Təkeşiyi məscidinin adının mənası "şiə təkyəsi" deməkdir.
Karvansarası olmuşdur. Naxışlı uca sütunları sıradan çıxdığından adi sütunlarla əvəz edilmişdir. Şəbəkəli pəncərələri var. Məscidin giriş qapısının sağ və sol tərəfində iki ədəd mərmərdən hazırlanmış sənduqə tipli qəbirüstü xatirə abidəsi hörülmüşdür. Sənduqələrin yan haşiyələrində Qurandan ayə (2-255), üst tərəfində mürəkkəb kompozisiyalı xalça ornamentləri həkk olunmuşdur. Bərpa və yenidənqurma işləri aparılır. Xalq arasında Yəhya bəy məscidi adı ilə də tanınır. Məscidin şərqdən giriş qapısının baş tərəfində nəstəliq xətti ilə şeirlə yazılmış kitabə qoyulmuşdur. Təkeşiyi məscidinin hicri 1241-ci ildə (1825-1826) bərpa olunmasından xəbər verən kitabə adı indiyədək başqa mənbələrdən elmə məlum olmayan bir sənətkarın (Məhəmməd Əli əl-Hüseyni əl-Qərəvi əl-Həccar) adını təqdim edir. Həmçinin kitabədən aydın olur ki, məscid bu vaxtadək daha iki dəfə təmir və bərpa etdirilmişdir.
Yerləşdiyi tarixi-coğrafi mövqe
Bu məscid şəhərin mərkəzində, keçmiş bazar meydanının qərb tərəfində, Came məscidindən təxminən 100 metr cənub-qərb tərəfdə yerləşir. Zəmanəmizədək gəlib çatmış bu məsciddən sovet hakimiyyəti illərində anbar kimi istifadə olunmuşdur. Məscid bir mərtəbəli olmasına baxmayaraq çox hündür tikilmişdir. Şəhərin baş məscidi sayılan Came məscidinin yaxınlığında belə böyük bir məscidin hansı səbəbdən inşa edilməsi və fəaliyyət göstərməsi maraq doğurur. Həqiqətən də əhalinin əsas hissəsini özünə cəlb edən Came məscidi kimi möhtəşəm bir məscidin təxminən 100 metrliyində bu məscidin inşa edilməsi hansı zərurətdən yaranmışdır?
Məscid el arasında "Təkeşiyi" və ya "Yəhya bəy məscidi" adı ilə tanınır. Yerli əhali arasında olan fikrə gorə məscidin Təkeşiyi adı "Şiə təkyəsi" söz birləşməsinin təhrif olunmuş formasıdır. Məlumdur ki, "təkyə" müsəlman Şərqində xanəgah, zaviyə, ribat və s. ilə birlikdə sufi məskənlərinə, müxtəlif təriqətlərə mənsub dərvişlərin yaşadıqları yerlərə verilən addır. Təkyələrdə dərvişlər, hər hansı bir şeyxin müridləri toplanaraq orada yaşamış, mürşidlərindən dərs almış, zikrlə məşğul olmuşlar. Burada qeyd etmək yerinə düşər ki, Osmanlı imperiyası ərazisində sufi təriqətlərinə mənsub dərvişlərin yaşadıqları yerlərə ərəb mənşəli "təkyə", "təkkə" deyildiyi kimi, müasir Türkiyədə həmin vaxtdan qalma bu qəbildən olan abidələrə indi də "təkkə" deyilir. Azərbaycanda, o cümlədən Naxçıvan bölgəsində isə dərviş məskənlərinə əsasən fars mənşəli "xanəgah" deyilməsinə baxmayaraq, bəzi hallarda "təkyə" ifadəsindən də istifadə olunmuşdur. Haqqında bəhs etdiyimiz məscid də bu qəbildəndir.
"Yəhya bəy məscidi" adlanmasının səbəbi
Nə üçün "Yəhya bəy məscidi" adlanması haqqında kitabəsində heç bir məlumat verilməyən məscid məhz bu səbəbdən, müəyyən bir təriqətə mənsub dərviş qrupuna aid olduğundan Came məscidindən ayrıca, onun yaxınlığında fəaliyyət göstərmişdir. Görünür, burada və Təkeşiyi məscidində fəaliyyət göstərən dərvişlər ayrı-ayrı təriqətlərə mənsub olduqlarından bir yerdə deyil, müxtəlif məkanlarda fəaliyyət göstərmişlər.
Şiə dünyasının bəzi yerlərində, o cümlədən Naxçıvan bölgəsində məhərrəmlik mərasimində keçirilən bəzi yığıncaqlar da təkyə adlanır. Bu baxımdan Təkeşiyi məscidində məhərrəmliklə bağlı mərasimlərin keçirilməsi də mümkün haldır. Yəqin ki, məhərrəm ayında burada müəyyən mərasimlər keçirilmiş, təkyələr verilmişdir. Ancaq bu, Ordubad şəhərindəki "Təkeşiyi" məscidinin sufi təriqətləri ilə bağlı olması fikrinə heç bir kölgə salmamalı və bu haqda şübhə yaratmamalıdır.
