fbpx
Wikipedia

Teatr-dekorasiya sənəti

Avqust 12, 2021

Teatr-dekorasiya sənəti — dekorasiya, əlbəsə, qrim, işıq, mebel, butaforiya, və s. vasitəsilə səhnə tamaşasının əyani obrazının yaradılması sənəti.

Mahiyyəti

İncəsənətin sintetik növlərindən olan teatrda tamaşanın bədii tərtibatı əsərin ideya məzmununun açılmasında mühüm rol oynayır. Rəssam əsərin məzmununa və rejissor işinə əsaslanaraq, hadisələrin cərəyan etdiyi dövrü, yerli və milli koloriti səhnədə canlandırır, əsərin janrına və uslubuna uyğun dekorasiya, əlbəsə, işıq və s. bədii təsvir və ifadə vasitələrindən istifadə edərək obrazların fərdi xarakteristikasını daha dolğun nəzərə çatdırır. Teatr-dekorasiya sənəti memarlıq və təsviri sənətin vəhdətinə əsaslanır. Bədii tərtibat tamaşanın ayrılmaz tərkib hissəsi olmaqla yanaşı, onun bədii-emosional quvvəsini artırır.

Tarix

 
Viktor Vasnetsov

Teatr-dekorasiya sənətinin mənşəyi qədim, tarixi zəngin və çoxcəhətlidir. Hələ ən qədim xalq oyunlarında Teatr-dekorasiya sənəti ünsürlərindən (əlbəsə, maska və s.) istifadə olunmuşdu. Antik yunan və Qədim Roma teatrlarında hadisələrin cərəyan etdiyi məkanı konkretləşdirən dekorlar tətbiq edilirdi. Orta əsrlərdə Avropa və Şərq ölkələrində teatr tamaşalarında şərti-simvolk dekorasiyalara geniş yer verilirdi. Renessans dövründən başlayaraq Qərbi Avropa teatrında realist təmayüllər güclənir, səhnədə mühiti əyaniləşdirən dekorasiyalar intişar tapır. 18-19 əsrlərdə Qərbi Avropa ölkələrində, xüsulilə Fransa, İtaliya və İngiltərədə Teatr-dekorasiya sənəti səhnəsində mühüm yeniliklər meydana gəldi. Paris teatrlarında tamaşıçıları heyrətə salan «möcüzələr» - yanğın, dəniz fırtınası və s. canlandırmağa imkan verən qurğular, mürəkkəb, çoxplanlı dekorasiyalar, pavilyonlar, müxtəlif memarlıq elementlər, zəngin və dəbdəbəli əlbəsə tətbiq edildi. 19 əsrdə teatr sənəti tarixində yeni, reaslit meyllərin güclənməsi sahəsində klassik rus teatrının, xüsusilə Moskva Akademiya Bədaye Teatrının mühüm xidməti olmuşdur. Bu dövrdə rus

 
Konstantin Korovin

Teatr-dekorasiya sənətinin inkişafı V.D.Polenov, V.M.Vasnetsov, K.A.Korovin, M.A.Vrubel, A.N.Benua, N.K.Rerix, A.Y.Qolovin və başqa rəssamların yaradıcılığı ilə bağlıdır.

20-ci əsrdə dünya incəsənətinin və teatrının rengarəng, mürəkkəb və zidiyyətli inkişaf mənzərəsi müxtəlif bədii axtarışlar və kəşflərlə səciyyələnir. Səhnə tərtibatında həyat həqiqətini real və dəqiq canlandıran üslub ilə yanaşı,burjua mədəniyyətinin zidiyyətlərini əks etdirən bəzi sırf forma axtarışları abstraksionizm və surrealizm kimi modernist cərəyanların təsiri altında səhnə obrazlarının bədiilkdən forma aydınlığı və ifadəliliyindən məhrum olmasına gətirib çıxarır.

 
Benua Bakst

Eyni zamanda bir sıra mütərəqqi rəssamların yaradıcılığnda realist ənənələr davam və inkişaf etdirilir. Müasir səhnə texnikasının imkanları xeyli genişlənir, bədii tərtibatda sintetik materiallar, luminesset (parlaq) boyalar, kollaj, foto və kino proyeksiyaları tətbiq olunur, xalq yaradıcılığı, teatr folkloru ilə əlaqədar elementlərə (mərasim maskaları, qrim, əlbəsə, kukla və s.) geniş yer verilir.

