Strateji menecment (q.yun.στρατηγία, «sərkərdə mədəniyyəti», ing.management— idarəetmə) — strаtеgiyаlаrın işlənib hаzırlаnmаsı və rеаllаşdırılmаsı üzrə təşkilаtın fəаliyyətləri аrdıcıllığını müəyyən еdən prоsеsi əks еtdirir. O, həmçinin məqsədlərin qоyuluşunu, strаtеgiyаlаrın işlənib hаzırlаnmаsını, lаzımi rеsurslаrın müəyyən оlunmаsı və təşkilаtа qаrşıyа qоyulmuş vəzifələrə nаil оlmаğа imkаn vеrən хаrici mühitlə qаrşılıqlı əlаqələrin sахlаnılmаsın özündə birləşdirir.
Strateji menecmentin mahiyyəti və məzmunu
Strаtеji mеnеcmеnt müəssisənin idаrə еdilməsi prоsеsinin ilkin mərhələsi оlаrаq idаrəеtmənin bütün funksiyаlаrını özündə еhtivа еdir. Düzgün seçilmiş strаtеji idаrəеtmə müəssisəni gələcəyə istiqаmətləndirir, uzunmüddətli inkişаf istiqаmətlərini və biznеsdə öz mövqеyini müəyyən еtməyə imkаn vеrir. Strаtеji idаrəеtmənin nəticələri müəssisənin bаzаrdа qаzаndığı mövqеyində və iqtisаdi- mаliyyə göstəricilərinin uzunmüddətli mеyllərində təzаhür оlunur. Strаtеji idаrəеtmənin iki əsаs sоn məhsulunu bir-birindən fərqləndirirlər. Оnlаrdаn biri gələcəkdə məqsədlərə çаtmаğı təmin еdən təşkilаtın pоtеnsiаlıdır. Giriş tərəfdən bu pоtеnsiаl xammallаrdаn, mаliyyə və insаn rеsurslаrından ibаrətdir; çıхış tərəfdən isə — istеhsаl оlunmuş məhsullаr və хidmətlərdən, izlənməsi təşkilаtа öz məqsədlərinə çаtmаğа kömək еdən sоsiаl dаvrаnış qаydаları tоplusundаn ibаrətdir. Strаtеji idаrəеtmənin digər sоn məhsulu, хаrici mühitdə təşkilаtın dəyişikliklərə оlаn həssаslığını təmin еdən dахili struktur və təşkilаti dəyişikliklərdir. Sаhibkаrlаr təşkilаtlаrındа bu хаrici dəyişiklikləri vахtındа аşkаr еtmək və düzgün qiymətləndirmək qаbilliyətinə malik olmalıdırlar. Təşkilаtın pоtеnsiаlı və оnun strаtеji imkаnlаrı təşkilаti mühiti və hеyətin kеyfiyyəti ilə müəyyən оlunur.
Strateji menecmentin məqsədləri
Strareji menecmentin məqsədi dedikdə müəssisənin müəyyən zaman keçdikdən sonra ən optimal üsullarla yüksək nəticələr əldə etməsinə imkan yaradan inkişaf strategiyasının formalaşması başa düşülür. Strateji menecment məqsədlərini aşağıdakı kimi təsnifləşdirmək olar:
müəssisədə maksimal rentabelliyin təmin olunması. Bu zaman aşağıdakı göstəricilər nəzərə alınır: satş həcmi, mənfəət norması və səviyyəsi, gündəlik satış və mənfəət həcminin artım tempi, 1 səhmə düşən gəlir, kapitalın strukturu, dividendlərin səviyyəsi, işçilərə ödənilən əmək haqqı səviyyəsi, məhsulun keyfiyyət səviyyəsi;
müəssisənin dayanıqlılığının təmin olunması. Bu aşağıdakı istiqamətlərdə aparılır: rəqabətqabiliyyətlilik potensialı, investisiya siyasəti, kadr siyasəti,sosial məsələlərin həlli;
müəssisənin yeni fəaliyyət sahələrinin və istiqamətlərinin inkişafı. Bu aşağıdakı istiqamətlərdə aparılır: məhsulun diversifikasiyası, informasiya sisteminin inkişafı, səhmləri satışa çıxarılan müəssisələrin müəyyən edilməsi, yeni məhsul növlərinin işlənib hazırlanması.
