Tuqdame — Kimmer, skif və sakların birgə yaratdığı Kimmer padşahlığının xanı. Kimmerlərin bu xanı eradan əvvəl 640-cı ildə Midiya çarının ordusunu məğlub etmiş və Manna ərazisində saklara da başçılıq etmişdir.
İranşünaslar bu adı osetin dilində "qüvvə ilə bəzəyən" (rus dilində "украшайуший силой") kimi izah edirlər.. Assur mənbələrində Tuqdame kimi yazılan bu adı yunan müəllifi Strabon Liqdamis kimi vermişdir . Əgər adın sonunu təşkil edən "is" hissəsi yunan dilində əlavə olunmuş şəkilçi deyilsə, ondan güman etmək olar ki, çarın əsl adı Tuqdamis olmuşdur ki, bu da türk mənşəli Toktamış (Qızıl Orda dövlətinin XIV əsrdə başçısı olmuş məşhur Toxtamış xanın adını xatırlayın) adı ilə eynidir. Toxtamış türk dillərində (o cümlədən Azərbaycan dilində) olan toxta "səbr et", "tələsmə", "dayan" sözündən və -mış şəkilçisindən ibarət olmaqla körpənin sağ qalması, yaşaması, ölməyə tələsməməsi arzusu ilə valideynləti tərəfindən verilən addır. Belə strukturlu şəxs adları qədim türk xaqanları və əmirləri üçün səciyyəvidir.
Qədim türklərdə oğlan uşağına advermə mərasimi
Qədim türklər min illər boyu müharibələr, hərbi yürüşlər, başqa xalqlarla toqquşmalar şəraitində yaşamışdır. Ona görə də oğlan uşaqlarının gələcəkdə igid, bahadır, yaxşı atıcı, mətanətli, sağlam, vuruşqan, qüvvətli, adlısanlı, həm də tabeliyində olanlara qarşı mərhəmətli, ağıllı, nəhayət, qızıl və daşqaşla varlı olması arzusu ilə valideynləri onlara bu sifətləri bildirən adlar qoyurdular.
Əgər bu çarın adı assur dilində qeyd olunan formada, yəni Tuqdame olmuşsa, onda onun qədim türk dillərindəki tuğ "döyüş bayrağı" (belə bayraq müqəddəs sayılırdı) və tomay "sipər" və ya toma "bəzək" sözlərindən ibarət olduğunu güman etmək olar. Belə halda Tuqdame əslində Tuqdomay "tuğ-sipər", ya da Tuqtoma "tuğun bəzəyi" (məcazi mənada "döyüşdə əlində tuğ tutan") mənasındadır. Qədim türk xaqanları içərisində Tuğ-Təkin (təkin (tigin) "şahzadə" deməkdir), Tuk-Temir, Tukluk və s. adlarını daşıyan xaqanlar məlumdur.
Mənbə
Абаев В. И. Скифо-Европейские изоглоссы. M., 1965, səh. 126.
Strabon, III, 3, 21
Qeybullayev Q. Qədim türklər və Ermənistan. B. : Azərnəşr, 1992, 140 səh.
Avqust 12, 2021
tuqdame, kimmer, skif, sakların, birgə, yaratdığı, kimmer, padşahlığının, xanı, kimmerlərin, xanı, eradan, əvvəl, ildə, midiya, çarının, ordusunu, məğlub, etmiş, manna, ərazisində, saklara, başçılıq, etmişdir, yunanca, liqdamis, akkadca, duqdamme, assurca, tuq. Tuqdame Kimmer skif ve saklarin birge yaratdigi Kimmer padsahliginin xani Kimmerlerin bu xani eradan evvel 640 ci ilde Midiya carinin ordusunu meglub etmis ve Manna erazisinde saklara da basciliq etmisdir TuqdameYunanca Liqdamis Akkadca Duqdamme Assurca Tuqdamme Turkce Toxtamis Tugtamis ehtimal Kimmer xaqaniSelefi TeuspaXelefi SandaksatraIransunaslar bu adi osetin dilinde quvve ile bezeyen rus dilinde ukrashajushij siloj kimi izah edirler 1 Assur menbelerinde Tuqdame kimi yazilan bu adi yunan muellifi Strabon Liqdamis kimi vermisdir 2 Eger adin sonunu teskil eden is hissesi yunan dilinde elave olunmus sekilci deyilse ondan guman etmek olar ki carin esl adi Tuqdamis olmusdur ki bu da turk menseli Toktamis Qizil Orda dovletinin XIV esrde bascisi olmus meshur Toxtamis xanin adini xatirlayin adi ile eynidir Toxtamis turk dillerinde o cumleden Azerbaycan dilinde olan toxta sebr et telesme dayan sozunden ve mis sekilcisinden ibaret olmaqla korpenin sag qalmasi yasamasi olmeye telesmemesi arzusu ile valideynleti terefinden verilen addir Bele strukturlu sexs adlari qedim turk xaqanlari ve emirleri ucun seciyyevidir Qedim turklerde oglan usagina adverme merasimi RedakteQedim turkler min iller boyu muharibeler herbi yurusler basqa xalqlarla toqqusmalar seraitinde yasamisdir Ona gore de oglan usaqlarinin gelecekde igid bahadir yaxsi atici metanetli saglam vurusqan quvvetli adlisanli hem de tabeliyinde olanlara qarsi merhemetli agilli nehayet qizil ve dasqasla varli olmasi arzusu ile valideynleri onlara bu sifetleri bildiren adlar qoyurdular Eger bu carin adi assur dilinde qeyd olunan formada yeni Tuqdame olmussa onda onun qedim turk dillerindeki tug doyus bayragi bele bayraq muqeddes sayilirdi ve tomay siper ve ya toma bezek sozlerinden ibaret oldugunu guman etmek olar Bele halda Tuqdame eslinde Tuqdomay tug siper ya da Tuqtoma tugun bezeyi mecazi menada doyusde elinde tug tutan menasindadir Qedim turk xaqanlari icerisinde Tug Tekin tekin tigin sahzade demekdir Tuk Temir Tukluk ve s adlarini dasiyan xaqanlar melumdur 3 Menbe Redakte Abaev V I Skifo Evropejskie izoglossy M 1965 seh 126 Strabon III 3 21 Qeybullayev Q Qedim turkler ve Ermenistan B Azernesr 1992 140 seh Menbe https az wikipedia org w index php title Tuqdame amp oldid 6054647, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
