fbpx
Wikipedia

Tiberi

Tiberi Klavdi Neron (lat. Tiberius Julius Caesar Augustus, lat. Tiberius Claudius Nero kimi doğulmuş, 16 noyabr e.ə. 42 və ya 17 noyabr e.ə. 42, Roma16 mart 37, Mizeno[d], Kampaniya) — Yuli-Klavdi sülaləsindən ikinci Roma imperatoru (14-37). Tiberi Klavdi Neronun və Livia Drusillanın oğlu olan Tiberi doğularkən Klavdi ailəsinə mənsub idi. Anası atasından boşanaraq e.ə.39-cu ildə Oktavian Avqust ilə evlənmişdir. Tiberi sonradan Avqustun qızı və özünün ögey bacısı Qoca Culiya ilə evlənmiş, ardından Avqust tərəfindən övladlığa götürülərək Yuli ailəsinə mənsub olmuşdur. Tiberinin ardınca gələn imperatorlar bu iki ailənin əlaqəsini 40 il boyunca davam etdirmişlər. Tarixçilər isə bu xanədanı Yulilər-Klavdilər adlandırmışlar.Tarixi mənbələrə görə Tiberi xoflu, inamsız və riyakar idi. Əvvəlcə hakimiyyəti senatla birgə, sonra isə pretorianlara arxalanaraq təkbaşına idarə etmişdir. Tiberinin ölümündən sonra övladlıq oğlu Kaliqula taxta çıxmışdır. Bibliyaya görə məhz onun hakimiyyəti dövründə İsa çarmıxa çəkilmişdir.

Tiberi
Tiberi Klavdi Neron
II Roma İmperatoru
19 avqust 14 — 16 mart 37
Sələfi Oktavian Avqust
Xələfi Kaliqula
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Doğum yeri Roma
Vəfat tarixi (78 yaşında)
Vəfat yeri Mizen burnu
Dəfn yeri
  • Mausoleum of Augustus[d]
Sülalə Yulilər-Klavdilər
Atası Tiberi Klavdi Neron
Anası Liviya Druzilla
Həyat yoldaşları 1.Vipsaniya Aqrippina
2.Böyük Yuliya
Uşaqları 1. Neron Klavdi Druz
2. Klavdi Neron
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

15-ci ildən Böyük pontifik, e.ə. 13 və 17-18, 21, 31-ci illərdə konsul, e.ə. 6-37-ci illərdə tribun titullarına malik olmuşdur. Ölümünə yaxın tam titulu: lat. Tiberius Caesar Divi Augusti filius Augustus, Pontifex Maximus, Tribuniciae potestatis XXXIIX, Imperator VIII, Consul V - Tiberi Sezar Avqust, ilahi Avqustun oğlu, Böyük pontifik, 38 dəfə Xalq tribunu, səkkizqat imperator, beşqat konsul.

“Məni inandırmağa çalışan dostlar, siz bilmirsiniz, bu hakimiyyət necə bir əcayibdir. Hakimiyyət bir canavardır, hansıki onun qulaqlarından yapışmışam (tutmuşam)”.

Tiberi

Yuli-Klavdi sülaləsinin zaman xətti

 
Yuli-Klavdi sülaləsində Tiberinin yeri
NeronKlavdiKaliqulaTiberiOktavian Avqust

tiberi, klavdi, neron, julius, caesar, augustus, claudius, nero, kimi, doğulmuş, noyabr, noyabr, roma, mart, mizeno, kampaniya, yuli, klavdi, sülaləsindən, ikinci, roma, imperatoru, klavdi, neronun, livia, drusillanın, oğlu, olan, doğularkən, klavdi, ailəsinə,. Tiberi Klavdi Neron lat Tiberius Julius Caesar Augustus lat Tiberius Claudius Nero kimi dogulmus 16 noyabr e e 42 1 2 3 ve ya 17 noyabr e e 42 3 Roma 16 mart 37 3 Mizeno d Kampaniya 3 Yuli Klavdi sulalesinden ikinci Roma imperatoru 14 37 Tiberi Klavdi Neronun ve Livia Drusillanin oglu olan Tiberi dogularken Klavdi ailesine mensub idi Anasi atasindan bosanaraq e e 39 cu ilde Oktavian Avqust ile evlenmisdir Tiberi sonradan Avqustun qizi ve ozunun ogey bacisi Qoca Culiya ile evlenmis ardindan Avqust terefinden ovladliga goturulerek Yuli ailesine mensub olmusdur Tiberinin ardinca gelen imperatorlar bu iki ailenin elaqesini 40 il boyunca davam etdirmisler Tarixciler ise bu xanedani Yuliler Klavdiler adlandirmislar Tarixi menbelere gore Tiberi xoflu inamsiz ve riyakar idi Evvelce hakimiyyeti senatla birge sonra ise pretorianlara arxalanaraq tekbasina idare etmisdir Tiberinin olumunden sonra ovladliq oglu Kaliqula taxta cixmisdir Bibliyaya gore mehz onun hakimiyyeti dovrunde Isa carmixa cekilmisdir TiberiTiberi Klavdi NeronII Roma Imperatoru19 avqust 14 16 mart 37Selefi Oktavian AvqustXelefi KaliqulaSexsi melumatlarDogum tarixi 16 noyabr e e 42Dogum yeri RomaVefat tarixi 16 mart 37 78 yasinda Vefat yeri Mizen burnuDefn yeri Mausoleum of Augustus d Sulale Yuliler KlavdilerAtasi Tiberi Klavdi NeronAnasi Liviya DruzillaHeyat yoldaslari 1 Vipsaniya Aqrippina2 Boyuk YuliyaUsaqlari 1 Neron Klavdi Druz2 Klavdi Neron Vikianbarda elaqeli mediafayllar15 ci ilden Boyuk pontifik e e 13 ve 17 18 21 31 ci illerde konsul e e 6 37 ci illerde tribun titullarina