fbpx
Wikipedia

Təbuk yürüşü

Avqust 22, 2021

Təbuk yürüşü — Təbuk müharbəsi (ərəb. غزوة تبوك‎‎) həzrət Məhəmmədin Hicri təqvimi il 9-cu ili Rəcəb və Şaban aylarındakı sonuncu savaşı idi. Bu Qəzvədə həzrəti Peyğəmbər Romalılarla müharbə etmək məqsədi ilə Təbuk məntəqəsinə səfər etdi. Amma səhabələrdən bəziləri və məxsusən mədinə münafiqləri bu orduda iştirak etməkdən boyun qaçırtdılar və yaxud müsəlmanların qəlbinə qorxu salmağa çalışdılar. Həzrət peyğəmbər səfərə çıxmazdan əvvəl həzrət Əlini mədinədə öz yerinə canişin təyin etdi. İslam qoşunu Romalılarla heç bir münaqişəyə girmədən Təbukda bir neçə gün qaldıqdan sonra, Mədinəyə qayıtdı. Həmçinin Qurani-Kərimdə Təbuk yürüşü barəsində bir neçə ayə nazil olaraq münafiqləri və onların növbəti planlarını ifşa etdi.

Təbuk yürüşünün səbəbi

İlk tarixçilərin əsərlərindən qalan mənbələrin əksəriyyətində Təbuk döyüşü ilə bağlı rəvayətlər nəql olunmuşdur. Ancaq bu rəvayətlərdəki önəmli mövzulardan bəzilərində(Təbuk qəzvəsinin səbəbi kimi) fikir ayrılıqları var. Məşhur bir rəvayətə əsasən, bu səfərdə İslam peyğəmbərinin məqsədi Şam bölgəsində Romalıların hərbi hazırlıq hərəkətlərinə qarşı mübarizə aprmaq idi. Amma bəzi tarixçilər də Təbuk yürüşünün səbəbi olaraq qeyd edirlər ki, Cəfər ibn Əbu Talibin qisasının alınması idi ki, Muutə adlana ərazidə Roma ordusu tərəfində şəhid edilmişdi.

 
Təbukun xəritədəki yeri
Təbuk qəzvəsi Başlıq mətni
Tarix Hicrətin 9-cu (630) ili
Yer Təbuk bölgəsi
Nəticəsi Müsəlmanlar Romalılarla müharbə etmədən Mədinəyə qayıtdılar
Səbəbi Şam bölgəsindəki Romalıların təxribatlarına və hərbi hazırlıqlarının qarşısını almaq.
İştirak edənlər Müsəlmanlar və Romalılar
Komandirlər Hz. Məhəmməd və Romalılar (Herakles)

Şam barəsində xəbərlərin yayılması

Un və yağ satmaq üçün Mədinəyə gələn nəbatilərin Şam haqqında xəbərləri müsəlmanlara çatdırdıqları və buna görə Mədinə xalqına hər gün Şamdakı hadisələr barədə məlumat verildiyi deyilmişdir. Bir gün, onlardan biri, Yunan imperatoru Heraklesun Mədinəyə hücum etməyə hazırlaşdığını, Lahm, Cuzam, Qassan və Amilə kimi ərəb qəbilələrini də müttəfiqi etdiyini, qoşunun əsas bir hissəsinin Təbukun şimalındakı Bəlqa ərazisində yerləşdiyini və özünün də Homsa gəldiyini xəbər verdi. Başqa mənbələrdə bu məsələyə toxunmadan yanlız qed olunub ki, həzrət Peyğəmbər Romalılara müharbə etmək üçün mədinədən çıxmışdı. Yəqubi, bu qəzvədə həzrət peyğəmbərin məqsədinin Cəfər ibn Əbi Talibin qisasını almaq olduğunu qeyd edir.

Münafiqlərin mədinədə səyləri

Peyğəmbər Romalılarla müharbə məqsədinin olduğunu bildirdikdən sonra, səhabələrdən bəziləri və məxsusən mədinə münafiqləri bu orduda iştirak etməkdən boyun qaçırtdılar ya da müharibənin nəticəsi barədə müsəlmanların ürəyinə qorxu salmağa çalışdılar. Cəd ibn Qeys və bəziləri məsğərə edərək dedilər:"mən qadın düşkünüyəm, qorxuram Romaya gələm, orada gözəl qadınları görüb günaha düşəm". Allah Taala "Tövbə" surəsinin 49-cu ayəsini nazil edərək buyurdu:Onlardan (münafiqlərdən): "Mənə (döyüşə getməməyə) izin ver, məni fitnəyə salma!"- deyənlər də var. Bilin ki, onlar (özləri) fitnəyə düşmüşlər. Şübhəsiz ki, Cəhənnəm kafirləri bürüyəcəkdir!. Peyğəmbər səhabələrinin bu müharbədə iştirak etmələrinə bu qədər təkid etməsinin səbəbi Romalılardan gözlənilən təhlükədən daha çox mədinədə mövcud olan bəzi problemləri aşkara çıxartmaq idi ki, buna da nail olundu. Müsəlmaları pərakəndə etmək üçün mədinə münafiqlərinin geniş miqiyaslı təbliğatları, Peyğəmbər ordusunun qarşısına Abdullah ibn Ubbanın təşkil etdiyi qüvvələrin çıxması və sonra münafiqlərin mədinəyə qayıtması, hətta bir rəvayətə əsasən peğəmbər Təbukdan qayıdarkən O həzrətə sui-qəsdin təşkil olunması .