Göründüyü kimi, Ordubad şəhərindəki Təkeşiyi məscidi məscidlərlə zəngin olan Ordubad şəhərində həm məscid, həm də sufi təriqəti mənsublarının məskəni kimi fəaliyyət göstərmişdir. Bununla da o, şəhərin həyatında baş verən sosial-siyasi və ideoloji proseslərə daha dərindən nüfuz edə bilmiş, cəmiyyətin həyatında həlledici rol oynamışdır
Kitabələri
Məscidin şərqdən giriş qapısının baş tərəfində ağ mərmər lövhə üzərində (88x55 sm) açılmış çərçivələr içərisində fars dilində nəstəliq xətti ilə şeirlə kitabə həkk olunmuşdur. Məscidin hicri 1241-ci ildə (1825-1826-cı illər) bərpa olunmasından xəbər verən kitabədə adı indiyədək başqa mənbələrdən elmə məlum olmayan bir sənətkarın – Məhəmmədəli əl-Hüseyni əl-Qərəvi əl-Həccarın adını təqdim edir. Həmçinin kitabədən aydın olur ki, məscid bu vaxtadək daha iki dəfə təmir və bərpa etdirilmişdir S.
İstinadlar
Naxçıvan abidələri ensiklopediyası. Naxçıvan: 2008, səh.448 (azərb.)
Səfərli F. Naxçıvanda sosial-siaysi və ideoloji mərkəzlər. Bakı: Nurlan, 2003, 392 s. s.286-288.
Səfərli F. Təkeşiyi (Yəhyabəy) məscidi. "Elm və həyat" jurnalı, 2004, №1-2, s. 35-36, s. 36
əfərli H. Ordubad şəhərinin müsəlman epiqrafikası abidələri. Bakı: "MBM", 2009, 192 s., s.107, 108, 135
Ədəbiyyat
Səfərli F. Təkeşiyi (Yəhya bəy) məscidi. "Elm və həyat". 2004, №1-2;
Неймат М. Географические памятники Азербайджана. Т.3. Баку: 2001.
Hacıfəxrəddin Səfərli. Naxçıvanın türk-islam mədəniyyəti abidələri. Naxçıvan: "Əcəmi" Nəşriyyat Poliqrafiya Birliyi, 2017, 115 s.
Avqust 12, 2021
təkeşiyi, məscidi, naxçıvan, muxtar, respublikasının, ordubad, rayonunun, inzibati, mərkəzində, xviii, əsrə, tarixi, memarlıq, abidəsi, ölkə, azərbaycan, azərbaycanşəhər, naxçıvanyerləşir, yerüslubu, naxçıvan, memarlıq, məktəbivəziyyəti, fəaliyyət, göstərirəhə. Tekesiyi mescidi Naxcivan Muxtar Respublikasinin Ordubad rayonunun inzibati merkezinde XVIII esre aid tarixi memarliq abidesi Tekesiyi mescidiOlke Azerbaycan AzerbaycanSeher NaxcivanYerlesir YERUslubu Naxcivan memarliq mektebiVeziyyeti fealiyyet gosterirEhemiyyetiYerli ehemiyyetliTekesiyi mescidiTekesiyi mescidinin adinin menasi sie tekyesi demekdir Karvansarasi olmusdur Naxisli uca sutunlari siradan cixdigindan adi sutunlarla evez edilmisdir Sebekeli pencereleri var Mescidin giris qapisinin sag ve sol terefinde iki eded mermerden hazirlanmis senduqe tipli qebirustu xatire abidesi horulmusdur Senduqelerin yan hasiyelerinde Qurandan aye 2 255 ust terefinde murekkeb kompozisiyali xalca ornamentleri hekk olunmusdur Berpa ve yenidenqurma isleri aparilir Xalq arasinda Yehya bey mescidi adi ile de taninir Mescidin serqden giris qapisinin bas terefinde nesteliq xetti ile seirle yazilmis kitabe qoyulmusdur Tekesiyi mescidinin hicri 1241 ci ilde 1825 1826 berpa olunmasindan xeber veren kitabe adi indiyedek basqa menbelerden elme melum olmayan bir senetkarin Mehemmed Eli el Huseyni el Qerevi el Heccar adini teqdim edir Hemcinin kitabeden aydin olur ki mescid bu vaxtadek daha iki defe temir ve berpa etdirilmisdir 1 Mundericat 1 Yerlesdiyi tarixi cografi movqe 2 Yehya bey mescidi adlanmasinin sebebi 3 Kitabeleri 4 Istinadlar 5 EdebiyyatYerlesdiyi tarixi cografi movqe RedakteBu mescid seherin merkezinde kecmis bazar meydaninin qerb terefinde Came mescidinden texminen 100 metr cenub qerb terefde yerlesir Zemanemizedek gelib catmis bu mescidden sovet hakimiyyeti illerinde anbar kimi istifade olunmusdur Mescid bir mertebeli olmasina baxmayaraq cox hundur tikilmisdir Seherin bas mescidi sayilan Came mescidinin yaxinliginda bele boyuk bir mescidin hansi sebebden insa edilmesi ve fealiyyet gostermesi maraq dogurur Heqiqeten de