malik olmusdur Olumune yaxin tam titulu lat Tiberius Caesar Divi Augusti filius Augustus Pontifex Maximus Tribuniciae potestatis XXXIIX Imperator VIII Consul V Tiberi Sezar Avqust ilahi Avqustun oglu Boyuk pontifik 38 defe Xalq tribunu sekkizqat imperator besqat konsul 4 Meni inandirmaga calisan dostlar siz bilmirsiniz bu hakimiyyet nece bir ecayibdir Hakimiyyet bir canavardir hansiki onun qulaqlarindan yapismisam tutmusam 5 Tiberi Mundericat 1 Yuli Klavdi sulalesinin zaman xetti 2 Heyatinin ilkin dovrleri 2 1 Kecmisi 2 2 Mulki ve herbi karyerasi 2 3 Rodosa cekilmeyi 2 4 Avqustun varisi 3 Imperator 3 1 Hakimiyyetinin ilk dovrleri 3 2 Germanikusun yukselisi ve tenezzulu 3 3 Tiberi Kapride Seyanus Romada 3 4 Son illeri 4 Tarixde onun haqqinda yazilanlar 4 1 Publius Kornelius Takitus 4 2 Suetonius Tranquilius 4 3 Velleius Paterkulus 4 4 Inciller 4 5 Arxeologiya 4 6 Bedii edebiyyatda 5 Istinadlar 6 Xarici kecidlerYuli Klavdi sulalesinin zaman xetti Redakte Yuli Klavdi sulalesinde Tiberinin yeri SELEF Oktavian Avqust TiberiYuliler Klavdiler XELEF KaliqulaHeyatinin ilkin dovrleri Redakte Kecmisi Redakte Tiberi Klaudius Germanikus Auqustus Nero e e 16 Noyabr 42 ci ilde Tiberius Nero ve Livia Drusillanin oglu olaraq Romada anadan olub 6 E e 39 cu ilde anasi atasindan bosandi ve tezlikle Tiberius Neronun oglu hamile oldugu halda Qaius Yuli Sezar Oktavianla evlendi Bu hadiseden qisa bir muddet sonra e e 38 ci ilde qardasi Nero Klaudius Drusus anadan olmusdur Tiberiusun erken heyati haqqinda cox az melumat var Ilk defe e e 32 ci ilde doqquz yasinda ictimaiyyet qarsisina cixdi ve bioloji atasina bir medhiyye teqdim etdi 7 E e 29 cu ilde o atalari Oktavianin Antoni ve Kleopatrani meglub etdiyi Actium doyusunun serefine kecirilen zefer paradinda qardasi ile birlikde eyni arabada yer almisdir E e 26 ci ilde Avqustun olumcul xestelenmesi ile imperiyada xaos tehlukesi yarandi Tarixciler umumiyyetle Avqustun varisinin kim olacagi ile bagli problrmin birden bire ortaya cixdigi onun oleceyi teqdirde yerine varis olaraq Aqrippa ve Markellusu isare etmis olsa da deqiq varis teyin etmemesi Avqustun en boyuk problemine cevirildiyi meselesinde hemfikirdirler Buna gore de Tiberi ve qardasi Drusus da daxil olmaqla bir nece mumkun varis secildi Tiberius eramizdan evvel 24 cu ilde on yeddi yasinda olarken Avqustun rehberliyi altinda siyasete bir quaestor olaraq girmisdi ve qanunla mueyyen edilmis bes illik muddete praetor ve konsul olaraq secilme haqqi qazandi 8 9 Drusus ucun de oxsar serait yaradildi Mulki ve herbi karyerasi Redakte Bir muddet sonra Tiberi mehkemelerde vekil kimi yer almaga basladi ve yeqin ki Yunan natiqine olan maraq bu dovrde basladi Eramizdan evvel 20 ci ilde Tiberi Marcus Aqrippa ile serqe gonderildi Farslar Markus Likinius Krassus Dekidius Saxa ve Mark Antoninin rehberliyindeki Roma legionlarinin erazisini ele kecirmisdiler Bir nece illik danisiqlardan sonra Tiberi Roma Fars serhedinde bufer dovlet qurmaq ucun boyuk bir quvve ile yola cixdi 8 Auqust razilasmadan sonra erazileri geri aldi ve bu eraziler iki dovlet arasinda neytral zona olaraq qaldi 9 Eramizdan evvel 19 cu ilde serqden qayitdiqdan sonra Tiberi Avqustun yaxin dostu ve Romanin en boyuk generallarindan biri olan Markus Vipsanius Aqrippanin qizi Vipsania Aqrippina ile evlendi 10 Drusus diqqetini Qaul Narbonensis ve Alman cebhesine verdi Tiberinise Alp ve Transalp Qaliyasi bolgesinde olan tayfalarla vurusdu Tiberi eramizdan evvel 16 ci ilde Tuna menbelerini tapdi ve qisa muddet sonra yari yoladan geri qayitdi Eramizdan evvel 13 cu ilde Romaya qayitdiqda konsul teyin edildi ve texminen eyni dovrde oglu Yuli Sezar Drusus anadan oldu Eramizdan evvel 12 ci ilde Aqrippanin olumunden sonra hem Tiberi hem de Drusus varisler elan edildi Avqustun xahisi ile Tiberi Vipsaniyadan bosandi ve Avqustun qizi ve Aqrippanin dul arvadi Yasli Yulia ile evlendi Bu hadise Tiberi ucun bir qirilma noqtesi oldu Yulia ile bedbext bir evliliyi var idi ve yegane ovladi hele korpe olarken oldu Deyilenlere gore Tiberi bir defe Vipsaniyanin yanina getmis ve