Ordunun təşkil olunmasındakı çətinliklər

Rəsulullah ordunun hazırlığını sürətləndirməyi əmr etmişdi, Amma həddindən artıq isti, yolun uzunluğu və bəzi səhabələrin fəqir olmaları kimi çətinliklər ordunun sürətli hazırlığını ləngidirdi. Buna görə də bu ordu "Ceyş ul Usr" (çətinlik ordusu) adlandırılırdı. Buna görə də Rəsulullah digər Qəzvələrdən ( savaşlardan) fərqli olaraq bu müharibəyə hazırlaşmaq məqsədini açıq şəkildə bəyan etdi. Rəsulullah əvvəlcə Mədinə yaxınlığındakı Səniyyətul Vəda bölgəsində məskunlaşdı, sonra təxminən 30000 nəfərlik bir ordu ilə Mədinənin şimalına və Romanın sərhəddinə tərəf irəllədi.

Mədinədə peyğəmbərin canişini olaraq Hz. Əli

Hz. Peyğəmbər səfərə çıxmazdan öncə Hz. Əlini öz yerində canişin təyin edir. Hz. Əlinin canişin olması fitnə və xaos yaymaq istəyən münafiqlərə mane törətdiyi üçün, Hz. Əli əleyhinə təbliğat aparmağa və Hz. Peyğəmbər, Hz. Əli ilə olmasından narahat olduğu üçün Onu canişin təyin etdiyi şayələrini yaymağa başladılar. Hz. Əli, şayələrin yayılmasının qarşısını almaq və yalan olduğunu sübut etmək üçün Curf bölgəsindəki Allah Rəsulunun yanına getdi və Mədinədəki münafiqlərin yaydığı şayələri bildirdi. Sonra Rəsulullah Hz. Əliyə buyurdu: Sənin mənə olan nisbətin (mənzilətin) Harunun Musaya olan nisbəti kimidir. Ancaq məndən sonra peyğəmbər yoxdur.sonralar "Mənzilət hədisi" olaraq bilinən bu hədis Hz. Əlinin ən önəmli ərdəm və fəzilətlərindən biri olaraq hədis qaynaqlarında müxtəlif formalarda nəql edilmişdir. Həmçinin Hz. Əlinin Hz. Peyğəmbərdən sonra Xəlifə və İmam olamsına dəlalət edən mühüm nasslardan biri olaraq istinad etmişlər. Mədinə münafiqlərinin sui-qəsd planlarını nəzərə aldıqda, Peyğəmbərin Təbuk yürüşündə Əli ibn Əbu Talibi öz yerinə canişini olaraq təyin etməsi diqqətə layiqdi.

İslam ordusu Təbukda

Bir neçə mənzili geridə qoyandan sonra İslam ordusu təxminən iyirmi gecə Təbukda qaldıı. Vaqidinin verdiyi məlumata görə, alınan xəbərlərin əsassız olduğu və Rumların müsəlmanlara qarşı müharibəyə hazırlaşmadığı aydın oldu. Ancaq bəzi mənbələrdə Yunan imperatorunun İslam peyğəmbərinə bir nümayəndə göndərdiyi və buna görə də Allah Rəsulunun lütfünə nail olmuşdu. Bu müddət ərzində islam peyğəmbəri Dumətul Cəndəlin hakimi Ukeydir ibn Əbdul Məlik Kindi və eyni şəkildə Əzruh, Cərbə və Eylə halisi ilə cizyə vermə şərti ilə sülh müqaviləsi bağlamışdır.

Peyğəmbərin Mədinəyə qayıtması

İslam peyğəmbəri H. 9-cu ili Ramazan ayında mədinəyə qayıtdı. Təbuk yürüşündə iştirak etməyənlərin üzürünü əsas alıb qəlblərində gizlətdikləri şeyləri Allaha həvalə edərək bağışladı və onların adına istiğfar etdi. Ancaq camaata onlardan üçü (Kəb ibn Malik, Mürarə ibn Rəbi və Hilal ibn Üməyyə) ilə ünsiyyətdə olmamalarını əmr etdi. Amma o üç nəfərin tövbə etməsindən sonra Allah Taala Tövbə surəsinin 117–119-cu ayələrini nazil etdi və onları bağışladığını bildirdi. Həmin 3 nəfər tövbə etmək üçün bir-birindən ayrıldılar və 50 gündən sonra Allah onların tövbəsini qəbul etdi.

