Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Qərb tuyası (lat. Thuja occidentalis) — bitkilər aləminin şöbəsinin i̇ynəyarpaqlılar sinfinin cupressales dəstəsinin sərvkimilər fəsiləsinin tuya cinsinə aid bitki növü.
| Qərb tuyası | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Şöbə: Sinif: Yarımsinif: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Qərb tuyası | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Vətəni Şimali Amerika nın şərq hissəsidir. Təbii şəraitdə çökəkliklərdə, bataqlıqlaşmış sahələrdə bitir. Cavan yaşlarında piramida formalı, sonralar isə yumurtavarı çətir əmələ gətirir. əlverişli şəraitdə hündürlüyü 15–20 m-ə çatır, gövdəsinin diametri isə 90 sm-dən artıq olur. Gövdəsinin qabığı qırmızımtıl, bozumtul və ya bozumtul-qəhvəyidir. Budaqlarının qabığı hamar və qonurdur, çoxillik budaqları isə bozumtul-qəhvəyidir, üzləri çat-çatdır və xırda-xırda qopub tökülür. İynəyarpaqları 4 mm uzunluqda, pulcuqvarı, budağa möhkəm yapışmış, yay ayında tünd-yaşıl, payız-qış aylarında qonur-yaşıl rəngdə olur, ağac üzərində 2–3 il qalır.
Qozaları 0,8–1,0 sm uzunluqda olub, payızda yetişir. Toxumları yastılaşmışdır və sarı rəngli iki yan qanaqcığı vardır. Zəif boy atır, kölgəyə və quraqlığa, soyuğa, tüstüyə və qaza davamlıdır, lakin optimal rütubətli torpaqda, əhəngli torpaqlarda daha yaxşı inkişaf edir. Möhkəm oduncağından mebel istehsalında istifadə edilir, yarpaqlarından isə təbabətdə və ətriyyatda istifadə edilir. Çətirin formasına, iynəyarpaqlarının rənginə görə bir çox forma müxtəlifliyi vardır. Yaşıllaşdırmada Thuja occidentalis f. compacta, Thuja occidentalis f. globasa, Thuja occidentalis f. aureovariegata və s. formalarından da istifadə olunur. Tək, qrup əkinləri, canlı çəpərlər üçün məsləhət görülür. Azərbaycan da Gəncə, Zaqatala, Qazax, Lənkəran, Bakı şəhərlərinin yaşıllıqlarında təsadüf edilir.
İstinadlar
- Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 1002.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qerb tuyasi lat Thuja occidentalis bitkiler aleminin sobesinin i yneyarpaqlilar sinfinin cupressales destesinin servkimiler fesilesinin tuya cinsine aid bitki novu Qerb tuyasiElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Sobe Sinif IyneyarpaqlilarYarimsinif Deste CupressalesFesile ServkimilerYarimfesile ServlerCins TuyaNov Qerb tuyasiBeynelxalq elmi adiThuja occidentalis L 1753Sekil axtarisiITIS 505490NCBI 3317EOL 1034927 Veteni Simali Amerika nin serq hissesidir Tebii seraitde cokekliklerde bataqliqlasmis sahelerde bitir Cavan yaslarinda piramida formali sonralar ise yumurtavari cetir emele getirir elverisli seraitde hundurluyu 15 20 m e catir govdesinin diametri ise 90 sm den artiq olur Govdesinin qabigi qirmizimtil bozumtul ve ya bozumtul qehveyidir Budaqlarinin qabigi hamar ve qonurdur coxillik budaqlari ise bozumtul qehveyidir uzleri cat catdir ve xirda xirda qopub tokulur Iyneyarpaqlari 4 mm uzunluqda pulcuqvari budaga mohkem yapismis yay ayinda tund yasil payiz qis aylarinda qonur yasil rengde olur agac uzerinde 2 3 il qalir Qozalari 0 8 1 0 sm uzunluqda olub payizda yetisir Toxumlari yastilasmisdir ve sari rengli iki yan qanaqcigi vardir Zeif boy atir kolgeye ve quraqliga soyuga tustuye ve qaza davamlidir lakin optimal rutubetli torpaqda ehengli torpaqlarda daha yaxsi inkisaf edir Mohkem oduncagindan mebel istehsalinda istifade edilir yarpaqlarindan ise tebabetde ve etriyyatda istifade edilir Cetirin formasina iyneyarpaqlarinin rengine gore bir cox forma muxtelifliyi vardir Yasillasdirmada Thuja occidentalis f compacta Thuja occidentalis f globasa Thuja occidentalis f aureovariegata ve s formalarindan da istifade olunur Tek qrup ekinleri canli ceperler ucun meslehet gorulur Azerbaycan da Gence Zaqatala Qazax Lenkeran Baki seherlerinin yasilliqlarinda tesaduf edilir IstinadlarLinnaei C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 2 S 1002 Hemcinin bax