aglayaraq onu bagislamasini istemisdir Tiberi Avqustun sayesinde yukselmeye davam etdi ve evvelce 9 cu ilde Aqrippanin ve sonra qardasi Drusun olumunden sonra taxtin tek varisi oldu Eramizdan evvel 12 ci ilde Avqustun siyasetinde ehemiyyetli bir yere sahib olan Pannonia ve Almaniyaya herbi memur teyin edildi Romaya qayitdiqdan sonra eramizdan evvel 7 ci ilde ikinci defe konsul daha sonra e e 6 ci ilde tribunicia potestas ile mukafatlandirildi Ilkin olaraq Aqrippanin butun vezifelerini oz uzerine goturdu Lakin butun bu muveffeqiyyete ve teriflere baxmayaraq Tiberi xosbext deyildi 11 Rodosa cekilmeyi Redakte E e 6 ci ilde tamamile serqin idareetmesini qebul ederek Romada ikinci sexs olmanin astanasinda olarken Tiberi qefil qerarle siyasetden getdiyini elan edir ve Rodos adasina kocur Tiberiusun bele bir qerar vermesinin sebebleri belli deyil 12 Tarixciler bunu Avqustun ovladliga goturmus neveleri Qaius ve Lukiusun da evveller Tiberi ve Drususun kecdiyi oxsar siyasi proseslerden kecmeleri ile elaqelendirirler Belelikle Tiberinin hakimiyyeti muveqqeti olacaq ve Lukius ve Qaius qanuni yasina catana qeder hakimiyyetde qala bilecek bundan sonra kenara atilacaqdi Bundan elave heyat yoldasi Yulianin davranislari da bu qerara tesir gostere biler 13 Heqiqeten Takitus bunu Tiberinin Rodosa getmesinin intima sebebi kimi izah edir ve hereketini mehz Yuliaya olan nifretine ve Vipsanya hesretine aid edir Tiberi ozunun iyrendiyi Forumdaki serguzestleri ile utandiran ve sevdiyi qadini gormeye qadaga qoyan bir qadinla evlendi 14 Tiberinin bu davranisinin sebeblerinden asili olmayaraq Avqustun varislik planlarini demek olar ki pozulmusdu Qaius Sezar ve Lukius Sezar hele cox genc idiler ve 57 yasli Avqustun derhal yerine kececek varisi yox idi Avqustun olumunden sonra hakimiyyetin dinc bir soturulnesine dair bir zemanet yox idi Hemcinin Avqustun ailesinin ve muttefiqlerinin de hakimiyyetde qalmasina zemanet yox idi Avqustun xesteliyinin inkisafi ile elaqedar olaraq Tiberiden qalmasini xahis etdiyi hekayeleri olsa da olanlarin dogrulugu subhelidi Yolda Tiberinin bunun sehv oldugunu basa dusduyu ve bir nece defe Romaya qayitmaq ucun icaze istediyi ve her defesinde Avqust terefinden redd edildiyi bildirilir 15 Avqustun varisi Redakte Avqustun ailesi Tiberinin getmesi ile varislik tamamile Avqustun iki genc nevesi Lukius ve Qaius Sezarin uzerine kecdi 2 ci ilde Lususun olumu ile veziyyet daha da tehlukeli olduqda Avqust belke de Livianin tesviqi ile Tiberinin sade bir vetendas kimi Romaya qayitmasina icaze verdi 16 Qaiusun 4 cu ilde oldurulmesi ile Takitusun da dediyi kimi Avqustun Tiberini secmekden basqa yolu qalmadi Qaiusun eramizin 4 cu ilde vefat etmesi ile Avqustun sarayinda telasli canlanma basladi Tiberi varisi ve oglu kimi qebul edildi Buna qarsiliq olaraq Tiberiden qardasi Drususun oglu Germanikus ve Avqustun qardasi oglu Balaca Antoniani da ovladliga goturulmesi teleb edildi Ovladliq ebul edildikden sonra Tiberi tribuna gucune sahib oldu ve cox guman ki Markus Aqrippanin bele elde ede bilmediyi Avqustun maius imperium nufuzuna pay sahibi oldu Eramizin 7 ci ilinde Postumus Avqust terefinden redd edildi ve Planaziya adasinda yalniz yasamaga mehkum edildi 17 Belelikle 13 cu ile qeder Tiberi selahiyyetleri ile Avqustun ikinci adami olmaqdan elave Avqust ile ortaq bir imperator idi ve indi hec bir hokumet boslugu ve xaos olmadan hokmranliq ede bilerdi 18 Avqust 14 cu ilde 76 yasinda vefat etdi 19 Sanli bir merasim ile defn edildi evvelceden hazirlandigi kimi vesiyyeti oxundu ve Tiberi yegane varis olaraq teyin edildi 20 21 Imperator Redakte Hakimiyyetinin ilk dovrleri Redakte Genc imperator Tiberinin Luvr muzeyindeki bustu Tiberinin yeni Sahzade kimi hakimiyyetin tehvil verilmesi merasiminin nece olacagini ne Tiberi ne de senat bilirdi Sentyabrin 18 de Senat Tiberinin varis kimi movqeyini tesdiqlemek ve selahiyyetlerini genislendirmek ucun bir araya geldi Takitus hadiseleri etrafli tesvir edir Tiberi artiq inzibati ve siyasi gucune sahib idi Onun tek catismayani Avqustun Pater Patriae ve Korona Kivika