Əqəbədə Peyğəmbərə suiqəst

Təbuk qəzvəsindən qayıdarkən bir qrup münafiq peyğəmbərə sui-qəst etmək istədilər. Allah peyğəmbərinə bu plan barəsində xəbər verdi və Peyğəmbər də Hüzeyfə ibn Yəman və Əmmar ibn Yasiri özü ilə apardı. Üzlərini gizlədən münafiqlər Peyğəmbərin dəvəsini yıxmaq istədilər, lakin Hüzeyfə onlarla müharibəyə girəndən sonra qaçdılar. Rəsulullah Hüzeyfə və Əmmara münafiqlərin adlarını (bəzi mənbələrdə on iki nəfər olmaları bildirmişdir) söylədi. Hüzeyfə peyğəmbərdən icazə istədi ki,adam göndərsin münafiqləri öldürsünlər. Peyğəmbər bu təklifiv qəbul etməyib buyurdu: xoşlamıram camaat desin ki, səhabələrinin köməyi ilə qüdrətə sahib olduqdan sonra öz köməkçilərini oldürdü.

Təbuk qəzvəsi Quranda

Təbuk qəzvəsi və bu barədə nazil olan ayələr, Münafiqləri tanıdaraq onların bir sonrakı plan və məqsədlarini bildirmiş və İslamın Ərəbistan yarmadasında yayılmasına böyük təsir göstərmişdir.

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. daneşnameye cahane islam;mədxəle təbuk/دانشنامه جهان اسلام؛ مدخل تبوک
  2. Vaqidi,c.3,s.989–990; İbn Səd,c.2,Birinci hissə,s.118–119; Bəlazuri,1959,c.1,s.368./نک: واقدی، ج۳، ص۹۸۹-۹۹۰؛ نیز: ابن سعد، ج۲، قسم ۱، ص۱۱۸-۱۱۹؛ بلاذری، ۱۹۵۹، ج۱، ص۳۶۸
  3. Yəqubi.c.3.s.67/تاریخ‌ یعقوبی،ج۲، ص۶۷
  4. Vaqidi.c.3.s.989–990/واقدی، ج۳، ص۹۸۹-۹۹۰
  5. İbn Səd,c.2. Birinci hissə.s.118–119; Bəlazuri.1959.c.1.s.368/نیز رجوع کنید به ابن سعد، ج۲، قسم۱، ص۱۱۸-۱۱۹؛ بلاذری، ۱۹۵۹، ج۱، ص۳۶۸
  6. Ürvə ibn Züber,s.220; Zuhri,s.106; Təbəri.c.3.s.101 / عروة بن زبیر، ص۲۲۰؛ زهری، ص۱۰۶؛ طبری، ج۳، ص۱۰۱
  7. c.2.s.67 / ج۲، ص۶۷
  8. Ürvə ibn Zübeyr.s.220; Vaqidi.c.3.s.995–996; İbn Hişam.c.4.s.168–169; Təbəri.c.3.s.101–102. / عروة بن زبیر، ص۲۲۰؛ واقدی، ج۳، ص۹۹۵-۹۹۶؛ ابن هشام، ج۴، ص۱۶۸-۱۶۹؛ طبری، ج۳، ص۱۰۱-۱۰۲، ۱۰۸
  9. Əllamə Məclisi, Biharul Ənvar.c.21.s.185 / علامه مجلسی، بحار الانوار،ج ۲۱،ص ۱۸۵
  10. Təbəri.c.3.s.103 / طبری، ج۳، ص۱۰۳
  11. Ürvə ibn Zübeyr.s.221; Təbərisi.c.1.s.245–247 / عروة بن زبیر، ص۲۲۱؛ نیز رجوع کنید به طبرسی، ج۱، ص۲۴۵-۲۴۷
  12. Vaqidi,c.3.s.992;Təbəri.c.3.s.101–102 / واقدی، ج۳، ص۹۹۲؛ طبری، ج۳، ص۱۰۱-۱۰۲
  13. Bəlazuri.1959.c.1.s.368;Ürvə ibn Zübeyr.s.220. bu qəzvəni Qəzvətul usr adlandırıblar / رجوع کنید به بلاذری، ۱۹۵۹، ج۱، ص۳۶۸؛ نیز رجوع کنید به عروة بن زبیر، ص۲۲۰ که این غزوه را غزوة العسر خوانده است
  14. Vaqidi.c.3.s.992, 996, 1002;İbn Səd.c.2. Birinci bölüm.s.199 / واقدی ج۳، ص۹۹۲، ۹۹۶، ۱۰۰۲؛ ابن سعد، ج۲، قسم۱، ص۱۹۹
  15. Məsudi.s.270–271 / نک: مسعودی، ص۲۷۰-۲۷۱
  16. Zuhri.s.111;İbn Hişam.c.4.s.163;Təbəri.c.3.s.103–104 / زهری، ص۱۱۱؛ ابن هشام، ج۴، ص۱۶۳؛ طبری، ج۳، ص۱۰۳- ۱۰۴
  17. Kufi.c.1.s.499–542;İbn Bətriq.s.126 və davamı / مثلاً رجوع کنید به کوفی، ج۱، ص۴۹۹-۵۴۲؛ ابن بطریق، ص۱۲۶ به بعد
  18. Ələmul Hüda.c.3.s.5 və sonrası;Nəsrəddin Tusi.s.230;Cahiz.s.153–160;İbn Teymiyyə.c.7.s.325 və sonrası / علم الهدی، ج۳، ص۵ به بعد؛ نصیرالدین طوسی، ص۲۳۰؛ نیز رجوع کنید به جاحظ، ص۱۵۳-۱۶۰؛ ابن تیمیه، ج۷، ص۳۲۵ به بعد
  19. Vaqidi.c.3.s.999 / رجوع کنید به واقدی، ج۳، ص۹۹۹
  20. Vaqidi.c.3.s.1015;İbn Səd.c.2.Birinci bölüm.s.119–121 / همان، ج۳، ص۱۰۱۵؛ ابن سعد، ج۲، قسم۱، ص۱۱۹، ۱۲۱
  21. Vaqidi.c.3.s.1019 / ج۳، ص۱۰۱۹
  22. Bəlazuri.1959.c.1.s.368;Vaqidi.c.3.s.999 / رجوع کنید به بلاذری، ۱۹۵۹، ج۱، ص۳۶۸؛ قس واقدی، ج۳، ص۹۹۹
  23. Vaqidi.c.3.s.1029–1032;İbn Səd.c.1.İkinci bölüm.s.37;Bəlazuri 1413.s.59–68;Təbəri.c.3.s.108–109 / واقدی، ج۳، ص۱۰۲۹-۱۰۳۲؛ ابن سعد، ج۱، قسم۲، ص۳۷؛ بلاذری، ۱۴۱۳، ص۵۹، ۶۸؛ طبری، ج۳، ص۱۰۸ ۱۰۹
  24. Vaqidi.c.3.s.1056;Yəqubi.c.2.s.68 / واقدی، ج۳، ص۱۰۵۶؛ یعقوبی، ج۲، ص۶۸
  25. Zuhri.s.108–111;Vaqidi.c.3.s.1049–1056;Təbəri.c.3.s.111;İbn Qudamə.s.89–93 / زهری، ص۱۰۸-۱۱۱؛ واقدی، ج۳، ص۱۰۴۹ ۱۰۵۶؛ طبری، ج۳، ص۱۱۱؛ نیز رجوع کنید به ابن قدامه، ص۸۹-۹۳
  26. Məkarim Şirazi.Təfsir Numunə.c.8.s.213 / مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج ۸ ص۲۱۳
  27. əl-Bidayə vən-Nihayə.c.5.s.19 / البدایة و النهایة، ج۵، ص۱۹
  28. Təbərisi.Məcməul Bəyan.c.5.s.71 / طبرسی، مجمع‌البیان، ج ۵، ص۷۱
  29. daneşnameye cahane islam;mədxəle təbuk/دانشنامه جهان اسلام؛ مدخل تبوک

