Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Sübutlara əsaslanan idarəetmə (ing. Evidence-based management, qısaca EBMgt) — idarəetmə qərarlarının qəbulunda mövcud olan ən yaxşı elmi sübutların, praktik təcrübənin və kontekstual məlumatların sistemli şəkildə nəzərə alınması yanaşması. Bu konsepsiya sübutlara əsaslanan təbabət və sübutlara əsaslanan təcrübələr kimi yanaşmalardan ilham alaraq inkişaf etmişdir və məqsədi daha rasional, əsaslandırılmış və effektiv idarəetmə qərarlarının qəbulunu təmin etməkdir.
Sübutlara əsaslanan idarəetmə anlayışı ilk dəfə 2006-cı ildə Ceffri Pfeffer və tərəfindən irəli sürülmüşdür. Onlar hesab edirdilər ki, bir çox təşkilatlar idarəetmə qərarlarını intuisiya, ənənə və ya avtoritet fikirləri əsasında qəbul edir, bu isə səhv və səmərəsiz qərarlara gətirib çıxara bilər. Onların fikrincə, elmi sübutlar və məlumatlara əsaslanan qərarvermə həm təşkilatların effektivliyini artırır, həm də resursların daha düzgün istifadəsinə imkan verir.
Ümumi baxış
Sübutlara əsaslanan idarəetmə ən yaxşı mövcud sübutlara əsaslanan idarəetmə qərarlarını və təşkilati təcrübələri əhatə edir. Digər sübuta əsaslanan təcrübələr kimi, o, aşağıdakı üç prinsipə əsaslanır:
- xüsusi idarəetmə təcrübəsinin işlək olub-olmaması və nə üçün işlədiyinə dair nəşr edilmiş, rəydən keçmiş (çox vaxt idarəetmə və ya sosial elmlər jurnallarında) tədqiqat sübutları;
- situasiyada təşkilati və şəxsiyyətlərarası dinamikanı anlamaq və mövcud fəaliyyətlərin risk və faydalarını müəyyən etmək üçün kontekstli idarəetmə təcrübəsindən mühakimə və təcrübə;
- təsirə məruz qalanların üstünlükləri və dəyərləri.
Tibb və təhsildəki həmkarları kimi, EBMgt də idarəetmə qərarları ilə bağlı şərtləri və etik məsələləri nəzərə alır, lakin o, ümumiyyətlə, effektiv idarəetmə praktikasına uyğun davranış elmindən geniş istifadə etmir. Sübutlara əsaslanan idarəetmə, daha yaxşı, daha dərin məntiqdən istifadənin və faktlardan maksimum dərəcədə istifadənin liderlərə öz işlərini daha səmərəli yerinə yetirməyə imkan verməsi əsasında fəaliyyət göstərir.
Tənqidi
Sübutlara əsaslanan idarəetmə yanaşması müsbət tərəfləri ilə yanaşı, bir sıra tənqidlərə də məruz qalır. İlk olaraq, hər bir idarəetmə problemi üçün uyğun və mötəbər elmi sübutların mövcud olmaması ciddi məhdudiyyətlər yaradır. Bəzi hallarda mövcud sübutlar ya zəif metodologiyaya əsaslanır, ya da konkret kontekstə tətbiq edilə bilmir.
Bundan əlavə, elmi ədəbiyyatın çox vaxt praktik menecerlər üçün çətin və texniki dildə yazılması onun geniş tətbiqinə mane olur. Bu, məlumatın əlçatanlığını azaldır və menecerlərin qərarvermədə bu biliklərdən istifadəsini çətinləşdirir. Eyni zamanda, sübutlara əsaslanan idarəetmə qərarvermə prosesini yavaşlada və əlavə resurs tələb edə bilər. Məlumat toplamaq, təhlil aparmaq və uyğun sübutlar əsasında qərar çıxarmaq üçün vaxt və insan resursları lazım olur. Bu, xüsusilə sürətli dəyişikliklərin baş verdiyi mühitlərdə çətinlik yaradır. Bəzi təşkilatlarda qərarlar sübutlara deyil, siyasi münasibətlərə, mədəni ənənələrə və şəxsi maraqlara əsaslanır. Belə vəziyyətlərdə sübutlara əsaslanan yanaşma təşkilatın daxili dinamikasına uyğun gəlməyə bilər və müqavimətlə qarşılaşa bilər.