kimi titullari idi Tiberi Avqust kimi dovletine xidmet etmekden basqa isteyi olmayan bir dovlet qulluqcusu rolunu da almaga qerar verdi Tevazokarliqdan daha cox gulunc bir veziyyete dusdu ve dovlete xidmet etmekden daha cox problemler yaradan biri kimi gorundu 22 Bir varis kimi davrana bilmemesinin sebebi olaraq yasini gosterdi eslinde bu movqeyi istemediyini ve yalniz dovletin bir hissesini istediyini soyledi Casqin veziyyetde olan Senat eyaletin hansi hissesini istediyini sorusdu Sonda bir senator qisqiraraq Elahezret dovletin daha ne qeder bassiz qalmasina icaze vereceksiniz deye sorusdu 23 Tiberi nehayet ki insafa geldi ve senatin ona verdiyi butun vezifeleri qebul etdi Butun bunlara regmen Takitus ve Suetoniusun dediklerine gore Pater Patriae Imperator ve Avqustus titullarini dasimaqdan imtina etdi ve Sahzadelerin en gorkemli simvolu olan Civic Crovn i ve palid budagi celengini istemedi 24 Senat ve dovletin onsuz hereket etmesini istedi Qeyri mueyyen emrleri oldugu ucun qebul edilecek qanunlardan daha cox ne demek istediyi barede mubahiseler oldu Hokmdarliginin ilk illerinde Tiberi Senatdan Avqustun dovrunde oldugu kimi onun isteklerini yerine yetirmek evezine ozleri bilen kimi hereket etmelerini istemisdi 25 Takitusun sozlerine gore Tiberi Senati kole olmaga hazir adamlar deyerek laga qoyurdu 26 Germanikusun yukselisi ve tenezzulu Redakte Yeni hokmdar ucun problemler gecikmedi Pannonia ve Almaniyadaki legionlara hele Avqustun dovrunde ved edilen mukafatlar odenmemisdi Tiberiden de hec ne ala bilmeyen legionlar usyan qaldirdi 27 Germanikus ve Tiberinin oglu Drusus usyani yatirtmaq ve legionlari yeniden tabe etmek ucun kicik bir quvve ile bolgeye gonderildi Lakin usyani yatirtmaqla yanasi Germanikus usyancilari toplayaraq Reynin o biri terefindeki Alman erazisine bir yurus teskil etdi ve usyancilara ele kecirecekleri qenimetleri onlara bagislayacagini soz verdi 28 Germanikusun qosunlari Reyn cayini kecerek Reyn ve Elbe arasindaki erazini suretle isgal etdi Bundan elave Takitus Teutoburg mesesinin muhasireye alindigini ve iller evvel bir Alman qebilesi terefinden pusquya alinaraq Publius Quinctilius Varus komandirliyindeki uc Roma legionunu ve onlarin idare etdiyi erazileri teleb etdiyini soyleyir Tiberiusun etaletine gore genc Germanikusun Romanin dusmenlerin hucumlarini sert sekilde def etdi usyanci quvveleri yatirdi ve itkin dusmus Roma legionlari ile birlikde Romaya dondu Tiberi ile muqayisede Avqustun esl davamcisi oldugunu isbat etmisdir 27 Almaniyadan geri cagirildiqdan sonra Germanikus 17 ci ilde Romada zefer merasimi ile qarsilandi Bu Roma seherinin eramizdan evvel 29 cu ild Avqust zeferinden sonra ilk boyuk zefer idi Neticede 18 ci ilde Germanikus kecmisde Aqrippa ve Tiberiye verilmis vezife olan imperiyanin serq hissesine nezaret vezifesi verildi Belelikle qeti sekilde Tiberinin varisi oldu Germanikus Suriyanin valisi Qnaeus Kalpurnius Piso terefinden oldurulenedek bir nece il yasamisdir 29 Piso ailesi uzun muddet evvelden Klaudianlarin terefdari olub ve Genc Oktavianin Tiberiusun anasi Livia ile evlendiyi vaxtdan onunla muttefiq oldular Germanikusun olumu ile bagli ittihamlar yeni hokmdara yonelmisdi Piso mehkemeye verildi Baxmayaraq ki Germanikusun olumune cavabdeh olan qubernatorun hokmdarla elaqesi hec vaxt melum olmayacaqdir Senatin ona qarsi cixmaga basladigina dair isareleri goren Piso mehkeme davam ederken intihar etdi 30 Tiberi Kapride Seyanus Romada Redakte Lukius Aelius Seyanus Pretorian prefekturasi vezifesine getirildiyi 15 ci ilden etibaren imperator ailesine xidmet etmisdir Tiberi getdikce Avqustdan qalan mehdud heyete xususile de Seyanus ve Pretorianlara cox bagli oldu 17 ve ya 18 ci ilde Tiberi seherin qorunmasina mesul olan Praetorian kesikciler sinifini yeniden nizamlayaraq seher divarlari xaricinden seherin icine kocurdu ve Seyanusa 6000 9000 neferlik qosun verdi Drususun olumunden sonra Tiberi Seyanusa az qala ortagim deye muraciet edirdi Tiberi seherin her yerinde Seyanus heykellerini ucaltdirdi 31 32 Seyanus Tiberi Romadan elini cekdikce getdikce