Kiçik ölçülü qamçılardır. Bədənləri uzunsov, hər iki ucda sivridir. Bədəni sitoplazma, nüvə, kinetoplast, undulyasiya edən membran və qamçıdan ibarətdir. Tripanazomlara bir çox onurğalı heyvanların qanında rast gəlmək olur. Quru onurğalılarında onların keçiriciləri ikiqanadlı həşəratlar, gənələr, triatom taxtabitiləri; su onurğalılarında isə qansoran zəlilərdir.
Yayılması
Keçmiş SSRİ ərazisində insanların tripanazomlarla yoluxması qeyd edilməmişdir. Ancaq iribuynuzlu mal-qarada bu qamçılılar aşkar edilmişdir. Azərbaycanda Trypanasoma və Leishmania cinslərindən olan Trypanasoma theileri Laveran – Lənkəran zonasında və Zurnabad yaxınlığında iribuynuzlu mal-qarada; T.lewisi Kent – Bakı ətrafında boz siçovulda; T. Rabinovitschi Brumpt – Dağlıq Qarabağda mişovulda; T. Vulgaris Zuhs – Abşeron yarımadasında və Zurnabad yaxınlığında ərəbdovşanında və tülküdə; T. Pestanci Zuhs – porsuqda; T. İngens Bateman et Mackie – cüyürdə; T. Loricatum (Mayer), T.mega Dutton et Todd, T.neveulemairie Brumpt, T. Pipinetis Diamond, T. Rotatorium Mayer – Kür çayı vadisində, Dəvəçi limanında, Kiçik Qızılağac körfəzində, Aşıq Bayramlı və Yekəxana su anbarında, Ağgöl, Sarısu, Nohur, Candar göllərində göl qurbağasında; T. Avium Danilewsky – göycəqarğada, qızılı qızlarquşunda və şanapipikdə; T. Dschunkowskyi Tartakowsky – zığzığda; T. Matisi Sergent – kənd qaranquşunda; Trypanosoma sp. – çöl muymulunda, ev sərçəsində, adi sığırçında, boz qarğada, sağsağanda; T. Carassii Mitrophanof – Xəzər dənizi hövzəsində, Dəvəçi limanında, Kiçik Qızılağac körfəzində, Aşıq Bayramlı və Yekəxana su anbarlarında qızılı dabanbalığında, qızılüzgəcdə, lilbalığında, şərq çapağında, Kür çapağında, durnabalığında, xanıbalığında, enlibaşda, çəkidə; T. Bliccae Nikitin – Xəzər dənizi hövzəsində yastıqarında; T. Percae Brumpt – Xəzər dənizi hövzəsində, Dəvəçi limanında, Kiçik Qızılağac körfəzindəVolqa sufunda və sufda; T. Schulmani Ghajbulayev – Dəvəçi limanında və Kiçik Qızılağac körfəzində durnabalığında aşkar edilmişdir.
Xəstəlik törədiciliyi
Leyşmaniyalar sürünənlərin, məməlilərin və insanın bir sıra xəstəliklərinin törədiciləridir. İnsanı yoluxduran növlərdən Azərbaycan ərazisində ancaq ikisinə rast gəlinmişdir: Leishmania tropica Wright və L. İnfantum Nicolle. Antroponoz dəri leyşmaniozunun törədicisi L.tropica, əsas keçiricisi – Phlebotomus sergenti, törədicisinin rezervuarı isə insandır. Bu xəstəliyin sabit endemik ocaqları Gəncə, Bərdə və Ağdam şəhərləri olmuşdur. Visseral leyşmaniozun törədicisi L. infantum, infeksiya rezervuarı – şəhərlərdə (sinantrop ocaqlar) itlər, kənd yerlərində isə vəhşi heyvanlardır. Visseral leyşmanioz keçmişdə respublikanın əksər aran və dağətəyi rayonlarında yayılmış bir xəstəlikdir. Uşaqlar bu xəstəliyə daha çox tutulurlar.