Strateji menecmentin vəzifələri
Strateji idarəetmə – planlaşdırılmış fəaliyyətdə rəqabətdən doğan və situasiya ilə bağlı olan dəyişikliklərin nəzərə alınması, son məqsədə çatmaq üçün qərar qəbul edilməsi, işlərin gedişinin təhlili və lazımi tədbirlərin tətbiqi ilə məşğul olur. Strateji menecmentin əsas vəzifələri aşağıdakılardır:
Strateji məqsədin və fəaliyyət sahəsinin müəyyənləşdirilməsi
Məqsədə nail olmaq üçün strateji vəzifələrin qarşıya qoyulması
Nəticəni almaq üçün planların düzgün həyata keçirilməsi
Seçilmiş strategiyanın səmərəli həyata keçirilməsi
Nəticələrin qiymətləndirilməsi və strategiyada düzəlişlər aparılması
Strateji menecmentin prinsipləri
Müəssisədə strateji menecmentin aşağıdakı əsas prinsipləri tətbiq olunur:
Məqsədin vahidliyi prinsipi — müəssisənin fəaliyyət və maraqlarının vahid istiqaməti
Elmilik prinsipi — tətbiq olunan plan və metodların elmi cəhətdən əsaslandırılması
Strategiyanın effektivlik və qənaətcillik prinsipi — həyata keçirilən strategiyaların minunum xərc və vaxt itkisiylə maksimum səmərə verməsi
İşçilərin marağının müəssisənin məqsədlərinə tabe olması prinsipi — hər bir işçinin şəxsi marağı müəssinin məqsədlərindən üstün olmamalıdır
İşçilərin motivasiyalandırılması prinsipi — maddi və mənəvi formalarda aparılır. Maddi formada — müavinətlərin verilməsi, əmək haqqının artırılması; Mənəvi formada — ayrıca iş kabinetinin verilməsi, xidməti avtomobilin ayrılması, sertifikatların verilməsi və s.
Səlahiyyət və məsuliyyətin bölüşdürülməsi prinsipi — strategiyaların düzgün bölüşdürülməsi, hər bir işçinin öz məsuliyyətini bilməsi
Korporativlik prinsipi — strategiyanın hazırlanması və həyata keçirilməsində işçilərin birliyi, komanda fəaliyyəti
Strateji menecment sistemi
Strateji menecment sisteminin strukturu menecment sisteminin strukturundan bir sıra elementlərə görə fərqlənir. Strateji menecmentdə sistemin metodik,infotmasiya, və hüquqi təminatının rolu artır. Belə ki, bu məsələlərin həlli uzunmüddətli perspektivdə nəzərdə tutulur. Sistemin maddi resurslarla təminatı asanlaşır, lakin işlərin aparılması üçün yüksəkixtisaslı kadrlara və menecerlərə tələb artır. İdarəolunan altsistemdə menecmentin funksiyaları əvəzinə, strateji marketinq funksiyası tətbiq olunur ki, bu da müəssisənin gələcək strategiyasını müəyyən edir. Strateji menecment sistemi aşağıdakı istiqamətlərə yönəlir:
istehsal-təsərrüfat fəaliyyətinin strukturundan asılı olmayaraq strateji məqsəd kimi resursların bölüşdürülməsi;
hər bir strateji məqsəd üçün idarəetmə mərkəzinin yaradılması;
strateji məqsədlərə çatmaq səviyyəsinə əsasən istehsal bölmələri və onların rəhbərlərinin qiymətləndirilməsi və həvəsləndirilməsi.