Böyük Oktyabr sosialist inqilabından sonra çoxmillətli sovet incəsənətində səhnə sənətinin nailiyyətləri inkişaf etdirildi, sosialist realizmi metodu qələbə çaldı. SSRİ-də milli teatrların təşəkkülü və formalaşması prosesində müxtəlif xalqların səhnə mədəniyyəti yüksək nailiyyətlər qazanmışdır. Azərbaycan Teatr-dekorasiya sənətinin inkişafı sosialist inqilabından sonra geniş vüssət almışdır. İnqilabdan əvvəl istər mill mərasim, oyun və meydan tamaşalarında, istərsə də peşəkar teatr sənətinin ilk nümunələrində səhnə tərtibatı əsasən, əlbəsə, qrim və maska kimi elementlərdən ibarət olmuşdur. İlk prosessional musiqili və dram tamaşalarında predmet-əşya tertibatı prinsipləri əsas yer tutur, dekorasiya, əlbəsə və butaforiyadan istifadə edilirdi.

Bakı, Gəncə, Naxçıvan və başqa şəhərlərdə dövlət teatrlarının təşkil olunmasın ilə əlaqədar Azərbaycanda peşəkar Teatr-dekorasiya sənəti yaranmış, peşəkar teatr rəssamları yetişdirmişdir. Respublika teatrlarında tamaşa qoyulmuş Azərbaycan , rus və digər sovet dramaturqlarının, eləcə də xarici ölkə yazıçılarının klassik və müasir səhnə əsərlərının bədii tərtibatı sahəsində Ə.Əzimzadə, R.Mustafayev, İ.Seyidova, B.Əfqanlı, İ.Axundov, S.Yefimenko, N.Fətullayev, S.Şərifzadə, Ə.Fətəliyev və başqa rəssamlar fəaliyyət göstərmişlər. Azərbaycan Teatr-dekorasiya sənətinin inkişafında boyakarlardan M.Abdullayev, T.Salahov, T.Nərimanbəyov və B.Mirzəzadənin xidməti olmuşdur.

Həmçinin bax

Ədəbiyyat

  • Səfərəliyeva D.A., ‘Sovet dövrü Azərbaycanda Teatr-dekorasiya sənəti’, Bakı, 1968; 50 il sovet sənəti. Teatrın rəssamları M., 1968;
  • Pojarskaya M.N., XIX əsrin Rus teatr-dekorasiya sənəti, M., 1970

İstinadlar

  1. ↑ Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, A.Balzak, I cild, Bakı, 1976, səh.184-185

Xarici keçidlər

  • Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrı
  • Azərbaycan Dövlət Dram Teatrı

