykolakas (Yunanıstan) və s.

Bəzi vampirlər isə aşağıdakı kimi təsəvvur olunmuşdur:

  1. Aswang – Gündüz insan, gecə isə vampir olan gözəl bir qız kimi təsvir olunmuşdur. Ov etdiyi zaman böyük bir quşa çevrilir və içi boş olan dilini qurbanının boğazına soxaraq qanını içirmiş;
  2. Bas – Əsasən donuz, bəzən də insan qanı içən vampir;
  3. Kappa – Su olan yerlərdə yaşayan və heyvan qanı ilə bəslənən vampir;
  4. Tenatz – Ölmüş insanların bədənlərini ələ keçirib ruhlarına hakim olan və insan qanı içib gecələr məzrlıqlara girdikdə siçana dönən vampir.

Bir sıra digər vampirlər və vampirəbənzər varlıqların isə adlarını sadalamaqla kifayətlənirik: Asema, Baobban Sith, Nora, Polong, Redcaps, Ustrel, Vetala və s.

Kilsənin "vampirizm"ə reaksiyası

Tarixdən məlum olduğu kimi 1215-ci ildə Romada keçirilmiş Dördüncü laferan Soborunda vampirlərin mövcudluğu kilsə tərəfindən qəbul olundu və kilsə özünü vampirlərin kökünü kəsmək qüdrətində olan yeganə güc kimi elan etdi. 1347-ci ildən etibarən isə üç il müddətində Avropada bubon xəstəliyi (qasıqda limfa düyünlərinin iltihabı) tüğyan etdiyi dövr ərzində kilsə bunun əsas səbəbini məhz vampirlərlə əlaqələndirdi. Xəstəliyin mahiyyəti barəsin­də heç bir təsəvvürə malik olmayan kütlənin isə 25 milyon insanın ölümünə səbəb olan bu bəlanı fövqəlqüvvələrin qəzəbi kimi düşünməkdən başqa çarəsi qalmadı.

Həmin dövrdə xəstəliyin yayılma mənbəyi belə qəbul olundu: Guya xortlayan meyitlər insanlardan intiqam almaq üçün onları dişləmiş, nəticədə isə vampirlər ortaya çıxmışdır. Bu dövr ərzində kilsənin vampirlərə qarşı mübarizəsi yalnız quru təbliğatla məhdudlaşdı və bununla əlaqədar əməli heç bir iş görülmədi. Bu hal isə "xortlama" hallarının, vampirizm kabu­sunun yazılı şəklə düşməsinin əsasını qoydu. Başqa sözlə, əhali arasında şifahi şəkildə dolaşan şayiəllər artıq yazılı şə­kil­də ifadə olunmağa başladı. Təsadüfi deyil ki, təxminən 200 il sonra, daha dəqiq desək, 1489-cu ildə "Malleus Male­fi­ca­rum" adlı kitab yazılmışdır. Əslində cadugərlərin zülmün­dən bəhs edən kitab olmasına baxmayaraq, həmin kitabdan vampirlərə qarşı mübarizə zamanı da istifadə olunmuşdur. Məhz bu səbəbə görə də, təəssüf ki, yazılanlar tətbiq edilərək bir çox məsum insan günahsız yerə vampir hesab edilib edam olun­muş­dur. Bu kitab guya şeytana uyanları tanımaq və onların zülmündən qorunmaq üçün yollar göstərirdi. Dini alim Leo Allatiusun 200 il sonra tapılan yazıları kilsə­nin uzun müddət vampirlərə olan inancının davam etdiyini göstərən bir sənəddir. 1645-ci ildə "On The Current Opinions of Certain Greeks" adlı araşdırması ilə Allatius kilsənin bir tələbəsi kimi yunanlarda vampir anlayışını tədqiq etmişdir. Fikrimizcə, Allatius, bəlkə də, vampirlərin şeytana xidmət edən və gecələri insan ovlamaq üçün peyda olan varlıqlar olduğunu rəsmən elan edən ilk alimdir.

Vampirizm kabusuna qarşı mübarizə

Nəhayət, 1700-cü illərin əvvəllərində Parisdəki Sarbonna Universiteti ölünün vampirə çevrilməsi fikrini puça çıxarmaq üçün bədənin formasının dəyişməsi fikrinə rəsmi olaraq qarşı çıxdı. Bununla da həmin universitet məntiqsiz batil inancların səbəb olduğu vampir hesab edilən cəsədin bədən formasının dəyişməsi fikrinə qarşı çıxaraq radikal bir mövqe nümayiş etdirdi. Bundan sonra vampirlərlə bağlı batil inancları tənqid edən digər alimlər də öz sözlərini deməyə başladılar. Məsələn, Fransız rahib Dom Augustine Calmet cəsarətlə 1746-cı ildə "A Treatise on Apparations Spirits And Vampires a.k.a. The Phantom World" ("Xəyalətlər, Ruhlar və Vampirlər haqqında elmi bir kitab – Xəyali Dünya") adı vampirlərin mövcudluğunu ciddi şübhə altına alacaq qədər güclü bir kitab yazmışdır. Calmet hələ o vaxtlar öz kitabında vampirlərin mövcudluğunu qəbul etmək üçün əvvəlcə tutarlı faktlar və təkzibolunmaz sübutlara ehtiyacın olduğunu bildirmişdir.

Mifoloji və folklor vampirləri

Mifoloji vampirlərlə folklor vampirləri bir-birindən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənir və onları qətiyyən qarışdırmaq olmaz. Məsələn, Slaviyan folklorundakı vampir Bram Stoukerin yaratdığı vampir obrazına qəti şəkildə oxşamır. Belə ki, Broum Stoukerin "Kont Drakula" adlı vampiri Transilvaniyada yaşayan bir macar­dır. Onun prototipi isə Rumıniya kralı Vlad Tepeş adlı biridir ki, göstərdiyi şücaət­lərə görə o, imperator Siqizmund tərəfindən xüsusi emblemlə mükafatlandı­rıl­mış­dır. Emblemin üzərində xaç formasında çarmıxa çəkilmiş qanadlı əjdaha (drakul) təsviri olduğundan onların sülaləsi Drakullar adlandırılmış, 1476-cı ildə türklərlə savaşda məğlub olaraq sülalənin mövcudluğu başa çatmış və bundan sonra elə bir izi qalmamışdır. Məhz Broum Stoukerin adı çəkilən romanının işıq üzü görməsi ilə tarixdə belə bir şəxsin və sülalənin olması bütün diqqəti özünə yönəltmişdir.

Bədii ədəbiyyatda "vampir" surəti istər "iş üslubu"na, istərsə də xarici görkə­mi­nə görə fərqlənir. O, kök bədənli, dağınıq saçlı, qızarmış sifəti və ölgün gözləri olan çirkab içərisində yaşayan bir slaviyandır. Mifoloji vampir öz qurbanının qanı­nı boynundan dişləyərək sorduğu halda, bu pis qoxulu məxluq üfunətli dişlərini ovunun sinəsinə və ya əl-ayağına batırır, dəbdəbəli qalada deyil, məzarlıqda ömür sürür.

Vlad Tepeş kimdir?!

Tarixə nəzər salsaq görərik ki, Vlad Tepeş Drakula XV əsrdə yaşamış və türk ordusuna qarşı savaşmış həqiqi bir Rumıniya kralı olmuşdur. Bu gün belə Vlad Tepeş Drakula Rumıniya tarixində qəhrəman hesab edilir. Təsadüfi deyil ki, Rumıniya ordusu onun şərəfinə modern bir hücum vertolyotuna "AHO1-RO Drakula" adını vermişdir. Qəhrə­man olmasına baxmayaraq, o, həm də bir qatil idi. Canavar ruhlu olan bu adamın ən sevimli qətl üsulu isə qurbanını paza keçirərək öldürməyi idi.

Onun qəsri Rumıniyada Wallachia bölgəsində, yəni məşhur Transilvaniyada arges çayı sahillərində yerləşmiş­dir. 1456-cı ildə Vlad Tepeş buraya hakim idi. Onun qəsri qayalar üzərində əlçatmaz bir yerdə yerləşdiyindən strateji baxımdan çox əlverişli idi. Həmin vaxtlar Wallachiada iki sinif var idi: kölələr və boyarlar. Vlad Tepeşin məqsədi boyarları qoru­maq idi. Bu dövrdə Osmanlıların hücumları nəfəs almağa imkan vermirdi. Osmanlı taxtında isə Fateh Sultan Mehmet oturmuşdu. Bizansı məhv edən gənc sultanın gözü Balkan ərazilərində idi. O, boyarların silahlanmasına və ordu qurmalarına heç cür imkan vermirdi. Vlad Tepeş isə türklərə qarşı gizli şəkildə təşkilatlanırdı. Nəhayət, o, 1457-ci ildə bir hücum hazırladı və gecə yarısı Osman­lıların tərəfini saxlayan boyarların qəsrlərini tək-tək ələ keçirərək onları ailələri ilə birlikdə əsir götürdü. Vəhşət və barbarlıq həmin gecə başladı. Belə ki, o, əsirləri aylarla dolandıraraq tək-tək öldürtdü. İnanılmaz işgəncələr edirdi. Əsirlərdən bəzilərini uçurumlardan atır, bəzilərinin diri-diri dərilərini soydurtdurur, bir qismini aclıqdan öldürtdürür, bir hissəsini isə buzlu sularda boğdurtdururdu. Bu xəbər türk fatehinə çatdıqdan sonra Osmanlı ordusu bölgəyə daxil oldu. Vlad Tepeş əvvəlcə bir neçə döyüşü qazandı və əsir götürdüyü türkləri tragedik şəkildə qətlə yetirdi. Çoxunun əmmaməsini başına mismarladaraq paza oturtdururdu. Deyilənlərə görə Vlad Tepeş həmin vaxt 20 min türkü paza keçirmək üsulu ilə öldürtdürüb meyitlərini paza keçirilmiş vəziyyətdə yan-yana sıraladaraq düzdürtmüşdü. O, sözün əsl mənasında, azğınlaşmışdı. Yağ qazanları qaynadır, insanları diri-diri içlərinə atdırırdı. Kəsdiyi başlardan qüllələr yığını düzəltdirib qarşısında oturaraq şərab içirdi. Belə vəhşi qətl mərasimlərini günlərlə davam etdirirdi. Vlad Tepeş öldürtdüyü insanları bişirib doğramaqdan da zövq alırmış. O, həmçinin yeməklərində qurbanlarının qanlarını çörəyə batırıb yeyərmiş. Bütün bu deyilənlər 1463-cü ildə dürüst olaraq hazırlanmış "The story of a Bloodthirsty Madman called Dracula of Wallachia" sənədində öz əksini tapmışdır. Göründüyü kimi Vlad Tepeş Drakulanın həqiqətən insan qanı içməkdən zövq alması tarixi sənədlərlə də təsdiqlənir. Lakin bütün bunlar onun bir vampir olmasına dəlalət etmir. Çünki insan qanına olan meylindən başqa, vampirlərə xas olan heç bir əlaməti onda müşahidə edən olmamışdır. Törətdiyi vəhşiliklər onun sadəcə inanılmaz dərəcədə qəddar biri olduğuna dəlalət edir. Belə qaniçən qəddarlara isə tarixin hər dövründə rast gəlinmişdir.

Fox televiziya kanalında efirə buraxılan, aparıcısı Tim White, dəvət olunan qonaqları isə Rosemary Ellen Guiley ilə yanaşı, Vincent Hillyer, Stephen Martin və Vlad olan televiziya proqramında məşhur vampir tədqiqatçısı Rosemary Ellen Guiley (onun haqqında bir qədər sonra ətraflı məlumat verilir – Yunis Xəlilov) Vlad Tepeşlə bağlı fikirlərini belə ifadə edir: "Vlad Tepeş vampir yox, real insan idi. XV əsrdə yaşamış qəddar və idarəçi biri idi. Broum Stouker onu "Count Dracula"sına model kimi seçmişdi. Burada yalnız bircə oxşar mövcudluq var idi ki, o da onun (Vlad Tepeşin – Yunis Xəlilov) qan içməsi idi... Bu isə ona vampir deməyə əsas vermir".

Axırda Osmanlı ordusu Tepeşi qəsrində sıxışdırdı. Amma qəsri ələ keçirmək çox çətin bir iş idi. Beş qülləsi olan qəsrin strateji vəziyyəti və dik qayalar türklərin top atəşinə ciddi mane olurdu. Bu vaxt türklər davamlı olaraq çarpaz atəş altında qaldılar. Bir versiyaya görə qəsrdən uzaq məsafəli yerlərə çıxışı olan gizli keçidlər var idi. Osmanlı əsgərləri səylə savaşarkən Tepeşin qəsrdən artıq qaçması barədə xəbərlər yayıldı. Türk ordusu Tepeşin həqiqətən qəsrdə olmadığına əmin olduqdan sonra geri çəkildilər. Lakin savaş hələ bitməmişdi. Müntəzəm şəkildə türk­lərlə mübarizə aparan Tepeş 1462-ci ildə sıxışdırılaraq geri çəkildiyi Poena­ridə mühasirəyə düşdü. Arvadı çaya tullanaraq intihar etdi. Ancaq Tepeş buradan da qaça bildi. Deyilənlərə görə qısa bir müddət sonra türklərə məğlub olmuş, daha sonra öldürülmüş və başı kəsilərək İstanbula gətirilmiş, bədəni isə qayalardan aşağı atılmış, cəsədinin hissələrini toplayan rahiblər onu Snaqovda bir monastırın gizli zirzəmisində basdırmışlar. Maraqlı məqam isə odur ki, 1931-ci ildə monastır­da açılan həmin məzar boş olmuşdur.

Vlad Tepeşin qəsrinə gəlincə isə, bu qəsr, türklər tərəfindən Tepeşdən qisas almaq üçün dağıdılmışdır. Qəsrin qalıqları 1940-cı ildə baş vermiş zəlzələ zamanı tamamilə məhv olmuşdu. Qeyd edək ki, 1960-cı illərədək qəsrin yeri bilinmirdi. Onun yerini Raymond T. McNally və Radu F. Florescu tapmışdır. Daha sonra qəsr bərpa edilmiş, Rumıniya üçün mühüm gəlir mənbəyi olmuşdur.

Tarixdən məlum olduğu kimi Vlad Tepeşin qəsrinin yerini müəyyənləşdirən Radu F. Florescu əldə etdiyi sənədlərlə Tepeşin qurbanlarının qanını içməsini və ölümsüz olması istəməsini yazılı olaraq açıqlamışdır.

Broum Stouker haqqında

Əsl adı Abraham olan İrlandiya yazıçısı Broum Stouker 1847-ci ildə Dublində anadan olmuşdur.

Uşaqlıq illərində heç bir həkimin müəyyənləşdirə bil­mə­diyi müəmmalı bir səbəbdən yatalaq xəstəliyinə düçar ol­muş, səkkiz yaşına çatdıqda isə qəfildən ayağa qalxaraq ye­rimiş, bununla da möcüzəvi şəkildə xəstəliyin pəncəsin­dən xilas olmuşdur. Həyatının sonrakı illərində Dublin Trinity kol­le­cinin ən çox mükafat alan idmançısı belə ol­muş­dur.

Atası teatra böyük marağı olan orta səviyyəli bir dövlət məmuru idi. Təsadüfi deyil ki, Stouker təhsilini bitirdikdən sonra, daha dəqiq desək, 1890-cı illərdə dövlət məmuru olmuşdur. Stouker təxminən bu illərdə sonralar ona böyük şöhrət və məşhurluq gətirən "Dracula" romanını yazmağa başlamışdır. O, təqribən 10 ilə yaxın dövlət məmuru kimi işlədiyi müddət ərzində atasının marağına uyğun şəkildə heç bir haqq tələb etmədən təmənnasız olaraq teatrla bağlı tənqidi əsərlər yazmışdır. İlk əsərləri ona uğur gətirməsə də, 1876-cı ildə yazdığı bir əsəri ilə o dövrün məşhur aktyoru Henry İrving tərəfindən kəşf olunmuşdur. İki il sonra isə dövlət məmurluğundan istefa edib Londona köçən Stouker İrvingin yanında işləyərək adi işçidən xüsusi katib vəzifəsinə qədər yüksəlmişdir. Bu illərdə o yazıçılığını da davam etdirmiş, tamamladığı məşhur "Dracula" romanını 1897-ci ildə İngiltərədə yayınlamışdır.

Broum Stouker həyatının sonrakı illərində ədəbiyyatla məşğul olmuş, evlən­miş və ömrünün sonunadək ən çox sevdiyi dostu İrvingin yanından ayrılma­mış­dır. La­kin bir versiyaya görə Stoukerin İrvinglə arasının yaxşı olmadığı bildiri­lir. Hətta Stoukerin Draculanın xarici görünüşünü, despotluğunu və eqoistliyini İrvingdən gö­türdüyü iddia edilir. Ədalət naminə deməliyik ki, həqiqətən də İrving qədər Dra­culanın xarici görkəmini və xüsusiyyətlərini əks etdirən ikinci bir tip tapmaq çox çətindir.

Stouker həyatda ciddi, mədəni və qabiliyyətli bir insan olmuşdur. Davranış­la­rın­dan və xarici görkəmindən o, sanki Victoria dövrünün kübar bir centlmenini xatırladırdı. Eyni zamanda o, macarapərəst biri idi. Həyatında maraqlı və qəribə hadisələr çox olmuşdur. Məsələn, bir dəfə o, Thames çayında qayıqla gəzərkən su­ya tullanan birini görür. Dərhal suya atılıb onu sahilə çıxarsa da, həmin adamı ölü­mün pəncəsindən xilas etmək mümkün olmur. Lakin buna baxmayaraq, Stoukeri cəsarətinə görə bürünc medalla təltif edirlər.

1975-ci ildə ilk dəfə yayınlanan Broum Stoukerin biblioqrafiyasında (A Biography of Broum Stouker) qohumu Danile Farson yazıçının şəxsi həyatına, xüsusilə də arvadı ilə münasibətlərinə dair bəzi "gizli qalmış" məsələləri açıqla­mışdır. Belə ki, biblioqrafiyada deyilənlərdən aydın olur ki, gözəlliyi ilə tanınan həyat yoldaşı ilk övladları dünyaya gəldikdən sonra yataq otağının qapılarını Stoukerin üzünə bağlamışdır. Stouker isə bir çox həyat qadınları ilə cinsi əlaqələrə girmişdir. Görkəmli yazıçı 20 aprel 1912-ci ildə vəfat etmişdir.

Onun "Dracula" romanı qədər məşhurlaşa bilməsələr də, digər əsərlərinin adları aşağıdakılardır:

  1. The Mistery of the Sea (Dənizim sirri) – 1902;
  2. The Jevel of Seven Stars (Yeddi ulduzlu mücəvhər) – 1904;
  3. Lady of the Shroud (Kəfənli qadın) – 1909;
  4. The Lair of the White Worm (Ağ soxulcanın yuvası) – 1911.

Broum Stoukerin Draculası

Yuxarıda da qeyd etdiyimiz kimi 1897-ci ildə İngiltərədə çap olunan "Dracula" romanı ingilis dilli ölkələrdə qısa zaman intervalında məşhurlaşdı. Təsadüfi deyil ki, bu əsər yayınlanan kimi dünya ədəbiyyatında böyük əks-səda doğurmuş, tarixdəki real bir şəxsin (Vlad Tepeş) təhrif edilməsi ilə meydana gətirilən yeni qəhrəman obrazı (Kont Dracula) tezliklə ədəbiyyatın qorxu janrının mərkəzi fiquruna çevrilmiş və əsər dəfələrlə kino-filmlərin mövzusu olmuşdur.

Vlad Tepeş Stoukerin Draculasının prototipi olmuşdur. Konkret dəlillər olmasa da, Broum Stoukerin Vlad Tepeşlə bağlı tarixi mənbələri hansısa bir formadasa ələ keçirdiyi zənn edilir. Məlum olduğu kimi Balkan ölkələrini gəzmiş Stouker Arminius Vambery adlı bir türkoloqu yaxından tanıyırdı. Ola bilsin ki, məhz Vambery ona Vlad Tepeş haqqında məlumat vermişdir. Lakin "Dracula" ləqəbli Vlad kimi tanınan bu qəddar hökmdar nə vampir, nə də ki, kont olmuşdur. "Dra­cula" sözü rumunca "Əjda­hanın oğlu", "Şeytanın oğlu", "Kiçik şeytan" mənalarını ifadə edir.

Stouker Avropa tarixini çox mütaliə etmiş biri idi. Bəlkə də o, türklərlə rumınların müharibəsini araşdırarkən Vlad Tepeş onun diqqətini çəkmişdi. Görü­nür, Vlad Tepeşin paza keçirmə və qan içməsi Stoukerə möhkəm təsir etmişdi ki, məhz bu məqam sonradan onun ilham qaynağı olmuşdur. Diqqətdən qaçırmaq ol­maz ki, Draculanın vampirlərlə əlaqəsi məhz Stoukerin məlum əsərindən başlayır. Əs­lində Stouker bir vampir romanı yazmaq istə­yirdi. Cünki o dövrdə məlum xa­rak­terli romanlar yazmaq dəbdə idi. Böyük ehtimal ki, Vlad Tepeşi düşünən Stou­ker əsə­rində məkan kimi həyatda heç vaxt getmədiyi Transilvaniyanı tərcih etdi.

Beləliklə, görünür kitabxanalarda uzun müddətli gərgin araşdır­maları öz bəhrəsini vermişdi ki, Stouker Vlad Tepeş və onun qəsrinin tarixi haqda öyrənmiş və bu yöndən yola çıxaraq məşhur romanını qələmə almışdır.