Ədəbiyyat

  • İbn Bətriq, Umdətu Uyunu Sihahul Əxbar fi Mənaqibi İmamul Əbrar, Qum,1407. (ərəb.)
  • İbn Teymiyyə, Minhacus-Sunınin Nəbəvi, Tədqiq, Məhəmməd Rəşad Salim, Hicaz, 1406/1986. (ərəb.)
  • İbn Səd, \ ət Təbəqatul Kubra. (ərəb.)
  • İbn Qudamə, Kitabut-Təvvabin, Tədqiq, corc Məqdisi, Dəməşq, 1961. (ərəb.)
  • İbn Kəsir, əl Bidayə vən-Nihayə, Beyrut, Darul Fikr, 1398-qəməri. (ərəb.)
  • İbn Hişam, əs-Siyərun Nəbəvi, Tədqiq, Mustfa Səqqa, İbrahim Əbyari və Əbdulhəfiz Şələbi, Qahirə, 1355/1936. (ərəb.)
  • Əhməd ibn Yəhya Bəlazuri, Ənsabul Əşraf, Tədqiq, Məhəmməd Həmidullah, Misir, 959-Miladi. (ərəb.)
  • Əhməd ibn Yəhya Bəlazuri, Futuhul buldan, Nəşr, Duhuviyyə, Lidən, 1866, Nəşr, Ofset Frakfurt, 1413/1992. (ərəb.)
  • Əmr ibn Bəhri Cahiz, Tədqiq, Əbdussalam Məhəmməd Harun, Qahirə, 1374/1955. (ərəb.)
  • Məhəmməd ibn Müslüm Zühri, əl Məğazin Nəbəvi, Tədqiq, Süheyl Zəkar, Dəməşq, 1401/1981. (ərəb.)
  • Fəzl ibn Həsən Təbərisi, İlamul Vəra bi Əlamil HUda, Qum, 1417-Q. (ərəb.)
  • Təbəri, Tarix, Beyrut. (ərəb.)
  • Urvə ibn Zübeyr, Məğaziyi Rəsulullah Səllau Ələyhi Vəsəlləm, Ravi-Əbil Əsvəd, Təqiq, Məhəmməd Mustafa Əzəmi, Riyad, 1401/1981. (ərəb.)
  • Əli ibn Hüseyn Ələmul Hüda, əş-Şafi fil İmamə, Tədqiq, Əbduz Zəhra Hüseyni Xətib, Tehran, 1410. (ərəb.)
  • Məhəmməd ibn Süleyman Kufi, Mənaqibul İmam Əmiril Möminin Əli ibn Əbi Talib, Tədqiq, Məhəmməd Baqir Məhmudi, Qum, 1412-Q.
  • Məsudi, ət-Tənbih və əl-Əşraf. (ərəb.)
  • Məhəmməd ibn Məhəmməd Nəsrəddin Tusui, Təcridul Etiqad, Tədqiq, Məhəmməd Cavad Hüseyni Cəlali, Qum, 1407-Q.
  • Məhəmməd ibn Ömər Vaqidi, Kitabul Məğazi Lilvaqidi, Tədqiq, Marsden Johannes, London, 1966-M.
  • Yəqubi, Tarix. (ərəb.)