60-70-ci illərdə respublikada keçirilən məqsədyönlü tədbirlər nəticəsində artıq 1966-cı ildə antroponoz dəri leyşmaniozu faktik olaraq ləğv edilmiş, Gəncə, Bərdə, Ağdam şəhərlərində bu xəstəliyin endemik ocaqları tamamilə aradan qaldırılmış, eləcə də bütünlükdə respublikada visseral leyşmaniozla xəstələnmə halları azalmışdır. Bu xəstəliyin Şamaxı, Göyçay, Ağdam və bir sıra başqa rayonlardakı ocaqları sağlamlaşdırılmışdır. Ancaq Azərbaycanın ayrı-ayrı rayonlarında visseral leyşmaniozla sporadik yoluxma halları hələ də qeyd edilməkdədir. Visseral leyşmaniozla mübarizə problemi respublikanın səhiyyə orqanları üçün aktual olaraq qalır. Əhalinin miqrasiyası, turizmin sürətli inkişafı ilə bağlı olaraq ictimai-iqtisadi və təbii şəraitin kəskin dəyişməsilə əlaqədar leyşmaniozlar problemi getdikcə daha çox aktuallıq kəsb edir. Bu isə onların indiki areallardan kənara - həmin xəstəliyin yaxın keçmişdə ləğv edildiyi, ancaq onların ocaqlarının potensial şəkildə yenidən baş qaldıra biləcəyi ərazilərə yayılmasına səbəb ola bilər. Buna görə də leyşmaniozların öyrənilməsi və onlarla mübarizə aparılması Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) xüsusi proqramına daxil edilmiş 6 ən mühüm tropik xəstəlikdən biridir.
İstinadlar
↑ Cavalier-Smith T. Higher classification and phylogeny of Euglenozoa // European Journal of Protistology — Elsevier, 2016. — Vol. 56. — P. 250–276. — ISSN 0932-4739; 1618-0429 — doi:10.1016/J.EJOP.2016.09.003 — PMID:27889663
trypanasomatidae, ibtidailərin, euglenozoa, tipinə, daxil, olan, fəsilədir, trypanosomatidae, doflein, 1901, elmi, təsnifataləmüstü, nüvəliləraləmi, ibtidailərtip, evqlenozoylarsinif, kinetoplasteadəstə, trypanosomatidafəsilə, elmi, adıtrypanosomatidae, doflei. Trypanasomatidae lat Trypanasomatidae Ibtidailerin Euglenozoa tipine daxil olan fesiledir TrypanasomatidaeTrypanosomatidae Doflein 1901 1 Elmi tesnifatAlemustu NuvelilerAlemi IbtidailerTip EvqlenozoylarSinif KinetoplasteaDeste TrypanosomatidaFesile TrypanasomatidaeElmi adiTrypanosomatidae Doflein 1901 1 Seklin VikiAnbardaaxtarisiNCBI 5654EOL 4856PBDB 228306Mundericat 1 Xarakterik elametleri 2 Yayilmasi 3 Xestelik torediciliyi 4 Istinadlar 5 Edebiyyat 6 Hemcinin baxXarakterik elametleri RedakteKicik olculu qamcilardir Bedenleri uzunsov her iki ucda sivridir Bedeni sitoplazma nuve kinetoplast undulyasiya eden membran ve qamcidan ibaretdir Tripanazomlara bir cox onurgali heyvanlarin qaninda rast gelmek olur Quru onurgalilarinda onlarin keciricileri ikiqanadli heseratlar geneler triatom taxtabitileri su onurgalilarinda ise qansoran zelilerdir 2 Yayilmasi RedakteKecmis SSRI erazisinde insanlarin tripanazomlarla yoluxmasi qeyd edilmemisdir Ancaq iribuynuzlu mal qarada bu qamcililar askar edilmisdir Azerbaycanda Trypanasoma ve Leishmania cinslerinden olan Trypanasoma theileri Laveran Lenkeran zonasinda ve Zurnabad yaxinliginda iribuynuzlu mal qarada T lewisi Kent Baki etrafinda boz sicovulda T Rabinovitschi Brumpt Dagliq Qarabagda misovulda T Vulgaris Zuhs Abseron yarimadasinda ve Zurnabad yaxinliginda erebdovsaninda ve tulkude T Pestanci Zuhs porsuqda T Ingens Bateman et Mackie cuyurde T Loricatum Mayer T mega Dutton et Todd T neveulemairie Brumpt T Pipinetis Diamond T Rotatorium Mayer Kur cayi vadisinde Deveci limaninda Kicik Qizilagac korfezinde Asiq Bayramli ve Yekexana su anbarinda Aggol Sarisu Nohur Candar gollerinde gol qurbagasinda T Avium Danilewsky goyceqargada qizili qizlarqusunda ve