"Dracula" romanının qısa məzmunu

Məşhurluğunu nəzərə alaraq "Dracula" romanının qısa məzmu­nu haqda məlumat vermək fikrimizcə, yerinə düşərdi (romanın məzmunu bu məqalənin müəllifi Yunis Xəlilov(hüquqşünas, jurnalist)tərəfindən ingilis dilindən tərcümə edilərək hazırlanmışdır): "Əsərdə Count Dracula öldükdən sonra dirilən bir varlıqdır. Lakin Jonathan Harker adlı şəxs bundan xəbərsizdir. Jonathan Transilvaniyaya Draculaya Londonda ev almağa kömək etmək üçün gəlir. Hər kəs Draculanın qəsrindən qorxsa da, bunu bilməyən Jonathan qəsrə gedir. Lakin sonradan qorxunc həqiqətləri öyrənsə də, geri qayıtmaq üçün artıq çox gecdir. O, Dracula ilə gün ərzində yalnız gecələr görüşə bilir. Jonathanın işi qur­tarsa da, Dracula onu qəsrdən getməyə imkan vermir. Qəsrin bütün qapılarının bağlı olduğunu görən Jonathan artıq dustaq olduğunu anlayır. Dracula Jonathanı məc­bur edir ki, o, hər ay Londona məktub yazıb yaxşı olduğunu və burada bir az qala­cağını bildirsin. Bir gün Jonathan görür ki, Dracula onun qanı haqqında üç qadınla söhbət edir. Bir neçə gün sonra isə Dracula onu məcbur edir ki, öz sevgili­si­nə məktub yazıb Transilvaniyada işinin qurtardığını və öz evinə qayıdacağını bildirsin. Jonathan anlayır ki, Dracula artıq onu öldürməyi planlaşdırır. O, bunu biləndən sonra qəsrdən qaçmaq üçün plan qurur.

Jonathanın sevgilisi Mina isə Jonathan gedəndən bəri onun qəribə qısa məktublarına görə çox narahat olur.

Bundan başqa, əsərdə Jonathan və Minanın bir-birlərini sevən Lucy və Arthur adlı iki dostundan da bəhs olunur. Lucy bəzən kilsənin həyətinə gedir. Bir gecə Mina Lucynin arxasında qaranlıq kölgə görür. Bu vaxt o, ay işığında yatmışdı və boğazında iki qan damlası var idi. Sonrakı gecə Lucy özünü piss hiss edir. Bir gün sonra Mina Jonathanın Draculanın qəsrindən qaçmasına və xəstə olmasına dair məktub alır.

Nəhayət onlar qovuşa bilirlər və hər şey qaydasında gedir. Bir neçə ay sonra isə onlar evlənirlər. Qısa vaxt keçməmiş onlar Countun Londonda olduğunu görüb çox qorxurlar. Daha sonra onlar evə qayıdanda Lucynin ölüm xəbəri haqqında Arthurdan məktub alırlar. O, hər gün qan itirir və Mina görür ki, o, vampirə çevrilib. Onun bütün dostları üzülsə də, Lucy əslində ölmür. Belə ki, o, artıq öləndən sonra dirilən bir varlığa çevrilmişdir və hər gecə tabutundan çıxıb kasıb uşaqları öldürür. Arthur dostu Jack və Jackın yaşlı müəllimi professor Van Helsing Lucynin qəbrinə gedib taxta parçası ilə onun ürəyindən vururlar. Lucy isə özünə gələrək sakitləşir. Mina və Jonathan professorun vampir Countu öldürməyinə kömək etməyi qəbul edirlər. Lakin bir neçə gün sonra Count Minaya ölüm öpüşü göndərir. Onlar vampiri öldürmədən qabaq artıq Mina ölür. Transilvaniyadan İngiltərəyə qayıtmağına imkan verməyərək onlar Countun tabutunun yerini tapırlar. Jonathan tabutu açıb bıçağı vampirin ürəyinə saplayır. Vampir ucadan çığırır. Sonra Mina dirilir və hər şey normal vəziyyətinə qayıdır. Mina Jonathanla birlikdə həyatlarına davaç edirlər".

Müəmmalı hadisə

1977-ci ildə çox qəribə və müəmmalı bir hadisə baş verdi. Belə ki, amerikalı səyyah Vincent Hillyer icazə alıb bir gecəlik Vlad Tepeş Drakulanın qəsrində qaldı. Həmin gecə hücuma məruz qalıb boynundan dişlənildikdən sonra "Drakula" romanı və "Vampirizm kabusu" yenidən gündəmə gəldi...

Sonralar Fox televiziya kanalında efirə buraxılan, aparıcısı Tim White, dəvət olunan qonaqları isə Vincent Hillyer ilə yanaşı, Rosemary Ellen Guiley, Stephen Martin və Vlad olan yuxarıda da bəhs etdiyimiz televiziya proqramında Vincent Hillyer deyəcəkdi: "Mən inanıram ki, mənim yaşayan vampirlər adlandırdığım vampirlər adlı başqa vampir tipləri vardır. Onlar insanların ətrafında dolaşaraq onlara hücumlar edir, onları boğazlarından dişləyərək qanlarını içirlər. Mənim fikrimcə, onlar əfsanəvi vampir tipləri kimi təhlükəlidirlər".

"Vampir" əfsanəsinin yaşamasına səbəb olmuş manyak ruhlu insanlarla bağlı tarixə qısa ekskursiya

  1. 1404-1440-cı illər: Fransada Gilles de Rais adlı şəxs gənc kişiləri vampirizmə və sadizmə aid edilən üsullarla qətlə yetirdiyi üçün həbs edilmişdir;
  2. 1560-1614-cü illər: Sabine Baring Gouldun "The Book of Werewolves" adlı kitabında "Qan əmici qrafinya" adlandırılan macar qrafinyası Elizabeth Bathorynin mərhəmətsizliklərindən bəhs olunur. O, mükəm­məl təhsil almış ağıllı bir qadın olmasına baxmayaraq, çox zalım bir xarakterə malik idi. Əri hərbiçi olmuş müharibə­lər­də əsir düşmüş türk əsgərlərinə qəddarlıqla işgəncələr ver­miş­di. E. Bathory əslində qəddarlığı ərindən öyrənmişdi. Ərinin ölümündən sonra isə onda yaranan ölüm qorxusu xidmətçi və kölələrinə sadist və qəddar davranmasına yol açmışdır. E. Bathory qurbanlarını döymə­yə alışmış olmaqla yanaşı, çox vaxt onları şikəst də edirdi. Deyilənlərə görə o, bir dəfə Castle Csejthe adlı evinin yaxın­lığın­da qurbanlarının bədəninə qarlı və soyuq havada su tökərək dondurmuş­du. İddialara görə E. Bathory bir dəfə xidmətçisi olan qızın vücudunu dəfələrlə dişləyərək ona işgəncələr vermişdi. O, gənc qalması üçün insan qanı ilə çimirmiş. Bir mənbəyə görə o, 650 qızı öldürüb qanını içmişdi. Ölülərin sayı çoxaldıqda E.Bathoryin xidmətçiləri cəsədləri onun qəsrindən kənara tullayırdılar. Qan içində olan meyitləri tapan kənd əhalisi təbii olaraq onların vampirlər tərəfindən öldürüldüyünü düşünmüş­dülər. E. Bathory 1610-cu ildə gənc qızları öldürdüyünə görə həbs edildi. Deyilənlərə görə qurbanlarının cəsədləri qəsrində tapılmışdı. 1611-ci ildə iki dəfə keçirilən məhkəmə prosesində həqiqi ifadəsi alındı və o, təqsiri sübut olunduğundan Karpatya dağlarında yerləşən qəsrindəki yataq otağına həbs edildi. Bir müddət sonra isə o, öldü. E. Bathory haqqında danışılan əfsanələr bu gün belə səngimək bilmir. Belə ki, onun ruhunun ana vətəni olan Karpatyada gecə vaxtları ətrafı dolaşaraq qan axtardığı iddia edilir. Göründüyü kimi, onun qanlı hekayəsi bizə ağlı başında olmayan qəddar bir qatilin törətdiyi cinayətlərin yanlış şərh edilməsinin cahil insanların inanclarında vampirizm əfsanəsinin yaşamaqda davam etməsinə necə böyük təsir göstərdiyini bir daha ortaya qoyur;
  3. XVI əsr: Gilles Garnier adlı biri Fransada aclığını aradan qaldırmaq üçün yalnız dişi qurbanlarını öldürüb qanını içmişdir;
  4. XVI əsr: Clara Geisslerin adlı şəxs caduluq və vampirizmlə bağlı işlərlə məşğul olduğu üçün həbs edilmişdir;
  5. XVIII əsr: Peter Plogojowitz adlı biri Macarıstanda 10 gün ölü qaldıqdan sonra guya ki, dirilərək gecə vaxtları insanları ziyarət edib onları vampirə çevirirmiş;
  6. 1727-ci il: Arnold Paole adlı şəxs vampir gördüyünə and içdikdən sonra qəzaya düşərək ölmüşdür. Əfsanəyə görə öləndən sonra dirilərək kəndə hücum etmiş, kənd əhalisi onun ürəyinə paz batıraraq öldürmüşdür;
  7. XIX əsr: Sergeant Bertrand adlı bir ruhi xəstə Fransada məzarları eşməklə məşğul olurdu;
  8. 1867-ci il: Portuqaliyalı dənizçi James Brown gəmidəki özü kimi digər iki dənizçini öldürdükdən sonra birinin boynundan dişləyib qan içərkən yaxalanmış, ona məhkəmə tərəfindən ölüm cəzası verilməsi istənilsə də, ruhi xəstə olduğu hesab edilib dəli xəstəxanasında müalicə olunmasına qərar verilmişdir;
  9. 1883-1931-ci illər: Peter Kurten adlı şəxs "Düsseldorf vampiri" olduğu güman edilən erotik şəkildə qan içməyi sevən bir hematodipsiac idi. Arvadı tərəfindən polisə xəbər verildikdən sonra törətdiyi bir çox cinayətlərin üstü açılmışdır;
  10. 1879-1925-ci illər: Fritz Haarmann adlı şəxs Almaniyada "Hanover vampiri" adı ilə qurbanlarını yemədən əvvəl boyunlarını dişləyərək qanlarını içirdi. Uşaqlıq dövrünü atasının qorxusu altında yaşayan Fritz Haarmann gənc ikən orduda xidmət etmişdir. Çox keçmədən uşaq zorakılığına görə cəza verilmiş, bundan sonra İsveçrəyə qaçmışdır. Küçələrdə yaşayan Fritz Haarmann heyvanları öldür­məkdən zövq alırmış. I Dünya müharibəsindən sonra polis dəstələrinə qatılmış və casusluq etmişdir. O, homoseksual idi. Küçələrdə tanış olduğu gənc oğlanları evinə dəvət edir, onlarla cinsi əlaqəyə girdikdən sonra öldürdürdü. 1919-cu ildə qanuni olmayan yolla cinsi əlaqəyə girdiyinə görə 9 ay müddətinə azadlıqdan məhrum etmə cəzasına məhkum edilmişdir. Həbsxanadan çıxdıqdan sonra Hans Grans ilə tanış olmuşdur. Hans Grans onun həm sevgilisi, həm də "cinayət partnyoru" olmuşdur. 1920-ci illərdə Fritz Haarmannın törətdiyi cinayətlər artıq çoxalmağa başlamışdır. O, artıq qurbanlarının boyunlarını dişləyib qanlarını içirdi. 1924-cü ildə polis onun cinayətlərinin izinə düşdü. Uşaqları qeyb olan bir neçə ailə polisə xəbər verdikdən sonra artıq Fritz Haarmannın bu işlə əlaqəsinin olduğu ortaya çıxdı. Fritz Haarmann həbs edildikdən sonra onun evini axtaran polislər 20-yə yaxın insan cəsədinin qalıqları ilə rastlaşdılar. Bütün bunlardan sonra Fritz Haarmann Hans Gransı da ələ verərək günahlarını etiraf etdi. 24 cinayət üzrə ittiham olunsa da, törətdiyi cinayətlərin sayının 50-yə yaxın olması düşünülür. İnsan əti yemək də daxil olmaqla, bütün iyrəncliklərə yol verən Fritz Haarmann bir vaxtlar qəssab olduğundan müştərilərinə onların xəbəri olmadan insan əti satdığını belə etiraf etdi. 15 aprel 1925-ci ildə keçirilmiş məhkəməsindən sonra Fritz Haarmann başı kəsilərək edam edilmiş və beyni araşdırılması üçün Göttingen Universitetinin alimlərinə göndərilmişdir;
  11. XIX əsr: Antoine Leger adlı biri Fransada gənc qızı qanını içmək də daxil olmaqla hər cür işgəncəni etdikdən sonra öldürmüşdür;
  12. XIX əsr: Vincenzo Verzeni Buttanaucco adlı şəxs İtaliyada cinayət, şikəst­etmə və vampirizmlə bağlı ittiham olunaraq həbs olunmuşdur;
  13. XIX əsr: Mercy Brown adlı biri Rhude adasında öldükdən sonra bədəninin çürüməməsi səbəbindən vampir olmasından şübhələnildiyi üçün başı kəsilmişdir;
  14. 1910-cu il: Salvarrey Galazanna adlı bir nəfər vampir olduğunu deyərək Portuqaliyada tapılmış boynu dişlənilən ölmüş qızı qətlə yetirdiyini bildirmişdir;
  15. XX əsr: John George Haigh adlı ruhi xəstə olan biri qurbanlarının qanlarını içdikdən sonra meyit qalıqlarını məhv etmək üçün onların üzərinə sülfürik asit tökmüşdür.

Misalların sayını artırmaq da olar. Bütün bunlar onu deməyə əsas verir ki, tarixin müxtəlif dövrlərində manyak ruhlu vəhşi və ya xəstə insanların bu cür iyrənc və tük ürpədici hərəkətləri insanların beynindəki vampirizm kabusunun nəsildən-nəsilə ötürülməsinə böyük təsir göstərmişdir.

Rosemary Ellen Guileyin görüşləri

Hazırda Baltimor yaxınlığında Marylandda yaşayan Dünyanın tanınmış vampir tədqiqatçısı Rosemary Ellen Guiley müəmmalı və sirli məxluqlarla araşdırmalar aparıb fövqəlvarlıqlar haqqında 41 kitab, 8 ensik­lopediya və yüzlərlə məqalələr yazmışdır. Onun əsər­ləri dünyanın 13 dilinə tərcümə edilmişdir.

Rosemary Ellen Guiley dünyanın əksər bölgələrinə səyahətlər edərək vampir­lər­lə bağlı təqribən min səhifəlik bir dosye hazırlamışdır. O, ayrı-ayrı ölkələrdə fəaliy­yət göstə­rən 1000-dən çox vampir dərnəyini ziyarət etmiş, tədqiqat obyekti ilə bağlı saysız-hesabsız insanlarla görüş­müşdür. Gəldiyi nəticələr o qədər maraqlı olmuşdur ki, onun əsəri təhsil qurumları tərəfindən böyük məbləğdə pul ödə­ni­lərək satın alınmışdır.

İlk olaraq qeyd edək ki, Guiley vampirlərin həqiqətən mövcud olduğu qənaətindədir. Lakin onun tərif etdiyi vampir məfhumu insanların beyninə həkk olunmuş vampir obrazından əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənir. Guiley qeyd edir ki, "Onlar aramızdadırlar, bizim kimidirlər, lakin fərqli yaşayırlar".

O, illər boyu davam edən araşdırmalarından sonra nə Broum Stoukerin Draculasına, nə də ki, Anne Ricenin Lestatına və ya Armandına rast gəlmədiyini bildirmişdir. Onun fikrincə, bunlar həqiqətdən uzaq olub insanların yalnız fantazi­yalarını əks etdirir. Guileyin dediklərindən belə başa düşmək olar ki, vampirlər Klaus Kinski, Christopher Lee və ya Bela Lugosi kimi çirkin deyil, əksinə, onlar Gary Oldman, Antonio Banderas və ya Tom Cruise kimi yaraşıqlı və seksidirlər. Ona görə həqiqi vampirlər, hər şeydən əvvəl, qan fetişisti deyildir. Şüurlu olaraq bəziləri insan və ya heyvan qanı içməyi arzu edirlər. Bu isə, onların qanın dadını sevmələrindən və ya bəzi seksual ritualların təsirindən qaynaqlanır. Guileyə görə bəzi qan xəstəliyinə tutulanların qan içməyə meyli elmə məlumdur. Buna görə də anemiya xəstələrini vampir hesab etmək düzgün deyil. Guileyin qadın və kişi vampirləri özlərinin vampir olduqlarını bildirirlər və onlar uzun müddətdir ki, insan olmadıqlarına inanırlar. Bu vampirlərin heç biri yüz yaşında olduqlarını iddia etməsələr də, qocalmalarının çox gec bir müddətə baş verdiyini bildirirlər. Onların heç biri havada yarasaya çevrilib uçduqlarını iddia etmirlər. Onlar əsasən qara rəngə üstünlük verirlər. Bəziləri gecələrini klassik musiqi janrından olan konsertlərə getməklə keçirirlər. Onların bir inanca, bir irqə, bir partiyaya, bir millətə, hətta dünyaya bağlı olmaqdan xoşları gəlmir. Ona görə də özlərini bütün bunların xaricində görürlər. Guileyə görə ən maraqlısı isə odur ki, onlar öldükdən sonra diriləcəklərinə inanırlar.

Guiley sarımsaqdan, sudan və aynadan qorxmağın vampirlərlə əlaqəsinin olmadığı qənaətindədir və o, hesab edir ki, bunların hamısı vampir folklorundan qaynaqlanır və bu qorxuların hamısının psixoloji izahları vardır.

Guiley yazır: "Tanıdığım vampirlər dürüst inanca malikdirlər. Şüuraltında vampir olduqlarına əmindirlər. Onlar gecələrə aiddirlər. Sirliliyi sevirlər. Gün işı­ğı­na qarşı həssasdırlar. Ən əsası isə yalnız yaşamağa meyillidirlər. Yəni insanlarla birlikdə yaşamağı xoşlamırlar. Lakin özlərinə bənzəyənlərlə hərdən bir qan içmək üçün bir araya toplaşırlar. Yaşamlarındakı dəyişikliklərin özlərindən asılı olmadan baş verməsi qənaətindədirlər. Onlara görə vampirə çevrilmək onları insanlardan və hətta pisliklərdən qoruyur. Vampirlərdən bəziləri ruhi aləmin işləri ilə məşğul olurlar. Belə qruplara "Ruhi vampirlər" deyə bilərik. Belə vampirlər susuzluqlarını qan­la deyil, başqalarının yaşam enerjisini boşaltmaqla və ya əmməklə təmin edir­lər. Bu vampirlər insanlara ehtiyac duyur və qurbanlarını insanlara yaxın olaraq tapa bilirlər. Onları tanımaq daha asandır. Həddindən artıq gecəyə meyillilikləri və təmasda olduqları insanların enerjilərini bir neçə saatda ala bilmələrinə diqqət yetirilərsə, onları tanıya bilərik".

Beləliklə, Guileyin dediklərindən birmənalı şəkildə aydın olur ki, onun "vampir" adlandırdığı insanlarla tarix boyu haqqında bəhs edilən yarı insan, yarı heyvan məxluqlar arasında çox böyük fərq vardır və Guileyin "vampir"i bizim mövcudluğunu təkzib etməyə çalışdığımız vampir deyil! Onun varlıqlarını sübut etdiyi "vampir" adi insan olub, sadəcə normal insanlardan fərqlənməyə əsas verən vampirlərə aid edilən bir sıra xüsusiyyətlərə malikdir. Qısacası, fik­rimiz­cə, Guileyin "vampir" hesab etdikləri insanları vampir adlandırmaq düz­gün deyil. Düzdür, Guiley də bizim mövcudluğunu təkzib etməyə çalışdığımız "vampir" obrazının reallıqda mövcud olmadığını açıq şəkildə bəyan edir. Məsələn, Fox televiziya kanalında efirə buraxılan, aparıcısı Tim White, dəvət olunan qonaq­la­rı isə Rosemary Ellen Guiley ilə yanaşı, Vincent Hillyer, Stephen Martin və Vlad olan yuxarıda da bəhs etdiyimiz televiziya proqramında Guileyin dediklərin­dən bir məqama nəzər salaq: "Mən real vampirlərin mümkün olma imkanına inan­mı­ram. Mən real vampirlər dedikdə, fiziki baxımdan vampirlərin mövcudluğunu deyil (Guiley, burada insan olsa da, vampirlərə xas edilən əlamətlərə malik olan vampirləri nəzər tutur ki, onların varlığını sübut etmişdir – Yunis Xəlilov), insanlara hücum edən ölü bədəndə olan ruhi varlıqları nəzərdə tuturam".

Əlbəttə, Guileyin dedikləri həqiqətən çox düşündürücüdür. Onun fikirləri ilə tanış olduqdan sonra insanın ağlına bu sual gəlir: Görəsən, Guileyin "vampir" adlandırdığı insanlar tanıdıqlarımızın arasında da vardırmı?!