Yanaşmalar və vasitələr
Sübutlara əsaslanan idarəetmə bir sıra konkret metod və vasitələrin tətbiqi ilə həyata keçirilir. Bu yanaşmanın əsas komponentlərindən biri sistemli ədəbiyyat icmalları və meta-analizlərdir. Belə icmallar müxtəlif elmi tədqiqatların nəticələrini ümumiləşdirərək qərarvermə üçün əsaslı informasiya bazası yaradır. Digər geniş istifadə olunan vasitə KPI-lardır (Əsas Performans Göstəriciləri). KPI-lar vasitəsilə təşkilatın fəaliyyəti ölçülür, idarəetmə məqsədlərinə nə dərəcədə yaxınlaşıldığı təhlil edilir və strateji qərarlar sübutlara əsaslanaraq formalaşdırılır.
Təşkilat daxilində eksperimentlər və A/B testlər aparmaq da effektiv sübutlar toplamağın yollarındandır. Bu cür yanaşmalar vasitəsilə fərqli idarəetmə yanaşmaları real mühitdə sınaqdan keçirilir və onların təsiri müqayisə edilir. İdarəetmə auditləri və qiymətləndirmə modelləri də sübutlara əsaslanan yanaşmanın tərkib hissəsidir. Bu vasitələrlə təşkilatın idarəetmə sistemindəki güclü və zəif tərəflər müəyyən edilir və davamlı inkişaf üçün əsaslı təkliflər irəli sürülür.
İstinadlar
- Bailin, Sharon. "Is Argument for Conservatives? or Where Do Sparkling New Ideas Come From?". Informal Logic. 23 (1). 1 January 2004. doi:10.22329/il.v23i1.2151.
- Fischer, Frank; Forester, John. The Argumentative turn in policy analysis and planning (2). Durham, NC: Duke University Press. 1996. ISBN .
- Pfeffer J, Sutton RI. Hard Facts, Dangerous Half-Truths And Total Nonsense: Profiting From Evidence-Based Management (first). Boston, Mass: Harvard Business Review Press. March 2006. ISBN .
- Spring B. "Evidence-based practice in clinical psychology: what it is, why it matters; what you need to know". Journal of Clinical Psychology (ingilis). 63 (7). July 2007: 611–31. CiteSeerX 10.1.1.456.9970. doi:10.1002/jclp.20373. PMID 17551934.
- Lilienfeld SO, Ritschel LA, Lynn SJ, Cautin RL, Latzman RD. "Why many clinical psychologists are resistant to evidence-based practice: root causes and constructive remedies". Clinical Psychology Review. 33 (7). November 2013: 883–900. doi:10.1016/j.cpr.2012.09.008. PMID 23647856.
- Thomas G, Pring B. Evidence-based Practice in Education. Maidenhead: Open University Press. 2004-07-04. ISBN .
- Sackett DL, Straus SE, Richardson WS, Rosenberg W, Haynes RB. Evidence-Based Medicine: How to Practice and Teach EBM (second). Edinburgh: Churchill Livingstone. 2000-01-18. ISBN .
- Walshe K, Rundall TG. "Evidence-based management: from theory to practice in health care". The Milbank Quarterly. 79 (3). 2001: 429–57, IV–V. doi:10.1111/1468-0009.00214. PMC 2751196. PMID 11565163.
- Rousseau DM. Change and Quality in Human Service Work // Korunka C, Hoffmann P (redaktorlar ). Evidence-Based Management in Health Care. Munich: Hampp. 2005. 33–46.
- Rousseau DM. "Keeping an open mind about evidence-based management". Academy of Management Review. 31. 2006. doi:10.5465/amr.2006.22528330.
- Pfeffer J, Sutton RI. "Evidence-Based Management". Harvard Business Review. 84 (1). January 2006: 62–74, 133. PMID 16447370. İstifadə tarixi: 2018-01-05.
- Pfeffer J, Sutton RI. "Evidence-Based Management". Harvard Business Review. 84 (1). January 2006: 62–74, 133. PMID 16447370. İstifadə tarixi: 2018-01-05.
- Learmonth, Mark; Harding, Nancy. "Evidence-based management: the very idea". Public Administration. 84 (2). June 2006: 245–266. doi:10.1111/j.1467-9299.2006.00001.x.
- Learmonth, Mark. "Speaking Out: Evidence-Based Management: A Backlash Against Pluralism in Organizational Studies?". Organization. 15 (2). March 2008: 283–291. doi:10.1177/1350508407087763.
