Sosial müharibə (sosial sözü müttəfiqlər mənasına gələn sociidən yaranıb) - e.ə. 91- e.ə. 88-ci illər arasında Roma Respublikası ilə müharibədən əvvəl Romanın müttəfiqi olan İtaliyadakı şəhərlər arasında olmuş müharibədir.
Müharibəyə doğru
e.ə. IV və III sərlərdə Romanın İtaliyanı fəth etməsi Roma ilə İtaliyadakı şəhər və xalqlar arasında bir çox ittifaqlara səbəb olmuşdu. İttifaq şərtləri şəhərin könüllü olaraq və ya müharibədə məğlub olaraq Roma ilə ittifaq qurmasına görə dəyişirdi. Bu şəhərlər de-yure müstəqil idilər, ancaq de-fakto Romanın bu şəhər dövlətlərdən müəyyən miqdarda pul və əsgər tələb etmə haqları var idi. E.Ə. II əsrdə Roma ordusundakı əsgərlərin yarısı ilə 3/2-ni İtaliyadakı müttəfiqlərdən gələn əsgərlər təşkil edirdi. Roma dövləti eyni zamanda müttəfiqlərin xarici siyasətləri və bir-birləri ilə olan münasibətləri üzərində üstünlüyə sahib idi.
Bu tələblərin qarşılığında müttəfiqlər Romanın Aralıq dənizi hövzəsini fəthi zamanı əldə etdiyi qənimət və torpaqlardan pay alırdı. Ancaq e.ə. II əsrdə Romalı siyasətçilərin qənimətlərdən müttəfiqlərə pay verməməyə başlaması ilə müttəfiqlər narazılıq etməyə başladılar, sonda isə üsyan etdilər.
Sosial müharibə qismən Markus Livius Drususun öldürülməsi ilə başladı. Drususun islahatları Romanın müttəfiqlərinə Roma Respublikasının xarici siyasətində daha çox söz haqqı verəcək Roma vətəndaşlığı nəzərdə tuturdu. Yerli məsələlər yerli hökümətlərin nəzarətində qalırdı və Romalılar üçün ittifaqın nə vaxt müharibəyə girəcəyi ya da qənimətin necə bölünəcəyi kimi mövzular qədər önəmli deyildi. Drusus öldürülüncə bu haqsızlıqlar barədə hazırladığı islahatlar qüvvədən düşmüş elan edildi. Bu Romanın müttəfiqlərini ciddi formada qəzəbləndirdi və çoxu Romaya qarşı bir-birləri ilə ittifaqa girdi.
Müharibə
Sosial müharibə e.ə. 91-ci ildə müttəfiqlərin üsyan etməsi ilə başladı. Venusiyada üsyan etməyəm tək latın müttəfiq idi. Üsyançı müttəfiqlər niyyətlərinin yalnız yandırıb-yıxmaq olmadığını göstərərək, paytaxtı Korfinium olan müstəqil İtalika adlı müstəqil dövlət quraraq göstərdilər. Əsgərlərinə ödəmə edə bilmək üçün sikkə zərb etdirməyə başladılar. Sikkənin üzərində müttəfiqlərin simvolu olan buğanın dəhşətli dərəcədə çox yemiş qurda (Romanın simvolu) təcavüz etməsi təsvir olunmuşdu. Əsgərlərinin çoxu Roma ordusunda xidmət etmiş, müharibə təcrübəsi olan kəslər idi. İtalikanın 8 müttəfiqi 100.000 adam toplaya bilirdi. İtalyanlar bu gücü İtaliya daxilindəki mövqelərə görə bölüşdürdülər.
Romanın ilk hücumunun öhtəsindən gəlməsi şərt idi. Çünki bu başqa müttəfiq şəhərlərin də tərəf dəyişdirməsinə mane olacaqdı. İki cəbhənin ikisi də e.ə. 90-cə ildə konsulların rəhbərliyində idi. Şimalda konsul Publius Rutilius Lupusun müşavirliyini Marius və Pompeius Strabon, cənubda isə konsul III Lusius Yulius Sezarın müşavirliyini Lusius Kornelius Sulla və Titus Didius edirdi.
Marius itirilən yerləri geri ala bildi və yeganə komandan olaraq qaldı.