Xarici keçidlər

  • Təbuk
  • Təbuk yürüşü
  • Təbuk Qəzvəsi

Avqust 22, 2021
təbuk, yürüşü, təbuk, müharbəsi, ərəb, غزوة, تبوك, həzrət, məhəmmədin, hicri, təqvimi, rəcəb, şaban, aylarındakı, sonuncu, savaşı, qəzvədə, həzrəti, peyğəmbər, romalılarla, müharbə, etmək, məqsədi, ilə, təbuk, məntəqəsinə, səfər, etdi, amma, səhabələrdən, bəzi. Tebuk yurusu Tebuk muharbesi ereb غزوة تبوك hezret Mehemmedin Hicri teqvimi il 9 cu ili Receb ve Saban aylarindaki sonuncu savasi idi Bu Qezvede hezreti Peygember Romalilarla muharbe etmek meqsedi ile Tebuk menteqesine sefer etdi Amma sehabelerden bezileri ve mexsusen medine munafiqleri bu orduda istirak etmekden boyun qacirtdilar ve yaxud muselmanlarin qelbine qorxu salmaga calisdilar Hezret peygember sefere cixmazdan evvel hezret Elini medinede oz yerine canisin teyin etdi Islam qosunu Romalilarla hec bir munaqiseye girmeden Tebukda bir nece gun qaldiqdan sonra Medineye qayitdi Hemcinin Qurani Kerimde Tebuk yurusu baresinde bir nece aye nazil olaraq munafiqleri ve onlarin novbeti planlarini ifsa etdi Mundericat 1 Tebuk yurusunun sebebi 2 Sam baresinde xeberlerin yayilmasi 3 Munafiqlerin medinede seyleri 4 Ordunun teskil olunmasindaki cetinlikler 5 Medinede peygemberin canisini olaraq Hz Eli 6 Islam ordusu Tebukda 7 Peygemberin Medineye qayitmasi 7 1 Eqebede Peygembere suiqest 8 Tebuk qezvesi Quranda 9 Hemcinin bax 10 Istinadlar 11 Edebiyyat 12 Xarici kecidlerTebuk yurusunun sebebi RedakteIlk tarixcilerin eserlerinden qalan menbelerin ekseriyyetinde Tebuk doyusu ile bagli revayetler neql olunmusdur Ancaq bu revayetlerdeki onemli movzulardan bezilerinde Tebuk qezvesinin sebebi kimi fikir ayriliqlari var 1 Meshur bir revayete esasen bu seferde Islam peygemberinin meqsedi Sam bolgesinde Romalilarin herbi hazirliq hereketlerine qarsi mubarize aprmaq idi 2 Amma bezi tarixciler de Tebuk yurusunun sebebi olaraq qeyd edirler ki Cefer ibn Ebu Talibin qisasinin alinmasi idi ki Muute adlana erazide Roma ordusu terefinde sehid edilmisdi 3 Tebukun xeritedeki yeri Tebuk qezvesi Basliq metniTarix Hicretin 9 cu 630 iliYer Tebuk bolgesiNeticesi Muselmanlar Romalilarla muharbe etmeden Medineye qayitdilarSebebi Sam bolgesindeki Romalilarin texribatlarina ve herbi hazirliqlarinin qarsisini almaq Istirak edenler Muselmanlar ve RomalilarKomandirler Hz Mehemmed ve Romalilar Herakles Sam baresinde xeberlerin yayilmasi RedakteUn ve yag satmaq ucun Medineye gelen nebatilerin Sam haqqinda xeberleri muselmanlara catdirdiqlari ve buna gore Medine xalqina her gun Samdaki hadiseler barede melumat verildiyi deyilmisdir Bir gun onlardan biri Yunan imperatoru Heraklesun Medineye hucum etmeye hazirlasdigini Lahm Cuzam Qassan ve Amile kimi ereb qebilelerini de muttefiqi etdiyini qosunun esas bir hissesinin Tebukun simalindaki Belqa erazisinde yerlesdiyini ve ozunun de Homsa geldiyini xeber verdi 4 5 Basqa menbelerde bu meseleye toxunmadan yanliz qed olunub ki hezret Peygember Romalilara muharbe etmek ucun medineden cixmisdi 6 Yequbi 7 bu qezvede hezret peygemberin meqsedinin Cefer ibn Ebi Talibin qisasini almaq oldugunu qeyd edir Munafiqlerin medinede seyleri