Vampirlərə aid edilən terminlər

Vampirlərlə bağlı rəvayətlər o qədər çoxalmış, onlara məxsus yeni ifadələr o qə­dər yaranmışdır ki, artıq vampirlərə aid edilən maraqlı terminlər leksikonumuza da­xil olmağa başlamışdır. Fikrimizcə, bu terminlərin çoxu Rosemary Ellen Guile­yin təsvir etdiyi vampirlərə aid edilməlidir. Bunlardan bir neçəsi ilə sizi tanış edirik:

  1. Ancilla – Yeniyetmə, gənc vampir;
  2. Anarch – Qocaman vampirlərə hörməti olmayan üsyankarlar;
  3. Archon – Şəhər-şəhər gəzib dolaşan vampirlər;
  4. Bloodline – 13 klanı bir-birindən ayıran soy xətti;
  5. Blood Bond – Bir vampirin qanını üç dəfə içdikdə yaranan gizli və mistik bir aludəçilik;
  6. Boons – Bir vampirin başqa bir vampirə xeyirxahlıq borcunun qalması;
  7. Caitiff – Klanı olmayan vampir;
  8. Childe – Gənc, təcrübəsiz və ya axmaq işlərlə məşğul olan vampirlər üçün istifadə edilən alçaldıcı bir söz;
  9. Clan – Eyni mistik və fiziki xarakterlərə malik olan vampirlərin yaratdıqları ailə və qan bağı olmayan qruplar;
  10. Coterie – Bir-birlərini qoruyan və dəstək verən vampir qrupları;
  11. Damned – Vampirlərin ümumi adı. "Lənətlənmiş" deməkdir;
  12. Elder – 300 yaşdan çox yaşı olan vampirlər;
  13. Elysium – Elderlərin hərdənbir toplaşaraq getdikləri opera, teatr kimi mədəni yerlərə verilən ad;
  14. Embrance – Ölə bilən birinin vampirə çevrilməsi. Qurbanın vampir tərəfindən qanının içilməsi, daha sonra öz qanını ona ötürməsi yolu ilə həyata keçirilir;
  15. Ghoul – Bir vampirin qanını içməsinə icazə verilərək yaradılan və vampirlərə xidmət edən varlıqlar;
  16. Golconda – Vampir olmaq ilə insanlıq arasında vampirlər tərəfindən quru­lan tarazlıq;
  17. Haven – Gün işığında vampirlərin yatdıqları ev;
  18. İnconnu – İnsan problemlərindən özlərini tamamilə uzaq tutmağa çalışan vampir zümrəsi;
  19. Kindred – Vampirlərin adı;
  20. Masquerade – Edilən böyük savaşlardan sonra vampirlərin özlərini ölümdən gizlətmək üçün həyata keçirdikləri işlər;
  21. Methusalah – Artıq heç bir klana mənsub olmayan, inconnu olmuş elder vampirlər;
  22. Neonate – yeni yaradılmış vampir;
  23. Numina – Ölümsüz olmayan vampir ovçularında olan xüsusi güclər;
  24. Prince – Dişi və ya erkək vampirlərdən ibarət olan şəhəri idarə etməyi bacaran vampirlər;
  25. Sire – Ölümsüz olmayan birini vampir edən şəxs;
  26. Vitae – qan.

Nod kitabı

Vampirlərin gizli kitabıdır. Deyilənə görə bu kitabda vampir­lə­rin tarixindən ətraflı şəkildə söhbət açılır. Əfsanəyə görə bu kitab "Nod" deyilən yerdə yazıl­mış­dır. Heç bir vaxt tam şəkildə yayım­lan­ma­­mışdır. Guya, tam şəklində olan variantı "antedi­lu­vain" adlı məzarlıqdadır. Bir versiyaya görə guya amazon meşə­lərində qeyb olmuş şəhərin altında yeraltında olan gizli məzarlarda 13 vampir klanı haqqında 13 daş lövhə üzərində yazılar vardır...

Vampirlərlə bağlı bəzi batil inanclar

Tarix boyu ayrı-ayrı xalqların mədəniyyətlərində vampirlərlə bağlı çox gülünc və absurd batil inanclar olmuşdur. Bütün bu batil inanclar isə sadəlövh və nadan xalq kütlələrinin qorxu və savadsızlığından irəli gəlmişdir. Bunlardan bir neçəsinə nəzər salaq.

Tarixdən məlum olduğu kimi 1718-ci ildə bağlanan Pojarevas sülh müqavilə­sin­dən sonra Serbiya və Valaxiyanın bəzi hissələri Türkiyədən alınıb Avstriyaya ve­ril­mişdir. Məhz bu hadisədən sonra Qərbi Avropa xalqlarına məlum oldu ki, hə­min ərazilərdə həyat əlamətləri hiss olunan məzarlardan meyitləri çıxarıb onların diri olub-olmamasına əmin olaraq yenidən dəfn etmək, bəzi meyitləri isə basdırıl­dı­ğı yerdən çıxararaq vampir hesab edib öldürmək kimi qəribə bir adət olmuşdur. Hə­min adətin həyata keçirilməsindən bir neçəsinin təsvirini kilsə xadimləri yazıya al­mışlar ki, bunlar içərisində də ən maraqlısı Uilyam Nyuberskinin və Dom Avqut Kalmetin tərtib etdikləridir. Məlum adətin mövcudluğu artıq 1725-1732-ci illərdə bütün əhaliyə məlum olmuşdur.

Orta əsrlər dövründə Avropada bir çox insanın ölümünə səbəb olan "Black Death" ("Qara Ölüm") adlı xəstəliyin guya vampirlərin işi olduğuna inanılırdı. Mə­lum olduğu kimi bu xəstəlik birə və siçanlardan yayılan bir vəba xəstəliyi olub 1300-cü illərdə Avropa əhalisinin təq­ribən üçdə birinin ölümünə səbəb olmuşdur. Həmin dövr­də əksəriyyət insan bu xəstəliyi vampirlərin yaydı­ğını zənn edirdi. Bəziləri bir qədər də irəliyə gedərək ölən bir qohumun dirildikdən sonra geri dönüb özünə qurban aparacağını düşünürdü. Digər bir qrup insan isə ölmüş bir düşmənin vampirə çevrilərək geri dönüb kimisə öldürə biləcəyinə inanırdı.

Bundan başqa, bəzi yerlərdə (məsələn, Sileziyada, və ya serblərdə) ağacdan hazırlanmış pazın vampirin sinəsindən saplandığı zaman onu öldürə biləcəklərinə inanırdılar.

Qərbi Avropanın bəzi xalqlarında vampirlərin məzarlarını müəyyənləşdir­mək­­dən ötrü gülünc və axmaq metodlardan istifadə olunurdu. Məsələn, çılpaq bir bakirə atın üzərinə oturdulurdu. Daha sonra o, məzarın üzərindən keçirdilirdi. Əgər at qəbrin üzərindən keçmək istəməzdisə, bu yerin vampir məzarı olduğu güman edilir və ölü müxtəlif üsullarla "öldürülməsi" üçün məzardan çıxarılırdı.

Bəzi yerlərdə ölülər üzləri cənub istiqamətinə baxılacaq şəkildə dəfn olunur­du­lar və taxta pazlarla onların məzarlarının üzəri örtülürdü. Beləliklə, hesab edilir­di ki, əgər meyit vampirə çevrilib məzardan qalxmağa çalışarsa, taxta pazlar ona saplanmış olacaq.

Bəzi yerlərdə isə meyitin basdırıldıqdan sonra qəbirdən "çıxmasının" qarşısını almaq üçün onun qolları və ayaqları iplə bağlanır, məzarının üzərinə isə böyük qayalar qoyulurdu.

Bəzilərinə görə qara pişik və ya it hər hansı bir meyitin üzərindən tullanardısa, ölü vampirə çevrilə bilərdi.

"Vampir"i tutmaq üçün qəbiristanlığa kül səpərək onun ayaq izlərini tapmağa çalışanlar belə olmuşdur.

Bəzi yerlərdə isə intihar edənlərin vampirə çevrilməsinə inanılırdı. Məsələn, İngiltərədə intihar edənlərin vampirə çevrilməsinə əngəl olmaq üçün meyit dörd yolun kəsişdiyi yerə (yol xaç işarətini əmələ gətirdiyi və vampirin guya xaçdan qorxduğu üçün) basdırılırdı.

Vampir əfsanəsi ilə bağlı bir çox rəvayətlərin olduğu qədim Peruda gənc bir insanın qanının içilərək şeytanın müridlərindən biri olunacağına inanılırdı.

Yuxuda vampir görməyin yozumu

Yuxuda vampir görməyin bir çox yozumu vardır ki, onlardan bəziləri aşağı­da­kılardır:

  1. Ətrafınızdakı insanlar saflığınızdan sui-istifadə edib etdiyiniz yaxşılıqlar müqabilində sizi istismar edirlər;
  2. Hədsiz dərəcədə hersli olmağınız və əsəbi davranışlarınız evliliyinizin pozulmasına səbəb ola bilər;
  3. Dostunuz tərəfindən aldadılırsınız;
  4. Yaxın bir tanışınız sizin başınızı bəlaya sala bilər;
  5. Sizin simpatiya duyduğunuz bir tanıdığınız sizə zərər vərə bilər;
  6. Sizin üçün pis və xoşagəlməz olduğunu bildiyiniz bir şeyi yenə də edirsiniz;
  7. Bəkarətinizi itirə bilərsiniz;
  8. Fiziki və ya zehni baxımdan yorulacaqsınız;
  9. Ətrafınızda asılı bir adam olacaq;

3Sizi getdikcə zəiflədən biri ilə münasibət içərisindəsiniz və s.

Bundan başqa, yuxuda vampir tərəfindən dişlənmək çox ciddi bir uğursuzluğa işarədir. Vampir kimi başqasını dişləmək isə hansısa insana cox ciddi bir zərər vermək kimi yozulur.

Türk inancına görə yuxuda qan görmək yuxunu puzur və belə yuxular nə danışılır, nə də ki yozulur. Bəzi başqa xalqların inanışlarına əsasən isə yuxuda qan görmək günahkarlıq hissi və əzab mənasını ifadə edir.

Vampirlərin zəiflikləri

Tarix boyu nadan insanların sadəlövhcəsinə inandıqları vampirlərin guya ki, zəif nöqtələri aşağıdakılardır:

  1. Günəş işığı: Əfsanəyə görə ilk vampir Cainenin Tanrı tərəfindən lənətlən­mə­sindən sonra vampirlər gün işığına çıxa bilməmişdir;
  2. Atəş: Guya alov vampirlərin dərisini yandıraraq onları öldürə bilər. Deyilənlərə görə Vampirlər yaşlandıqca onlar gün işığına çıxa bilər, od isə onlara təsir edə bilməzmiş.
  3. Xaç: Cəfəng bir versiyaya əsasən vampir xaçın ona zərər biləcəyinə inanarsa, xaçla onu yaralamaq mümkündür;
  4. Sarımsaq: Gülünc bir inanca görə vampirlər sarımsaqdan qorxurlar;
  5. Ölü qanı: Absurd bir fikrə görə cansız, yəni ölmüş varlıqların qanını içmək vampirlər üçün çox təhlükəlidir;
  6. Başlarının kəsilməsi: Guya vampirlərin məhv edilməsinin ən təsirli üsulu onların başlarının kəsilməsidir.

Vampirizm əfsanəsinin məşhurlaşma səbəbləri

1734-cü ildə nəşr olunan "Üç ingilis centlmeninin səyahəti" adlı kitabın surətlə yayılmasından sonra vampirizm kabusu dünyada birdən-birə məşhurlaşdı ki, bunun da səbəbləri aşağıdakılardır:

Birincisi, vampirizm kabusunun bu əsrarəngiz məşhurluğunun kökü insan­la­rın spesifik psixoloji xüsusiyyətləri, onların əfsanələrə və xurafata meyilliliyi, qorxu instinkti və digər amillərin təsiri ilə əlaqədardır.

İkincisi, qaniçən xortdan obrazlarına demək olar ki, bütün xalqların şifahi ədəbiyyatında rast gəlindiyindən bu obrazın xofu əksəriyyət insanın beyninə hopmaqda çətinliklərlə üzləşməmişdir.

Üçüncüsü, tarixin müxtəlif dövrlərində yaşamış manyak ruhlu və xəstə insanların iyrənc və tükürpədici cinayətlər törətməsi faktları insanların beynində vampirlərin reallıqda mövcudluğuna böyük inam yaratmışdır.

Vampirlərə aid edilən əlamətlər

Ümumilikdə götürdükdə, vampirlərə aid edilən əlamətləri aşağıdakı kimi fərqləndirmək olar:

  1. Vampirlər gün işığından qorxurlar;
  2. Vampirlər gecələr məzarlardan çıxır;
  3. Vampirlər qurbanlarını dişləyərək boğur, onların qanlarını içir və mikrob yayırlar;
  4. Məzardan xortlayan vampir adi meyitə xas olan çürümə əlamətlərinə malik olmur. Onun burnu və qulaqları qopub düşür, saçı və dırnaqları uzanır, soyulmuş dərisinin altından yeni dəri əmələ gəlir. Çürümə prosesinin getməməsinə baxma­ya­raq, ondan düzülməz qoxu gəlir.
  5. Vampir, kök olub dərisinə toxunduqda istilik hiss olunur;
  6. Ağızları daima qanlı olur, qanları laxtalanmır. Onları yaraladıqda normal insanlarda olduğu kimi qan tökülür. Bu zaman onlar dəhşətli dərəcədə inildəyir və vahiməli şəkildə qışqırırlar;
  7. Erkək vampirlərdə bəzən ereksiya baş verir və s.

Vampirizmi puç edən məntiqi və elmi dəlillər

İndi isə, uzun zamanlardan bəri insan oğlunun beynin­də kök salmış vam­pi­rizm kabusunun boş xəyaldan başqa, heç bir elmi əsasa söykənmədiyini tibbi və digər dəlillərlə sübuta yetirməyə çalışaq.

Qəbirdə normal çürümə necə baş verdiyinə nəzər sal­saq, vampirlərə aid edilən yuxarıdakı əlamətlərdən əksəriy­yə­tinin səbəbini aydınlaşdırmaq olar. Məsələn, məlum olduğu kimi normal çürümə prosesi müddətində dəri yaşılı rəng çaları alır, sifət şişir, mədə qazlarla dolaraq qarın nahiyyəsini doldurur (sanki meyit "kökəlir"), sağ vaxtı göy rəngdə olan venalar qəhvəyiləşir, dəridə vaxtaşırı partlayan suluğabənzər şişlər yaranır, məhz bu partlamalar nəticəsində bədənin dərialtı nahiyyələri görünməyə başlayır, ağız-burun nahiyyəsi qırmızımtıl maye ilə dolur və s. ilaxır.

Göründüyü kimi guya vampirlərin qəbirdən çıxması zamanı onlarda müşahidə olunan "əlamətlər" meyitin normal çürümə prosesi zamanı əmələ gələn əlamətlərin demək olar ki, eynidir. Müqayisə edək: "Vampirin ağzının qanlı olması" – Meyitin ağız-burun boşluğunun qırmızımtıl maye ilə dolması: Məlum olduğu kimi çürümə prosesi zamanı əmələ gəlmiş çirkli-qanlı çürümə mayesi meyitin üzv və toxumalarına hopur və onun təbii dəliklərindən, xüsusilə də ağız-burun dəliklərindən xaric olur. Bundan başqa, boyun və udlaq həlqəsinin yumşaq toxumalarına toplanmış çürümə qazları dili ağız boşluğundan bayıra itələyir və dil diş xəttindən irəli çıxmış vəziyyətdə olur. Qarın boşluğunda çürümə qazlarının təzyiqi bəzən iki atmosferə çatır. Qazların təzyiqindən mədə möhtəviyyatı yemək borusundan ağız boşluğuna keçə bilər ki, bununla da ölümdən sonra "qusma" adlanan hal yaranır. "Vampirin kökəlməsi" – Meyitin dərisinin şişməsi: Çürümə qazları bütün toxumalar arasına, boşluqlara yığaraq və onu şişirdərək meyit emfizemasını əmələ gətirir. Xüsusilə, üz, dodaqlar, süd vəziləri, qarın, xayalıq və ətraflar daha da şişkin olurlar. Çürümə qazları təbii dəliklərdən xaric olduğu üçün artıq ölümdən 1 gün sonra meyitdən çürümə iyi gələ bilər. Meyitin bədəni qeyr-adi böyük ölçülərdə olur. Dəri altında krepitasiya – dərialtı toxumada qazın olması – əlaməti (meyit emfizeması) müşahidə olunur. "Vampirin burun və qulaqlarının qo­pub düşməsi" – meyitin çürüyən əzalarının bir-birindən ayrılaraq parçalanma­sı: Basdırıldığı şəraitdən asılı olaraq (torpağın xarakterindən, çirklənməsindən və s.) təxminən 2 ildən sonra meyitin üzv və toxumaları çirkli-boz, bircinsli, dağılan kütləyə çevrilir və sümükləri çılpaqlaşır. Skelet sümükləri qeyri-müəyyən uzun bir müddətdə qala bilərlər. "Dözülməz qoxu" – meyit iyi: Çürümə prosesi zamanı həm aerob, həm də anaerob mikroorqanizmlər iştirak edirlər. Ən intensiv proses aerob­la­rın təsiri altında gedir. Anaerob çürümə daha ləng gedir və bu zaman orqanizm­dən çox üfunətli iy verən maddələr ifraz olunur.

Müqayisələrin sayının artırmaq da olar. Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi meyitin şişməsi onun daxilində yaranan qazlarla, xüsusən də metan qazının təsiri ilə bağlıdır. Tibbi nöqteyi-nəzərdən həmin qazların daxildə toplanması bəzən me­yi­tin öz həcmindən hətta iki dəfə artıq böyüməsinə, başqa sözlə şişməsinə səbəb ola bilər.

Bundan başqa, çürümə prosesi zamanı gedən kimyəvi reaksiyaların çox his­sə­si eksotermiktir, yəni istilik ayrılması ilə müşahidə olunur. Meyitdəki bu istilik isə vampirlərin dərisinin isti olması haqqında şayiələrin meydana çıxmasına gəti­rib çıxarmışdır.

Meyitin xayalığının şişməsi və daxili sıxılma nəticəsində cinsiyyət vəzi­lərinin boşalması isə guya "erkək vampirlərdə ereksiya baş verir" haqda gülünc bir fikirin ortaya çıxmasına səbəb olmuşdur.

Hətta bəziləri bir qədər də irəliyə gedərək vampirlərin qorxunc səs çıxar­ma­sın­dan danışırlar. Onlar anlamırlar ki, bu, meyitin qazla dolan mədə-bağırsağının partlaması nəticəsində yaranan gurultulu səslər və ya həmin qazların ağızdan xaric olması zamanı onların səs telləri ilə təmasa girərək yaratdıqları xırıltılardır.

Vampirlərin bədənində laxtalanmamış qanın olması da əslində bütün meyit­lə­rə xas olan tipik əlamətdir. Belə ki, ölmə anından başlayaraq damarlardakı qan laxta­lan­mağa doğru istiqamət götürür. Lakin bu zaman qanın çox olduğu ürək (aorta) və dalaqda onun müəyyən hissəsi bir müddət laxtalanmamış qalır. Vampir olduğu hesab edilən meyitin "öldürülməsi" məqsədilə ona zərbələr endirilməsi həmin laxtalanmamış qanın üzə çıxmasına səbəb olur ki, bu da yuxarıdakı gülünc "əlamətin" fərqləndirilməsinə insanlarda inam formalaşdırmışdır.

Vampirin dişləri, dırnaqları və saçının guya ki, uzun olması haqda olan fikirlər meyitin diş əti və dərisinin çəkilməsi faktı ilə bağlıdır. Bu zaman diş, dırnaq və tüklərin örtülü hissəsi bir qədər seyrəlir və açılır ki, bu da ilk baxışda onların uzun olması təəssüratını oyadır. Bundan başqa, təzəcə ölmüş insanın dırnaqları və saçının qəbirdə bir müddət inkişaf etməsi də tibbi nöqteyi-nəzərdən sübut olunmuşdur.

Dəridə yaranan suluğabənzər şişlərin partlaması zamanı üstü açılan hissə­lə­rin normal dərinin rənginə oxşaması isə guya vampirin dərisi altından yeni dərinin əmələ gəlməsi barədə absurd fikirlərin yaranmasına səbəb olmuşdur.

Vampirizm əfsanəsinin meydana çıxma səbəblərindən biri də sağ adamların (katalepsiya xəstəliyinə düçar olanların, klinik ölüm, eləcə də "minimal ölüm" vəziyyətinə düşənlərin və s.) diri dəfn olunması, eləcə də porfiriya xəstəliyidir.

Katalepsiya xəstəliyinə tutulmuş şəxs qıcolma zamanı özündən asılı olma­ya­raq hərəkət etmə qabiliyyətini tam itirərək bir dəfə aldığı bədən duruşu vəziy­yə­tini dəyişdirə bilmir. Xəstə sanki "donur". Maraqlısı isə odur ki, belə xəs­tə­lər normal insanlar üçün rahat olmayan duruş vəziyyətlərində saatlarla dayana bilirlər. Qıcolma zamanı belə xəstələr görmə, eşitmə və hissetmə duyğu­la­rı­nı itir­mə­­sələr də, fiziki baxımdan hərəkət edə bilmədikləri üçün kömək istəyə bil­mir­lər. Təəssüf­lər olsun ki, orta əsrlər dövründə xalq kütləsi bu xəstəlikdən xəbər­siz olmuş, hə­min xəstəlik diri insanların ölmədən əvvəl kəfənə bürünməsinə, son nəti­cə­də isə qəbirdə dirildiyi zənn edilən bu insanların məzardan çıxarılaraq "vampir" damğası vurulub öldürülmələrinə səbəb olmuşdur.

Onu da qeyd edək ki, tibbi ədəbiyyatda ölmə zamanı ürəyin dayanmasından sonra qısa müddətli "kataleptik əzələ qacıması" deyilən meyit qacımasından da bəhs olunmuşdur. Bu qacıma zamanı bədənin həyati duruş vəziyyəti olduğu kimi saxlanılır. Belə qacıma isə o vaxt baş verir ki, ölümdən əvvəl güclü qıcolmalar olsun və ATF ehtiyatı ölümün baş verməsinə qədər tükənmiş olsun. Məsələn, tetanusdan ölümdə, qıcolma verən zəhərlərlə zəhərlənmələrdə olduğu kimi və s. Belə hadisələr zamanı əzələlərin həyati kontrakturaları birbaşa qacımaya keçir. Kataleptik əzələ qacıması uzunsov beynin, xüsusilə odlu silah zədələnmələrində dağılması nəticəsində də əmələ gələ bilər.

Klinik ölümə gəldikdə isə, bu, ölümlə həyat arasında özünəməxsus keçid vəziyyətidir. Klinik ölüm mərkəzi sinir sisteminin uzunsov beyinlə birlikdə fəaliy­yət­lərinin daha dərin itirilməsi, nəticədə qan dövranı və tənəffüz sisteminin dayan­ma­sı ilə xarakterizə olunur. Yalnız həyatın xarici əlamətlərinin yoxluğu vəziyyə­tində orqanizmin toxumalarında minimal səviyyədə mübadilə prosesləri (qlikoliz) saxlanılır. Bu dövr tibbi müdaxilə yolu ilə geriyə dönən dövr ola bilər. Klinik ölüm dövrünün ömrü normotermiya şəraitində 8 dəqiqəyə yaxındır və bu müddət mərkəzi sinir sisteminin filogenetik baxımdan ən son törəməsi olan baş beyin qabığının yaşaya bilmək qabiliyyəti müddəti ilə təyin edilir (bax: Musayev Ş.M. Musayev. Məhkəmə təbabəti. Ali məktəblər üçün dərslik. "Elm" nəşriyyatı, Bakı, 2002, səh. 68). Mübadilənin qlikolitik tipindən istifadə etməklə, ən uzun müddətdə yaşama qabiliyyətini saxlayan qabıqaltı mərkəzlər və onurğa beynidir. Hipotermi­ya­da bu müddətlər əhəmiyyətli dərəcədə artır (30 dəqiqəyədək və bundan çox).