daha cox diqqeti celb etmeye basladi Nehayet 26 ci ilde Tiberi tamamile cekilmesinden sonra Seyanus dovlete ve Roma seherine cavabdeh sexs oldu Seyanusun movqeyi tam varis movqeyi deyildi 25 ci ilde Tiberinin qardasi qizi Livilla ile evlenmek istedi lakin teyziqler qarsisinda qaldi ve derhal fikirinden dasindi Seyanusun kesikcilerin imperiya elaqelerini idare edirdi buna gore de Tiberinin Romaya ve Romanin Tibriye gonderdiyi melumatlari bilirdi 29 cu ilde Livianin olumu ile her sey deyisdi 33 Seyanus mumkun muxalifet namizedlerini legv etmek ve imperiya xezinesini ve oz xezinesini zenginlesdirmek ucun senatorlara ve Romanin zenginlerine qarsi bir sira mehkemeler teslil etmisdir Germanikusun dul arvadi Yasli Aqrippina ve iki oglu Nero ve Drusus 30 cu ilde tutuldu ve surgun edildi bir muddet sonra ortaya cixan qarisiqliq zamani hamisi oldu 31 ci ilde Seyanus konsul oldu ve guc ucun oyuna basladi Ne bas verdiyini deqiq bir sekilde qerar vermek cetindir amma Seyanus yeqin ki Yulian ailesine yaxin olmaga calisdi ve en azindan ovladliq goturulme yolu ile de olsa aile ile bag qurmaga calisdi 34 Livilla sonradan bu plana daxil edilmis ve Seyanus ile bir nece il sevgili olmusdur Aydin oldugu qederi ile plan Tiberinin Yulianlar terefinden devrilmesi ve taxtin ele kecirilmesi idi Yollarinda dayananlar xeyanete gore muhakime olundu ve tez bir zamanda aradan goturuldu Her halda bu Seyanus devrildikde bir nece Yulian terefdarinin bir birinin ardinca yox edilmesine getirib cixardi 31 ci ilde Seyanus Senatin iclasina devet olundu ve Tiberiusun onu edam cezasina mehkum edtiyini ve derhal edam edilmesini emr etdiyi metubu ozune oxutdular Mehkemeden sonra Seyanus ve bir nece dostu eyni heftede edam edildi Onun yerine Naevius Sutorius Makro Pretoriya Qvardiyasinin prefekti teyin edildi Bundan sonra Romadaki mehkemeler coxaldi Ancaq Tiberi hakimiyyetinin evvelinde herekete kecmekde tereddud etmisdi amma indi omrunun sonuna yaxin bu isleri gormekden pesman olmadigi hiss edilirdi Senatorlarin coxu olduruldu En agir zerbe Yulianlarla siyasi elaqeleri olan ailelere deydi Seyanusun yaninda olan ve ya onun planlari ile elaqesi olan demek olar ki her kes o cumleden imperator qulluqculari muhakime olunaraq edam edildi ve emlaklari dovlet terefinden musadire edildi 35 Edamlar indi onun qezebine bir stimul oldu ve Sejanusun planina qosulmaq ittihami ile hebsxanada olanlarin hamisinin oldurulmesini emr etdi Hebsxanadakilar yeni taninmis ve ya hec taninmayan ferdi olaraq ve ya bir qrup olaraq oldurulmus mehbuslarin sayi melum deyil Qohumlarina ve ya dostlarina onlara yaxinlasmaga onlar ucun aglamaga ve temas yaratmaga icaze verilmedi Etrafda olan casuslar yas tutanlari qeyd edir ve curumus cesedler Tiber cayina atilanadek nezaret edir ve onlara kiminse toxunmasina ve ya yandirmasina icaze vermirdiler Dehset qudreti qardasliq ve dostluq hisslerini tamamile bogdu vehsilik artdiqca sefqet yox oldu 36 Eyni zamanda Tiberiusun Kaprida tam olaraq ne etdiyine dair soz sohbetler artmisdi yeqin ki sisirdilmis olsa bele hekayeler hec olmasa Romalilarin Tiberini nece qebul etdikleri ve 23 illik hokmranliginin tesirleri haqqinda umumi bir tesevvur yaradir 37 Son illeri Redakte Jean Paul Laurensin cekdiyi Tiberinin olumu adli tablo Seyanus ile elaqesi ve hakimiyyetinin sonuna yaxin vetene xeyanet mehkemeleri Tiberinin imicini ve nufuzunu zedeledi Seyanusun edamindan sonra Tiberiusun Romadan cekilmesi tamamlandi ve imperiya imperatorun rehberliyi ile deyil Avqust terefinden qurulmus burokratik qurulusla idare edildi Tiberi vaxtinin cox hissesini oglunun olumu haqqinda dusunerek kecirirdi Bu vaxt Suetonius qisa muddetli fars isgali Dacian qebilelerinin basqinlari ve Reynden kecen bir nece Alman tayfasi haqqinda danisir 38 Tiberi varisinin tehlukesizliyi ve ya varisin kim olacagi ile bagli hec bir is gormemisdi Yulian sulalesi ve terefdarlari ogullarinin ve qohumlarinin olumunden sonra cox qezebli idiler 39 Hem Germanikusun yegane sag qalan oglu Qaius Kaliqula hem de oz nevesi Tiberius Qemellusun varis olacagi ile bagli sayeler vardi