- Dybå T, Barbara K, Jørgensen M. "Evidence-based software engineering for practitioners". IEEE Software. 22 (1). January 2005: 58–65. doi:10.1109/MS.2005.6. (#vancouver)
- Martelli, Peter F.; Hayirli, Tuna Cem. "Three perspectives on evidence-based management: rank, fit, variety". Management Decision (ingilis). 56 (10). 2018-10-08: 2085–2100. doi:10.1108/MD-09-2017-0920. ISSN 0025-1747.
- Rousseau DM, Manning J, Denyer D. "Evidence in Management and Organizational Science: Assembling the field's full weight of scientific knowledge through reflective reviews".
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Subutlara esaslanan idareetme ing Evidence based management qisaca EBMgt idareetme qerarlarinin qebulunda movcud olan en yaxsi elmi subutlarin praktik tecrubenin ve kontekstual melumatlarin sistemli sekilde nezere alinmasi yanasmasi Bu konsepsiya subutlara esaslanan tebabet ve subutlara esaslanan tecrubeler kimi yanasmalardan ilham alaraq inkisaf etmisdir ve meqsedi daha rasional esaslandirilmis ve effektiv idareetme qerarlarinin qebulunu temin etmekdir Subutlara esaslanan idareetme anlayisi ilk defe 2006 ci ilde Ceffri Pfeffer ve terefinden ireli surulmusdur Onlar hesab edirdiler ki bir cox teskilatlar idareetme qerarlarini intuisiya enene ve ya avtoritet fikirleri esasinda qebul edir bu ise sehv ve semeresiz qerarlara getirib cixara biler Onlarin fikrince elmi subutlar ve melumatlara esaslanan qerarverme hem teskilatlarin effektivliyini artirir hem de resurslarin daha duzgun istifadesine imkan verir Umumi baxisSubutlara esaslanan idareetme en yaxsi movcud subutlara esaslanan idareetme qerarlarini ve teskilati tecrubeleri ehate edir Diger subuta esaslanan tecrubeler kimi o asagidaki uc prinsipe esaslanir xususi idareetme tecrubesinin islek olub olmamasi ve ne ucun islediyine dair nesr edilmis reyden kecmis cox vaxt idareetme ve ya sosial elmler jurnallarinda tedqiqat subutlari situasiyada teskilati ve sexsiyyetlerarasi dinamikani anlamaq ve movcud fealiyyetlerin risk ve faydalarini mueyyen etmek ucun kontekstli idareetme tecrubesinden muhakime ve tecrube tesire meruz qalanlarin ustunlukleri ve deyerleri Tibb ve tehsildeki hemkarlari kimi EBMgt de idareetme qerarlari ile bagli sertleri ve etik meseleleri nezere alir lakin o umumiyyetle effektiv idareetme praktikasina uygun davranis elminden genis istifade etmir Subutlara esaslanan idareetme daha yaxsi daha derin mentiqden istifadenin ve faktlardan maksimum derecede istifadenin liderlere oz islerini daha semereli yerine yetirmeye imkan vermesi esasinda fealiyyet gosterir TenqidiSubutlara esaslanan idareetme yanasmasi musbet terefleri ile yanasi bir sira tenqidlere de meruz qalir Ilk olaraq her bir idareetme problemi ucun uygun ve moteber elmi subutlarin movcud olmamasi ciddi mehdudiyyetler yaradir Bezi hallarda movcud subutlar ya zeif metodologiyaya esaslanir ya da konkret kontekste tetbiq edile bilmir Bundan elave elmi edebiyyatin cox vaxt praktik menecerler ucun cetin ve texniki dilde yazilmasi onun genis tetbiqine mane olur Bu melumatin elcatanligini azaldir ve menecerlerin qerarvermede bu biliklerden istifadesini cetinlesdirir Eyni zamanda subutlara esaslanan idareetme qerarverme prosesini yavaslada ve elave resurs teleb ede biler Melumat toplamaq tehlil aparmaq ve uygun subutlar esasinda qerar cixarmaq ucun vaxt ve insan resurslari lazim olur Bu xususile suretli deyisikliklerin bas verdiyi muhitlerde cetinlik yaradir Bezi teskilatlarda qerarlar subutlara deyil siyasi munasibetlere medeni enenelere ve sexsi maraqlara esaslanir Bele veziyyetlerde subutlara esaslanan yanasma teskilatin daxili dinamikasina uygun gelmeye biler ve muqavimetle qarsilasa biler Yanasmalar ve vasitelerSubutlara esaslanan idareetme bir sira konkret metod ve vasitelerin tetbiqi ile heyata kecirilir Bu