Adi şəraitdə klinik ölüm bioloji ölüm dövrü ilə əvəz olunur. Bioloji ölüm əvvəlcə mərkəzi sinir sistemində, sonra isə orqanizmin digər toxumalarında gedən bərpa­olunmaz dəyişiklərin baş verməsi ilə xarakterizə olunur (Klinik ölüm haqda daha ətraflı məlumat üçün bax: Raymond Moudi. Ölümdən sonrakı həyat. Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı, Bakı, 1994).

Təbabətdə "minimal ölüm" adlanan termin də vardır. "Minimal ölüm" za­ma­nı orqanizmin həyat fəaliyyəti o dərəcədə zəifləyir ki, ölümün baş verməsi haq­qında real təsəvvür yaranır (məsələn, dərin və uzun müddətli bayılma, letargik vəziyyət və s.). Bu zaman ürək və tənəffüz fəaliyyətinin xarici təzahür əlamətləri adi diaqnostik üsullarla təyin olunmaya bilər və ölümün səhv olaraq konsta­ta­si­ya­sına səbəb ola bilər. Müasir dövrdə belə səhvlərə yol verilməməsi və aradan qaldırılması məqsədilə xəstəxana şəraitində ölmüş şəxslərin meyiti meyitxanaya ən azı iki saatdan sonra, başqa sözlə, ölümün həqiqi əlamətləri özünü biruzə verdikdən sonra (ilkin meyit dəyişikliklərindən sonra) göndərilir.

Statistik rəqəmlərə görə təkcə keçən əsrdə dünyada insanların sağ ikən bas­dı­rılma hallarının sayının 50-yə çatdığı illər olmuşdur. Belə hallarda isə qəbirdə həyat əlamətləri müşahidə olunmuş, "meyit" dəfn olunduğu yerdən çıxarılmış və o, vampir hesab edilərək öldürülmüşdür.

Porfiriya xəstəliyinə gəlincə, Kaliforniya Dövlət Universitetinin tədqiqatçı­la­rından kimya professoru Wayne Tikkanenin araşdırmalarına görə vampirizm əfsanəsinin meydana çıxma səbəblərindən biri məhz bu xəstəlikdir. Porfiriya xəstəliyi dəri xəstəliyidir. Onun ağır formasını yaşayan insanların qanında dəhşətli genetik pozuntular törəyir, toxumalarda isə piqment mübadiləsi dağınıq xarakter alır. Bu xəstəliyə tutulan şəxslərdə günəşin ultra-bənövşəyi şüaları orqanizmdəki hemoqlobin maddəsinin qeyri-zülalı hissəsini (hemi) zəhərli maddəyə çevirir ki, nəticədə dərialtı toxumanın yeyilib dağılması halı müşahidə olunur. Bu zaman xəstənin dərisi qəhvəyi rəngə çalır, zəifləyir, günəş şüasının azca təsirindən çatla­yır, çürüyür və iyrənc qoxu saçır. Prosesin davam etməsi son nəticədə sümüklərin deformasiyasına – ətrafların, eləcə də barmaqların eybəcər formada əyilməsinə gətirib çıxarır. Dözülməz ağrılar xəstəni günəş şüasından gizlənməyə məcbur edir. Gündüz vaxtı onları görmək mümkün olmur. Məlumatlara əsasən belə xəstələr gecə düşdükdən sonra çiy ət və qan ovuna çıxırlar. Çünki onlar qan içərkən ağrını unudur, pozulmuş maddələr mübadiləsi müəyyən qədər bərpa olunduqdan sonra bir müddət sakitləşir, sonra ağrılar yenidən baş qaldırır. Bu məsələ ilə bağlı Wayne Tikkanen deyir: "Hekayələrdə vampirlərin nə üçün gecələr bayıra çıxıb qan içdiklərinin cavabı məhz budur". Davamlı ağrıların şiddətlənməsi nəticəsində qaniçənlər hətta özlərindən fiziki cəhətdən güclü adamları belə ovlaya bilirlər. Bu cür xəstələri yalnız yarımcan vəziyyətə salmaqla və ya öldürməklə susdurmaq olur. Wayne Tikkanen bu xəstəliyin əlamətlərini belə ümumiləşdirir: "Xəstədə anormal qıllanma müşahidə olunur. Dodaqlar quruyub çəkildiyi üçün dişlər ortaya çıxır. Xəstə çox əzab çəkir. Axırda özündən çıxır".

İspaniyalı nevropotoloq Viqo Xuan Qomes Alonso vampirizmi izah edən orijinal və son dərəcə maraqlı bir nəzəriyyə irəli sürmüşdür. Belə ki, o, vampiriz­min təsvir olunan əlamətlərinin, xüsusən də aqressivlik və yüksək cinsi meyillili­yin quduzluq xəstəliyi ilə eyni olması qənaətinə gəlmişdir. Viqo Xuan Qomes Alon­sonun fikrincə, quduzluq xəstəliyinə tutulanların təxminən dörddə biri digər insanları dişləyirlər ki, bu da xəstəliyin yayılmasına səbəb olur. Quduzluq xəstəli­yinə tutulanlar arasında qadınlar azlıq təşkil edir, daha dəqiq desək, hər yeddi xəstədən biri qadın olur. Analoji halı vampirlərə də aid etmək olar. Belə ki, onların da arasında qadınların az olması haqda fikirlər səsləndirilir.

Bundan əlavə, Viqo Xuan Qomes Alonso tədqiqatlar apararaq müəyyən etmişdir ki, tarixdə vampirizm kabusunun daha qabarıq şəkildə baş qaldırdığı dövr­lərlə quduzluq epidemiyasının yayılması üst-üstə düşür. Bunun ən bariz nümu­nəsi kimi isə o, 1721-1723-cü illər ərzində Macarıstanda itlər, canavarlar və başqa heyvanlar arasında geniş yayılmış quduzluq epidemiyasını misal gətirir. Təqribən elə həmin illərdə məlum ərazilərdə tez-tez vampirlərin peyda olması barədə əfsanələr yaranmışdır.

Quduzluq xəstəliyinə tutulmuş insanların sifət və boyun əzələlərinin kəskin qıcolmaları onların sifətini qudurmuş itin sifət nahiyyəsinə bənzədir. Belə xəstələr sudan qorxur, işığa və iylərə, xüsusilə də sarımsaq iyinə qarşı kəskin reaksiya göstərirlər, onlar güzgüyə baxdıqda dəhşətli dərəcədə qorxurlar. Çənə əzələlərinin , səs tellərinin iflic olması onların insana xas olmayan xırıltılı səslər çıxarmasına, dişlərini it kimi qıcamasına gətirib çıxarır, ağızlarının ətrafı köpüklənir.

Psixiatriyanın atası Carl Gustav Jung "vampirizm" əfsanə­si­nin meydana çıxmasını psixoloji səbəblərlə əlaqələndirərək izah etməyə çalışmışdır. O, vampir qorxusunun insanın şüuraltında ya­ran­­dığını bil­di­rərək bu vahimənin kökünün nədən qaynaq­landığını elmi şəkil­də şərh etmişdir.

Bundan başqa, Bonn universitetinin alman tarixçisi Peter Kreuter də vam­pirlərin mövcud olub-olmamasına dair apardığı geniş tədqiqatlarından sonra belə bir varlığın yalnız cahil insanların fantaziya məhsulu olması qənaətinə gəlmişdir.

Bizim fikrimizcə, vampirizm əfsanəsinin meydana çıxmasına bir sıra psixi xəstəliklər də səbəb olmuşdur. Məqalənin müəllifi (Yunis Xəlilov – hüquqşünas, jurnalist) bu fikrə "Psixiatriya" (N.V. İsmayılov. "Maarif" nəşriyyatı, Bakı, 1992) dərsliyini oxuduqdan sonra gəlmiş­dir. Belə ki, həmin dərslikdə bəhs olunan bəzi psixi xəstəliklərin əlamətləri vam­pir­lərə aid edilən əlamətlərlə, demək olar ki, eynidir. Mətləbdən çox uzaqlaşma­maq və məqalənin həcmi imkan vermədiyi üçün mən, vampirlərə aid edilən əla­mət­­lərlə bəzi psixi xəstəliklərin əlamətlərinin eyniliyinə dair şəxsən öz araş­dır­ma­larım və gəldiyim nəticələr haqda təəssüf ki, geniş məlumat verə bilmə­yə­cəyəm. Ümid edirəm ki, yaxın gələcəkdə bu mövzuya yenidən qayıdacaq və vam­pi­rizmlə bağlı bir qədər də geniş və iri həcmli üçüncü məqaləmi (bəlkə də, bir kitab) yazaraq vampirizm əfsanəsinin boş fərziyyədən başqa bir şey olma­dı­ğı­nı tu­tarlı faktlar və təkzibolunmaz sübutlarla bir daha müfəssəl şəkildə izah edəcəyəm.

Ayrı-ayrı xalqlarda əfsanələrində vampir obrazlarının meydana gəlməsi isə yuxarıda sadaladığımız səbəblərlə yanaşı, həmin xalqların spesifik xüsusiyyətləri, adət-ənənələri, eləcə də onların yaşam tərzləri ilə bağlı olmuşdur. Məsələn, Mala­y­zi­ya əfsanələrindəki "penangalen" haqqındakı əfsanənin isə yaranma səbə­bi­ni təx­min etmək olar. Belə ki, Malayziyada kütləvi şəkildə natəmiz şəraitdə yaşa­yanlar ara­sında, xüsusən də təmiz olmayan həyat sürən uşaqlarda böyük parazit qurdu ya­ra­nırdı. Bu mikrobun həcmi az qala uşaq başı boyda olub əsasən iribuynuzlu mal-qa­rada müşahidə olunurdu. Hazırda insanlar arasında bu qurda nadir hallarda rast gə­linir və müasir tibbi nailiyyətlər nəticəsində onu asanlıqla məhv etmək müm­kün­dür.

Vampirlərə aid edilən, əslində isə yuxarıda təbii səbəblərini izah etməyə çalışdığımız bir çox əlamətlər Qədim Misirdə meyiti mumiyalayanlara məlum idi. Onlar meyitdə yaranacaq həmin əlamətlərin qarşısını almaq üçün tədbirlər görməyə çalışırdılar.

Nəticə

Beləliklə, böyük ehtimal ki, yuxarıda sadaladığımız təbii səbəblər və xəstəliklər kompleks şəkildə və ya müxtəlif dövrlərdə onlardan biri və ya bir neçəsi vampirizm əfsanəsinin meydana çıxmasına səbəb olmuş, "vampir" adlı qorxunc varlıqların mövcudluğuna sadəlövh insanlarda əsassız inam yaratmışdır.

Sonda dünyanı gəzərək vampirizm əfsanəsini araşdıran və müxtəlif ölkələrdə bir çox insanlarla görüşüb vampirlərlə bağlı akademik tədqiqatlarını əks etdirən kitab yazan dünyanın tanınmış vampir araşdırıcısı Rosemary Ellen Guileyin vam­pi­rizmlə əlaqədar gəldiyi nəticəni diqqətinizə çatdırıram:

"Əslində hamısı cəfəngdir. Vampir anlayışı insandan insana dəyişsə də, ümumilikdə film və kitablardan təsirlənir. Ortada həmişə ölümsüz, fiziki və cinsi baxımdan çox güclü, süni, gecələri yaşayan və fövqəltəbii gücə malik bir var­lı­ğın olmasından söhbət gedir. Bu absurd inanca görə bir vampir pisliklə doludur. Çünki yaşayan insanların qanlarını əmərək həyatını davam etdirir. Son nəticədə bütün bunlar vampir folklorundan qaynaqlanır və həqiqətdən uzaqdır".

Bədii ədəbiyyatda və kino-filmlərdə

Dünya ictimaiyyətinə bədii ədəbiyyatdan və kino-filmlərdən bir sıra məşhur vampirlərin adı məlumdur. Məsələn, Dr. John Polidorinin "Vampyre" əsərindəki (1819) günahkar vampir Lord Ruthven (bəzi mənbələrə görə adı çəkilən əsər məşhur ingilis şairi Lord Byron tərəfindən yazılıb), İrlandiyalı yazıçı Joseph Sheridan Le Fanunun "Carmilla" əsərindəki (1872) lezbiyan dişi vampir, digər İrlandiyalı yazıçı Bram Stoukerin "Drakula" romanındakı (1897) Drakula, "Queen of the Damned" filmindəki əsmər rəngli Atasha, 1931-ci ildə vampirlər haqqında çəkilmiş qorxu filmindəki Bela Luqoşinin canlandırdığı vampir obrazı və s.

Elə məhz Bela Luqoşinin canlandırdığı qara saçlı, solğun bənizli, yırtıcı dişləri və uzun iti caynaqları olan, qərb və şərqin qarışıq aksenti ilə danışan insandan çevrilmə varlıq "vampir" adlı utopik varlığın beyinlərdə həkk olunan obrazı oldu. Onu da qeyd edək ki, kino-film tarixində vampirlər haq­qın­da ilk film 1922-ci ildə alman rejissoru Murnau tərəfindən çəkilmişdir. 1930-cu illərdə isə Hollywoodun film möv­zuları içə­risində ən diqqət mərkəzində olanı məhz vam­pir­lərlə bağlı olan mövzular idi. Kino-filmlərin ən tanın­mış vampir oyun­çu­su isə Christopher Lee idi.

Sonralar vampirlər haqqında çəkilən ən məşhur kino-filmlərdən bəziləri aşağıdakılardır:

Ən qorxulu 10 vampir kino-filmi

Ümumilikdə götürdükdə, ən qorxulu 10 vampir kino-filmini aşağıdakı kimi sıralamaq olar:

A) Klassik sıralama üzrə:

  1. Nosferatu (1920);
  2. Dracula (1931);
  3. Horror of Dracula (1958);
  4. Nos­fe­ratu (1979);
  5. Near Dark (1987);
  6. The Hunger (1983);
  7. Fright Night (1985);
  8. Salem's Lot (1979);
  9. The Lost Boys (1987);
  10. The Fearless Vampire Killers (1967).

B) Müasir dövrdə çəkilən vampir filmlərinin sıralaması üzrə:

  1. Bram Stoker’s Dracula (1992);
  2. Interview with the Vampire (1994);
  3. Underworld, series (2003 – 2006);
  4. From Dusk Till Dawn, series (1996 – 2000);
  5. Blade Trilogy (1998 – 2004);
  6. Van Helsing (2004);
  7. John Carpenter’s Vam­pires (1998);
  8. Shadow of the Vampire (2000);
  9. The Night Flier (1997);
  10. Queen of the Damned (2002).

İstinadlar

  1. Древнетюркский словарь, Ленинград, 1969 г. (s. 253)
  2. http://azerdict.com/english/vampire
  3. Vampire – noun. In stories a dead person who leaves his or her grave at night to suck the blood of living people. Oxford Advanced learners Dictionary of Current English. Sixth edition. Oxford university press. 2005. page 1435
  4. Oxford English Dictionary (2nd edition). (1989). Ed. J. Simpson, E. Weiner (eds). Oxford: Clarendon Press. ISBN 0-19-861186-2.

Mənbə

  • Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt PDF
  • İlber Ortaylı, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, 25. Baskı, Sayfa 38  (türk.)