lakin hec bir sey deqiq deyildi 40 Tiberi 16 Mart 37 ci ilde Misenumda 77 yasinda oldu Tacitus izdihamin olum xeberini esitdiklerine gore cox sevindiklerini yazir 41 Bu diger tarixciler terefinden qeyde alinmamisdir ve buna gore yeqin ki uydurmadir lakin hele de senat tebeqesinin olumunden sonra hiss etdiklerinin bir elameti olaraq qebul edile biler Tiberi vesiyyetinde oz selahiyyetlerini Kaliqula ve Tiberius Qemellus arasinda bolduyunu bildirmisdir Kaliqulanin ilk isi hamini Tiberinin vesiyyetinin etibarsiz olduguna inandirmaq ve Qemellusu edam etmek idi Tiberinin zeiflecesi hakimiyyetden sui istifade deyil onun istifadesinden imtina etmesidir Utancaq xarakteri onu xususile de Avqustla muqayise etdikde onu populyar olmayan bir hala getirdi Elli ilden artiq muddetde Senat Rehberin gosterislerine uygun isleyirdi ve bir cox senator hazirki movqelerini yaltaqliqla elde etdiler ve daha tesirli movqelere nail olmaq umidlerini Imperator hakimiyyetinin lutfune bagladilar 42 Tiberinin bezi inzibati selahiyyetlerini Senatla bolusmek cehdi ugursuz oldu cunki senat artiq imperatordan asili olmayaraq imperiyani nece idare edeceyini bilmirdi Tiberi onun ucun olan rolu oynamaqdan imtina etmisdi ve onun hakimiyyeti ve nufuzu sarsilmisdi Hokumetin Imperiya idarelerinin inzibati gucu bu dovrde artirildi lakin bunun ne qederi Tiberinin ne qederi azad edilmis qullarin ideyasi oldugunu texmin etmek cetindi Nehayet Tiberi belke de hakimiyyet gucunden tam istifade etmemenin nece neticede nece sui istifade olunacagina bir numune kimi gosterile biler Tarixde onun haqqinda yazilanlar Redakte Tiberi 23 cu ilden evvel dunyasini deyisseydi o numunevi hokmdar kimi alqislanacaqdi 43 Baxmayaraq ki Roma tarixcilerinin ekseriyyeti onu pis hokmdar kimi xarakterize edir lakin Tiberinin olumu erefesinde imperiya xezinesinde texminen 3 milyard vesait var idi Fethler ucun bahali ekspedisiya teskil etmek evezine imperiyani guclendirmek ve genislendirmek ucun elave tedbirler gormus herbi tehlukelerle mubarize aparmaq ucun diplomatiyadan istifade etdi ve orduda olan kicik fikir ayriliqlarinin qarsisini ald 44 i Netice daha guclu ve vahid bir imperiya oldu Metnleri gunumuze qeder qalan menbelerden yalniz dordunde Tiberiusun hakimiyyeti ile bagli ehemiyyetli melumatlar var Bunlar Takitus Suetonius Kassius Dio ve Velleius Paterkulusun yazdiqlaridir Kohne Pliny Strabon ve Seneca yaziqlarindan gunumuze sadcece kicik parcalar catmisdir 45 Publius Kornelius Takitus Redakte Publius Kornelius Takitus Bu dovr haqqinda en etrafli melumati ilk alti kitabinda Tiberiusun hakimiyyetini tesvir eden Illikler kitabinin muellifi Takitus verir Takitus Neron dovrunde 56 ci ilde anadan olmus Romali idi Onun metnlerinin mezmunu esasen Senat iclaslarinin protokolu hokumet tedbirleri ve saray ve paytaxt elaqeleri haqqinda xeberler toplusundan ibaretdir Takitusun hekayeleri hem siyasi hem de psixoloji motivasiyaya yonumludur Ilk alti kitabda Tiberius tez tez menfi kimi xarakterize olunur ve 23 cu ilde Drususun olumunun pislesmesi ucun aciq bir qirilma noqtesi hesab olunur 46 Yulio Klaudianlarin hakimiyyeti Takitus terefinden edaletsiz ve gunahkar olaraq tesvir edilmisdir 47 Hetta hakimiyyetinin evvelinde Tiberiye verilen feziletlerin eslinde ikiuzluluk olduguna inanir Defelerle qeyd olunan diger esas meseleler Senat ve Imperator arasindaki guc balansi siyasi korrupsiya ve Romadaki hakim sinifler arasinda artan despotizmdir Bu sebebden Tiberi ile elaqeli revayetlerinin coxu Avqust qanunlarinin yeniden aktivlesdirilmesinden sonra xeyanet mehkemeleri ve cezalara hesr olunmusdu Nehayet Takitusun Tiberi ile bagli dusunceleri en yaxsi sekilde altinci kitabin sonunda tesvir edilmisdir 48 Muxtelif dovrlerde muxtelif xarakterde olmusdur Avqustun hakimiyyeti dovrunde ferdi bir vetendas ve ya yuksek vezifeli birisi oldugu dovrde heyatindaki parlaq ve nufuzlu bir dovr idi Germanikus ve Drusus sag iken hiyleger fezilete sahib olan biri idi Yene anasi sag olanda yaxsi ile pisin birlesmesi idi Seyanusu sevende ve ya qorxdugu zaman qeddarligina baxmayaraq exlaqsizligini