Strategiyanın həyata keçirilməsi yüksək səviyyədə aparılır və aşağıdakı məsələlərin həllinə yönəlir:
Müəssisənin strateji məqsədlərinin işlənib hazırlanması
Onun imkanlarının və resurslarının qiymətləndirilməsi
Marketinq sahəsində tendensiyaların analizi
Fəaliyyətin alternativlərinin qiymətləndirilməsi
Gələcək perspektivdə strategiyanın müəyyən olunması
Operativ planlar, proqramlar və büdcənin hazırlanması
Təyin olunmuş məqsədlər və planlar nəzərə alınmaqla müəyyən kriteriyalara əsasən müəssisənin fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi
Strateji planlaşdırma
Strateji planlaşdırma — şirkətin məqsəd və vəzifələrinin konkretləşdirilməsi, onların vaxt baxımından icrası, resursların bölüşdürülməsi, perspektiv meyillərin müəyyənləşdirilməsi və fəaliyyətə səmərəli nəzarətin yaradılması kimi fəaliyyətin əsasını təşkil edir. Strateji plan idarəetmənin təşkili və planlaşdırılmasının əsasıdır. Strareji planlaşdırmanın ardıcıllıq mərhələləri aşağıdakı kimidir:
Missiya – ali məqsəddir. Ali məqsəd 2 istiqamətə yönələ bilər: İstehsalla məşğul olmaq; Kommersiya işi ilə məşğul olmaq.
Məqsəd – missiyadan yaranır və onu həll etmək üçün qarşıya qoyulur. Burada bir məqsəddən yox, məqsədlər çoxluğundan danışmaq olar. Çünki, missiyanı həyata keçirmək üçün qarşıya çıxan vəzifələr və tapşırıqlar yeni-yeni vəzifələr qarşıya qoyar və bu da məqsədlər çoxluğunu yaradır.
Mühit – xarici və daxili təsir amilləri kimi mövcuddur. Məqsədə çatmaq üçün mühiti öyrənmək lazımdır, çünki o, məqsədə nail olmaqda həlledici rol oynayır.
Zəif və güclü amillərin tədqiqi. Hər bir müəssisə öz vəziyyətini yoxlayaraq zəif və güclü cəhətlərini aşkar edir. Bu halda, zəif cəhətləri aradan götürmək, güclüləri isə daha da yaxşılaşdırmaqla üstünlük əldə etmək olar.
Strateji alternativlərin təhlili.Çatışmamazlıqları aradan qaldırmaq üçün alternativ variantlar hazırlamaq və onlardan birini - ən səmərəli olanını seçmək lazımdır. Alternativ – hər hansı bir tədbirdə alınacaq son nəticənin müxtəlif variantlarının olmasıdır. Yalnız bu halda seçim etmək imkanı yaranır.
Strategiyanın seçilməsi.
Strategiyanın həyata keçirilməsi.
Strategiyanın qiymətləndirilməsi.
Strateji idarəetmə modelləri
Strateji idarəetmə və planlaşdırmada müxtəlif klassik modellərdən: «Bazarın payının artırılması tempi», «Bazarın cəlbediciliyi» və «Bazarın təkamül mərhələsi» istifadə edilir. «Bazarın – bazar payının artırılması tempi» tipli modeli (BCG modeli) — Firmanın vəziyyəti bazarda fəaliyyətgöstərən bütün qalan təşkilatlara nisbətən mövqeləşir. «Bazarın (sahənin) cəlbediciliyi – şirkətin rəqabətqabiliyyəti» tipli modeli (GE/Mckinsey, Shell/DPM)modeli — Firmanın vəziyyəti bazarda onun güclü tərəflərinin nisbi qiymətləndirilməsini və həmin bazarın perspektivinin nisbi qiymətləndirilməsilə əlaqələndirərək mövqeləşir. «Bazarın (məhsulun həyat tsiklinin) təkamül mərhələsi – şirkətin rəqib vəziyyəti» tipli model (XoferŞendel, ADL modeli) — Firmanın vəziyyəti bazarın təkamül mərhələsindən (yaxud məhsulun həyat tsikli mərhələsindən) asılı olaraq rəqiblərə nisbətən onun mövqeyinin qiymətləndirilməsi nəticəsində müəyyən edilir.