Həmçinin bax

vampir, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, məqalənin, bəzi, məlumatlarının, mənbəsi, göstərilməmişdir, daha, ətraflı, məlumat, üçün, məqalənin, müzakirə, səhifəsinə, baxa, mə. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz avqust 2021 Vikianbarda Vampir ile elaqeli mediafayllar var Vampir q turk Ickek 1 ve ya Qanicen 2 yari insan yari heyvan mifik mexluqlar Azerbaycan mifologiyasinda Xortdan adlanir Vampir qadin Mundericat 1 Vampir ve Vampirizm 2 Diger efsanevi varliqlardan ferqi 2 1 Vampirizm mifinin tarixi 2 2 Meckey 3 Diger vampir obrazlari 3 1 Kilsenin vampirizm e reaksiyasi 4 Vampirizm kabusuna qarsi mubarize 5 Mifoloji ve folklor vampirleri 6 Vlad Tepes kimdir 7 Broum Stouker haqqinda 8 Broum Stoukerin Draculasi 8 1 Dracula romaninin qisa mezmunu 8 2 Muemmali hadise 8 3 Rosemary Ellen Guileyin gorusleri 9 Vampirlere aid edilen terminler 10 Nod kitabi 11 Vampirlerle bagli bezi batil inanclar 12 Vampirlere aid edilen elametler 13 Vampirizmi puc eden mentiqi ve elmi deliller 14 Netice 15 Bedii edebiyyatda ve kino filmlerde 16 En qorxulu 10 vampir kino filmi 17 Istinadlar 18 Menbe 19 Hemcinin bax Vampir ve Vampirizm RedakteIngilis dilinde olan vampir sozu macar menseli olub XVIII esrin evvellerinden daha deqiq desek Avropa dovletlerinin qitenin serq ucqarlarini maraqlanmaga baslamasindan sonra islenmeye baslanmisdir Bezi tarixciler bu sozun serb ve ya turk menseli olmasi fikrini ireli sururler Gunesin batmasi ile yeniden dogmasi arasinda olan zaman intervali erzinde dirilerek mezarlardan cixdigina insanlara hucum edib onlarin qanlarini icdiyine inanilan fovqelvarliqlar kimi tesevvur edilen vampir sozunun herfi menasi qanicen demekdir 3 Con Haynrix Zopfius ozunun 1733 cu il tarxili Serb vampirleri adli elmi isinde yazmisdir Vampirler geceler oz mezarlarindan cixaraq yataq la rinda sakit yatmis insanlara hucum edib bedenlerindeki qanlarini sorur ve onlari mehv edirler Vampirler kisi qadin ve usaqlarin yasina ve cinsine baxmadan onlara zerer verirler Skoffern ise ozunun Stray Leaves of Science and Folk lore Elmin ve folklorun baximsiz yarpaqlari adli eserinde yazir Vampirlere vere bildiyim en gozel anlayis onun yasayan ser ruhlu qatil olu beden olmalaridir Yasayan olu beden Bu soz ayri ayri dillerde muxtelif cur adlandirilir Me se len azerbaycanca xortdan turkce hortlak rusca ukrainca belarus slovak ve cex dille rin de upir bolqarca vampir polsa dilinde wapierz yunanca rikoklas tatarca uvir ve s Qerb edebiyyatinda vampir sozune ilk defe 1734 cu ilde Ingilterede cap olunmus Oxford English lugetinde 4 rast gelinir Daha sonra bu soz 1745 ci ilde Harleian Misscelllanyde nesr edilmis Travels of Three English Gentlmen Uc ingilis centlmeninin seyaheti adli macara eserinde Johnson Samuel IV Harleian Miscellany London 1745 T Osborne page 358 islenmisdir Eserde qebirden ser ruhla xortlayaraq insanlari oldurub qanini icen meyitler vampir adlandirilmisdir Vampirizm anlayisina gelince vampir sozu ve izm sozduzeldici sekil ci sinden emele gelib leksikonumuza daxil olan ve demek olar ki butun dunya dillerinde islenen bu soz dar menada vampirlerin movcudlugu ile bagli cereyani ifade edir Genis menada ise bu soz fikrimizce vampirlerin real olmasina basqa sozle heqiqetde movcudluguna dair hem nezeriyyede hem de tecrubede yaranan ziddiyyetli meselelerin hellini ehate eden fikirlerin mecmuyundan ibaret bir dunyagorusu anlamini eks etdirir Vampir ve vampirizmle bagli sistemli ve muntezem arasdirmalar aparan sexsler ise vampiroloq ingilisce vampirologist adlanir Umumilikde Vampirlerin elametleri asagidaki kimidir Gun isigindan qorxurlar Geceler mezarlardan cixir xirtlar xortlar Qurbanlarini disleyerek bogur onlarin qanlarini icir ve xususiyyetleri Mezardan xortlayan vampir adi meyite xas olan curume elametlerine malik olmur Agizlari daima qanli olur qanlari laxtalanmir Diger efsanevi varliqlardan ferqi RedakteMacar dilinin koklerini arasdirmaq meqsedi ile Orta Asiyaya qeder dervis qiliginda sefer eden Professor Arminius Vambery e gore Osmanli dovrunde meshur bir inanca gore vampirler agac oyuqlarinda gizlenirler ve oralarda ovlanirlarmis Ele kecirilen vampirlerin kellesi kesildikden sonra bir cuvala qoyulub denize atilarmis Tarixde insanlar tere fin den vampirler kimi bir sira diger efsanevi varliqlara da sadelovhcesine inam olmusdur Bunlara bahamut su perisi zombi go lem grif fon enkebit faun fantom yutpa div qulyabani xeyalet qurd adam simurg pe ga sus troll tek buynuz tepegoz ve bir sira diger mexluqlarin adlarini misal gos ter mek olar Bunlar icerisinde vampirlere en cox benzeyen lakin onlar dan ehe miy yetli derecede ferqlenen efsanevi varliqlar zombi qurd adam ve qulya ba nidir Ad lari sadalanan efsanevi varliqlarin vampirlerden tam ferqli mexluqlar oldugunu gos termek ucun onlar haqqinda qisa melumat vermeyi meqsedeuygun hesab edirik Zombi Voodoonun Afro Caribbean ve Creole ruhani inanc sisteminde olumsuz bir insan olduguna inanilir Guya zombiler insanlarin olu bedenleri fovqeltebii quvvelerin tesiri vasitesile insanlarda qorxu yaratmaq ucun canlandiri lir Zombi voodoo ilan allahi Niger Congonun adidir Bu soz konqo dilindeki tanri menasini ifade eden nzambi kelmesine benzeyir Qurd adam Qurda cevrile bilen yari qurd yari insan xususiyyetlerine malik efsanevi varliqdir Yunan tarixcisi Herodot istediyi zaman insana ve ya qurda cevrile bilen bir varliqdan behs etmisdir Deyilenlere gore qurd adam adli bu mexluq insan yeyir ve qurda cevrildiyi zaman oz insan sesini ve gozlerini deyismir Hemin vaxt o vehsi bir qurd tek guclu olur Muxtelif xalqlarin tarixinde qurd adamla bagli bir cox efsanelere rast gelmek mumkundur Qulyabani Efsaneye gore bu varliq seyahet edenlere hucum edib onlari mehv edirmis Insan yeyen bir varliq kimi tesevvur edilen qulyabani guya yasli olub uzun saqqala malikdir Umumiyyetle qeyd edek ki hec bir elmi esaslari olmayan bu efsanevi varliqlar realliqda movcud olmayib yalniz ve yalniz insan beyninin fantaziyasinin meh sulu kimi meydana cixmisdir Vampirizm mifinin tarixi Redakte Vampir efsanesinin kokunu Mesopotamiyadaki Decle ve Ferat caylarinin yaxinliginda olan gil ve das lovhelerin uzerinde yazilmis assuriya yazilarinda axtarmaq lazimdir Assuriyada goze gorunmeyen ve insanlari tesiri altina sala bilen Ekimmu adli vampirin varligina inanilirdi Efsaneye gore o taxtadan duzeldilmis silahlarla yaxud da pis ruhlari qovan birinin komekliyi ile mehv edile bilermis Vampirler haqqinda olan efsanelerin koklerini qedim Babilistanda axtaranlar da az deyil Bundan basqa ibranilerin muqeddes kitabinda adi kecen lilit boyuk ehtimal ki ilk vampirlerdendir Lilit ge ce leri bayqus cildine girib dolasaraq ovlamaq ucun usaq la ri ve qadinlari axtarirdi Efsaneye gore lilit Adem pey gem berin guya Hevvadan qabaq arvadi olmus sonralar Ade me itaet etmekden imtina ederek seytanin terefine kec misdi Cunki o artiq her seye pisliyin gozu ile baxirdi Ne tice olaraq o Ademle Hevvanin ovladlarina yeni butun in san soyundan olanlara hucum eden bir vampire cevril mis dir Vampire oxsar qani beynine sicramis insan kimi tesevvur olunan Ching shih adli varliga qedim Cin efsanelerinde de rast gelmek mumkundur Efsaneye gore bu mexluq oz qurbanini zeherli nefesi ve ya qanini emerek oldururmus Deyilene gore onu adi silahla ve ya gunes isigindan istifade etmekle yaralamaq ve hetta oldurmek olarmis Qedim Hindistan tarixinde ise qanicenler haqqinda olan miflerin koku hele eramizdan evvel 3 cu minilliye qeder gedib cixir Indiki Hindistanin Nepalin ve Tibetin umumi serhedinin kecdiyi Hind cayi vadisinde qayalar uzerinde yasil sifetli tutqun goy bedenli ve uzun kopek disleri aydin secilen allahlarin tesvirleri ve butleri qalmaqdadir Onlardan biri olan Qedim Nepal olum Allahi icerisinde qanli bir hovuzun icinde qaya kimi ucalan skilet yiginlari uzerinde elinde qanla dolu kelle qapagina oxsar bir piyale tutmus veziyyetde tesvir olunmus dur Divara cekilmis bu tesvirlerden bezilerinin tarixi e e 3 cu minillike qeder gedib cixir Vampirizmle bagli fikirleri ile taninan Dehli Universitetinin profes soru Varma hemin olum allahini elece de Tibet iblisini ve qedim monqol zaman allahini mifologiya tarixinde ilk vampirler hesab edir Hind edebiyyati tarixinde vampirler texminen eramizdan 1500 il evvele aid olan yazilarda raksasa qedim hind dilinden tercumede muhafize eden demekdir Heyvan uzlu bir insan ve ya insan uzlu bir heyvan olaraq tesevvur edilen bu varliqlar guya qurban la rinin etini yeyib qanini icermisler ve laqsuiram korpelerin qanini soran yarasiqli qadinlar adlandirilmisdir Onu da qeyd edek ki Qedim Hindistan revayetlerinde agacdan basi asagi veziyyetde asilmis yarasaya benzer ve qana ehtiyac duyan Baital adli vampire oxsar varliqdan da sohbet acilir Bundan basqa Qerbi Hindistanda yasli qadin cildinde gece vaxti insanlari ovlayan Loogaro adli vampirden de behs olunur Malayziya efsanelerinde ise vampirlere penangalen deyirler Bu bedensiz bas guya usaqlarin qarninda yuva salaraq onlari iceriden yeyermis Serqi Avropada qaracilar Mulo adli mexluqun varligina inanirdilar Deyi le ne gore Mulo insanin ruhu olub geceleri oz cesedini mezarinda terk ederek gune sin ilk sefeqi ile geri qayidarmis Efsaneye gore onlar gorunmez olsalar da ona inanan insanlarin gozune esl bedenleri ile gorune bilermis Serqi Avropada qaracilar hemcinin erkek mulolar in dul qaraci qadinlari hamile etdiyine ve on dan dogulan dhampir adli vampirin de movcudluguna inanirdilar Vampirlerle bagli efsanelere basqa xalqlarin mifologiyasinda da rast gelmek mumkundur Meselen ereblerin 1001 gece nagillarinda insan etini yeyen Aqul adli disi vampire benzer mexluqlarla bagli hekayeler vardir Koku ruhlara dayanan Afrika inanclarinda da vampir efsanesinin izleri vardir Bele ki Afrikanin bezi qebilelerinde bir olunun tekrar dirileceyine onun canli bir varligin qani ile yasaya bileceyine inanilir Qerbi Afrikada demir disleri ve qarmaq ayaqlari olan insanabenzer Asasabonsam adli vampirlerin de movcudluguna inanilirdi Efsaneye gore onlar qarmaq ayaqlari ile agacdan basi asagi veziyyetde sallanaraq yasayir qurbanlarinin barmaqlarindan disleyirdiler Yeni Ginenin Camma qebilesinde Ovengua cini ve ya Borneo adasinda yasayan Dayak qebilesindeki Buau adli mexluq da oxsar inanislara dayanan varliqlardir Vampirlerle bagli diger maraqli revayet ise Ingiltere tarixine aiddir 1200 cu illerde Ingilterede yasayan dindar Walter Map adli sexs bir vampirin butov kend ehalisinin qanini emerek oldurduyunu iddia etmisdir Mapin soylediyine gore guya kendde sag qalan sonuncu insan qilinci ile qana susamis vampirin basini iki yere bolmusdur Taninmis vampir tedqiqatcisi Montague Summers 1928 ci ilde Londonda 1929 cu ilde ise Nyu Yorkda tekrar cap olunan The Vampire His Kith amp Kin Vampir qohumlari ve ailesi adli eserinde Giris 5 bolme ve biblioqrafiya hisselerinden ibaret olan bu kitabda vampirlerin menseyi koku elece de onlara aid edilen xususiyyetler hemcinin Assuriyada serqde ve bir sira qedim olkelerde vampirlerin tarixi habele edebiyyatda vampirlerle bagli yazilan eserler haqqinda etrafli sekilde sohbet acilir ispanlarin gelisinden evvel vampirlerin Meksikada primaeval meselerinde yasamis oldugunu soyleyir Bu olkede geceler usaqlari ovlayib qanlarini icen oz ayaqlarini bedeninden ayiraraq forma deyisdire bilen Tlahuelpuchi adli vampirin movcudluguna inanilirdi Meksika efsanelerinde genc usaqlari vampire ceviren Civaveteo adli vampirlerden de behs olunur Braziliyada Jaracara adli vampirlerin movcudluguna inanilirdi ki guya o ilan kimi gorunmekle yatan qadinlarin qanini ve sudunu emirmis Cenubi Amerikada Azerman adli gun boyu qadin cinsinden olan insan formali lakin geceleri yarasa ve ya diger heyvana cevrilen bir vampirin movcud luguna inanilirdi Efsaneye gore eger toxumlar yerde sepelenmis halda olardisa hemin vampir onlari saymaq ucun dayanarmis Yaxud eger qapinin qarsisinda supurge olardisa o hemin otaga girmezmis Misirde sehvet ve esq maceralari ile mesgul olan qara sacli Kyra adli vampirin var olduguna inanilirdi Irlandiyada bir kelt efsanesinde Waterford da Strongbow agacinin yaninda basdirilmis kisileri basdan cixararaq onlara sarilib qanlarini qurtarana qeder icmek ucun ilde bir defe qebirden cixan Dearg due Qizil qan emici adli meshur bir qadin vampirden behs olunur Avstraliyada yarasa kimi qanadlari olan ufunetli qoxu gelen kisi formali Garkain adli vampirlerin movcudluguna inanilirdi Efsaneye gore tufeyli gezen bir ovcu ve ya itmis bir usaq onun mangrov adli mesesine girerdise o agacdan ovunun uzerine tullanar ve qanadlari ile onu tutarmis bu zaman qurbani pis qoxudan nefesi kesiler Gurkain ise onun bedenini yeyermis Bolqaristanda tek burun deliyi olan Krvopijacs obour adi ile de tani nir adli vampirin movcudluguna inanilirdi Efsaneye gore bu vampirler mezar la rin etrafinda guller gordukde hereketsizlesirmisler Onlari oldurmeyin tek yolu ise cadu ederek ruhlarini bir suse icerisine hebs edib odda yandirmaq idi Albaniyada gece vaxti agcaqanad cildine girerek usaqlarin qanini icen Shitriga adli vampirin movcudluguna inanilirdi Maraqlidir ki XX esrin ilk illerinde bir cox ermeni hemin mexluqu usaq olumlerinin esas sebebi kimi qebul etmisdir Polsa ve Rusiyada normal insan kimi goze gorunen lakin agzinda dis evezine ari iynesi olan ve ovuna gunortadan sonra gece yarisina qeder cixan Vampir adli vampirin movcudluguna inanilirdi Efsaneye gore o yalniz yixildigi zaman vucudu partlayir bedeninden yuzlerle iyrenc heyvanlar emele gelirdi Deyilene gore onlardan biri qacardisa vampir in ruhu da qacmis olurdu ki bu da onun gelecekde intiqam almaq ucun geri qayitmagina sebeb olurdu Qedim Yunanistan ve Roma esatirlerine gelince ise qanicenler gozel qadin ve ya qorxunc ruh cildine girerek insanlari ovlayan lamiyalar rikolaklar ve basqa obrazlarla temsil olunmusdur Lamiya yunan mifologiyasina gore Allahlar Allahi Zevsin mesuqesidir Zevsin arvadi Hera ona qarsi savasmisdir Lamiya deli olmus ve oz dolunu oldurmusdur Bundan sonra o geceler insanlarin usaqlarini hemin usulla oldurmek ucun ova cixmisdir Yunan efsanelerinde yeni ile kecen gun goze gorunen yari insan yari heyvan olan Callicantzaros adli vampirden de behs olunmusdur Deyilene gore o qese be lerin girisinde ve ya duzenlik yerlerde gezib yeralti magaralarda yatarmis Guya yer uzune cixdiqda Callicantzaros olumsuz olmayan bir qadini yeralti dunyasina ge lin getirmek ve ondan usagi olmasi ucun qacirarmis Efsaneye gore ana ve atasi olu mlu olan bu vampirin disledikden sonra yediyi ilk qurbani oz qardasi ve bacisi olmusdur Yunan revayetlerinde mohkem pencelere malik olan qurbanlarinin qanini icen vampire benzer Keres adli varliqdan da sohbet acilir Yunan ve Roma esatirlerinde yer alan bir hekaye ise Mennipus adli genc bir adamin toyundan behs edir Toyda taninmis bir filosof olan Tyanali Apollonius cox gozel oldugu soylenilen gelini arasdirir Sonda o gelini vampir olmaqda gunahlandirir ve hekayeye gore gelin vampir oldugunu etiraf edir Efsaneye gore gelinin Mennipus ile evlenmesinin sebebi elinin altinda icmis olacagi teze qan saxlamaq imis Bu hekaye bizim eranini birinci esrinde Philostratas adli sexs terefinden de danisilmisdir Romada ehali geceler bayqusa cevrilerek usaqlarin qanini emen ve onlarin daxili orqanlarini yeyen Stryx adli vampirin movcudluguna da inanirdi 1833 ci ilde Tirnova qazisi Ahmet Sukru Efendi terefinden hokumet merkezine gonderilmis ve Teqvim i Vekayi qezetinin 69 sayinda nesr olunmus olan bir senedde bu ifadeler yer alir Boyuk bir izdihamla qebiristanliga gedildi Sekil taxtani barmaginda cevirmeye baslayinca sekil saglamliqlarinda yeniceri ocaginin qanli zorbalarindan Tekinoglu Ali Alemdar ile Apti Alemdar deyilen iki sakinin mezarina qarsi dayandi Mezarlar acildi Cesedler yarim misli boyumus tukleri ve dirnaqlari da uc dord defe uzanmis tapildi Gozlerini qan burumus cox qorxunc idi Qebiristanliqdaki butun izdiham bunu gordu Bu adamlar saglamliqlarinda her cur pis cirkin isi etmis tecavuz namusa mala hucum etmis adam oldurmus Yeniceri ocaqlari qaldirildigi zaman bir teher yaslarina baxilaraq cellada verilmemis ecelleri ile olmus kesler idi Saglamliqlarinda etdikleri azmis kimi indi de xalqa pis ruh olaraq mubtela olmuslar Cadici Nikolanin terifine gore bu kimi pis ruhlari qovmaq ucun cesedlerin gobeyine bir agac paya caxilar ve urekleri qaynar su ile qaynadilirmis Ali Alemdar ile Apti Alemdarin cesedleri mezardan cixarildi Gobeklerine bir agac paya caxildi ve urekleri bir qazan qaynar su ile qaynadildi Lakin hec bir tesir etmedi Cadici bu cesedleri yandirmaq gerek dedi Bu xususda ser an da icaze verildi ve iki yenicerinin mezardan cixarilan cesedleri mezarliqda yandirildi Izah edilen hadisede kicik ferqlerle Avropadaki cadicilik usullari izlenilmekdedir Meselen Avropa inancinda paya gobeya deyilde ureyin xettine cirpilir urekleri qaynatmaq qeder cesedlerin kellerini ucurmaq da eneneye gore tesirli bir caredir Bu cur esassiz soz sohbetlerin xalqi intizamsiz yenicerilere qarsi herekete kecirmek ucun ortaya atildigi texmin edilir Meckey Redakte Meckey turk anadolu ve altay xalq inancinda qerb dillerindeki qarsiligi ile bire bir ust uste dusen bir menala vampir demekdir Mecik de deyilir Turk xalq medeniyyetinde ve xalq inancinda ozune xas bir vampir novudur Bezi istiqametleri tamamile turk medeniyyetine xas olsa da qerb cemiyyetlerinin inanclarina cox benzeyen bezi xususiyyetleri de movcuddur Meselen eynile Nosferatu numunesinde oldugu kimi taun xesteliyi dasidigina inanilir Insanlarin qanini emer iclerinde boyuyer Olum sacan donqar bir yasli qadin ve ya bezen yasli bir kisi seklinde dusunuler Soz bicmek kesmek feli ile elaqelidir Mec monqolcada meymun Mes ise silah demekdir Diger vampir obrazlari RedakteAyri ayri xalqlarin inanclarinda movcud olmus haqqinda behs edilen vam pir obrazlarindan basqa muxtelif xalqlarda diger vampir obrazlarina da rast gelmek mumkundur Meselen Incubus ve Succubus Avropa Glaistig Sotlan diya Leanansidhe Man adasi Soucouyan Dominikan Strigoi Ruminiya Veshtitza Serblerde Vrykolakas Yunanistan ve s Bezi vampirler ise asagidaki kimi tesevvur olunmusdur Aswang Gunduz insan gece ise vampir olan gozel bir qiz kimi tesvir olunmusdur Ov etdiyi zaman boyuk bir qusa cevrilir ve ici bos olan dilini qurbaninin bogazina soxaraq qanini icirmis Bas Esasen donuz bezen de insan qani icen vampir Kappa Su olan yerlerde yasayan ve heyvan qani ile beslenen vampir Tenatz Olmus insanlarin bedenlerini ele kecirib ruhlarina hakim olan ve insan qani icib geceler mezrliqlara girdikde sicana donen vampir Bir sira diger vampirler ve vampirebenzer varliqlarin ise adlarini sadalamaqla kifayetlenirik Asema Baobban Sith Nora Polong Redcaps Ustrel Vetala ve s Kilsenin vampirizm e reaksiyasi Redakte Tarixden melum oldugu kimi 1215 ci ilde Romada kecirilmis Dorduncu laferan Soborunda vampirlerin movcudlugu kilse terefinden qebul olundu ve kilse ozunu vampirlerin kokunu kesmek qudretinde olan yegane guc kimi elan etdi 1347 ci ilden etibaren ise uc il muddetinde Avropada bubon xesteliyi qasiqda limfa duyunlerinin iltihabi tugyan etdiyi dovr erzinde kilse bunun esas sebebini mehz vampirlerle elaqelendirdi Xesteliyin mahiyyeti baresin de hec bir