Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Töhfət Yənəbi və ya Töhfətulla Kəlimulla oğlu Kəlimullin (başqırdca: Төхфәт Йәнәби və ya Төхфәтулла Кәлимулла улы Кәлимуллин, d.14 fevral 1894 — ö.10 iyul 1938) — başqırd yazıçısı, şairi və ictimai xadimi.
| Töhfət Yənəbi | |
|---|---|
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Rusiya imperiyası, Başqırdıstan, Miyakinski rayonunu, Yenebey-Ursaevo kəndi |
| Vəfat tarixi | (44 yaşında) |
| Vəfat yeri | SSRİ, Rusiya SFSR, Ufa |
| Milliyyəti | Başqırd |
| Fəaliyyəti | yazıçı, şair |
| Əsərlərinin dili | Başqırd dili |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Töhfət Yənəbi 14 fevral 1894-cü ildə Başqırdıstanın Miyakinski rayonunun Yenebey-Ursaevo kəndində anadan olmuşdur. 1910–1912-ci illərdə — Sterlibaşevo mədrəsəsində təhsil almışdır. 1913–1915-ci illərdə qazax kəndlərində müəllimlik etmişdir. 1917–1919-cu illərdə Qırmızı Ordu sıralarında ximət etmişdir. 1920-ci ildə Belebeydə Başqırd briqadasının siyasi şöbəsinin kurslarını bitirmiş, Kipsak-Jetirovski rayon hərbi komissarlığının təşviqat və təbliğat şöbəsinin müdiri vəzifəsində işləmiş, Moskvada Sverdlov adına Kommunist Universitetində oxumuşdur. 1921-ci ildə — Partiyanın Usergan kantomunun partiya işinin təşkilatçısı, Başprofet Şurasında mədəniyyət şöbəsinin müdiri işləmişdir. 1922–1924-cü illərdə istintaq bölməsinin rəhbəri, Argayaş kantonunun kənd sovetinin sədri olmuşdur. 1924-cü ildən "Başqırdıstan" qəzetinin katibi, baş redaktoru vəzifəsində çalışmışdır. Eyni zamanda, Başqırdıstan MSSR Yazıçılar Birliyinin İdarə Heyətinin məsul katibi vəzifəsində çalışmışdır. Töhfət Yənəbi, "Oktyabr", "Sesen" jurnallarının yaradılmasında fəal iştirak etmişdir. 1920-ci illərdə nəşr olunmağa başlamış, fəal bir publisist kimi fəaliyyət göstərmiş və respublikada jurnalistika tarixinin öyrənilməsinə böyük töhfə vermişdir. Yazıçı ədəbi təxəllüsünü doğma kəndinin adından götürmüşdür.
O, Ufada başqırd burjua millətçisi kimi repressiyaya məruz qalmış, 10 iyul 1938-ci ildə güllələnmişdir. 1956-cı ildə bəraət almışdır.
Yaradıcılığı
Töhfət Yənəbi bədii yaradıcılığa1920-ci illərin əvvəllərində qəzet və jurnal səhifələrində dərc olunan şeir və hekayələri ilə başlamışıdr. Töhfət Yənəbinin ilk şeirlərində zamanın nəfəsini, ölkədəki dəyişiklikləri hiss etmək olar. "Buruşuq yollar" və "Qaliblər diyarı" kimi şeirləri şairin yaradıcılığın ilk inkişaf mərhələsinin məhsuludur. Bu əsərlərdə müəllif yeni sovet adamının canlı obrazını yaratmağa çalışmışdır. Xalq şifahi yaradıcılığın zənginliklərindən istifadə etməklə əsərlərini populyarlaşdıra bilmişdir.
Töhfət Yənəbi poeziya və nəsr sahəsində eyni dərəcədə uğuq qazanmışdır. Nəsr əsərlərinin, xüsusilə yumoristik hekayələrinin (məsələn, "Damsız evlərdə", "İlk tanışlıq", "Müfəttiş", "Tökmə") qəhrəmanları orta təbəqənin nümayəndələridir və yazıçı onları ustanlıqla təsvir etmişdir.
Töhfət Yənəbinin az ömür sürsə də başqırd ədəbiyyatda əhəmiyyətli bir miras qoyub getmişdir. O, mətbuat tarixinə həsr olunmuş həsr olunmuş "Başqırdıstanın dövri nəşrləri" nin (1919–1929) müəllifidir. Onun "Seçilmiş əsərləri" iki dəfə Ufada (1958, 1969) nəşr olunmuşdur.
Kitabları
- Əmək sevinci (Эш сыуағы) — şeirlər toplusu (1926)
- Başqırdıstanın dövri nəşrləri1919–1929 (Başqort vaqьtlь matbuƣatь: 1919–1929) (1929)
- Külək yolları (Боролмалы юлдар) — poema və şeirlər toplusu (1930)
- Səslənən simlər (Сиртелгән ҡылдар) — poema və şeirlər toplusu (1930)
- İlk tanışlıq (Тәуге танышыу) — yumoristik hekayələr toplusu (1932)
- Qaliblər ölkəsi (Еңеуселәр иле) — poema və şeirlər toplusu (1935)
Xatirəsini əbədiləşdirilməsi
Töhfət Yənəbininadına Ufanın İnors mikrorayonunda bir küçə verilmişdir. Doğulduğu Yenebey-Ursaevo kəndindəki orta məktəb Töhfət Yənəbinin adını daşıyır. Həmin kənddə ev muzeyi fəaliyyət göstərir və muzeyin qarşısında büstü qoyulmuşdur.