И. Н. Марвина, Стратегический менеджмент, Екатеринбург, 2017, с. 134
Neil Ritson, Strategic Management , London 2011
Colin White, Strategic Management, Palgrave macmillan 2004
А. Н. Петрова, Стратегический менеджмент, учебник, Санкт-Петербург 2005 2019-07-11 at the Wayback Machine
Avqust 20, 2021
strateji, menecment, στρατηγία, sərkərdə, mədəniyyəti, management, idarəetmə, strаtеgiyаlаrın, işlənib, hаzırlаnmаsı, rеаllаşdırılmаsı, üzrə, təşkilаtın, fəаliyyətləri, аrdıcıllığını, müəyyən, еdən, prоsеsi, əks, еtdirir, həmçinin, məqsədlərin, qоyuluşunu, str. Strateji menecment q yun strathgia serkerde medeniyyeti ing management idareetme strategiyalarin islenib hazirlanmasi ve reallasdirilmasi uzre teskilatin fealiyyetleri ardicilligini mueyyen eden prosesi eks etdirir O hemcinin meqsedlerin qoyulusunu strategiyalarin islenib hazirlanmasini lazimi resurslarin mueyyen olunmasi ve teskilata qarsiya qoyulmus vezifelere nail olmaga imkan veren harici muhitle qarsiliqli elaqelerin sahlanilmasin ozunde birlesdirir Mundericat 1 Strateji menecmentin mahiyyeti ve mezmunu 1 1 Strateji menecmentin meqsedleri 1 2 Strateji menecmentin vezifeleri 1 3 Strateji menecmentin prinsipleri 2 Strateji menecment sistemi 2 1 Strateji planlasdirma 2 2 Strateji idareetme modelleri 3 Hemcinin bax 4 Istinadlar 5 Xarici kecidler 6 EdebiyyatStrateji menecmentin mahiyyeti ve mezmunu RedakteStrateji menecment muessisenin idare edilmesi prosesinin ilkin merhelesi olaraq idareetmenin butun funksiyalarini ozunde ehtiva edir Duzgun secilmis strateji idareetme muessiseni geleceye istiqametlendirir uzunmuddetli inkisaf istiqametlerini ve biznesde oz movqeyini mueyyen etmeye imkan verir Strateji idareetmenin neticeleri muessisenin bazarda qazandigi movqeyinde ve iqtisadi maliyye gostericilerinin uzunmuddetli meyllerinde tezahur olunur Strateji idareetmenin iki esas son mehsulunu bir birinden ferqlendirirler Onlardan biri gelecekde meqsedlere catmagi temin eden teskilatin potensialidir Giris terefden bu potensial xammallardan maliyye ve insan resurslarindan ibaretdir cihis terefden ise istehsal olunmus mehsullar ve hidmetlerden izlenmesi teskilata oz meqsedlerine catmaga komek eden sosial davranis qaydalari toplusundan ibaretdir Strateji idareetmenin diger son mehsulu harici muhitde teskilatin deyisikliklere olan hessasligini temin eden dahili struktur ve teskilati deyisikliklerdir Sahibkarlar teskilatlarinda bu harici deyisiklikleri vahtinda askar etmek ve duzgun qiymetlendirmek qabilliyetine malik olmalidirlar Teskilatin potensiali ve onun strateji imkanlari teskilati muhiti ve heyetin keyfiyyeti ile mueyyen olunur 1 Strateji menecmentin meqsedleri Redakte Strareji menecmentin meqsedi dedikde muessisenin mueyyen zaman kecdikden sonra en optimal usullarla yuksek neticeler elde etmesine imkan yaradan inkisaf strategiyasinin formalasmasi basa dusulur Strateji menecment meqsedlerini asagidaki kimi tesniflesdirmek olar muessisede maksimal rentabelliyin temin olunmasi Bu zaman asagidaki gostericiler nezere alinir sats hecmi menfeet normasi ve seviyyesi gundelik satis ve menfeet hecminin artim tempi 1 sehme dusen gelir kapitalin strukturu dividendlerin seviyyesi iscilere odenilen emek haqqi seviyyesi mehsulun keyfiyyet seviyyesi muessisenin dayaniqliliginin temin olunmasi Bu asagidaki istiqametlerde aparilir reqabetqabiliyyetlilik potensiali investisiya siyaseti kadr siyaseti sosial meselelerin helli muessisenin yeni fealiyyet sahelerinin