tesevvure malik olmayan kutlenin ise 25 milyon insanin olumune sebeb olan bu belani fovqelquvvelerin qezebi kimi dusunmekden basqa caresi qalmadi Hemin dovrde xesteliyin yayilma menbeyi bele qebul olundu Guya xortlayan meyitler insanlardan intiqam almaq ucun onlari dislemis neticede ise vampirler ortaya cixmisdir Bu dovr erzinde kilsenin vampirlere qarsi mubarizesi yalniz quru tebligatla mehdudlasdi ve bununla elaqedar emeli hec bir is gorulmedi Bu hal ise xortlama hallarinin vampirizm kabu sunun yazili sekle dusmesinin esasini qoydu Basqa sozle ehali arasinda sifahi sekilde dolasan sayieller artiq yazili se kil de ifade olunmaga basladi Tesadufi deyil ki texminen 200 il sonra daha deqiq desek 1489 cu ilde Malleus Male fi ca rum adli kitab yazilmisdir Eslinde cadugerlerin zulmun den behs eden kitab olmasina baxmayaraq hemin kitabdan vampirlere qarsi mubarize zamani da istifade olunmusdur Mehz bu sebebe gore de teessuf ki yazilanlar tetbiq edilerek bir cox mesum insan gunahsiz yere vampir hesab edilib edam olun mus dur Bu kitab guya seytana uyanlari tanimaq ve onlarin zulmunden qorunmaq ucun yollar gosterirdi Dini alim Leo Allatiusun 200 il sonra tapilan yazilari kilse nin uzun muddet vampirlere olan inancinin davam etdiyini gosteren bir seneddir 1645 ci ilde On The Current Opinions of Certain Greeks adli arasdirmasi ile Allatius kilsenin bir telebesi kimi yunanlarda vampir anlayisini tedqiq etmisdir Fikrimizce Allatius belke de vampirlerin seytana xidmet eden ve geceleri insan ovlamaq ucun peyda olan varliqlar oldugunu resmen elan eden ilk alimdir Vampirizm kabusuna qarsi mubarize RedakteNehayet 1700 cu illerin evvellerinde Parisdeki Sarbonna Universiteti olunun vampire cevrilmesi fikrini puca cixarmaq ucun bedenin formasinin deyismesi fikrine resmi olaraq qarsi cixdi Bununla da hemin universitet mentiqsiz batil inanclarin sebeb oldugu vampir hesab edilen cesedin beden formasinin deyismesi fikrine qarsi cixaraq radikal bir movqe numayis etdirdi Bundan sonra vampirlerle bagli batil inanclari tenqid eden diger alimler de oz sozlerini demeye basladilar Meselen Fransiz rahib Dom Augustine Calmet cesaretle 1746 ci ilde A Treatise on Apparations Spirits And Vampires a k a The Phantom World Xeyaletler Ruhlar ve Vampirler haqqinda elmi bir kitab Xeyali Dunya adi vampirlerin movcudlugunu ciddi subhe altina alacaq qeder guclu bir kitab yazmisdir Calmet hele o vaxtlar oz kitabinda vampirlerin movcudlugunu qebul etmek ucun evvelce tutarli faktlar ve tekzibolunmaz subutlara ehtiyacin oldugunu bildirmisdir Mifoloji ve folklor vampirleri RedakteMifoloji vampirlerle folklor vampirleri bir birinden ehemiyyetli derecede ferqlenir ve onlari qetiyyen qarisdirmaq olmaz Meselen Slaviyan folklorundaki vampir Bram Stoukerin yaratdigi vampir obrazina qeti sekilde oxsamir Bele ki Broum Stoukerin Kont Drakula adli vampiri Transilvaniyada yasayan bir macar dir Onun prototipi ise Ruminiya krali Vlad Tepes adli biridir ki gosterdiyi sucaet lere gore o imperator Siqizmund terefinden xususi emblemle mukafatlandi ril mis dir Emblemin uzerinde xac formasinda carmixa cekilmis qanadli ejdaha drakul tesviri oldugundan onlarin sulalesi Drakullar adlandirilmis 1476 ci ilde turklerle savasda meglub olaraq sulalenin movcudlugu basa catmis ve bundan sonra ele bir izi qalmamisdir Mehz Broum Stoukerin adi cekilen romaninin isiq uzu gormesi ile tarixde bele bir sexsin ve sulalenin olmasi butun diqqeti ozune yoneltmisdir Bedii edebiyyatda vampir sureti ister is uslubu na isterse de xarici gorke mi ne gore ferqlenir O kok bedenli daginiq sacli qizarmis sifeti ve olgun gozleri olan cirkab icerisinde yasayan bir slaviyandir Mifoloji vampir oz qurbaninin qani ni boynundan disleyerek sordugu halda bu pis qoxulu mexluq ufunetli dislerini ovunun sinesine ve ya el ayagina batirir debdebeli qalada deyil mezarliqda omur surur Vlad Tepes kimdir RedakteTarixe nezer salsaq gorerik ki Vlad Tepes Drakula XV esrde yasamis ve turk ordusuna qarsi savasmis heqiqi bir Ruminiya krali olmusdur Bu gun bele Vlad Tepes Drakula Ruminiya tarixinde qehreman hesab edilir Tesadufi deyil ki Ruminiya ordusu onun serefine modern bir hucum vertolyotuna AHO1 RO Drakula adini vermisdir Qehre man olmasina baxmayaraq o hem de bir qatil idi Canavar ruhlu olan bu adamin en sevimli qetl usulu ise qurbanini paza kecirerek oldurmeyi idi Onun qesri Ruminiyada Wallachia bolgesinde yeni meshur Transilvaniyada arges cayi sahillerinde yerlesmis dir 1456 ci ilde Vlad Tepes buraya hakim idi Onun qesri qayalar uzerinde elcatmaz bir yerde yerlesdiyinden strateji baximdan cox elverisli idi Hemin vaxtlar Wallachiada iki sinif var idi koleler ve boyarlar Vlad Tepesin meqsedi boyarlari qoru maq idi Bu dovrde Osmanlilarin hucumlari nefes almaga imkan vermirdi Osmanli taxtinda ise Fateh Sultan Mehmet oturmusdu Bizansi mehv eden genc sultanin gozu Balkan erazilerinde idi O boyarlarin silahlanmasina ve ordu qurmalarina hec cur imkan vermirdi Vlad Tepes ise turklere qarsi gizli sekilde teskilatlanirdi Nehayet o 1457 ci ilde bir hucum hazirladi ve gece yarisi Osman lilarin terefini saxlayan boyarlarin qesrlerini tek tek ele kecirerek onlari aileleri ile birlikde esir goturdu Vehset ve barbarliq hemin gece basladi Bele ki o esirleri aylarla dolandiraraq tek tek oldurtdu Inanilmaz isgenceler edirdi Esirlerden bezilerini ucurumlardan atir bezilerinin diri diri derilerini soydurtdurur bir qismini acliqdan oldurtdurur bir hissesini ise buzlu sularda bogdurtdururdu Bu xeber turk fatehine catdiqdan sonra Osmanli ordusu bolgeye daxil oldu Vlad Tepes evvelce bir nece doyusu qazandi ve esir goturduyu turkleri tragedik sekilde qetle yetirdi Coxunun emmamesini basina mismarladaraq paza oturtdururdu Deyilenlere gore Vlad Tepes hemin vaxt 20 min turku paza kecirmek usulu ile oldurtdurub meyitlerini paza kecirilmis veziyyetde yan yana siraladaraq duzdurtmusdu O sozun esl menasinda azginlasmisdi Yag qazanlari qaynadir insanlari diri diri iclerine atdirirdi Kesdiyi baslardan qulleler yigini duzeltdirib qarsisinda oturaraq serab icirdi Bele vehsi qetl merasimlerini gunlerle davam etdirirdi Vlad Tepes oldurtduyu insanlari bisirib dogramaqdan da zovq alirmis O hemcinin yemeklerinde qurbanlarinin qanlarini coreye batirib yeyermis Butun bu deyilenler 1463 cu ilde durust olaraq hazirlanmis The story of a Bloodthirsty Madman called Dracula of Wallachia senedinde oz eksini tapmisdir Gorunduyu kimi Vlad Tepes Drakulanin heqiqeten insan qani icmekden zovq almasi tarixi senedlerle de tesdiqlenir Lakin butun bunlar onun bir vampir olmasina delalet etmir Cunki insan qanina olan meylinden basqa vampirlere xas olan hec bir elameti onda musahide eden olmamisdir Toretdiyi vehsilikler onun sadece inanilmaz derecede qeddar biri olduguna delalet edir Bele qanicen qeddarlara ise tarixin her dovrunde rast gelinmisdir Fox televiziya kanalinda efire buraxilan aparicisi Tim White devet olunan qonaqlari ise Rosemary Ellen Guiley ile yanasi Vincent Hillyer Stephen Martin ve Vlad olan televiziya proqraminda meshur vampir tedqiqatcisi Rosemary Ellen Guiley onun haqqinda bir qeder sonra etrafli melumat verilir Yunis Xelilov Vlad Tepesle bagli fikirlerini bele ifade edir Vlad Tepes vampir yox real insan idi XV esrde yasamis qeddar ve idareci biri idi Broum Stouker onu Count Dracula sina model kimi secmisdi Burada yalniz birce oxsar movcudluq var idi ki o da onun Vlad Tepesin Yunis Xelilov qan icmesi idi Bu ise ona vampir demeye esas vermir Axirda Osmanli ordusu Tepesi qesrinde sixisdirdi Amma qesri ele kecirmek cox cetin bir is idi Bes qullesi olan qesrin strateji veziyyeti ve dik qayalar turklerin top atesine ciddi mane olurdu Bu vaxt turkler davamli olaraq carpaz ates altinda qaldilar Bir versiyaya gore qesrden uzaq mesafeli yerlere cixisi olan gizli kecidler var idi Osmanli esgerleri seyle savasarken Tepesin qesrden artiq qacmasi barede xeberler yayildi Turk ordusu Tepesin heqiqeten qesrde olmadigina emin olduqdan sonra geri cekildiler Lakin savas hele bitmemisdi Muntezem sekilde turk lerle mubarize aparan Tepes 1462 ci ilde sixisdirilaraq geri cekildiyi Poena ride muhasireye dusdu Arvadi caya tullanaraq intihar etdi Ancaq Tepes buradan da qaca bildi Deyilenlere gore qisa bir muddet sonra turklere meglub olmus daha sonra oldurulmus ve basi kesilerek Istanbula getirilmis bedeni ise qayalardan asagi atilmis cesedinin hisselerini toplayan rahibler onu Snaqovda bir monastirin gizli zirzemisinde basdirmislar Maraqli meqam ise odur ki 1931 ci ilde monastir da acilan hemin mezar bos olmusdur Vlad Tepesin qesrine gelince ise bu qesr turkler terefinden Tepesden qisas almaq ucun dagidilmisdir Qesrin qaliqlari 1940 ci ilde bas vermis zelzele zamani tamamile mehv olmusdu Qeyd edek ki 1960 ci illeredek qesrin yeri bilinmirdi Onun yerini Raymond T McNally ve Radu F Florescu tapmisdir Daha sonra qesr berpa edilmis Ruminiya ucun muhum gelir menbeyi olmusdur Tarixden melum oldugu kimi Vlad Tepesin qesrinin yerini mueyyenlesdiren Radu F Florescu elde etdiyi senedlerle Tepesin qurbanlarinin qanini icmesini ve olumsuz olmasi istemesini yazili olaraq aciqlamisdir Broum Stouker haqqinda RedakteEsl adi Abraham olan Irlandiya yazicisi Broum Stouker 1847 ci ilde Dublinde anadan olmusdur Usaqliq illerinde hec bir hekimin mueyyenlesdire bil me diyi muemmali bir sebebden yatalaq xesteliyine ducar ol mus sekkiz yasina catdiqda ise qefilden ayaga qalxaraq ye rimis bununla da mocuzevi sekilde xesteliyin pencesin den xilas olmusdur Heyatinin sonraki illerinde Dublin Trinity kol le cinin en cox mukafat alan idmancisi bele ol mus dur Atasi teatra boyuk maragi olan orta seviyyeli bir dovlet memuru idi Tesadufi deyil ki Stouker tehsilini bitirdikden sonra daha deqiq desek 1890 ci illerde dovlet memuru olmusdur Stouker texminen bu illerde sonralar ona boyuk sohret ve meshurluq getiren Dracula romanini yazmaga baslamisdir O teqriben 10 ile yaxin dovlet memuru kimi islediyi muddet erzinde atasinin maragina uygun sekilde hec bir haqq teleb etmeden temennasiz olaraq teatrla bagli tenqidi eserler yazmisdir Ilk eserleri ona ugur getirmese de 1876 ci ilde yazdigi bir eseri ile o dovrun meshur aktyoru Henry Irving terefinden kesf olunmusdur Iki il sonra ise dovlet memurlugundan istefa edib Londona kocen Stouker Irvingin yaninda isleyerek adi isciden xususi katib vezifesine qeder yukselmisdir Bu illerde o yaziciligini da davam etdirmis tamamladigi meshur Dracula romanini 1897 ci ilde Ingilterede yayinlamisdir Broum Stouker heyatinin sonraki illerinde edebiyyatla mesgul olmus evlen mis ve omrunun sonunadek en cox sevdiyi dostu Irvingin yanindan ayrilma mis dir La kin bir versiyaya gore Stoukerin Irvingle arasinin yaxsi olmadigi bildiri lir Hetta Stoukerin Draculanin xarici gorunusunu despotlugunu ve eqoistliyini Irvingden go turduyu iddia edilir Edalet namine demeliyik ki heqiqeten de Irving qeder Dra culanin xarici gorkemini ve xususiyyetlerini eks etdiren ikinci bir tip tapmaq cox cetindir Stouker heyatda ciddi medeni ve qabiliyyetli bir insan olmusdur Davranis la rin dan ve xarici gorkeminden o sanki Victoria dovrunun kubar bir centlmenini xatirladirdi Eyni zamanda o macaraperest biri idi Heyatinda maraqli ve qeribe hadiseler cox olmusdur Meselen bir defe o Thames cayinda qayiqla gezerken su ya tullanan birini gorur Derhal suya atilib onu sahile cixarsa da hemin adami olu mun pencesinden xilas etmek mumkun olmur Lakin buna baxmayaraq Stoukeri cesaretine gore burunc medalla teltif edirler 1975 ci ilde ilk defe yayinlanan Broum Stoukerin biblioqrafiyasinda A Biography of Broum Stouker qohumu Danile Farson yazicinin sexsi heyatina xususile de arvadi ile munasibetlerine dair bezi gizli qalmis meseleleri aciqla misdir Bele ki biblioqrafiyada deyilenlerden aydin olur ki gozelliyi ile taninan heyat yoldasi ilk ovladlari dunyaya geldikden sonra yataq otaginin qapilarini Stoukerin uzune baglamisdir Stouker ise bir cox heyat qadinlari ile cinsi elaqelere girmisdir Gorkemli yazici 20 aprel 1912 ci ilde vefat etmisdir Onun Dracula romani qeder meshurlasa bilmeseler de diger eserlerinin adlari asagidakilardir The Mistery of the Sea Denizim sirri 1902 The Jevel of Seven Stars Yeddi ulduzlu mucevher 1904 Lady of the Shroud Kefenli qadin 1909 The Lair of the White Worm Ag soxulcanin yuvasi 1911 Broum Stoukerin Draculasi RedakteYuxarida da qeyd etdiyimiz kimi 1897 ci ilde Ingilterede cap olunan Dracula romani ingilis dilli olkelerde qisa zaman intervalinda meshurlasdi Tesadufi deyil ki bu eser yayinlanan kimi dunya edebiyyatinda boyuk eks seda dogurmus tarixdeki real bir sexsin Vlad Tepes tehrif edilmesi ile meydana getirilen yeni qehreman obrazi Kont Dracula tezlikle edebiyyatin qorxu janrinin merkezi fiquruna cevrilmis ve eser defelerle kino filmlerin movzusu olmusdur Vlad Tepes Stoukerin Draculasinin prototipi olmusdur Konkret deliller olmasa da Broum Stoukerin Vlad Tepesle bagli tarixi menbeleri hansisa bir formadasa ele kecirdiyi zenn edilir Melum oldugu kimi Balkan olkelerini gezmis Stouker Arminius Vambery adli bir turkoloqu yaxindan taniyirdi Ola bilsin ki mehz Vambery ona Vlad Tepes haqqinda melumat vermisdir Lakin Dracula leqebli Vlad kimi taninan bu qeddar hokmdar ne vampir ne de ki kont olmusdur Dra cula sozu rumunca Ejda hanin oglu Seytanin oglu Kicik seytan menalarini ifade edir Stouker Avropa tarixini cox mutalie etmis biri idi Belke de o turklerle ruminlarin muharibesini arasdirarken Vlad Tepes onun diqqetini cekmisdi Goru nur Vlad Tepesin paza kecirme ve qan icmesi Stoukere mohkem tesir etmisdi ki mehz bu meqam sonradan onun ilham qaynagi olmusdur Diqqetden qacirmaq ol maz ki Draculanin vampirlerle elaqesi mehz Stoukerin melum eserinden baslayir Es linde Stouker bir vampir romani yazmaq iste yirdi Cunki o dovrde melum xa rak terli romanlar yazmaq debde idi Boyuk ehtimal ki Vlad Tepesi dusunen Stou ker ese rinde mekan kimi heyatda hec vaxt getmediyi Transilvaniyani tercih etdi Belelikle gorunur kitabxanalarda uzun muddetli gergin arasdir malari oz behresini vermisdi ki Stouker Vlad Tepes ve onun qesrinin tarixi haqda oyrenmis ve bu yonden yola cixaraq meshur romanini qeleme almisdir Dracula romaninin qisa mezmunu Redakte Meshurlugunu nezere alaraq Dracula romaninin qisa mezmu nu haqda melumat vermek fikrimizce yerine duserdi romanin mezmunu bu meqalenin muellifi Yunis Xelilov huquqsunas jurnalist terefinden ingilis dilinden tercume edilerek hazirlanmisdir Eserde Count Dracula oldukden sonra dirilen bir varliqdir Lakin Jonathan Harker adli sexs bundan xebersizdir Jonathan Transilvaniyaya Draculaya Londonda ev almaga komek etmek ucun gelir Her kes Draculanin qesrinden qorxsa da bunu bilmeyen Jonathan qesre gedir Lakin sonradan qorxunc heqiqetleri oyrense de geri qayitmaq ucun artiq cox gecdir O Dracula ile gun erzinde yalniz geceler goruse bilir Jonathanin isi qur tarsa da Dracula onu qesrden getmeye imkan vermir Qesrin butun qapilarinin bagli oldugunu goren Jonathan artiq dustaq oldugunu anlayir Dracula Jonathani mec bur edir ki o her ay Londona mektub yazib yaxsi oldugunu ve burada bir az qala cagini bildirsin Bir gun Jonathan gorur ki Dracula onun qani haqqinda uc qadinla sohbet edir Bir nece gun sonra ise Dracula onu mecbur edir ki oz sevgili si ne mektub yazib Transilvaniyada isinin qurtardigini ve oz evine qayidacagini bildirsin Jonathan anlayir ki Dracula artiq onu oldurmeyi planlasdirir O bunu bilenden sonra qesrden qacmaq ucun plan qurur Jonathanin sevgilisi Mina ise Jonathan gedenden beri onun qeribe qisa mektublarina gore cox narahat olur Bundan basqa eserde Jonathan ve Minanin bir birlerini seven Lucy ve Arthur adli iki dostundan da behs olunur Lucy bezen kilsenin heyetine gedir Bir gece Mina Lucynin arxasinda qaranliq kolge gorur Bu vaxt o ay isiginda yatmisdi ve bogazinda iki qan damlasi var idi Sonraki gece Lucy ozunu piss hiss edir Bir gun sonra Mina Jonathanin Draculanin qesrinden qacmasina ve xeste olmasina dair mektub alir Nehayet onlar qovusa bilirler ve her sey qaydasinda gedir Bir nece ay sonra ise onlar evlenirler Qisa vaxt kecmemis onlar Countun Londonda oldugunu gorub cox qorxurlar Daha sonra onlar eve qayidanda Lucynin olum xeberi haqqinda Arthurdan mektub alirlar O her gun qan itirir ve Mina gorur ki o vampire cevrilib Onun butun dostlari uzulse de Lucy eslinde olmur Bele ki o artiq olenden sonra dirilen bir varliga cevrilmisdir ve her gece tabutundan cixib kasib usaqlari oldurur Arthur dostu Jack ve Jackin yasli muellimi professor Van Helsing Lucynin qebrine gedib taxta parcasi ile onun ureyinden vururlar Lucy ise ozune gelerek sakitlesir Mina ve Jonathan professorun vampir Countu oldurmeyine komek etmeyi qebul edirler Lakin bir nece gun sonra Count Minaya olum opusu gonderir Onlar vampiri oldurmeden qabaq artiq Mina olur Transilvaniyadan Ingiltereye qayitmagina imkan vermeyerek onlar Countun tabutunun yerini tapirlar Jonathan tabutu acib bicagi vampirin ureyine saplayir Vampir ucadan cigirir Sonra Mina dirilir ve her sey normal veziyyetine qayidir Mina Jonathanla birlikde heyatlarina davac edirler Muemmali hadise Redakte 1977 ci ilde cox qeribe ve muemmali bir hadise bas verdi Bele ki amerikali seyyah Vincent Hillyer icaze alib bir gecelik Vlad Tepes Drakulanin qesrinde qaldi Hemin gece hucuma meruz qalib boynundan dislenildikden sonra Drakula romani ve Vampirizm kabusu yeniden gundeme geldi Sonralar Fox televiziya kanalinda efire buraxilan aparicisi Tim White devet olunan qonaqlari ise Vincent Hillyer ile yanasi Rosemary Ellen Guiley Stephen Martin ve Vlad olan yuxarida da behs etdiyimiz televiziya proqraminda Vincent Hillyer deyecekdi Men inaniram ki menim yasayan vampirler adlandirdigim vampirler adli basqa vampir tipleri vardir Onlar insanlarin etrafinda dolasaraq onlara hucumlar edir onlari bogazlarindan disleyerek qanlarini icirler Menim fikrimce onlar efsanevi vampir tipleri kimi tehlukelidirler Vampir efsanesinin yasamasina sebeb olmus manyak ruhlu insanlarla bagli tarixe qisa ekskursiya 1404 1440 ci iller Fransada Gilles de Rais adli sexs genc kisileri vampirizme ve sadizme aid edilen usullarla qetle yetirdiyi ucun hebs edilmisdir 1560 1614 cu iller Sabine Baring Gouldun The Book of Werewolves adli kitabinda Qan emici qrafinya adlandirilan macar qrafinyasi Elizabeth Bathorynin merhemetsizliklerinden behs olunur O mukem mel tehsil almis agilli bir qadin olmasina baxmayaraq cox zalim bir xaraktere malik idi Eri herbici olmus muharibe ler de esir dusmus turk esgerlerine qeddarliqla isgenceler ver mis di E Bathory eslinde qeddarligi erinden oyrenmisdi Erinin olumunden sonra ise onda yaranan olum qorxusu xidmetci ve kolelerine sadist ve qeddar davranmasina yol acmisdir E Bathory qurbanlarini doyme ye alismis olmaqla yanasi cox vaxt onlari sikest de edirdi Deyilenlere gore o bir defe Castle Csejthe adli evinin yaxin ligin da qurbanlarinin bedenine qarli ve soyuq havada su tokerek dondurmus du Iddialara gore E Bathory bir defe xidmetcisi olan qizin vucudunu defelerle disleyerek ona isgenceler vermisdi O genc qalmasi ucun insan qani ile cimirmis Bir menbeye gore o 650 qizi oldurub qanini icmisdi Olulerin sayi coxaldiqda E Bathoryin xidmetcileri cesedleri onun qesrinden kenara tullayirdilar