Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Topika (ing. Topeka) — ABŞ-nin mərkəzi hissəsində şəhər. Kanzas ştatının paytaxtı və Şonni qraflığının mərkəzidir. Əhalisi 125,9 min nəfərdir (2018).
| Topika | |||
|---|---|---|---|
| Topeka | |||
 | |||
| |||
| HGYO | |||
| Ölkə | |||
| Tarixi və coğrafiyası | |||
| Əsası qoyulub | 1854 | ||
| Sahəsi |
| ||
| Mərkəzin hündürlüyü | 288 ± 1 m | ||
| Saat qurşağı | |||
| Əhalisi | |||
| Əhalisi |
| ||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||
| Telefon kodu | +1 785 | ||
| Digər | |||
| topeka.org | |||
  Topika | |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Tarixi
1840-cı illərdə vaqon qatarları Missuri ştatının İndependens şəhərindən qərbə doğru yola çıxdı və Oreqon cığırı kimi tanınan çətin və təhlükəli yol boyunca 2000 mil (3000 kilometr) səyahətə başladı. Missuri ştatının Kanzas-Siti keçidindən təxminən 60 mil (100 kilometr) qərbdə, Papan adlı üç fransız kanadalı qardaş yerli Kansa hindu qəbiləsindən üç bacı ilə evləndilər. Onların arvadları qardaşları daha qərbə getməkdənsə geridə qalmağa inandırdılar. Çoxlu köçkünün Kanzas çayını keçmək üçün mübarizə apardığını görən qardaşlar dolanmaq üçün bərə xidməti qurmağa qərar verdilər. 1840-1850-ci illərdə bərə bu ərazidə sivilizasiyanın yeganə əlaməti idi. Papan qardaşları onu Topika adlandırdılar ki, bu da arvadlarının ana dilində "yaxşı kartofun qazıldığı yer" mənasını verirdi (hindular bu ərazini hələ ağlar gəlməmişdən əvvəl belə adlandırırdılar).
1850-ci illərin əvvəllərində Oregon yolu Fort Livenuortdan Topika vasitəsilə Fort Rayliyə qədər olan yeni hərbi yol boyunca ticarətlə tamamlandı. 1854-cü ildə indi keçidin yaxınlığında yaşayan doqquz ailənin başçısı ilk şəhər yığıncağında Topika şəhərini elan etdi.
Köləlik tərəfdarı və əleyhdar qruplar arasında on il davam edən şiddətli qarşıdurmadan sonra Kanzas 1861-ci ildə 34-cü ştat olaraq ABŞ-yə qəbul edildi. Topika ştatın ilk qubernatoru olan doktor Çarlz Robinson tərəfindən paytaxt seçildi. 1862-ci ildə Cyrus C. Holidey dövlət kapitolunun tikintisi üçün şəhər hüdudları daxilində torpaq bağışladı. Kanzas Ştat Kapitolunun tikintisi 1866-cı ildə başladı və 37 il davam etdi. Əvvəlcə şərq qanadı, ardınca qərb qanadı və nəhayət mərkəzi bina tikildi. 1864-cü ilin payızında Topikanı Missuridən Konfederasiya qüvvələrinin hücumundan qorumaq üçün 6-cı küçə ilə Kanzas prospektinin kəsişməsində sonradan Fort Simple adlanan taxta qala tikildi. Hücum heç vaxt baş vermədi və qala 1865-ci ilin aprelində tərk edildi və 1867-ci ilin aprelində söküldü.
1860-cı ildəki quraqlıq və vətəndaş müharibəsi şəhərin və bütövlükdə ştatın böyüməsini yavaşlatsa da, Topika tez bir zamanda əvvəlki inkişaf sürətini bərpa etdi və yalnız 1870-ci ildə yenidən yavaşladı. 1870-ci illərdə bir çox keçmiş kölələr Linkoln küçəsinin şərq tərəfində Munson prospekti ilə On ikinci küçə arasında məskunlaşdılar. Ərazi "Tennessi" kimi tanındı, çünki onların çoxu həmin ştatdan idi. Missisipinin qərbində ilk Afrika-Amerika uşaq bağçası 1893-cü ildə orada qurulmuşdur.
1880-ci illərin sonlarında Topika iqtisadi çöküşlə başa çatan bum dövründən keçdi. 1889-cu ildə torpaq və daşınmaz əmlak köpüyü partladı və bir çox investor tamamilə məhv oldu. Bununla belə, Topikanın bu dövrdə əhalisi iki dəfə artdı və 1890-cı illərin Amerika depressiyasından nisbətən asanlıqla sağ çıxdı.
Coğrafiyası
Topika Kanzasın şimal-şərqində, ştatlərarası 70 və US 75-in kəsişməsində yerləşir. Şəhərin ümumi sahəsi 159,21 km²-dir, bunun 155,18 km² quru və 3,37 km² sudur.
Əhalisi
2018-ci ilə qədər Topeka 125,904 nəfər əhalisinə sahib idi və şəhəri ABŞ-ın ən böyük şəhərləri arasında 220-ci yeri tutur.
Əhalinin irqi tərkibi:
- ağlar - 76,2%;
- afroamerikalılar - 11,3%;
- hispaniklər (bütün irqlər ) - 13,4%;
- asiyalılar - 1,3%;
- hindular - 1,4%.