RedaktePeygember Romalilarla muharbe meqsedinin oldugunu bildirdikden sonra sehabelerden bezileri ve mexsusen medine munafiqleri bu orduda istirak etmekden boyun qacirtdilar ya da muharibenin neticesi barede muselmanlarin ureyine qorxu salmaga calisdilar 8 Ced ibn Qeys ve bezileri mesgere ederek dediler men qadin duskunuyem qorxuram Romaya gelem orada gozel qadinlari gorub gunaha dusem Allah Taala Tovbe suresinin 49 cu ayesini nazil ederek buyurdu Onlardan munafiqlerden Mene doyuse getmemeye izin ver meni fitneye salma deyenler de var Bilin ki onlar ozleri fitneye dusmusler Subhesiz ki Cehennem kafirleri buruyecekdir 9 Peygember sehabelerinin bu muharbede istirak etmelerine bu qeder tekid etmesinin sebebi Romalilardan gozlenilen tehlukeden daha cox medinede movcud olan bezi problemleri askara cixartmaq idi ki buna da nail olundu Muselmalari perakende etmek ucun medine munafiqlerinin genis miqiyasli tebligatlari Peygember ordusunun qarsisina Abdullah ibn Ubbanin teskil etdiyi quvvelerin cixmasi ve sonra munafiqlerin medineye qayitmasi 10 hetta bir revayete esasen pegember Tebukdan qayidarken O hezrete sui qesdin teskil olunmasi 11 Ordunun teskil olunmasindaki cetinlikler RedakteResulullah ordunun hazirligini suretlendirmeyi emr etmisdi Amma heddinden artiq isti yolun uzunlugu ve bezi sehabelerin feqir olmalari kimi cetinlikler ordunun suretli hazirligini lengidirdi 12 Buna gore de bu ordu Ceys ul Usr cetinlik ordusu adlandirilirdi 13 Buna gore de Resulullah diger Qezvelerden savaslardan ferqli olaraq bu muharibeye hazirlasmaq meqsedini aciq sekilde beyan etdi Resulullah evvelce Medine yaxinligindaki Seniyyetul Veda bolgesinde meskunlasdi sonra texminen 30000 neferlik bir ordu ile Medinenin simalina ve Romanin serheddine teref irelledi 14 Medinede peygemberin canisini olaraq Hz Eli RedakteHz Peygember sefere cixmazdan once Hz Elini oz yerinde canisin teyin edir 15 Hz Elinin canisin olmasi fitne ve xaos yaymaq isteyen munafiqlere mane toretdiyi ucun Hz Eli eleyhine tebligat aparmaga ve Hz Peygember Hz Eli ile olmasindan narahat oldugu ucun Onu canisin teyin etdiyi sayelerini yaymaga basladilar Hz Eli sayelerin yayilmasinin qarsisini almaq ve yalan oldugunu subut etmek ucun Curf bolgesindeki Allah Resulunun yanina getdi ve Medinedeki munafiqlerin yaydigi sayeleri bildirdi Sonra Resulullah Hz Eliye buyurdu Senin mene olan nisbetin menziletin Harunun Musaya olan nisbeti kimidir Ancaq menden sonra peygember yoxdur 16 sonralar Menzilet hedisi olaraq bilinen bu hedis Hz Elinin en onemli erdem ve feziletlerinden biri olaraq hedis qaynaqlarinda muxtelif formalarda neql edilmisdir 17 Hemcinin Hz Elinin Hz Peygemberden sonra Xelife ve Imam olamsina delalet eden muhum nasslardan biri olaraq istinad etmisler 18 Medine munafiqlerinin sui qesd planlarini nezere aldiqda Peygemberin Tebuk yurusunde Eli ibn Ebu Talibi oz yerine canisini olaraq teyin etmesi diqqete layiqdi Islam ordusu Tebukda RedakteBir nece menzili geride qoyandan sonra 19 Islam ordusu texminen iyirmi gece Tebukda qaldi 20 i Vaqidinin verdiyi melumata gore alinan xeberlerin esassiz oldugu ve Rumlarin muselmanlara