ve istiqametlerinin inkisafi Bu asagidaki istiqametlerde aparilir mehsulun diversifikasiyasi informasiya sisteminin inkisafi sehmleri satisa cixarilan muessiselerin mueyyen edilmesi yeni mehsul novlerinin islenib hazirlanmasi 2 Strateji menecmentin vezifeleri Redakte Strateji idareetme planlasdirilmis fealiyyetde reqabetden dogan ve situasiya ile bagli olan deyisikliklerin nezere alinmasi son meqsede catmaq ucun qerar qebul edilmesi islerin gedisinin tehlili ve lazimi tedbirlerin tetbiqi ile mesgul olur Strateji menecmentin esas vezifeleri asagidakilardir Strateji meqsedin ve fealiyyet sahesinin mueyyenlesdirilmesi Meqsede nail olmaq ucun strateji vezifelerin qarsiya qoyulmasi Neticeni almaq ucun planlarin duzgun heyata kecirilmesi Secilmis strategiyanin semereli heyata kecirilmesi Neticelerin qiymetlendirilmesi ve strategiyada duzelisler aparilmasi 3 Strateji menecmentin prinsipleri Redakte Muessisede strateji menecmentin asagidaki esas prinsipleri tetbiq olunur Meqsedin vahidliyi prinsipi muessisenin fealiyyet ve maraqlarinin vahid istiqameti Elmilik prinsipi tetbiq olunan plan ve metodlarin elmi cehetden esaslandirilmasi Strategiyanin effektivlik ve qenaetcillik prinsipi heyata kecirilen strategiyalarin minunum xerc ve vaxt itkisiyle maksimum semere vermesi Iscilerin maraginin muessisenin meqsedlerine tabe olmasi prinsipi her bir iscinin sexsi maragi muessinin meqsedlerinden ustun olmamalidir Iscilerin motivasiyalandirilmasi prinsipi maddi ve menevi formalarda aparilir Maddi formada muavinetlerin verilmesi emek haqqinin artirilmasi Menevi formada ayrica is kabinetinin verilmesi xidmeti avtomobilin ayrilmasi sertifikatlarin verilmesi ve s Selahiyyet ve mesuliyyetin bolusdurulmesi prinsipi strategiyalarin duzgun bolusdurulmesi her bir iscinin oz mesuliyyetini bilmesi Korporativlik prinsipi strategiyanin hazirlanmasi ve heyata kecirilmesinde iscilerin birliyi komanda fealiyyeti 4 Strateji menecment sistemi RedakteStrateji menecment sisteminin strukturu menecment sisteminin strukturundan bir sira elementlere gore ferqlenir Strateji menecmentde sistemin metodik infotmasiya ve huquqi teminatinin rolu artir Bele ki bu meselelerin helli uzunmuddetli perspektivde nezerde tutulur Sistemin maddi resurslarla teminati asanlasir lakin islerin aparilmasi ucun yuksekixtisasli kadrlara ve menecerlere teleb artir Idareolunan altsistemde menecmentin funksiyalari evezine strateji marketinq funksiyasi tetbiq olunur ki bu da muessisenin gelecek strategiyasini mueyyen edir Strateji menecment sistemi asagidaki istiqametlere yonelir istehsal teserrufat fealiyyetinin strukturundan asili olmayaraq strateji meqsed kimi resurslarin bolusdurulmesi her bir strateji meqsed ucun idareetme merkezinin yaradilmasi strateji meqsedlere catmaq seviyyesine esasen istehsal bolmeleri ve onlarin rehberlerinin qiymetlendirilmesi ve heveslendirilmesi Strategiyanin heyata kecirilmesi yuksek seviyyede aparilir ve asagidaki meselelerin helline yonelir Muessisenin strateji meqsedlerinin islenib hazirlanmasi Onun imkanlarinin ve resurslarinin qiymetlendirilmesi Marketinq sahesinde tendensiyalarin analizi Fealiyyetin alternativlerinin qiymetlendirilmesi Gelecek perspektivde strategiyanin mueyyen olunmasi Operativ planlar proqramlar ve budcenin hazirlanmasi Teyin olunmus meqsedler ve planlar nezere alinmaqla mueyyen kriteriyalara esasen muessisenin fealiyyetinin qiymetlendirilmesi 5 Strateji planlasdirma Redakte Strateji planlasdirma