Qan icinde olan meyitleri tapan kend ehalisi tebii olaraq onlarin vampirler terefinden oldurulduyunu dusunmus duler E Bathory 1610 cu ilde genc qizlari oldurduyune gore hebs edildi Deyilenlere gore qurbanlarinin cesedleri qesrinde tapilmisdi 1611 ci ilde iki defe kecirilen mehkeme prosesinde heqiqi ifadesi alindi ve o teqsiri subut olundugundan Karpatya daglarinda yerlesen qesrindeki yataq otagina hebs edildi Bir muddet sonra ise o oldu E Bathory haqqinda danisilan efsaneler bu gun bele sengimek bilmir Bele ki onun ruhunun ana veteni olan Karpatyada gece vaxtlari etrafi dolasaraq qan axtardigi iddia edilir Gorunduyu kimi onun qanli hekayesi bize agli basinda olmayan qeddar bir qatilin toretdiyi cinayetlerin yanlis serh edilmesinin cahil insanlarin inanclarinda vampirizm efsanesinin yasamaqda davam etmesine nece boyuk tesir gosterdiyini bir daha ortaya qoyur XVI esr Gilles Garnier adli biri Fransada acligini aradan qaldirmaq ucun yalniz disi qurbanlarini oldurub qanini icmisdir XVI esr Clara Geisslerin adli sexs caduluq ve vampirizmle bagli islerle mesgul oldugu ucun hebs edilmisdir XVIII esr Peter Plogojowitz adli biri Macaristanda 10 gun olu qaldiqdan sonra guya ki dirilerek gece vaxtlari insanlari ziyaret edib onlari vampire cevirirmis 1727 ci il Arnold Paole adli sexs vampir gorduyune and icdikden sonra qezaya duserek olmusdur Efsaneye gore olenden sonra dirilerek kende hucum etmis kend ehalisi onun ureyine paz batiraraq oldurmusdur XIX esr Sergeant Bertrand adli bir ruhi xeste Fransada mezarlari esmekle mesgul olurdu 1867 ci il Portuqaliyali denizci James Brown gemideki ozu kimi diger iki denizcini oldurdukden sonra birinin boynundan disleyib qan icerken yaxalanmis ona mehkeme terefinden olum cezasi verilmesi istenilse de ruhi xeste oldugu hesab edilib deli xestexanasinda mualice olunmasina qerar verilmisdir 1883 1931 ci iller Peter Kurten adli sexs Dusseldorf vampiri oldugu guman edilen erotik sekilde qan icmeyi seven bir hematodipsiac idi Arvadi terefinden polise xeber verildikden sonra toretdiyi bir cox cinayetlerin ustu acilmisdir 1879 1925 ci iller Fritz Haarmann adli sexs Almaniyada Hanover vampiri adi ile qurbanlarini yemeden evvel boyunlarini disleyerek qanlarini icirdi Usaqliq dovrunu atasinin qorxusu altinda yasayan Fritz Haarmann genc iken orduda xidmet etmisdir Cox kecmeden usaq zorakiligina gore ceza verilmis bundan sonra Isvecreye qacmisdir Kucelerde yasayan Fritz Haarmann heyvanlari oldur mekden zovq alirmis I Dunya muharibesinden sonra polis destelerine qatilmis ve casusluq etmisdir O homoseksual idi Kucelerde tanis oldugu genc oglanlari evine devet edir onlarla cinsi elaqeye girdikden sonra oldurdurdu 1919 cu ilde qanuni olmayan yolla cinsi elaqeye girdiyine gore 9 ay muddetine azadliqdan mehrum etme cezasina mehkum edilmisdir Hebsxanadan cixdiqdan sonra Hans Grans ile tanis olmusdur Hans Grans onun hem sevgilisi hem de cinayet partnyoru olmusdur 1920 ci illerde Fritz Haarmannin toretdiyi cinayetler artiq coxalmaga baslamisdir O artiq qurbanlarinin boyunlarini disleyib qanlarini icirdi 1924 cu ilde polis onun cinayetlerinin izine dusdu Usaqlari qeyb olan bir nece aile polise xeber verdikden sonra artiq Fritz Haarmannin bu isle elaqesinin oldugu ortaya cixdi Fritz Haarmann hebs edildikden sonra onun evini axtaran polisler 20 ye yaxin insan cesedinin qaliqlari ile rastlasdilar Butun bunlardan sonra Fritz Haarmann Hans Gransi da ele vererek gunahlarini etiraf etdi 24 cinayet uzre ittiham olunsa da toretdiyi cinayetlerin sayinin 50 ye yaxin olmasi dusunulur Insan eti yemek de daxil olmaqla butun iyrencliklere yol veren Fritz Haarmann bir vaxtlar qessab oldugundan musterilerine onlarin xeberi olmadan insan eti satdigini bele etiraf etdi 15 aprel 1925 ci ilde kecirilmis mehkemesinden sonra Fritz Haarmann basi kesilerek edam edilmis ve beyni arasdirilmasi ucun Gottingen Universitetinin alimlerine gonderilmisdir XIX esr Antoine Leger adli biri Fransada genc qizi qanini icmek de daxil olmaqla her cur isgenceni etdikden sonra oldurmusdur XIX esr Vincenzo Verzeni Buttanaucco adli sexs Italiyada cinayet sikest etme ve vampirizmle bagli ittiham olunaraq hebs olunmusdur XIX esr Mercy Brown adli biri Rhude adasinda oldukden sonra bedeninin curumemesi sebebinden vampir olmasindan subhelenildiyi ucun basi kesilmisdir 1910 cu il Salvarrey Galazanna adli bir nefer vampir oldugunu deyerek Portuqaliyada tapilmis boynu dislenilen olmus qizi qetle yetirdiyini bildirmisdir XX esr John George Haigh adli ruhi xeste olan biri qurbanlarinin qanlarini icdikden sonra meyit qaliqlarini mehv etmek ucun onlarin uzerine sulfurik asit tokmusdur Misallarin sayini artirmaq da olar Butun bunlar onu demeye esas verir ki tarixin muxtelif dovrlerinde manyak ruhlu vehsi ve ya xeste insanlarin bu cur iyrenc ve tuk urpedici hereketleri insanlarin beynindeki vampirizm kabusunun nesilden nesile oturulmesine boyuk tesir gostermisdir Rosemary Ellen Guileyin gorusleri Redakte Hazirda Baltimor yaxinliginda Marylandda yasayan Dunyanin taninmis vampir tedqiqatcisi Rosemary Ellen Guiley muemmali ve sirli mexluqlarla arasdirmalar aparib fovqelvarliqlar haqqinda 41 kitab 8 ensik lopediya ve yuzlerle meqaleler yazmisdir Onun eser leri dunyanin 13 diline tercume edilmisdir Rosemary Ellen Guiley dunyanin ekser bolgelerine seyahetler ederek vampir ler le bagli teqriben min sehifelik bir dosye hazirlamisdir O ayri ayri olkelerde fealiy yet goste ren 1000 den cox vampir derneyini ziyaret etmis tedqiqat obyekti ile bagli saysiz hesabsiz insanlarla gorus musdur Geldiyi neticeler o qeder maraqli olmusdur ki onun eseri tehsil qurumlari terefinden boyuk meblegde pul ode ni lerek satin alinmisdir Ilk olaraq qeyd edek ki Guiley vampirlerin heqiqeten movcud oldugu qenaetindedir Lakin onun terif etdiyi vampir mefhumu insanlarin beynine hekk olunmus vampir obrazindan ehemiyyetli derecede ferqlenir Guiley qeyd edir ki Onlar aramizdadirlar bizim kimidirler lakin ferqli yasayirlar O iller boyu davam eden arasdirmalarindan sonra ne Broum Stoukerin Draculasina ne de ki Anne Ricenin Lestatina ve ya Armandina rast gelmediyini bildirmisdir Onun fikrince bunlar heqiqetden uzaq olub insanlarin yalniz fantazi yalarini eks etdirir Guileyin dediklerinden bele basa dusmek olar ki vampirler Klaus Kinski Christopher Lee ve ya Bela Lugosi kimi cirkin deyil eksine onlar Gary Oldman Antonio Banderas ve ya Tom Cruise kimi yarasiqli ve seksidirler Ona gore heqiqi vampirler her seyden evvel qan fetisisti deyildir Suurlu olaraq bezileri insan ve ya heyvan qani icmeyi arzu edirler Bu ise onlarin qanin dadini sevmelerinden ve ya bezi seksual rituallarin tesirinden qaynaqlanir Guileye gore bezi qan xesteliyine tutulanlarin qan icmeye meyli elme melumdur Buna gore de anemiya xestelerini vampir hesab etmek duzgun deyil Guileyin qadin ve kisi vampirleri ozlerinin vampir olduqlarini bildirirler ve onlar uzun muddetdir ki insan olmadiqlarina inanirlar Bu vampirlerin hec biri yuz yasinda olduqlarini iddia etmeseler de qocalmalarinin cox gec bir muddete bas verdiyini bildirirler Onlarin hec biri havada yarasaya cevrilib ucduqlarini iddia etmirler Onlar esasen qara renge ustunluk verirler Bezileri gecelerini klassik musiqi janrindan olan konsertlere getmekle kecirirler Onlarin bir inanca bir irqe bir partiyaya bir millete hetta dunyaya bagli olmaqdan xoslari gelmir Ona gore de ozlerini butun bunlarin xaricinde gorurler Guileye gore en maraqlisi ise odur ki onlar oldukden sonra dirileceklerine inanirlar Guiley sarimsaqdan sudan ve aynadan qorxmagin vampirlerle elaqesinin olmadigi qenaetindedir ve o hesab edir ki bunlarin hamisi vampir folklorundan qaynaqlanir ve bu qorxularin hamisinin psixoloji izahlari vardir Guiley yazir Tanidigim vampirler durust inanca malikdirler Suuraltinda vampir olduqlarina emindirler Onlar gecelere aiddirler Sirliliyi sevirler Gun isi gi na qarsi hessasdirlar En esasi ise yalniz yasamaga meyillidirler Yeni insanlarla birlikde yasamagi xoslamirlar Lakin ozlerine benzeyenlerle herden bir qan icmek ucun bir araya toplasirlar Yasamlarindaki deyisikliklerin ozlerinden asili olmadan bas vermesi qenaetindedirler Onlara gore vampire cevrilmek onlari insanlardan ve hetta pisliklerden qoruyur Vampirlerden bezileri ruhi alemin isleri ile mesgul olurlar Bele qruplara Ruhi vampirler deye bilerik Bele vampirler susuzluqlarini qan la deyil basqalarinin yasam enerjisini bosaltmaqla ve ya emmekle temin edir ler Bu vampirler insanlara ehtiyac duyur ve qurbanlarini insanlara yaxin olaraq tapa bilirler Onlari tanimaq daha asandir Heddinden artiq geceye meyillilikleri ve temasda olduqlari insanlarin enerjilerini bir nece saatda ala bilmelerine diqqet yetirilerse onlari taniya bilerik Belelikle Guileyin dediklerinden birmenali sekilde aydin olur ki onun vampir adlandirdigi insanlarla tarix boyu haqqinda behs edilen yari insan yari heyvan mexluqlar arasinda cox boyuk ferq vardir ve Guileyin vampir i bizim movcudlugunu tekzib etmeye calisdigimiz vampir deyil Onun varliqlarini subut etdiyi vampir adi insan olub sadece normal insanlardan ferqlenmeye esas veren vampirlere aid edilen bir sira xususiyyetlere malikdir Qisacasi fik rimiz ce Guileyin vampir hesab etdikleri insanlari vampir adlandirmaq duz gun deyil Duzdur Guiley de bizim movcudlugunu tekzib etmeye calisdigimiz vampir obrazinin realliqda movcud olmadigini aciq sekilde beyan edir Meselen Fox televiziya kanalinda efire buraxilan aparicisi Tim White devet olunan qonaq la ri ise Rosemary Ellen Guiley ile yanasi Vincent Hillyer Stephen Martin ve Vlad olan yuxarida da behs etdiyimiz televiziya proqraminda Guileyin dediklerin den bir meqama nezer salaq Men real vampirlerin mumkun olma imkanina inan mi ram Men real vampirler dedikde fiziki baximdan vampirlerin movcudlugunu deyil Guiley burada insan olsa da vampirlere xas edilen elametlere malik olan vampirleri nezer tutur ki onlarin varligini subut etmisdir Yunis Xelilov insanlara hucum eden olu bedende olan ruhi varliqlari nezerde tuturam Elbette Guileyin dedikleri heqiqeten cox dusundurucudur Onun fikirleri ile tanis olduqdan sonra insanin aglina bu sual gelir Goresen Guileyin vampir adlandirdigi insanlar tanidiqlarimizin arasinda da vardirmi Vampirlere aid edilen terminler RedakteVampirlerle bagli revayetler o qeder coxalmis onlara mexsus yeni ifadeler o qe der yaranmisdir ki artiq vampirlere aid edilen maraqli terminler leksikonumuza da xil olmaga baslamisdir Fikrimizce bu terminlerin coxu Rosemary Ellen Guile yin tesvir etdiyi vampirlere aid edilmelidir Bunlardan bir necesi ile sizi tanis edirik Ancilla Yeniyetme genc vampir Anarch Qocaman vampirlere hormeti olmayan usyankarlar Archon Seher seher gezib dolasan vampirler Bloodline 13 klani bir birinden ayiran soy xetti Blood Bond Bir vampirin qanini uc defe icdikde yaranan gizli ve mistik bir aludecilik Boons Bir vampirin basqa bir vampire xeyirxahliq borcunun qalmasi Caitiff Klani olmayan vampir Childe Genc tecrubesiz ve ya axmaq islerle mesgul olan vampirler ucun istifade edilen alcaldici bir soz Clan Eyni mistik ve fiziki xarakterlere malik olan vampirlerin yaratdiqlari aile ve qan bagi olmayan qruplar Coterie Bir birlerini qoruyan ve destek veren vampir qruplari Damned Vampirlerin umumi adi Lenetlenmis demekdir Elder 300 yasdan cox yasi olan vampirler Elysium Elderlerin herdenbir toplasaraq getdikleri opera teatr kimi medeni yerlere verilen ad Embrance Ole bilen birinin vampire cevrilmesi Qurbanin vampir terefinden qaninin icilmesi daha sonra oz qanini ona oturmesi yolu ile heyata kecirilir Ghoul Bir vampirin qanini icmesine icaze verilerek yaradilan ve vampirlere xidmet eden varliqlar Golconda Vampir olmaq ile insanliq arasinda vampirler terefinden quru lan tarazliq Haven Gun isiginda vampirlerin yatdiqlari ev Inconnu Insan problemlerinden ozlerini tamamile uzaq tutmaga calisan vampir zumresi Kindred Vampirlerin adi Masquerade Edilen boyuk savaslardan sonra vampirlerin ozlerini olumden gizletmek ucun heyata kecirdikleri isler Methusalah Artiq hec bir klana mensub olmayan inconnu olmus elder vampirler Neonate yeni yaradilmis vampir Numina Olumsuz olmayan vampir ovcularinda olan xususi gucler Prince Disi ve ya erkek vampirlerden ibaret olan seheri idare etmeyi bacaran vampirler Sire Olumsuz olmayan birini vampir eden sexs Vitae qan Nod kitabi RedakteVampirlerin gizli kitabidir Deyilene gore bu kitabda vampir le rin tarixinden etrafli sekilde sohbet acilir Efsaneye gore bu kitab Nod deyilen yerde yazil mis dir Hec bir vaxt tam sekilde yayim lan ma misdir Guya tam seklinde olan varianti antedi lu vain adli mezarliqdadir Bir versiyaya gore guya amazon mese lerinde qeyb olmus seherin altinda yeraltinda olan gizli mezarlarda 13 vampir klani haqqinda 13 das lovhe uzerinde yazilar vardir Vampirlerle bagli bezi batil inanclar RedakteTarix boyu ayri ayri xalqlarin medeniyyetlerinde vampirlerle bagli cox gulunc ve absurd batil inanclar olmusdur Butun bu batil inanclar ise sadelovh ve nadan xalq kutlelerinin qorxu ve savadsizligindan ireli gelmisdir Bunlardan bir necesine nezer salaq Tarixden melum oldugu kimi 1718 ci ilde baglanan Pojarevas sulh muqavile sin den sonra Serbiya ve Valaxiyanin bezi hisseleri Turkiyeden alinib Avstriyaya ve ril misdir Mehz bu hadiseden sonra Qerbi Avropa xalqlarina melum oldu ki he min erazilerde heyat elametleri hiss olunan mezarlardan meyitleri cixarib onlarin diri olub olmamasina emin olaraq yeniden defn etmek bezi meyitleri ise basdiril di gi yerden cixararaq vampir hesab edib oldurmek kimi qeribe bir adet olmusdur He min adetin heyata kecirilmesinden bir necesinin tesvirini kilse xadimleri yaziya al mislar ki bunlar icerisinde de en maraqlisi Uilyam Nyuberskinin ve Dom Avqut Kalmetin tertib etdikleridir Melum adetin movcudlugu artiq 1725 1732 ci illerde butun ehaliye melum olmusdur Orta esrler dovrunde Avropada bir cox insanin olumune sebeb olan Black Death Qara Olum adli xesteliyin guya vampirlerin isi olduguna inanilirdi Me lum oldugu kimi bu xestelik bire ve sicanlardan yayilan bir veba xesteliyi olub 1300 cu illerde Avropa ehalisinin teq riben ucde birinin olumune sebeb olmusdur Hemin dovr de ekseriyyet insan bu xesteliyi vampirlerin yaydi gini zenn edirdi Bezileri bir qeder de ireliye gederek olen bir qohumun dirildikden sonra geri donub ozune qurban aparacagini dusunurdu Diger bir qrup insan ise olmus bir dusmenin vampire cevrilerek geri donub kimise oldure bileceyine inanirdi Bundan basqa bezi yerlerde meselen Sileziyada ve ya serblerde agacdan hazirlanmis pazin vampirin sinesinden saplandigi zaman onu oldure bileceklerine inanirdilar Qerbi Avropanin bezi xalqlarinda vampirlerin mezarlarini mueyyenlesdir mek den otru gulunc ve axmaq metodlardan istifade olunurdu Meselen cilpaq bir bakire atin uzerine oturdulurdu Daha sonra o mezarin uzerinden kecirdilirdi Eger at qebrin uzerinden kecmek istemezdise bu yerin vampir mezari oldugu guman edilir ve olu muxtelif usullarla oldurulmesi ucun mezardan cixarilirdi Bezi yerlerde oluler uzleri cenub istiqametine baxilacaq sekilde defn olunur du lar ve taxta pazlarla onlarin mezarlarinin uzeri ortulurdu Belelikle hesab edilir di ki eger meyit vampire cevrilib mezardan qalxmaga calisarsa taxta pazlar ona saplanmis olacaq Bezi yerlerde ise meyitin basdirildiqdan sonra qebirden cixmasinin qarsisini almaq ucun onun qollari ve ayaqlari iple baglanir mezarinin uzerine ise boyuk qayalar qoyulurdu Bezilerine gore qara pisik ve ya it her hansi bir meyitin uzerinden tullanardisa olu vampire cevrile bilerdi Vampir i tutmaq ucun qebiristanliga kul seperek onun ayaq izlerini tapmaga calisanlar bele olmusdur Bezi yerlerde ise intihar edenlerin vampire cevrilmesine inanilirdi Meselen Ingilterede intihar edenlerin vampire cevrilmesine engel olmaq ucun meyit dord yolun kesisdiyi yere yol xac isaretini emele getirdiyi ve vampirin guya xacdan qorxdugu ucun basdirilirdi Vampir efsanesi ile bagli bir cox revayetlerin oldugu qedim Peruda genc bir insanin qaninin icilerek seytanin muridlerinden biri olunacagina inanilirdi Yuxuda vampir gormeyin yozumuYuxuda vampir gormeyin bir cox yozumu vardir ki onlardan bezileri asagi da kilardir Etrafinizdaki insanlar safliginizdan sui istifade edib etdiyiniz yaxsiliqlar muqabilinde sizi istismar edirler Hedsiz derecede hersli olmaginiz ve esebi davranislariniz evliliyinizin pozulmasina sebeb ola biler Dostunuz terefinden aldadilirsiniz Yaxin bir tanisiniz sizin basinizi belaya sala biler Sizin simpatiya duydugunuz bir tanidiginiz size zerer vere biler Sizin ucun pis ve xosagelmez oldugunu bildiyiniz bir seyi yene de edirsiniz Bekaretinizi itire bilersiniz Fiziki ve ya zehni baximdan yorulacaqsiniz Etrafinizda asili bir adam olacaq 3Sizi getdikce zeifleden biri ile munasibet icerisindesiniz ve s Bundan basqa yuxuda vampir terefinden dislenmek cox ciddi bir ugursuzluga isaredir Vampir kimi basqasini dislemek ise hansisa insana cox ciddi bir zerer vermek kimi yozulur Turk inancina gore yuxuda qan gormek yuxunu puzur ve bele yuxular ne danisilir ne de ki yozulur Bezi basqa xalqlarin inanislarina esasen ise yuxuda qan gormek gunahkarliq hissi ve ezab menasini ifade edir Vampirlerin zeiflikleriTarix boyu nadan insanlarin sadelovhcesine inandiqlari vampirlerin guya ki zeif noqteleri asagidakilardir Gunes isigi Efsaneye gore ilk vampir Cainenin Tanri terefinden lenetlen me sinden sonra vampirler gun isigina cixa bilmemisdir Ates Guya alov vampirlerin derisini yandiraraq onlari oldure biler Deyilenlere gore Vampirler yaslandiqca onlar gun isigina cixa biler od ise onlara tesir ede bilmezmis Xac Cefeng bir versiyaya esasen vampir xacin ona zerer bileceyine inanarsa xacla onu yaralamaq mumkundur Sarimsaq Gulunc bir inanca gore vampirler sarimsaqdan qorxurlar Olu qani Absurd bir fikre gore cansiz yeni olmus varliqlarin qanini icmek vampirler ucun cox tehlukelidir Baslarinin kesilmesi Guya vampirlerin mehv edilmesinin en tesirli usulu onlarin baslarinin kesilmesidir Vampirizm efsanesinin meshurlasma sebebleri1734 cu ilde nesr olunan Uc ingilis centlmeninin seyaheti adli kitabin suretle yayilmasindan sonra vampirizm kabusu dunyada birden bire meshurlasdi ki bunun da sebebleri asagidakilardir Birincisi vampirizm kabusunun bu esrarengiz meshurlugunun koku insan la rin spesifik psixoloji xususiyyetleri onlarin efsanelere ve xurafata meyilliliyi qorxu instinkti ve diger amillerin tesiri ile elaqedardir Ikincisi qanicen xortdan obrazlarina demek olar ki butun xalqlarin sifahi edebiyyatinda rast gelindiyinden bu obrazin xofu ekseriyyet insanin beynine hopmaqda cetinliklerle uzlesmemisdir Ucuncusu tarixin muxtelif dovrlerinde yasamis manyak ruhlu ve xeste insanlarin iyrenc ve tukurpedici cinayetler toretmesi faktlari insanlarin beyninde vampirlerin realliqda movcudluguna boyuk inam yaratmisdir Vampirlere aid edilen elametler RedakteUmumilikde goturdukde vampirlere aid edilen elametleri asagidaki kimi ferqlendirmek olar Vampirler gun isigindan qorxurlar Vampirler geceler mezarlardan cixir Vampirler qurbanlarini disleyerek bogur onlarin qanlarini icir ve mikrob yayirlar Mezardan xortlayan vampir adi meyite xas olan curume elametlerine malik olmur Onun burnu ve qulaqlari qopub dusur