ehalinin esas hissesini ozune celb eden Came mescidi kimi mohtesem bir mescidin texminen 100 metrliyinde bu mescidin insa edilmesi hansi zeruretden yaranmisdir Mescid el arasinda Tekesiyi ve ya Yehya bey mescidi adi ile taninir Yerli ehali arasinda olan fikre gore mescidin Tekesiyi adi Sie tekyesi soz birlesmesinin tehrif olunmus formasidir Melumdur ki tekye muselman Serqinde xanegah zaviye ribat ve s ile birlikde sufi meskenlerine muxtelif teriqetlere mensub dervislerin yasadiqlari yerlere verilen addir Tekyelerde dervisler her hansi bir seyxin muridleri toplanaraq orada yasamis mursidlerinden ders almis zikrle mesgul olmuslar Burada qeyd etmek yerine duser ki Osmanli imperiyasi erazisinde sufi teriqetlerine mensub dervislerin yasadiqlari yerlere ereb menseli tekye tekke deyildiyi kimi muasir Turkiyede hemin vaxtdan qalma bu qebilden olan abidelere indi de tekke deyilir Azerbaycanda o cumleden Naxcivan bolgesinde ise dervis meskenlerine esasen fars menseli xanegah deyilmesine baxmayaraq bezi hallarda tekye ifadesinden de istifade olunmusdur Haqqinda behs etdiyimiz mescid de bu qebildendir Yehya bey mescidi adlanmasinin sebebi RedakteNe ucun Yehya bey mescidi adlanmasi haqqinda kitabesinde hec bir melumat verilmeyen mescid mehz bu sebebden mueyyen bir teriqete mensub dervis qrupuna aid oldugundan Came mescidinden ayrica onun yaxinliginda fealiyyet gostermisdir Gorunur burada ve Tekesiyi mescidinde fealiyyet gosteren dervisler ayri ayri teriqetlere mensub olduqlarindan bir yerde deyil muxtelif mekanlarda fealiyyet gostermisler Sie dunyasinin bezi yerlerinde o cumleden Naxcivan bolgesinde meherremlik merasiminde kecirilen bezi yigincaqlar da tekye adlanir Bu baximdan Tekesiyi mescidinde meherremlikle bagli merasimlerin kecirilmesi de mumkun haldir Yeqin ki meherrem ayinda burada mueyyen merasimler kecirilmis tekyeler verilmisdir Ancaq bu Ordubad seherindeki Tekesiyi mescidinin sufi teriqetleri ile bagli olmasi fikrine hec bir kolge salmamali ve bu haqda subhe yaratmamalidir Gorunduyu kimi Ordubad seherindeki Tekesiyi mescidi mescidlerle zengin olan Ordubad seherinde hem mescid hem de sufi teriqeti mensublarinin meskeni kimi fealiyyet gostermisdir Bununla da o seherin heyatinda bas veren sosial siyasi ve ideoloji proseslere daha derinden nufuz ede bilmis cemiyyetin heyatinda helledici rol oynamisdir 2 Kitabeleri RedakteMescidin serqden giris qapisinin bas terefinde ag mermer lovhe uzerinde 88x55 sm acilmis cerciveler icerisinde fars dilinde nesteliq xetti ile seirle kitabe hekk olunmusdur Mescidin hicri 1241 ci ilde 1825 1826 ci iller berpa olunmasindan xeber veren kitabede adi indiyedek basqa menbelerden elme melum olmayan bir senetkarin Mehemmedeli el Huseyni el Qerevi el Heccarin adini teqdim edir Hemcinin kitabeden aydin olur ki mescid bu vaxtadek daha iki defe temir ve berpa etdirilmisdir 3 S 4 Istinadlar Redakte Naxcivan abideleri ensiklopediyasi Naxcivan 2008 seh 448 azerb Seferli F Naxcivanda sosial siaysi ve ideoloji merkezler Baki Nurlan 2003 392 s s 286 288 Seferli F Tekesiyi Yehyabey mescidi Elm ve heyat jurnali 2004 1 2 s 35 36 s 36 eferli H Ordubad seherinin muselman epiqrafikasi abideleri Baki MBM 2009 192 s s 107 108 135Edebiyyat RedakteSeferli F Tekesiyi Yehya bey mescidi Elm ve heyat 2004 1 2 Nejmat M Geograficheskie pamyatniki Azerbajdzhana T 3 Baku 2001 Hacifexreddin Seferli Naxcivanin turk islam medeniyyeti abideleri Naxcivan Ecemi Nesriyyat Poliqrafiya Birliyi 2017 115 s Menbe https az wikipedia org w index php title Tekesiyi mescidi amp oldid 4513597, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.svg.html){kind=link}