E.ə. 90-cı ilin İtalika baxımından nəticələri:
Şimal və ənub bölgələrinin əlaqələri baxımından əsas qalan olan Aeserna mühasirəyə alındı və sonda təslim oldu,
Papius Mutilius Kampanyanın cənubuna girdi, bir çox şəhəri ələ keçirə bildi və Sezar tərəfindən məğlub edilənə qədər buraları əlində saxladı,
Digər İtalika komandanları da Apulya və Lukanyaya uğurlu hücumlar edə bildilər.
Bu itkilərə rəğmən Romalılar mütləq məğlubiyyətə mane ola bildilər. E.ə. 89-cu ildə hər iki konsul şimal sərhədinə getdi və Sulla cənub sərhədinin nəzarətini tam əlinə keçirdi.
E.ə. 89-cu ildəki hadisələr: Lusius Porsius Kato (iki konsuldan biri) məğlub oldu və öldü, Tək komandan olaraq qalan Strabon müharibənin taleyinə təsir edən toqquşmada 60.000 nəfərlik İtalika ordusunu məğlub etdi və Auskulumu təslim olmağa məcbur etdi, Sulla hücuma keçdi və Samnit ordusunu məğlub etdi, Kampanyadakı itirilmiş ərazilərin bir çoxunu geri aldı.
E.ə. 88-ci ildə hələ də mübarizə aparan Samnitlər istisna olmaqla, müharibə demək olar ki, bitmişdi. Romalılar müttəfiqlərinə verdikləri imtiyazlar olmasa çox güman ki müharibə bir qədər də uzana bilərdi.
Romanın müttəfiqlərə verdiyi imtiyazlar
Lusius Yulius Sezar konsulluğu dövründə bir Lex Julia təqdim etdi. Buna görə qanun üsyan etməmiş bütün Latın və İtalyan xalqlarına tam vətəndaşlıq verirdi. Ancaq qanun fərdlərə deyil, xalqların bütününə vətəndaşlıq verirdi. Lex Yuliaya vətəndaşlıq müharibədə göstərilən seçilən xidmət qarşılığında əldə edilən mükafatdır.
İstinadlar
Rome, from Earliest Times to 44 B. C.
Kendall, Seth (2013) The Struggle for Roman Citizenship. Romans, Allies, and the Wars of 91-77 BCE.
sosial, müharibə, sosial, müharibə, sosial, sözü, müttəfiqlər, mənasına, gələn, sociidən, yaranıb, illər, arasında, roma, respublikası, ilə, müharibədən, əvvəl, romanın, müttəfiqi, olan, italiyadakı, şəhərlər, arasında, olmuş, müharibədir, mündəricat, müharibə. Sosial muharibe sosial sozu muttefiqler menasina gelen sociiden yaranib e e 91 e e 88 ci iller arasinda Roma Respublikasi ile muharibeden evvel Romanin muttefiqi olan Italiyadaki seherler arasinda olmus muharibedir 1 Mundericat 1 Muharibeye dogru 2 Muharibe 3 Romanin muttefiqlere verdiyi imtiyazlar 4 IstinadlarMuharibeye dogru Redaktee e IV ve III serlerde Romanin Italiyani feth etmesi Roma ile Italiyadaki seher ve xalqlar arasinda bir cox ittifaqlara sebeb olmusdu Ittifaq sertleri seherin konullu olaraq ve ya muharibede meglub olaraq Roma ile ittifaq qurmasina gore deyisirdi Bu seherler de yure musteqil idiler ancaq de fakto Romanin bu seher dovletlerden mueyyen miqdarda pul ve esger teleb etme haqlari var idi E E II esrde Roma ordusundaki esgerlerin yarisi ile 3 2 ni Italiyadaki muttefiqlerden gelen esgerler teskil edirdi Roma dovleti eyni zamanda muttefiqlerin xarici siyasetleri ve bir birleri ile olan munasibetleri uzerinde ustunluye sahib idi Bu teleblerin qarsiliginda muttefiqler Romanin Araliq denizi hovzesini fethi zamani elde etdiyi qenimet ve torpaqlardan pay alirdi Ancaq e e II esrde Romali siyasetcilerin qenimetlerden muttefiqlere pay vermemeye baslamasi ile muttefiqler naraziliq etmeye basladilar sonda ise usyan etdiler Sosial muharibe qismen Markus Livius Drususun oldurulmesi ile basladi Drususun islahatlari Romanin muttefiqlerine Roma Respublikasinin xarici siyasetinde daha cox soz haqqi verecek Roma vetendasligi nezerde tuturdu Yerli meseleler yerli hokumetlerin nezaretinde qalirdi ve Romalilar ucun ittifaqin