saci ve dirnaqlari uzanir soyulmus derisinin altindan yeni deri emele gelir Curume prosesinin getmemesine baxma ya raq ondan duzulmez qoxu gelir Vampir kok olub derisine toxunduqda istilik hiss olunur Agizlari daima qanli olur qanlari laxtalanmir Onlari yaraladiqda normal insanlarda oldugu kimi qan tokulur Bu zaman onlar dehsetli derecede inildeyir ve vahimeli sekilde qisqirirlar Erkek vampirlerde bezen ereksiya bas verir ve s Vampirizmi puc eden mentiqi ve elmi deliller RedakteIndi ise uzun zamanlardan beri insan oglunun beynin de kok salmis vam pi rizm kabusunun bos xeyaldan basqa hec bir elmi esasa soykenmediyini tibbi ve diger delillerle subuta yetirmeye calisaq Qebirde normal curume nece bas verdiyine nezer sal saq vampirlere aid edilen yuxaridaki elametlerden ekseriy ye tinin sebebini aydinlasdirmaq olar Meselen melum oldugu kimi normal curume prosesi muddetinde deri yasili reng calari alir sifet sisir mede qazlarla dolaraq qarin nahiyyesini doldurur sanki meyit kokelir sag vaxti goy rengde olan venalar qehveyilesir deride vaxtasiri partlayan sulugabenzer sisler yaranir mehz bu partlamalar neticesinde bedenin derialti nahiyyeleri gorunmeye baslayir agiz burun nahiyyesi qirmizimtil maye ile dolur ve s ilaxir Gorunduyu kimi guya vampirlerin qebirden cixmasi zamani onlarda musahide olunan elametler meyitin normal curume prosesi zamani emele gelen elametlerin demek olar ki eynidir Muqayise edek Vampirin agzinin qanli olmasi Meyitin agiz burun boslugunun qirmizimtil maye ile dolmasi Melum oldugu kimi curume prosesi zamani emele gelmis cirkli qanli curume mayesi meyitin uzv ve toxumalarina hopur ve onun tebii deliklerinden xususile de agiz burun deliklerinden xaric olur Bundan basqa boyun ve udlaq helqesinin yumsaq toxumalarina toplanmis curume qazlari dili agiz boslugundan bayira iteleyir ve dil dis xettinden ireli cixmis veziyyetde olur Qarin boslugunda curume qazlarinin tezyiqi bezen iki atmosfere catir Qazlarin tezyiqinden mede mohteviyyati yemek borusundan agiz bosluguna kece biler ki bununla da olumden sonra qusma adlanan hal yaranir Vampirin kokelmesi Meyitin derisinin sismesi Curume qazlari butun toxumalar arasina bosluqlara yigaraq ve onu sisirderek meyit emfizemasini emele getirir Xususile uz dodaqlar sud vezileri qarin xayaliq ve etraflar daha da siskin olurlar Curume qazlari tebii deliklerden xaric oldugu ucun artiq olumden 1 gun sonra meyitden curume iyi gele biler Meyitin bedeni qeyr adi boyuk olculerde olur Deri altinda krepitasiya derialti toxumada qazin olmasi elameti meyit emfizemasi musahide olunur Vampirin burun ve qulaqlarinin qo pub dusmesi meyitin curuyen ezalarinin bir birinden ayrilaraq parcalanma si Basdirildigi seraitden asili olaraq torpagin xarakterinden cirklenmesinden ve s texminen 2 ilden sonra meyitin uzv ve toxumalari cirkli boz bircinsli dagilan kutleye cevrilir ve sumukleri cilpaqlasir Skelet sumukleri qeyri mueyyen uzun bir muddetde qala bilerler Dozulmez qoxu meyit iyi Curume prosesi zamani hem aerob hem de anaerob mikroorqanizmler istirak edirler En intensiv proses aerob la rin tesiri altinda gedir Anaerob curume daha leng gedir ve bu zaman orqanizm den cox ufunetli iy veren maddeler ifraz olunur Muqayiselerin sayinin artirmaq da olar Yuxarida qeyd etdiyimiz kimi meyitin sismesi onun daxilinde yaranan qazlarla xususen de metan qazinin tesiri ile baglidir Tibbi noqteyi nezerden hemin qazlarin daxilde toplanmasi bezen me yi tin oz hecminden hetta iki defe artiq boyumesine basqa sozle sismesine sebeb ola biler Bundan basqa curume prosesi zamani geden kimyevi reaksiyalarin cox his se si eksotermiktir yeni istilik ayrilmasi ile musahide olunur Meyitdeki bu istilik ise vampirlerin derisinin isti olmasi haqqinda sayielerin meydana cixmasina geti rib cixarmisdir Meyitin xayaliginin sismesi ve daxili sixilma neticesinde cinsiyyet vezi lerinin bosalmasi ise guya erkek vampirlerde ereksiya bas verir haqda gulunc bir fikirin ortaya cixmasina sebeb olmusdur Hetta bezileri bir qeder de ireliye gederek vampirlerin qorxunc ses cixar ma sin dan danisirlar Onlar anlamirlar ki bu meyitin qazla dolan mede bagirsaginin partlamasi neticesinde yaranan gurultulu sesler ve ya hemin qazlarin agizdan xaric olmasi zamani onlarin ses telleri ile temasa girerek yaratdiqlari xiriltilardir Vampirlerin bedeninde laxtalanmamis qanin olmasi da eslinde butun meyit le re xas olan tipik elametdir Bele ki olme anindan baslayaraq damarlardaki qan laxta lan maga dogru istiqamet goturur Lakin bu zaman qanin cox oldugu urek aorta ve dalaqda onun mueyyen hissesi bir muddet laxtalanmamis qalir Vampir oldugu hesab edilen meyitin oldurulmesi meqsedile ona zerbeler endirilmesi hemin laxtalanmamis qanin uze cixmasina sebeb olur ki bu da yuxaridaki gulunc elametin ferqlendirilmesine insanlarda inam formalasdirmisdir Vampirin disleri dirnaqlari ve sacinin guya ki uzun olmasi haqda olan fikirler meyitin dis eti ve derisinin cekilmesi fakti ile baglidir Bu zaman dis dirnaq ve tuklerin ortulu hissesi bir qeder seyrelir ve acilir ki bu da ilk baxisda onlarin uzun olmasi teessuratini oyadir Bundan basqa tezece olmus insanin dirnaqlari ve sacinin qebirde bir muddet inkisaf etmesi de tibbi noqteyi nezerden subut olunmusdur Deride yaranan sulugabenzer sislerin partlamasi zamani ustu acilan hisse le rin normal derinin rengine oxsamasi ise guya vampirin derisi altindan yeni derinin emele gelmesi barede absurd fikirlerin yaranmasina sebeb olmusdur Vampirizm efsanesinin meydana cixma sebeblerinden biri de sag adamlarin katalepsiya xesteliyine ducar olanlarin klinik olum elece de minimal olum veziyyetine dusenlerin ve s diri defn olunmasi elece de porfiriya xesteliyidir Katalepsiya xesteliyine tutulmus sexs qicolma zamani ozunden asili olma ya raq hereket etme qabiliyyetini tam itirerek bir defe aldigi beden durusu veziy ye tini deyisdire bilmir Xeste sanki donur Maraqlisi ise odur ki bele xes te ler normal insanlar ucun rahat olmayan durus veziyyetlerinde saatlarla dayana bilirler Qicolma zamani bele xesteler gorme esitme ve hissetme duygu la ri ni itir me seler de fiziki baximdan hereket ede bilmedikleri ucun komek isteye bil mir ler Teessuf ler olsun ki orta esrler dovrunde xalq kutlesi bu xestelikden xeber siz olmus he min xestelik diri insanlarin olmeden evvel kefene burunmesine son neti ce de ise qebirde dirildiyi zenn edilen bu insanlarin mezardan cixarilaraq vampir damgasi vurulub oldurulmelerine sebeb olmusdur Onu da qeyd edek ki tibbi edebiyyatda olme zamani ureyin dayanmasindan sonra qisa muddetli kataleptik ezele qacimasi deyilen meyit qacimasindan da behs olunmusdur Bu qacima zamani bedenin heyati durus veziyyeti oldugu kimi saxlanilir Bele qacima ise o vaxt bas verir ki olumden evvel guclu qicolmalar olsun ve ATF ehtiyati olumun bas vermesine qeder tukenmis olsun Meselen tetanusdan olumde qicolma veren zeherlerle zeherlenmelerde oldugu kimi ve s Bele hadiseler zamani ezelelerin heyati kontrakturalari birbasa qacimaya kecir Kataleptik ezele qacimasi uzunsov beynin xususile odlu silah zedelenmelerinde dagilmasi neticesinde de emele gele biler Klinik olume geldikde ise bu olumle heyat arasinda ozunemexsus kecid veziyyetidir Klinik olum merkezi sinir sisteminin uzunsov beyinle birlikde fealiy yet lerinin daha derin itirilmesi neticede qan dovrani ve teneffuz sisteminin dayan ma si ile xarakterize olunur Yalniz heyatin xarici elametlerinin yoxlugu veziyye tinde orqanizmin toxumalarinda minimal seviyyede mubadile prosesleri qlikoliz saxlanilir Bu dovr tibbi mudaxile yolu ile geriye donen dovr ola biler Klinik olum dovrunun omru normotermiya seraitinde 8 deqiqeye yaxindir ve bu muddet merkezi sinir sisteminin filogenetik baximdan en son toremesi olan bas beyin qabiginin yasaya bilmek qabiliyyeti muddeti ile teyin edilir bax Musayev S M Musayev Mehkeme tebabeti Ali mektebler ucun derslik Elm nesriyyati Baki 2002 seh 68 Mubadilenin qlikolitik tipinden istifade etmekle en uzun muddetde yasama qabiliyyetini saxlayan qabiqalti merkezler ve onurga beynidir Hipotermi ya da bu muddetler ehemiyyetli derecede artir 30 deqiqeyedek ve bundan cox Adi seraitde klinik olum bioloji olum dovru ile evez olunur Bioloji olum evvelce merkezi sinir sisteminde sonra ise orqanizmin diger toxumalarinda geden berpa olunmaz deyisiklerin bas vermesi ile xarakterize olunur Klinik olum haqda daha etrafli melumat ucun bax Raymond Moudi Olumden sonraki heyat Azerbaycan Dovlet Nesriyyati Baki 1994 Tebabetde minimal olum adlanan termin de vardir Minimal olum za ma ni orqanizmin heyat fealiyyeti o derecede zeifleyir ki olumun bas vermesi haq qinda real tesevvur yaranir meselen derin ve uzun muddetli bayilma letargik veziyyet ve s Bu zaman urek ve teneffuz fealiyyetinin xarici tezahur elametleri adi diaqnostik usullarla teyin olunmaya biler ve olumun sehv olaraq konsta ta si ya sina sebeb ola biler Muasir dovrde bele sehvlere yol verilmemesi ve aradan qaldirilmasi meqsedile xestexana seraitinde olmus sexslerin meyiti meyitxanaya en azi iki saatdan sonra basqa sozle olumun heqiqi elametleri ozunu biruze verdikden sonra ilkin meyit deyisikliklerinden sonra gonderilir Statistik reqemlere gore tekce kecen esrde dunyada insanlarin sag iken bas di rilma hallarinin sayinin 50 ye catdigi iller olmusdur Bele hallarda ise qebirde heyat elametleri musahide olunmus meyit defn olundugu yerden cixarilmis ve o vampir hesab edilerek oldurulmusdur Porfiriya xesteliyine gelince Kaliforniya Dovlet Universitetinin tedqiqatci la rindan kimya professoru Wayne Tikkanenin arasdirmalarina gore vampirizm efsanesinin meydana cixma sebeblerinden biri mehz bu xestelikdir Porfiriya xesteliyi deri xesteliyidir Onun agir formasini yasayan insanlarin qaninda dehsetli genetik pozuntular toreyir toxumalarda ise piqment mubadilesi daginiq xarakter alir Bu xesteliye tutulan sexslerde gunesin ultra benovseyi sualari orqanizmdeki hemoqlobin maddesinin qeyri zulali hissesini hemi zeherli maddeye cevirir ki neticede derialti toxumanin yeyilib dagilmasi hali musahide olunur Bu zaman xestenin derisi qehveyi renge calir zeifleyir gunes suasinin azca tesirinden catla yir curuyur ve iyrenc qoxu sacir Prosesin davam etmesi son neticede sumuklerin deformasiyasina etraflarin elece de barmaqlarin eybecer formada eyilmesine getirib cixarir Dozulmez agrilar xesteni gunes suasindan gizlenmeye mecbur edir Gunduz vaxti onlari gormek mumkun olmur Melumatlara esasen bele xesteler gece dusdukden sonra ciy et ve qan ovuna cixirlar Cunki onlar qan icerken agrini unudur pozulmus maddeler mubadilesi mueyyen qeder berpa olunduqdan sonra bir muddet sakitlesir sonra agrilar yeniden bas qaldirir Bu mesele ile bagli Wayne Tikkanen deyir Hekayelerde vampirlerin ne ucun geceler bayira cixib qan icdiklerinin cavabi mehz budur Davamli agrilarin siddetlenmesi neticesinde qanicenler hetta ozlerinden fiziki cehetden guclu adamlari bele ovlaya bilirler Bu cur xesteleri yalniz yarimcan veziyyete salmaqla ve ya oldurmekle susdurmaq olur Wayne Tikkanen bu xesteliyin elametlerini bele umumilesdirir Xestede anormal qillanma musahide olunur Dodaqlar quruyub cekildiyi ucun disler ortaya cixir Xeste cox ezab cekir Axirda ozunden cixir Ispaniyali nevropotoloq Viqo Xuan Qomes Alonso vampirizmi izah eden orijinal ve son derece maraqli bir nezeriyye ireli surmusdur Bele ki o vampiriz min tesvir olunan elametlerinin xususen de aqressivlik ve yuksek cinsi meyillili yin quduzluq xesteliyi ile eyni olmasi qenaetine gelmisdir Viqo Xuan Qomes Alon sonun fikrince quduzluq xesteliyine tutulanlarin texminen dordde biri diger insanlari disleyirler ki bu da xesteliyin yayilmasina sebeb olur Quduzluq xesteli yine tutulanlar arasinda qadinlar azliq teskil edir daha deqiq desek her yeddi xesteden biri qadin olur Analoji hali vampirlere de aid etmek olar Bele ki onlarin da arasinda qadinlarin az olmasi haqda fikirler seslendirilir Bundan elave Viqo Xuan Qomes Alonso tedqiqatlar apararaq mueyyen etmisdir ki tarixde vampirizm kabusunun daha qabariq sekilde bas qaldirdigi dovr lerle quduzluq epidemiyasinin yayilmasi ust uste dusur Bunun en bariz numu nesi kimi ise o 1721 1723 cu iller erzinde Macaristanda itler canavarlar ve basqa heyvanlar arasinda genis yayilmis quduzluq epidemiyasini misal getirir Teqriben ele hemin illerde melum erazilerde tez tez vampirlerin peyda olmasi barede efsaneler yaranmisdir Quduzluq xesteliyine tutulmus insanlarin sifet ve boyun ezelelerinin keskin qicolmalari onlarin sifetini qudurmus itin sifet nahiyyesine benzedir Bele xesteler sudan qorxur isiga ve iylere xususile de sarimsaq iyine qarsi keskin reaksiya gosterirler onlar guzguye baxdiqda dehsetli derecede qorxurlar Cene ezelelerinin ses tellerinin iflic olmasi onlarin insana xas olmayan xiriltili sesler cixarmasina dislerini it kimi qicamasina getirib cixarir agizlarinin etrafi kopuklenir Psixiatriyanin atasi Carl Gustav Jung vampirizm efsane si nin meydana cixmasini psixoloji sebeblerle elaqelendirerek izah etmeye calismisdir O vampir qorxusunun insanin suuraltinda ya ran digini bil di rerek bu vahimenin kokunun neden qaynaq landigini elmi sekil de serh etmisdir Bundan basqa Bonn universitetinin alman tarixcisi Peter Kreuter de vam pirlerin movcud olub olmamasina dair apardigi genis tedqiqatlarindan sonra bele bir varligin yalniz cahil insanlarin fantaziya mehsulu olmasi qenaetine gelmisdir Bizim fikrimizce vampirizm efsanesinin meydana cixmasina bir sira psixi xestelikler de sebeb olmusdur Meqalenin muellifi Yunis Xelilov huquqsunas jurnalist bu fikre Psixiatriya N V Ismayilov Maarif nesriyyati Baki 1992 dersliyini oxuduqdan sonra gelmis dir Bele ki hemin derslikde behs olunan bezi psixi xesteliklerin elametleri vam pir lere aid edilen elametlerle demek olar ki eynidir Metlebden cox uzaqlasma maq ve meqalenin hecmi imkan vermediyi ucun men vampirlere aid edilen ela met lerle bezi psixi xesteliklerin elametlerinin eyniliyine dair sexsen oz aras dir ma larim ve geldiyim neticeler haqda teessuf ki genis melumat vere bilme ye ceyem Umid edirem ki yaxin gelecekde bu movzuya yeniden qayidacaq ve vam pi rizmle bagli bir qeder de genis ve iri hecmli ucuncu meqalemi belke de bir kitab yazaraq vampirizm efsanesinin bos ferziyyeden basqa bir sey olma di gi ni tu tarli faktlar ve tekzibolunmaz subutlarla bir daha mufessel sekilde izah edeceyem Ayri ayri xalqlarda efsanelerinde vampir obrazlarinin meydana gelmesi ise yuxarida sadaladigimiz sebeblerle yanasi hemin xalqlarin spesifik xususiyyetleri adet eneneleri elece de onlarin yasam terzleri ile bagli olmusdur Meselen Mala y zi ya efsanelerindeki penangalen haqqindaki efsanenin ise yaranma sebe bi ni tex min etmek olar Bele ki Malayziyada kutlevi sekilde natemiz seraitde yasa yanlar ara sinda xususen de temiz olmayan heyat suren usaqlarda boyuk parazit qurdu ya ra nirdi Bu mikrobun hecmi az qala usaq basi boyda olub esasen iribuynuzlu mal qa rada musahide olunurdu Hazirda insanlar arasinda bu qurda nadir hallarda rast ge linir ve muasir tibbi nailiyyetler neticesinde onu asanliqla mehv etmek mum kun dur Vampirlere aid edilen eslinde ise yuxarida tebii sebeblerini izah etmeye calisdigimiz bir cox elametler Qedim Misirde meyiti mumiyalayanlara melum idi Onlar meyitde yaranacaq hemin elametlerin qarsisini almaq ucun tedbirler gormeye calisirdilar Netice RedakteBelelikle boyuk ehtimal ki yuxarida sadaladigimiz tebii sebebler ve xestelikler kompleks sekilde ve ya muxtelif dovrlerde onlardan biri ve ya bir necesi vampirizm efsanesinin meydana cixmasina sebeb olmus vampir adli qorxunc varliqlarin movcudluguna sadelovh insanlarda esassiz inam yaratmisdir Sonda dunyani gezerek vampirizm efsanesini arasdiran ve muxtelif olkelerde bir cox insanlarla gorusub vampirlerle bagli akademik tedqiqatlarini eks etdiren kitab yazan dunyanin taninmis vampir arasdiricisi Rosemary Ellen Guileyin vam pi rizmle elaqedar geldiyi neticeni diqqetinize catdiriram Eslinde hamisi cefengdir Vampir anlayisi insandan insana deyisse de umumilikde film ve kitablardan tesirlenir Ortada hemise olumsuz fiziki ve cinsi baximdan cox guclu suni geceleri yasayan ve fovqeltebii guce malik bir var li gin olmasindan sohbet gedir Bu absurd inanca gore bir vampir pislikle doludur Cunki yasayan insanlarin qanlarini emerek heyatini davam etdirir Son neticede butun bunlar vampir folklorundan qaynaqlanir ve heqiqetden uzaqdir Bedii edebiyyatda ve kino filmlerde RedakteDunya ictimaiyyetine bedii edebiyyatdan ve kino filmlerden bir sira meshur vampirlerin adi melumdur Meselen Dr John Polidorinin Vampyre eserindeki 1819 gunahkar vampir Lord Ruthven bezi menbelere gore adi cekilen eser meshur ingilis sairi Lord Byron terefinden yazilib Irlandiyali yazici Joseph Sheridan Le Fanunun Carmilla eserindeki 1872 lezbiyan disi vampir diger Irlandiyali yazici Bram Stoukerin Drakula romanindaki 1897 Drakula Queen of the Damned filmindeki esmer rengli Atasha 1931 ci ilde vampirler haqqinda cekilmis qorxu filmindeki Bela Luqosinin canlandirdigi vampir obrazi ve s Ele mehz Bela Luqosinin canlandirdigi qara sacli solgun benizli yirtici disleri ve uzun iti caynaqlari olan qerb ve serqin qarisiq aksenti ile danisan insandan cevrilme varliq vampir adli utopik varligin beyinlerde hekk olunan obrazi oldu Onu da qeyd edek ki kino film tarixinde vampirler haq qin da ilk film 1922 ci ilde alman rejissoru Murnau terefinden cekilmisdir 1930 cu illerde ise Hollywoodun film mov zulari ice risinde en diqqet merkezinde olani mehz vam pir lerle bagli olan movzular idi Kino filmlerin en tanin mis vampir oyun cu su ise Christopher Lee idi Sonralar vampirler haqqinda cekilen en meshur kino filmlerden bezileri asagidakilardir Qorxusuz vampir qatilleri 1967 Acliq film 1983 Itmis usaqlar 1987 Vampirler film 1998 Basqa dunya film 2003 Vampirlerin sefeqi film 2006 Qan ovcusu 2007 En qorxulu 10 vampir kino filmi RedakteUmumilikde goturdukde en qorxulu 10 vampir kino filmini asagidaki kimi siralamaq olar A Klassik siralama uzre Nosferatu 1920 Dracula 1931 Horror of Dracula 1958 Nos fe ratu 1979 Near Dark 1987 The Hunger 1983 Fright Night 1985 Salem s Lot 1979 The Lost Boys 1987 The Fearless Vampire Killers 1967 B Muasir dovrde cekilen vampir filmlerinin siralamasi uzre Bram Stoker s Dracula 1992 Interview with the Vampire 1994 Underworld series 2003 2006 From Dusk Till Dawn series 1996 2000 Blade Trilogy 1998 2004 Van Helsing 2004 John Carpenter s Vam pires 1998 Shadow of the Vampire 2000 The Night Flier 1997 Queen of the Damned 2002 Istinadlar Redakte Drevnetyurkskij slovar Leningrad 1969 g s 253 http azerdict com english vampire Vampire noun In stories a dead person who leaves his or her grave at night to suck the blood of living people Oxford Advanced learners Dictionary of Current English Sixth edition Oxford university press 2005 page 1435 Oxford English Dictionary 2nd edition 1989 Ed J Simpson E Weiner eds Oxford Clarendon Press ISBN 0 19 861186 2 Menbe RedakteTurk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt PDF Ilber Ortayli Imparatorlugun En Uzun Yuzyili 25 Baski Sayfa 38 turk Hemcinin bax RedakteXortdanMenbe https az wikipedia org w index php title Vampir amp oldid 5122591, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.