gizletmisdi Nehayet qorxu ve utancdan azad olanda oz heves ve sedaqetine meyl etdi ve her cur exlaqsizliq ve rezalete qosuldu Suetonius Tranquilius Redakte Suetonius Trayan ve Hadrianin hakimiyyeti dovrunde idarede istirak eden memur ve tarixcidir On iki Sezar eserinde Yuli Sezarin anadan olmasindan 96 ci ilde Domitianin olumune qeder esas dovrun bioqrafik tarixini etrafli tesvir edir Taitus kimi imperiya arxivlerinden elave muasir tarixciler Aufidius Bassusun Kluvius Rufus ve Fabius Rustikusun hekayelerini Avqustun mektublarini da yazmisdir Halbuki onun povestleri muasirlerinden daha hessasdir ve letifelerle bezedilmisdir Tiberiye aid kitabinin en meshur hissesi Tiberinin Kapri adasindaki hissesidir burada iddia edilen cox sayda exlaqsizligi derinden oyrenir Buna baxmayaraq Suetonius hakimiyyetinin ilk illerinde Tiberinin tevazokarligini teriflemeyi yaddan cixarmir 49 Velleius Paterkulus Redakte Tiberinin hakimiyyeti haqqinda gunumuze qeder catan menbelerden biri de sekkiz il Almaniyada ve Pannoniyada olan suvari prefekti ve legatus vezifesini icra eden Velleius Paterkulusun yazdiqlaridir Roma tarixine dair xulase sinde Paterkulus Troyanin tenezzulunden Livianin olduyu 29 cu ile qederki hadiselerden sohbet acilir Tiberi haqqinda metnde imperatorun ve Seyanusun heddinden artiq derecede bedxercliyini terifleyir 50 Bu evologiyanin ne qederinin semimi heyranliq ve ehtiyatliliq ve ya qorxu ile elaqeli olmasi sualina cavab aydin deyil ve Sejanusun dostu oldugu ucun 31 yasinda oldurulduyu texmin edilir 51 Bu evologiyanin semimi heyranliq yoxsa ehtiyatliliq ve ya qorxu ile elaqeli olmasi sualina cavab aydin deyil ve Seyanusun dostu oldugu ucun 31 ci ilde oldurulduyu texmin edilir 52 Inciller Redakte Dord kanonik Incildeki qeydlere gore Nasirali Isa Tiberinin hakimiyyeti dovrunde Roma Imperiyasinin Yehudi eyaletinde vez verdi ve bu vilayetin qubernatoru Pontius Pilatin emri ile carmixa cekildi Incilde Tiberinin adi bir defe Vaftizci Yehya ona xidmete basladiginda cekilmisdir Sezara ve ya bezi tercumelerde imperatora aid bir cox muraciet eslinde elave elametler istisna olmaqla Tiberiye aiddir Arxeologiya Redakte Romadaki Palatine tepesindeki Tiberinin sarayinin qaliqlari bu gun de qalmaqdadir Avqusta hesr edilmis bir mebed ve Pompey Teatrinin berpasi istisna olmaqla diger tikililer Kaliqulanin dovrunde basa catdirilmisdir 53 54 Tiberinin dovrunde hec bir boyuk tikili insa edilmedi Bundan elave Tiberinin bir nece Rodos tipli heykeli olan Sperlonqadaki villasinin xarabaliqlari ve Kaprideki bir villa da gunumuze qeder yasamaqdadir 55 Kaprideki orijinal bina kompleksi adaya sepelenmis on iki villadan ibaretdir ve en boyuyu Villa Covisdir Tiberi canli tanri kimi ona ibadet edilmesine ve onun adina mebedler tikilmesine icaze vermemisdir O yalniz Smyrnada indiki adi ile Izmir bir mebedin qurulmasina icaze vermisdir Qalileya denizinin qerb sahillerindeki sehere Herod Antipa terefinden Tiberinin serefine Tiberias adi verilmisdir 56 Bedii edebiyyatda Redakte Tiberi hem edebiyyatda hem de kino ve televiziyada bir nece defe canlandirilsa da merkezi hekayenin gedisinde cox vaxt ikinci dereceli xarakter olmusdur En yaxsi taninan muasir serhde Robert Qravesin Ben Klaudius romani esasinda BBC istehsali TV filmi olan Ben Klaudius da Tiberi aktyor Corc Baker terefinden canlandirilmisdir Bundan elave Tiberi Ben Hurda adli filimde Corc Relf ve Kaliqula adli filimde aktyor Peter Otoole terefinden canlandirilmisdir Istinadlar Redakte 1 2 http penelope uchicago edu Thayer E Roman Texts Suetonius 12Caesars Tiberius html 5 1 2 http www newadvent org cathen 14717b htm 1 2 3 4 5 6 7 Lyubker F Tiberius Realnyj slovar klassicheskih drevnostej po Lyubkeru pod red F F Zelinskij A I Georgievskij M S Kutorga i dr SPb Obshestvo klassicheskoj filologii i pedagogiki 1885 S 1389 1390 lt a href https wikidata org wiki Track Q101490 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q45256519 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q694826 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4135787 