qarsi muharibeye hazirlasmadigi aydin oldu 21 Ancaq bezi menbelerde Yunan imperatorunun Islam peygemberine bir numayende gonderdiyi ve buna gore de Allah Resulunun lutfune nail olmusdu 22 Bu muddet erzinde islam peygemberi Dumetul Cendelin hakimi Ukeydir ibn Ebdul Melik Kindi ve eyni sekilde Ezruh Cerbe ve Eyle halisi ile cizye verme serti ile sulh muqavilesi baglamisdir 23 Peygemberin Medineye qayitmasi RedakteIslam peygemberi H 9 cu ili Ramazan ayinda medineye qayitdi 24 Tebuk yurusunde istirak etmeyenlerin uzurunu esas alib qelblerinde gizletdikleri seyleri Allaha hevale ederek bagisladi ve onlarin adina istigfar etdi Ancaq camaata onlardan ucu Keb ibn Malik Murare ibn Rebi ve Hilal ibn Umeyye ile unsiyyetde olmamalarini emr etdi Amma o uc neferin tovbe etmesinden sonra Allah Taala Tovbe suresinin 117 119 cu ayelerini nazil etdi ve onlari bagisladigini bildirdi 25 Hemin 3 nefer tovbe etmek ucun bir birinden ayrildilar ve 50 gunden sonra Allah onlarin tovbesini qebul etdi 26 Eqebede Peygembere suiqest Redakte Tebuk qezvesinden qayidarken bir qrup munafiq peygembere sui qest etmek istediler Allah peygemberine bu plan baresinde xeber verdi ve Peygember de Huzeyfe ibn Yeman ve Emmar ibn Yasiri ozu ile apardi Uzlerini gizleden munafiqler Peygemberin devesini yixmaq istediler lakin Huzeyfe onlarla muharibeye girenden sonra qacdilar 27 Resulullah Huzeyfe ve Emmara munafiqlerin adlarini bezi menbelerde on iki nefer olmalari bildirmisdir soyledi Huzeyfe peygemberden icaze istedi ki adam gondersin munafiqleri oldursunler Peygember bu teklifiv qebul etmeyib buyurdu xoslamiram camaat desin ki sehabelerinin komeyi ile qudrete sahib olduqdan sonra oz komekcilerini oldurdu 28 Tebuk qezvesi Quranda RedakteTebuk qezvesi ve bu barede nazil olan ayeler Munafiqleri tanidaraq onlarin bir sonraki plan ve meqsedlarini bildirmis ve Islamin Erebistan yarmadasinda yayilmasina boyuk tesir gostermisdir 29 Hemcinin bax RedakteMunafiqun suresi Eqebe beyeti AqabaIstinadlar Redakte danesnameye cahane islam medxele tebuk دانشنامه جهان اسلام مدخل تبوک Vaqidi c 3 s 989 990 Ibn Sed c 2 Birinci hisse s 118 119 Belazuri 1959 c 1 s 368 نک واقدی ج۳ ص۹۸۹ ۹۹۰ نیز ابن سعد ج۲ قسم ۱ ص۱۱۸ ۱۱۹ بلاذری ۱۹۵۹ ج۱ ص۳۶۸ Yequbi c 3 s 67 تاریخ یعقوبی ج۲ ص۶۷ Vaqidi c 3 s 989 990 واقدی ج۳ ص۹۸۹ ۹۹۰ Ibn Sed c 2 Birinci hisse s 118 119 Belazuri 1959 c 1 s 368 نیز رجوع کنید به ابن سعد ج۲ قسم۱ ص۱۱۸ ۱۱۹ بلاذری ۱۹۵۹ ج۱ ص۳۶۸ Urve ibn Zuber s 220 Zuhri s 106 Teberi c 3 s 101 عروة بن زبیر ص۲۲۰ زهری ص۱۰۶ طبری ج۳ ص۱۰۱ c 2 s 67 ج۲ ص۶۷ Urve ibn Zubeyr s 220 Vaqidi c 3 s 995 996 Ibn Hisam c 4 s 168 169 Teberi c 3 s 101 102 عروة بن زبیر ص۲۲۰ واقدی ج۳ ص۹۹۵ ۹۹۶ ابن هشام ج۴ ص۱۶۸ ۱۶۹ طبری ج۳ ص۱۰۱ ۱۰۲ ۱۰۸ Ellame Meclisi Biharul Envar c 21 s 185 علامه مجلسی بحار الانوار ج ۲۱ ص ۱۸۵ Teberi c 3 s 103 طبری ج۳ ص۱۰۳ Urve ibn Zubeyr s 221 Teberisi c 1 s 245 247 عروة بن زبیر ص۲۲۱ نیز رجوع کنید به طبرسی ج۱ ص۲۴۵ ۲۴۷ Vaqidi c 3 s 992 Teberi c 3 s 101 102 واقدی ج۳ ص۹۹۲ طبری ج۳ ص۱۰۱ ۱۰۲ Belazuri 1959 c 1 s 368 Urve ibn Zubeyr s 220 bu qezveni Qezvetul usr adlandiriblar رجوع کنید به بلاذری ۱۹۵۹ ج۱ ص۳۶۸ نیز رجوع کنید به عروة بن زبیر ص۲۲۰ که این غزوه را