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Произведения Тухвата Янаби на башкирском языке". ebook.bashnl.ru. 2021-09-25 tarixində .
- "ЭНЦИКЛОПЕДИЯ БАШКИРИИ → ЯНАБИ ТУХВАТ". ufa-gid.com. 2020-06-29 tarixində .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tohfet Yenebi ve ya Tohfetulla Kelimulla oglu Kelimullin basqirdca Tohfәt Jәnәbi ve ya Tohfәtulla Kәlimulla uly Kәlimullin d 14 fevral 1894 o 10 iyul 1938 basqird yazicisi sairi ve ictimai xadimi Tohfet YenebiDogum tarixi 14 fevral 1894Dogum yeri Rusiya imperiyasi Basqirdistan Miyakinski rayonunu Yenebey Ursaevo kendiVefat tarixi 10 iyul 1938 44 yasinda Vefat yeri SSRI Rusiya SFSR UfaMilliyyeti BasqirdFealiyyeti yazici sairEserlerinin dili Basqird dili Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiUfada Tohfet Yenebinin xatiresine qoyulmus memorial Tohfet Yenebi 14 fevral 1894 cu ilde Basqirdistanin Miyakinski rayonunun Yenebey Ursaevo kendinde anadan olmusdur 1910 1912 ci illerde Sterlibasevo medresesinde tehsil almisdir 1913 1915 ci illerde qazax kendlerinde muellimlik etmisdir 1917 1919 cu illerde Qirmizi Ordu siralarinda ximet etmisdir 1920 ci ilde Belebeyde Basqird briqadasinin siyasi sobesinin kurslarini bitirmis Kipsak Jetirovski rayon herbi komissarliginin tesviqat ve tebligat sobesinin mudiri vezifesinde islemis Moskvada Sverdlov adina Kommunist Universitetinde oxumusdur 1921 ci ilde Partiyanin Usergan kantomunun partiya isinin teskilatcisi Basprofet Surasinda medeniyyet sobesinin mudiri islemisdir 1922 1924 cu illerde istintaq bolmesinin rehberi Argayas kantonunun kend sovetinin sedri olmusdur 1924 cu ilden Basqirdistan qezetinin katibi bas redaktoru vezifesinde calismisdir Eyni zamanda Basqirdistan MSSR Yazicilar Birliyinin Idare Heyetinin mesul katibi vezifesinde calismisdir Tohfet Yenebi Oktyabr Sesen jurnallarinin yaradilmasinda feal istirak etmisdir 1920 ci illerde nesr olunmaga baslamis feal bir publisist kimi fealiyyet gostermis ve respublikada jurnalistika tarixinin oyrenilmesine boyuk tohfe vermisdir Yazici edebi texellusunu dogma kendinin adindan goturmusdur O Ufada basqird burjua milletcisi kimi repressiyaya meruz qalmis 10 iyul 1938 ci ilde gullelenmisdir 1956 ci ilde beraet almisdir YaradiciligiTohfet Yenebi bedii yaradiciliga1920 ci illerin evvellerinde qezet ve jurnal sehifelerinde derc olunan seir ve hekayeleri ile baslamisidr Tohfet Yenebinin ilk seirlerinde zamanin nefesini olkedeki deyisiklikleri hiss etmek olar Burusuq yollar ve Qalibler diyari kimi seirleri sairin yaradiciligin ilk inkisaf merhelesinin mehsuludur Bu eserlerde muellif yeni sovet adaminin canli obrazini yaratmaga calismisdir Xalq sifahi yaradiciligin zenginliklerinden istifade etmekle eserlerini populyarlasdira bilmisdir Tohfet Yenebi poeziya ve nesr sahesinde eyni derecede uguq qazanmisdir Nesr eserlerinin xususile yumoristik hekayelerinin meselen Damsiz evlerde Ilk tanisliq Mufettis Tokme qehremanlari orta tebeqenin numayendeleridir ve yazici onlari ustanliqla tesvir etmisdir Tohfet Yenebinin az omur surse de basqird edebiyyatda ehemiyyetli bir miras qoyub getmisdir O metbuat tarixine hesr olunmus hesr olunmus Basqirdistanin dovri nesrleri nin 1919 1929 muellifidir Onun Secilmis eserleri iki defe Ufada 1958 1969 nesr olunmusdur KitablariEmek sevinci Esh syuagy seirler toplusu 1926 Basqirdistanin dovri nesrleri1919 1929 Basqort vaqtl matbuƣat 1919 1929 1929 Kulek yollari Borolmaly yuldar poema ve seirler toplusu 1930 Seslenen simler Sirtelgәn ҡyldar poema ve seirler toplusu 1930 Ilk tanisliq Tәuge tanyshyu yumoristik hekayeler toplusu 1932 Qalibler olkesi Eneuselәr ile poema ve seirler toplusu 1935 Xatiresini ebedilesdirilmesiTohfet Yenebininadina Ufanin Inors mikrorayonunda bir kuce verilmisdir Doguldugu Yenebey Ursaevo kendindeki orta mekteb Tohfet Yenebinin adini dasiyir Hemin kendde ev muzeyi fealiyyet gosterir ve muzeyin qarsisinda bustu qoyulmusdur Hemcinin baxEhmed Zeki Velidi Togan BasqirdlarIstinadlar Proizvedeniya Tuhvata Yanabi na bashkirskom yazyke ebook bashnl ru 2021 09 25 tarixinde ENCIKLOPEDIYa BAShKIRII YaNABI TUHVAT ufa gid com 2020 06 29 tarixinde