sanapipikde T Dschunkowskyi Tartakowsky zigzigda T Matisi Sergent kend qaranqusunda Trypanosoma sp col muymulunda ev sercesinde adi sigircinda boz qargada sagsaganda T Carassii Mitrophanof Xezer denizi hovzesinde Deveci limaninda Kicik Qizilagac korfezinde Asiq Bayramli ve Yekexana su anbarlarinda qizili dabanbaliginda qiziluzgecde lilbaliginda serq capaginda Kur capaginda durnabaliginda xanibaliginda enlibasda cekide T Bliccae Nikitin Xezer denizi hovzesinde yastiqarinda T Percae Brumpt Xezer denizi hovzesinde Deveci limaninda Kicik Qizilagac korfezinde Volqa sufunda ve sufda T Schulmani Ghajbulayev Deveci limaninda ve Kicik Qizilagac korfezinde durnabaliginda askar edilmisdir 3 Xestelik torediciliyi RedakteLeysmaniyalar surunenlerin memelilerin ve insanin bir sira xesteliklerinin toredicileridir Insani yoluxduran novlerden Azerbaycan erazisinde ancaq ikisine rast gelinmisdir Leishmania tropica Wright ve L Infantum Nicolle Antroponoz deri leysmaniozunun toredicisi L tropica esas keciricisi Phlebotomus sergenti toredicisinin rezervuari ise insandir Bu xesteliyin sabit endemik ocaqlari Gence Berde ve Agdam seherleri olmusdur Visseral leysmaniozun toredicisi L infantum infeksiya rezervuari seherlerde sinantrop ocaqlar itler kend yerlerinde ise vehsi heyvanlardir Visseral leysmanioz kecmisde respublikanin ekser aran ve dageteyi rayonlarinda yayilmis bir xestelikdir Usaqlar bu xesteliye daha cox tutulurlar 60 70 ci illerde respublikada kecirilen meqsedyonlu tedbirler neticesinde artiq 1966 ci ilde antroponoz deri leysmaniozu faktik olaraq legv edilmis Gence Berde Agdam seherlerinde bu xesteliyin endemik ocaqlari tamamile aradan qaldirilmis elece de butunlukde respublikada visseral leysmaniozla xestelenme hallari azalmisdir Bu xesteliyin Samaxi Goycay Agdam ve bir sira basqa rayonlardaki ocaqlari saglamlasdirilmisdir Ancaq Azerbaycanin ayri ayri rayonlarinda visseral leysmaniozla sporadik yoluxma hallari hele de qeyd edilmekdedir Visseral leysmaniozla mubarize problemi respublikanin sehiyye orqanlari ucun aktual olaraq qalir Ehalinin miqrasiyasi turizmin suretli inkisafi ile bagli olaraq ictimai iqtisadi ve tebii seraitin keskin deyismesile elaqedar leysmaniozlar problemi getdikce daha cox aktualliq kesb edir Bu ise onlarin indiki areallardan kenara hemin xesteliyin yaxin kecmisde legv edildiyi ancaq onlarin ocaqlarinin potensial sekilde yeniden bas qaldira bileceyi erazilere yayilmasina sebeb ola biler Buna gore de leysmaniozlarin oyrenilmesi ve onlarla mubarize aparilmasi Umumdunya Sehiyye Teskilatinin UST xususi proqramina daxil edilmis 6 en muhum tropik xestelikden biridir Istinadlar Redakte 1 2 3 Cavalier Smith T Higher classification and phylogeny of Euglenozoa European Journal of Protistology Elsevier 2016 Vol 56 P 250 276 ISSN 0932 4739 1618 0429 doi 10 1016 J EJOP 2016 09 003 PMID 27889663 lt a href https wikidata org wiki Track Q454117 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q746413 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q15752457 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q39151632 gt lt a gt Azerbaycanin heyvanlar alemi I cild Baki Elm 2002 268 s Azerbaycanin heyvanlar alemi I cild Baki Elm 2002 268 s Edebiyyat RedakteAzerbaycanin heyvanlar alemi I cild Baki Elm 2002 268 s Hemcinin bax RedakteKinetoplastidlerMenbe https az wikipedia org w index php title Trypanasomatidae amp oldid 5335617, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