yanasmanin esas komponentlerinden biri sistemli edebiyyat icmallari ve meta analizlerdir Bele icmallar muxtelif elmi tedqiqatlarin neticelerini umumilesdirerek qerarverme ucun esasli informasiya bazasi yaradir Diger genis istifade olunan vasite KPI lardir Esas Performans Gostericileri KPI lar vasitesile teskilatin fealiyyeti olculur idareetme meqsedlerine ne derecede yaxinlasildigi tehlil edilir ve strateji qerarlar subutlara esaslanaraq formalasdirilir Teskilat daxilinde eksperimentler ve A B testler aparmaq da effektiv subutlar toplamagin yollarindandir Bu cur yanasmalar vasitesile ferqli idareetme yanasmalari real muhitde sinaqdan kecirilir ve onlarin tesiri muqayise edilir Idareetme auditleri ve qiymetlendirme modelleri de subutlara esaslanan yanasmanin terkib hissesidir Bu vasitelerle teskilatin idareetme sistemindeki guclu ve zeif terefler mueyyen edilir ve davamli inkisaf ucun esasli teklifler ireli surulur IstinadlarBailin Sharon Is Argument for Conservatives or Where Do Sparkling New Ideas Come From Informal Logic 23 1 1 January 2004 doi 10 22329 il v23i1 2151 Fischer Frank Forester John The Argumentative turn in policy analysis and planning 2 Durham NC Duke University Press 1996 ISBN 978 0 8223 1354 0 Pfeffer J Sutton RI Hard Facts Dangerous Half Truths And Total Nonsense Profiting From Evidence Based Management first Boston Mass Harvard Business Review Press March 2006 ISBN 978 1 59139 862 2 Spring B Evidence based practice in clinical psychology what it is why it matters what you need to know Journal of Clinical Psychology ingilis 63 7 July 2007 611 31 CiteSeerX 10 1 1 456 9970 doi 10 1002 jclp 20373 PMID 17551934 Lilienfeld SO Ritschel LA Lynn SJ Cautin RL Latzman RD Why many clinical psychologists are resistant to evidence based practice root causes and constructive remedies Clinical Psychology Review 33 7 November 2013 883 900 doi 10 1016 j cpr 2012 09 008 PMID 23647856 Thomas G Pring B Evidence based Practice in Education Maidenhead Open University Press 2004 07 04 ISBN 978 0 335 21334 4 Sackett DL Straus SE Richardson WS Rosenberg W Haynes RB Evidence Based Medicine How to Practice and Teach EBM second Edinburgh Churchill Livingstone 2000 01 18 ISBN 978 0 443 06240 7 Walshe K Rundall TG Evidence based management from theory to practice in health care The Milbank Quarterly 79 3 2001 429 57 IV V doi 10 1111 1468 0009 00214 PMC 2751196 PMID 11565163 Rousseau DM Change and Quality in Human Service Work Korunka C Hoffmann P redaktorlar Evidence Based Management in Health Care Munich Hampp 2005 33 46 Rousseau DM Keeping an open mind about evidence based management Academy of Management Review 31 2006 doi 10 5465 amr 2006 22528330 Pfeffer J Sutton RI Evidence Based Management Harvard Business Review 84 1 January 2006 62 74 133 PMID 16447370 Istifade tarixi 2018 01 05 Pfeffer J Sutton RI Evidence Based Management Harvard Business Review 84 1 January 2006 62 74 133 PMID 16447370 Istifade tarixi 2018 01 05 Learmonth Mark Harding Nancy Evidence based management the very idea Public Administration 84 2 June 2006 245 266 doi 10 1111 j 1467 9299 2006 00001 x Learmonth Mark Speaking Out Evidence Based Management A Backlash Against Pluralism in Organizational Studies Organization 15 2 March 2008 283 291 doi 10 1177 1350508407087763 Dyba T Barbara K Jorgensen M Evidence based software engineering for practitioners IEEE Software 22 1 January 2005 58 65 doi 10 1109 MS 2005 6 vancouver Martelli Peter F Hayirli Tuna Cem Three perspectives on evidence based management rank fit variety Management Decision ingilis 56 10 2018 10 08 2085 2100 doi 10 1108 MD 09 2017 0920 ISSN 0025 1747 Rousseau DM Manning J Denyer D Evidence in Management and Organizational Science Assembling the field s full weight of scientific knowledge through reflective reviews