Avqust 12, 2021
teatr, dekorasiya, sənəti, dekorasiya, əlbəsə, qrim, işıq, mebel, butaforiya, vasitəsilə, səhnə, tamaşasının, əyani, obrazının, yaradılması, sənəti, mündəricat, mahiyyəti, tarix, həmçinin, ədəbiyyat, istinadlar, xarici, keçidlərmahiyyəti, redaktəincəsənətin, s. Teatr dekorasiya seneti dekorasiya elbese qrim isiq mebel butaforiya ve s vasitesile sehne tamasasinin eyani obrazinin yaradilmasi seneti 1 Mundericat 1 Mahiyyeti 2 Tarix 3 Hemcinin bax 4 Edebiyyat 5 Istinadlar 6 Xarici kecidlerMahiyyeti RedakteIncesenetin sintetik novlerinden olan teatrda tamasanin bedii tertibati eserin ideya mezmununun acilmasinda muhum rol oynayir Ressam eserin mezmununa ve rejissor isine esaslanaraq hadiselerin cereyan etdiyi dovru yerli ve milli koloriti sehnede canlandirir eserin janrina ve uslubuna uygun dekorasiya elbese isiq ve s bedii tesvir ve ifade vasitelerinden istifade ederek obrazlarin ferdi xarakteristikasini daha dolgun nezere catdirir Teatr dekorasiya seneti memarliq ve tesviri senetin vehdetine esaslanir Bedii tertibat tamasanin ayrilmaz terkib hissesi olmaqla yanasi onun bedii emosional quvvesini artirir Tarix Redakte Viktor Vasnetsov Teatr dekorasiya senetinin menseyi qedim tarixi zengin ve coxcehetlidir Hele en qedim xalq oyunlarinda Teatr dekorasiya seneti unsurlerinden elbese maska ve s istifade olunmusdu Antik yunan ve Qedim Roma teatrlarinda hadiselerin cereyan etdiyi mekani konkretlesdiren dekorlar tetbiq edilirdi Orta esrlerde Avropa ve Serq olkelerinde teatr tamasalarinda serti simvolk dekorasiyalara genis yer verilirdi Renessans dovrunden baslayaraq Qerbi Avropa teatrinda realist temayuller guclenir sehnede muhiti eyanilesdiren dekorasiyalar intisar tapir 18 19 esrlerde Qerbi Avropa olkelerinde xusulile Fransa Italiya ve Ingilterede Teatr dekorasiya seneti sehnesinde muhum yenilikler meydana geldi Paris teatrlarinda tamasicilari heyrete salan mocuzeler yangin deniz firtinasi ve s canlandirmaga imkan veren qurgular murekkeb coxplanli dekorasiyalar pavilyonlar muxtelif memarliq elementler zengin ve debdebeli elbese tetbiq edildi 19 esrde teatr seneti tarixinde yeni reaslit meyllerin guclenmesi sahesinde klassik rus teatrinin xususile Moskva Akademiya Bedaye Teatrinin muhum xidmeti olmusdur Bu dovrde rus Konstantin Korovin Teatr dekorasiya senetinin inkisafi V D Polenov V M Vasnetsov K A Korovin M A Vrubel A N Benua N K Rerix A Y Qolovin ve basqa ressamlarin yaradiciligi ile baglidir 20 ci esrde dunya incesenetinin ve teatrinin rengareng murekkeb ve zidiyyetli inkisaf menzeresi muxtelif bedii axtarislar ve kesflerle seciyyelenir Sehne tertibatinda heyat heqiqetini real ve deqiq canlandiran uslub ile yanasi burjua medeniyyetinin zidiyyetlerini eks etdiren bezi sirf forma axtarislari abstraksionizm ve surrealizm kimi modernist cereyanlarin tesiri altinda sehne obrazlarinin bediilkden forma aydinligi ve ifadeliliyinden mehrum olmasina getirib cixarir Benua Bakst Eyni zamanda bir sira mutereqqi ressamlarin yaradicilignda realist eneneler davam ve inkisaf etdirilir Muasir sehne texnikasinin imkanlari xeyli genislenir bedii tertibatda sintetik materiallar luminesset parlaq boyalar kollaj foto ve kino proyeksiyalari tetbiq olunur xalq yaradiciligi teatr folkloru ile elaqedar elementlere merasim maskalari qrim elbese kukla ve s genis yer verilir Boyuk Oktyabr sosialist inqilabindan sonra coxmilletli sovet incesenetinde sehne senetinin nailiyyetleri inkisaf etdirildi sosialist realizmi metodu qelebe caldi SSRI de milli teatrlarin tesekkulu ve formalasmasi prosesinde muxtelif xalqlarin sehne medeniyyeti yuksek nailiyyetler qazanmisdir Azerbaycan Teatr dekorasiya senetinin inkisafi sosialist inqilabindan sonra genis vusset almisdir Inqilabdan evvel ister mill merasim oyun ve meydan tamasalarinda isterse de pesekar teatr senetinin ilk numunelerinde sehne tertibati esasen elbese qrim ve maska kimi elementlerden ibaret olmusdur Ilk prosessional musiqili ve dram tamasalarinda predmet esya tertibati prinsipleri esas yer tutur dekorasiya elbese ve butaforiyadan istifade edilirdi Baki Gence Naxcivan ve basqa seherlerde dovlet teatrlarinin teskil olunmasin ile elaqedar Azerbaycanda pesekar Teatr dekorasiya seneti yaranmis pesekar teatr ressamlari yetisdirmisdir Respublika teatrlarinda tamasa qoyulmus Azerbaycan rus ve diger sovet dramaturqlarinin elece de xarici olke yazicilarinin klassik ve muasir sehne eserlerinin bedii tertibati sahesinde E Ezimzade R Mustafayev I Seyidova B Efqanli I Axundov S Yefimenko N Fetullayev S Serifzade E Feteliyev ve basqa ressamlar fealiyyet gostermisler Azerbaycan Teatr dekorasiya senetinin inkisafinda boyakarlardan M Abdullayev T Salahov T Nerimanbeyov ve B Mirzezadenin xidmeti olmusdur 1 Hemcinin bax RedakteTeatrEdebiyyat RedakteSefereliyeva D A Sovet dovru Azerbaycanda Teatr dekorasiya seneti Baki 1968 50 il sovet seneti Teatrin ressamlari M 1968 Pojarskaya M N XIX esrin Rus teatr dekorasiya seneti M 1970Istinadlar Redakte 1 2 Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi A Balzak I cild Baki 1976 seh 184 185Xarici kecidler RedakteAzerbaycan Dovlet Akademik Opera ve Balet Teatri Azerbaycan Dovlet Dram TeatriMenbe https az wikipedia org w index php title Teatr dekorasiya seneti amp oldid 4974886, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.