Bu məqalədəki məlumatların üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Super prezidentli respublika – Dövlət İdarəetmə Formasıdır ki, hakimiyyət bölgüsü prinsipi mövcuddur, lakin bu formal xarakter daşıyır. Əslində isə hakimiyyət prezident və onun nəzarəti altındakı idarəçilik institutlarının əlində cəmləşmişdir. Avtoritarizmin formalarından biridir.
Xüsusiyyətləri
| ]Çox vaxt super prezidentli respublikalarda prezident hakimiyyətə hakim partiyanın (hansı ki bu partiya yeganə partiya ola bilər və ya digər partiyalar üçün konstitusiyaya zidd olan üstünlüklərdən istifadə edə bilər) lideri olaraq başçılıq edir. Üstəlik, super prezidentli respublikada prezidentin milli konstitusiyada nəzərdə tutulan fövqəladə səlahiyyətlərindən istifadəsi adi prezident respublikasına nisbətən daha genişdir. Super prezidentli respublikalarda prezidentin kostitusiya üzrə səlahiyyətlərinə, qanun qüvvəsində olan fərmanların verilməsi, parlamentin buraxılması, nazirlərin və inzibati-ərazi vahidlərinin rəhbərlərinin vəzifədən azad edilməsi və s. daxildir. Ölkədə super prezidentli respublika rejiminin qurulması "Ömürlük prezidentlik" rejiminin qurulmasına və ya yeni prezidentin formal xarakterli seçkilər yolu keçmiş prezident tərəfindən təyin olunmasına gətirib çıxarar.
Super prezidentli respublikaların növləri
| ]V. E. Çirkin özünün "Xarici ölkələrin konstitusiya hüququ" əsərində (1997) super prezidentli respublikaların 3 növünü qeyd etmişdir:
1. Prezidentli monokratik respublika — elə idarəetmə formasıdır ki, burada prezident yeganə səlahiyyətli partiyaya rəhbərlik edir və bu partiya rəsmi elan olunmuş məcburi ideologiyanın daşıyıcısıdır (Kvame Nkrumanın dövründə Qana, Əhməd Seku Turenin dövründə Qvineya, Mobutu Seso Sekonun dövründə Zair və s.)
2. Prezidentli hərbi respublika — elə idarəetmə formasıdır ki, dövlət başçısının hərbi çevrilişi nəticəsində yaranmışdır.
3. Sosialist ölkələrdəki prezident respublikası (Anqola, Benin, Konqo Respublikası, Mozambik) , hansı ki burada prezident ölkənin yeganə hakim partiyası tərəfindən seçilir. V. E. Çirkinə əlavə olaraq politoloq O. İ. Zaznayev bu növü prezidentli partokratik respublika adlandırmağı təklif edir .
Super prezidentli respublika rejimli ölkələr
| ]Super prezidentli respublikanı Latın Amerikası ölkələrinə (əsasən XIX əsr), həmçinin bir sıra Afrika və postsovet ölkələrinə (Belarus, Türkmənistan, Azərbaycan və s.) aid etmək olar. Həmçinin Qazaxıstanın "Ak Jol" adlı müxalif partiyasının rəhbəri Altınbəy Sarsenbayev (13 fevral 2006-cı ildə öldürülmüşdür) Qazaxıstanı super prezidentli respublika adlandırmışdır. Müasir Rusiyanın super prezidentli respublika olaraq göstərilməsi də geniş yayılır, bu xüsusilə də amerikan politoloqu Stiven Fişin əsərlərində özünü göstərir. 1993-cü ildə Rusiyada qurulmuş super prezidentli respublika rejimi haqqında politoloq Liliya Şevtsova da danışır
İstinadlar
| ]- Орлов А. Г. Президентские республики в Латинской Америке. — М.: Ибероамериканский центр МГИМО, . — С. 10.
- Ратиани Н. "У нас суперпрезидентская страна". — Известия (Москва), 24.06.2004.