İstinadlar
- ArchINFORM (alm.). 1994.
- United States Census 2010.
- 2020 United States Census. / red. ABŞ əhalinin siyahıya alınması bürosu
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Topika ing Topeka ABS nin merkezi hissesinde seher Kanzas statinin paytaxti ve Sonni qrafliginin merkezidir Ehalisi 125 9 min neferdir 2018 TopikaTopeka Bayraq 39 06 sm e 95 40 q u H G Y O Olke ABS 1 Tarixi ve cografiyasi Esasi qoyulub 1854 Sahesi 159 195366 km 2010 2 Merkezin hundurluyu 288 1 m Saat qursagi UTC 06 00UTC 05 00 Ehalisi Ehalisi 126 587 nef 2020 3 Reqemsal identifikatorlar Telefon kodu 1 785 Diger topeka orgXeriteni goster gizle Topika Vikianbarda elaqeli mediafayllarMundericat 1 Tarixi 2 Cografiyasi 3 Ehalisi 4 IstinadlarTarixiredakte1840 ci illerde vaqon qatarlari Missuri statinin Independens seherinden qerbe dogru yola cixdi ve Oreqon cigiri kimi taninan cetin ve tehlukeli yol boyunca 2000 mil 3000 kilometr seyahete basladi Missuri statinin Kanzas Siti kecidinden texminen 60 mil 100 kilometr qerbde Papan adli uc fransiz kanadali qardas yerli Kansa hindu qebilesinden uc baci ile evlendiler Onlarin arvadlari qardaslari daha qerbe getmekdense geride qalmaga inandirdilar Coxlu kockunun Kanzas cayini kecmek ucun mubarize apardigini goren qardaslar dolanmaq ucun bere xidmeti qurmaga qerar verdiler 1840 1850 ci illerde bere bu erazide sivilizasiyanin yegane elameti idi Papan qardaslari onu Topika adlandirdilar ki bu da arvadlarinin ana dilinde yaxsi kartofun qazildigi yer menasini verirdi hindular bu erazini hele aglar gelmemisden evvel bele adlandirirdilar 1850 ci illerin evvellerinde Oregon yolu Fort Livenuortdan Topika vasitesile Fort Rayliye qeder olan yeni herbi yol boyunca ticaretle tamamlandi 1854 cu ilde indi kecidin yaxinliginda yasayan doqquz ailenin bascisi ilk seher yigincaginda Topika seherini elan etdi Kolelik terefdari ve eleyhdar qruplar arasinda on il davam eden siddetli qarsidurmadan sonra Kanzas 1861 ci ilde 34 cu stat olaraq ABS ye qebul edildi Topika statin ilk qubernatoru olan doktor Carlz Robinson terefinden paytaxt secildi 1862 ci ilde Cyrus C Holidey dovlet kapitolunun tikintisi ucun seher hududlari daxilinde torpaq bagisladi Kanzas Stat Kapitolunun tikintisi 1866 ci ilde basladi ve 37 il davam etdi Evvelce serq qanadi ardinca qerb qanadi ve nehayet merkezi bina tikildi 1864 cu ilin payizinda Topikani Missuriden Konfederasiya quvvelerinin hucumundan qorumaq ucun 6 ci kuce ile Kanzas prospektinin kesismesinde sonradan Fort Simple adlanan taxta qala tikildi Hucum hec vaxt bas vermedi ve qala 1865 ci ilin aprelinde terk edildi ve 1867 ci ilin aprelinde sokuldu 1860 ci ildeki quraqliq ve vetendas muharibesi seherin ve butovlukde statin boyumesini yavaslatsa da Topika tez bir zamanda evvelki inkisaf suretini berpa etdi ve yalniz 1870 ci ilde yeniden yavasladi 1870 ci illerde bir cox kecmis koleler Linkoln kucesinin serq terefinde Munson prospekti ile On ikinci kuce arasinda meskunlasdilar Erazi Tennessi kimi tanindi cunki onlarin coxu hemin statdan idi Missisipinin qerbinde ilk Afrika Amerika usaq bagcasi 1893 cu ilde orada qurulmusdur 1880 ci illerin sonlarinda Topika iqtisadi cokusle basa catan bum dovrunden kecdi 1889 cu ilde torpaq ve dasinmaz emlak kopuyu partladi ve bir cox investor tamamile mehv oldu Bununla bele Topikanin bu dovrde ehalisi iki defe artdi ve 1890 ci illerin Amerika depressiyasindan nisbeten asanliqla sag cixdi CografiyasiredakteTopika Kanzasin simal serqinde statlerarasi 70 ve US 75 in kesismesinde yerlesir Seherin umumi sahesi 159 21 km dir bunun 155 18 km quru ve 3 37 km sudur Ehalisiredakte2018 ci ile qeder Topeka 125 904 nefer ehalisine sahib idi ve seheri ABS in en boyuk seherleri arasinda 220 ci yeri tutur Ehalinin irqi terkibi aglar 76 2 afroamerikalilar 11 3 hispanikler butun irqler 13 4 asiyalilar 1 3 hindular 1 4 Istinadlarredakte 1 2 ArchINFORM alm 1994 United States Census 2010 2020 United States Census red ABS ehalinin siyahiya alinmasi burosu Menbe https az wikipedia org w index php title Topika amp oldid 8273890