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q24933120 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q30059240 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q1459210 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4249594 gt lt a gt Grant M Rimskie imperatory per s angl M Gitt M TERRA Knizhnyj klub 1998 400 s ISBN 5 300 02314 0 Preemniki 4 Quails rex talis grex olu kecid rus Suetonius On Iki Sezarin Heyatlari Tiberinin heyati 5 Suetonius On Iki Sezarin Heyatlari Tiberininn heyati 6 1 2 Velleius Paterkulus Roma Tarixi II 94 1 2 Suetonius On Iki Sezarin Heyatlari Tiberinin heyati 9 Suetonius On iki Sezarin Hayatlari Tiberinin heyati 7 Kassius Dio Roma Tarixi LV 9 Suetonius On iki Sezarin heyatlari Tiberinin hayati 10 Velleius Paterkulus Roma Tarixi II 100 Takitus Illikler I 53 Suetonius On iki Sezarin heyatlari Tiberinin heyati 11 Suetonius On iki Sezarin heyatlari Tiberinin heyati 13 Kassius Dio Roma Tarixi LV 32 ing en wikisource org https en wikisource org wiki The Annals Tacitus Book 1 3 bare url missing title 13 noyabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib ing en wikisource org https en wikisource org wiki The Annals Tacitus Book 1 8 bare url missing title 13 noyabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib Takitus Illikler I 8 Velleieus Paterkulus Roma Tarixi II 123 Suetonius On iki Sezarin Heyatlari Tiberinin heyati 24 Takitus Illikler I 12 I 13 Suetonius On iki Sezarin Heyatlari Tiberinin heyati 26 ing en wikisource org https en wikisource org wiki The Annals Tacitus Book 3 54 bare url missing title 14 noyabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib ing en wikisource org https en wikisource org wiki The Annals Tacitus Book 3 65 bare url missing title 14 noyabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib 1 2 ing en wikisource org https en wikisource org wiki The Annals Tacitus Book 1 16 bare url missing title 14 noyabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib Kassius Dio Roma Tarixi LVII 6 en wikisource org https en wikisource org wiki The Annals Tacitus Book 2 43 bare url missing title 14 noyabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib Takitus IlliklerIV 67 Takitus Illkler IV 2 Cassius Dio Roma Tarixi LVII 21 Takitus Illkler IV 40 IV 41 Ann Boddington Seyanus Kimin telesi The American Journal of Philology cilt 84 baski 1 sayfa 1 16 tarih Yanvar 1963 url http links jstor org sici sici 0002 9475 28196301 2984 3A1 3C1 3ASWC 3E2 0 CO 3B2 R accessdate 2007 07 23 Kassius Dio Roma Tarixi LVIII 10 Takitus Illikler VI 19 Suetonius On iki Sezarin heyatlari Tiberinin heyati 60 62 63 64 name cassius dio rhistory lv 9 gt Cassius Dio Roman History LV 9 Kassius Dio Roma Tarixi LVII 23 Suetonius On iki Sezarin Heyatlari Tiberinin heyati 41 Takitus Illikler VI 50 VI 51 Kassius Dio Roma Tarixi LIX 1 Takitus Illikler IV 6 Suetonius On iki Sezarin Heyatlari Kaliqulanin heyati 37 Suetonius On iki Sezarin Heyatlari Tiberinin heyati 61 Takitus Illikler I 6 ing en wikisource org https en wikisource org wiki The Annals Tacitus Book 1 6 bare url missing title 14 noyabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib Takitus Illikler I 72 I 74 II 27 32 III 49 51 III 66 69 Suetonius On iki Sezarin Heyatlari Tiberinin heyati 26 32 Velleius Paterkulus Roma Tarixi II 103 105 II 129 130 Velleius Paterkulus Roma Tarixi II 127 128 Cruttwell C T 1877 Roma Yazin Tarixi Oxford Kitap 3 bolum 1 Suetonius On iki Sezarin Heyatlari Tiberinin heyati 47 ing en wikisource org https en wikisource org wiki The Annals Tacitus Book 6 45 bare url missing title 14 noyabr tarixinde arxivlesdirilib Suetonius On iki Sezarin Heyatlari Kaliqulanin heyati 21 ing en wikisource org https en wikisource org wiki The Antiquities of the Jews Book XVIII Chapter 2 bare url missing title 14 noyabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib Xarici kecidler Redakte Vikianbarda Tiberi ile elaqeli mediafayllar var Menbe https az wikipedia org w index php title Tiberi amp oldid 6012760, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.