Həmçinin bax
| ]Xarici keçidlər
| ]wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanila bilmesi ucun elave menbelere ehtiyac var Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek onu tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Super prezidentli respublika Dovlet Idareetme Formasidir ki hakimiyyet bolgusu prinsipi movcuddur lakin bu formal xarakter dasiyir Eslinde ise hakimiyyet prezident ve onun nezareti altindaki idarecilik institutlarinin elinde cemlesmisdir Avtoritarizmin formalarindan biridir Xususiyyetleri span Cox vaxt super prezidentli respublikalarda prezident hakimiyyete hakim partiyanin hansi ki bu partiya yegane partiya ola biler ve ya diger partiyalar ucun konstitusiyaya zidd olan ustunluklerden istifade ede biler lideri olaraq basciliq edir Ustelik super prezidentli respublikada prezidentin milli konstitusiyada nezerde tutulan fovqelade selahiyyetlerinden istifadesi adi prezident respublikasina nisbeten daha genisdir Super prezidentli respublikalarda prezidentin kostitusiya uzre selahiyyetlerine qanun quvvesinde olan fermanlarin verilmesi parlamentin buraxilmasi nazirlerin ve inzibati erazi vahidlerinin rehberlerinin vezifeden azad edilmesi ve s daxildir Olkede super prezidentli respublika rejiminin qurulmasi Omurluk prezidentlik rejiminin qurulmasina ve ya yeni prezidentin formal xarakterli seckiler yolu kecmis prezident terefinden teyin olunmasina getirib cixarar Super prezidentli respublikalarin novleri span V E Cirkin ozunun Xarici olkelerin konstitusiya huququ eserinde 1997 super prezidentli respublikalarin 3 novunu qeyd etmisdir 1 Prezidentli monokratik respublika ele idareetme formasidir ki burada prezident yegane selahiyyetli partiyaya rehberlik edir ve bu partiya resmi elan olunmus mecburi ideologiyanin dasiyicisidir Kvame Nkrumanin dovrunde Qana Ehmed Seku Turenin dovrunde Qvineya Mobutu Seso Sekonun dovrunde Zair ve s 2 Prezidentli herbi respublika ele idareetme formasidir ki dovlet bascisinin herbi cevrilisi neticesinde yaranmisdir 3 Sosialist olkelerdeki prezident respublikasi Anqola Benin Konqo Respublikasi Mozambik hansi ki burada prezident olkenin yegane hakim partiyasi terefinden secilir V E Cirkine elave olaraq politoloq O I Zaznayev bu novu prezidentli partokratik respublika adlandirmagi teklif edir Super prezidentli respublika rejimli olkeler span Super prezidentli respublikani Latin Amerikasi olkelerine esasen XIX esr hemcinin bir sira Afrika ve postsovet olkelerine Belarus Turkmenistan Azerbaycan ve s aid etmek olar Hemcinin Qazaxistanin Ak Jol adli muxalif partiyasinin rehberi Altinbey Sarsenbayev 13 fevral 2006 ci ilde oldurulmusdur Qazaxistani super prezidentli respublika adlandirmisdir Muasir Rusiyanin super prezidentli respublika olaraq gosterilmesi de genis yayilir bu xususile de amerikan politoloqu Stiven Fisin eserlerinde ozunu gosterir 1993 cu ilde Rusiyada qurulmus super prezidentli respublika rejimi haqqinda politoloq Liliya Sevtsova da danisir Istinadlar span Orlov A G Prezidentskie respubliki v Latinskoj Amerike M Iberoamerikanskij centr MGIMO S 10 Ratiani N U nas superprezidentskaya strana Izvestiya Moskva 24 06 2004 Hemcinin bax span Xarici kecidler span Kateqoriya Idareetme formalariGizli kateqoriyalar Vikipediya Menbe azligi olan meqalelerVikipediya Vikilesdirilecek meqaleler