ne vaxt muharibeye gireceyi ya da qenimetin nece boluneceyi kimi movzular qeder onemli deyildi Drusus oldurulunce bu haqsizliqlar barede hazirladigi islahatlar quvveden dusmus elan edildi Bu Romanin muttefiqlerini ciddi formada qezeblendirdi ve coxu Romaya qarsi bir birleri ile ittifaqa girdi Muharibe RedakteSosial muharibe e e 91 ci ilde muttefiqlerin usyan etmesi ile basladi Venusiyada usyan etmeyem tek latin muttefiq idi Usyanci muttefiqler niyyetlerinin yalniz yandirib yixmaq olmadigini gostererek paytaxti Korfinium olan musteqil Italika adli musteqil dovlet quraraq gosterdiler Esgerlerine odeme ede bilmek ucun sikke zerb etdirmeye basladilar Sikkenin uzerinde muttefiqlerin simvolu olan buganin dehsetli derecede cox yemis qurda Romanin simvolu tecavuz etmesi tesvir olunmusdu Esgerlerinin coxu Roma ordusunda xidmet etmis muharibe tecrubesi olan kesler idi Italikanin 8 muttefiqi 100 000 adam toplaya bilirdi Italyanlar bu gucu Italiya daxilindeki movqelere gore bolusdurduler 2 Romanin ilk hucumunun ohtesinden gelmesi sert idi Cunki bu basqa muttefiq seherlerin de teref deyisdirmesine mane olacaqdi Iki cebhenin ikisi de e e 90 ce ilde konsullarin rehberliyinde idi Simalda konsul Publius Rutilius Lupusun musavirliyini Marius ve Pompeius Strabon cenubda ise konsul III Lusius Yulius Sezarin musavirliyini Lusius Kornelius Sulla ve Titus Didius edirdi E e 90 ci ilin Roma ucun neticeleri Strabon Auskulumu muhasireye almagi bacardi Rutilius meglub oldu ve Tolenusda olduruldu Kaepio Poppaedius terefinden yox edildi Marius itirilen yerleri geri ala bildi ve yegane komandan olaraq qaldi E e 90 ci ilin Italika baximindan neticeleri Simal ve enub bolgelerinin elaqeleri baximindan esas qalan olan Aeserna muhasireye alindi ve sonda teslim oldu Papius Mutilius Kampanyanin cenubuna girdi bir cox seheri ele kecire bildi ve Sezar terefinden meglub edilene qeder buralari elinde saxladi Diger Italika komandanlari da Apulya ve Lukanyaya ugurlu hucumlar ede bildiler Bu itkilere regmen Romalilar mutleq meglubiyyete mane ola bildiler E e 89 cu ilde her iki konsul simal serhedine getdi ve Sulla cenub serhedinin nezaretini tam eline kecirdi E e 89 cu ildeki hadiseler Lusius Porsius Kato iki konsuldan biri meglub oldu ve oldu Tek komandan olaraq qalan Strabon muharibenin taleyine tesir eden toqqusmada 60 000 neferlik Italika ordusunu meglub etdi ve Auskulumu teslim olmaga mecbur etdi Sulla hucuma kecdi ve Samnit ordusunu meglub etdi Kampanyadaki itirilmis erazilerin bir coxunu geri aldi 3 E e 88 ci ilde hele de mubarize aparan Samnitler istisna olmaqla muharibe demek olar ki bitmisdi Romalilar muttefiqlerine verdikleri imtiyazlar olmasa cox guman ki muharibe bir qeder de uzana bilerdi Romanin muttefiqlere verdiyi imtiyazlar RedakteLusius Yulius Sezar konsullugu dovrunde bir Lex Julia teqdim etdi Buna gore qanun usyan etmemis butun Latin ve Italyan xalqlarina tam vetendasliq verirdi Ancaq qanun ferdlere deyil xalqlarin butunune vetendasliq verirdi Lex Yuliaya vetendasliq muharibede gosterilen secilen xidmet qarsiliginda elde edilen mukafatdir 4 Istinadlar Redakte Rome from Earliest Times to 44 B C Kendall Seth 2013 The Struggle for Roman Citizenship Romans Allies and the Wars of 91 77 BCE Appian Civil War seh 1 7 Dictionary of Greek and Roman biography and mythologyMenbe https az wikipedia org w index php title Sosial muharibe e e 91 e e 88 amp oldid 4341067, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