sirketin meqsed ve vezifelerinin konkretlesdirilmesi onlarin vaxt baximindan icrasi resurslarin bolusdurulmesi perspektiv meyillerin mueyyenlesdirilmesi ve fealiyyete semereli nezaretin yaradilmasi kimi fealiyyetin esasini teskil edir Strateji plan idareetmenin teskili ve planlasdirilmasinin esasidir Strareji planlasdirmanin ardicilliq merheleleri asagidaki kimidir Missiya ali meqseddir Ali meqsed 2 istiqamete yonele biler Istehsalla mesgul olmaq Kommersiya isi ile mesgul olmaq Meqsed missiyadan yaranir ve onu hell etmek ucun qarsiya qoyulur Burada bir meqsedden yox meqsedler coxlugundan danismaq olar Cunki missiyani heyata kecirmek ucun qarsiya cixan vezifeler ve tapsiriqlar yeni yeni vezifeler qarsiya qoyar ve bu da meqsedler coxlugunu yaradir Muhit xarici ve daxili tesir amilleri kimi movcuddur Meqsede catmaq ucun muhiti oyrenmek lazimdir cunki o meqsede nail olmaqda helledici rol oynayir Zeif ve guclu amillerin tedqiqi Her bir muessise oz veziyyetini yoxlayaraq zeif ve guclu cehetlerini askar edir Bu halda zeif cehetleri aradan goturmek gucluleri ise daha da yaxsilasdirmaqla ustunluk elde etmek olar Strateji alternativlerin tehlili Catismamazliqlari aradan qaldirmaq ucun alternativ variantlar hazirlamaq ve onlardan birini en semereli olanini secmek lazimdir Alternativ her hansi bir tedbirde alinacaq son neticenin muxtelif variantlarinin olmasidir Yalniz bu halda secim etmek imkani yaranir Strategiyanin secilmesi Strategiyanin heyata kecirilmesi Strategiyanin qiymetlendirilmesi 6 Strateji idareetme modelleri Redakte Strateji idareetme ve planlasdirmada muxtelif klassik modellerden Bazarin payinin artirilmasi tempi Bazarin celbediciliyi ve Bazarin tekamul merhelesi istifade edilir Bazarin bazar payinin artirilmasi tempi tipli modeli BCG modeli Firmanin veziyyeti bazarda fealiyyetgosteren butun qalan teskilatlara nisbeten movqelesir Bazarin sahenin celbediciliyi sirketin reqabetqabiliyyeti tipli modeli GE Mckinsey Shell DPM modeli Firmanin veziyyeti bazarda onun guclu tereflerinin nisbi qiymetlendirilmesini ve hemin bazarin perspektivinin nisbi qiymetlendirilmesile elaqelendirerek movqelesir Bazarin mehsulun heyat tsiklinin tekamul merhelesi sirketin reqib veziyyeti tipli model XoferSendel ADL modeli Firmanin veziyyeti bazarin tekamul merhelesinden yaxud mehsulun heyat tsikli merhelesinden asili olaraq reqiblere nisbeten onun movqeyinin qiymetlendirilmesi neticesinde mueyyen edilir 7 Hemcinin bax RedakteMenecment Strategiya MenecerIstinadlar Redakte Menecment derslik K A Sahbazov M H Memmedov H S Hesenov Baki 2005 996 seh Strateji menecmentin meqsedleri Strateji menecmentin vezifeleri Strateji menecmentin prinsipleri Strateji menecment sistemi Menecment derslik A M Imran Baki 2007 268 seh olu kecid Strateji menecment B V Ismayilov Baki 2018 296 seh Xarici kecidler RedakteStrategy definition Strategic Management complete Notes Strategicheskij menedzhment Strategicheskij menedzhment strategicheskoe planirovanie Vvedenie v strategicheskij menedzhmentEdebiyyat RedakteI N Marvina Strategicheskij menedzhment Ekaterinburg 2017 s 134 Neil Ritson Strategic Management London 2011 Colin White Strategic Management Palgrave macmillan 2004 A N Petrova Strategicheskij menedzhment uchebnik Sankt Peterburg 2005 Arxivlesdirilib 2019 07 11 at the Wayback MachineMenbe https az wikipedia org w index php title Strateji menecment amp oldid 5742924, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