غزوة العسر خوانده است Vaqidi c 3 s 992 996 1002 Ibn Sed c 2 Birinci bolum s 199 واقدی ج۳ ص۹۹۲ ۹۹۶ ۱۰۰۲ ابن سعد ج۲ قسم۱ ص۱۹۹ Mesudi s 270 271 نک مسعودی ص۲۷۰ ۲۷۱ Zuhri s 111 Ibn Hisam c 4 s 163 Teberi c 3 s 103 104 زهری ص۱۱۱ ابن هشام ج۴ ص۱۶۳ طبری ج۳ ص۱۰۳ ۱۰۴ Kufi c 1 s 499 542 Ibn Betriq s 126 ve davami مثلا رجوع کنید به کوفی ج۱ ص۴۹۹ ۵۴۲ ابن بطریق ص۱۲۶ به بعد Elemul Huda c 3 s 5 ve sonrasi Nesreddin Tusi s 230 Cahiz s 153 160 Ibn Teymiyye c 7 s 325 ve sonrasi علم الهدی ج۳ ص۵ به بعد نصیرالدین طوسی ص۲۳۰ نیز رجوع کنید به جاحظ ص۱۵۳ ۱۶۰ ابن تیمیه ج۷ ص۳۲۵ به بعد Vaqidi c 3 s 999 رجوع کنید به واقدی ج۳ ص۹۹۹ Vaqidi c 3 s 1015 Ibn Sed c 2 Birinci bolum s 119 121 همان ج۳ ص۱۰۱۵ ابن سعد ج۲ قسم۱ ص۱۱۹ ۱۲۱ Vaqidi c 3 s 1019 ج۳ ص۱۰۱۹ Belazuri 1959 c 1 s 368 Vaqidi c 3 s 999 رجوع کنید به بلاذری ۱۹۵۹ ج۱ ص۳۶۸ قس واقدی ج۳ ص۹۹۹ Vaqidi c 3 s 1029 1032 Ibn Sed c 1 Ikinci bolum s 37 Belazuri 1413 s 59 68 Teberi c 3 s 108 109 واقدی ج۳ ص۱۰۲۹ ۱۰۳۲ ابن سعد ج۱ قسم۲ ص۳۷ بلاذری ۱۴۱۳ ص۵۹ ۶۸ طبری ج۳ ص۱۰۸ ۱۰۹ Vaqidi c 3 s 1056 Yequbi c 2 s 68 واقدی ج۳ ص۱۰۵۶ یعقوبی ج۲ ص۶۸ Zuhri s 108 111 Vaqidi c 3 s 1049 1056 Teberi c 3 s 111 Ibn Qudame s 89 93 زهری ص۱۰۸ ۱۱۱ واقدی ج۳ ص۱۰۴۹ ۱۰۵۶ طبری ج۳ ص۱۱۱ نیز رجوع کنید به ابن قدامه ص۸۹ ۹۳ Mekarim Sirazi Tefsir Numune c 8 s 213 مکارم شیرازی تفسیر نمونه ج ۸ ص۲۱۳ el Bidaye ven Nihaye c 5 s 19 البدایة و النهایة ج۵ ص۱۹ Teberisi Mecmeul Beyan c 5 s 71 طبرسی مجمع البیان ج ۵ ص۷۱ danesnameye cahane islam medxele tebuk دانشنامه جهان اسلام مدخل تبوکEdebiyyat RedakteIbn Betriq Umdetu Uyunu Sihahul Exbar fi Menaqibi Imamul Ebrar Qum 1407 ereb Ibn Teymiyye Minhacus Suninin Nebevi Tedqiq Mehemmed Resad Salim Hicaz 1406 1986 ereb Ibn Sed et Tebeqatul Kubra ereb Ibn Qudame Kitabut Tevvabin Tedqiq corc Meqdisi Demesq 1961 ereb Ibn Kesir el Bidaye ven Nihaye Beyrut Darul Fikr 1398 qemeri ereb Ibn Hisam es Siyerun Nebevi Tedqiq Mustfa Seqqa Ibrahim Ebyari ve Ebdulhefiz Selebi Qahire 1355 1936 ereb Ehmed ibn Yehya Belazuri Ensabul Esraf Tedqiq Mehemmed Hemidullah Misir 959 Miladi ereb Ehmed ibn Yehya Belazuri Futuhul buldan Nesr Duhuviyye Liden 1866 Nesr Ofset Frakfurt 1413 1992 ereb Emr ibn Behri Cahiz Tedqiq Ebdussalam Mehemmed Harun Qahire 1374 1955 ereb Mehemmed ibn Muslum Zuhri el Megazin Nebevi Tedqiq Suheyl Zekar Demesq 1401 1981 ereb Fezl ibn Hesen Teberisi Ilamul Vera bi Elamil HUda Qum 1417 Q ereb Teberi Tarix Beyrut ereb Urve ibn Zubeyr Megaziyi Resulullah Sellau Eleyhi Vesellem Ravi Ebil Esved Teqiq Mehemmed Mustafa Ezemi Riyad 1401 1981 ereb Eli ibn Huseyn Elemul Huda es Safi fil Imame Tedqiq Ebduz Zehra Huseyni Xetib Tehran 1410 ereb Mehemmed ibn Suleyman Kufi Menaqibul Imam Emiril Mominin Eli ibn Ebi Talib Tedqiq Mehemmed Baqir Mehmudi Qum 1412 Q Mesudi et Tenbih ve el Esraf ereb Mehemmed ibn Mehemmed Nesreddin Tusui Tecridul Etiqad Tedqiq Mehemmed Cavad Huseyni Celali Qum 1407 Q Mehemmed ibn Omer Vaqidi Kitabul Megazi Lilvaqidi Tedqiq Marsden Johannes London 1966 M Yequbi Tarix ereb Xarici kecidler RedakteTebuk Tebuk yurusu Tebuk QezvesiMenbe https az wikipedia org w index php title Tebuk yurusu amp oldid 5866840, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.