Azərbaycanda yabanı halda 8 növü yayılmışdır. Bir ikiillik ot bitkiləridir. Lələkvari yarılmış yarpaqları var. Sarı rəngli çiçəkləri salxımvari çiçəkqruplarına yerləşir. Meyvəsi uzun – silindr formada buynuzmeyvədən ibarətdir. Toxumları uzunsovdur. Şüvərənin növləri bir – birindən əsasən çiçəklərinin quruluşuna görə fərqlənir.
Növləri
Boylu şüvərən (Sisymbrium altissimum). Şüvərən hündürlüyü 20 – 60 sm olan, sərt yoğun gövdədən və aralanan budaqlı birillik ot bitkisidir. Aşağı yarpaqları qayıqvari şəkildə həlqəvari bölünəndir, yuxarı yarpaqları sapvari şəklindədir. Çiçəkləri yumşaq salxımdan ibarətdir. Ləçəkləri zəif sarımtıl rəngdə olub, solan zaman tamamilə ağ rəngə çevrilir. Toxumları enli ellipsvari, tünd qəhvəyi rəngdədir. Aprel – may aylarında çiçək açır, may – iyun yalarında meyvə verir. Boylu şüvərən respublikamızın Abşeron, Kür – Araz düzənliklərində, Naxçıvanın dağlıq zonalarında, Lənkəran düzənliklərində yayılmışdır. Bundan başqa bitkiyə düzənlikdən tutmuş orta dağ qurşaqlarına qədər zonalarda da rast gəlmək olar.
Lezel şüvərəni (Sisymbrium loeselii). Gövdəsi budaqlanan, sıx yarpaq və tükcüklərlə əhatə olunmuş ikillik ot bitkisidir. Yarpaqları qayıqvari – lələkvari daraq şəklindədir. Ləçəkləri sarımtıldır. Qını 2 – 3 sm uzunluğunda düz, azca əyilən haldadır. Toxumları ellipsvari açıq sarımtıl rəngdədir. Lezel şüvərəninə demək olar ki, Azərbaycanın bütün ərazilərində rast gəlmək olar. Buna düzənlikdən tutmuş dağlıq zonalarına qədər sahələrdə təsadüf etmək olar. Ən çox zibilliklərdə təsadüf edilir.
Tibbdə istifadəsi
Tibbdə aşağıda göstərilən 3 növündən istifadə olunur:
dərman şüvərəni – Sisymbrium officinale,
qınabənzər şüvərən – Sisymbrium rucinatum
lezeliya şüvərəni – Sisymbrium loeselii.
Dərman məqsədilə daha çox şüvərənin toxumlarından istifadə edilir. Toxumlarında tioqlikozidlər müəyyən edilmişdir ki, bunlar da selikli qişaya qıcıqlandırıcı təsir göstərir. Bundan başqa toxumlarında 26 – 30% yarımquruyan xassəli piyli yağ da vardır.
Lizeliya və qınabənzər şüvərənin toxumları farmakoloji tədqiqatdan keçirilmiş və onların təsirinin müvafiqliyi müəyən edilmişdir. Hər iki şüvərənin toxumlarından hazırlanan preparatların yüngül işlətmə təsiri göstərdiyi bir daha sübut edilmişdir. Xalq təbabətində qınabənzər şüvərənin toxumlarından çay dəmlənib qəbizlikdə işlətmə, həzm prosesini yaxşılaşdırma və qurdqovucu dərman kimi işlədilir. Naxçıvanda şüvərən toxumlarından dəmlənmiş çayı malyariya xəstəliyində içirlər. Şüvərənin yerüstü hissəsindən alınmış təzə şirə dəri yaralarında, xüsusən tropik yaraların müalicəsində işlədilir. Toxumlarından hazırlanmış təpitmə qarayaraya qarşı istifadə edilir.
İstinadlar
Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
Şüvərən bitkisi[ölü keçid]
İkiləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır.Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Oktyabr 30, 2021
şüvərən, sisymbrium, kələmçiçəyikimilər, fəsiləsinə, bitki, cinsi, sisymbriumelmi, təsnifataləmi, bitkilərşöbə, örtülütoxumlularsinif, ikiləpəliləryarımsinif, dillenidsıra, kəvərçiçəklilərfəsilə, kələmçiçəyikimilərcins, elmi, adısisymbriumvikinövlərdəsistemati. Suveren lat Sisymbrium 1 kelemciceyikimiler fesilesine aid bitki cinsi 2 SuverenSisymbriumElmi tesnifatAlemi BitkilerSobe OrtulutoxumlularSinif IkilepelilerYarimsinif DillenidSira KeverciceklilerFesile KelemciceyikimilerCins SuverenElmi adiSisymbriumVikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 23311NCBI 3729EOL 60788GRIN 11223IPNI 13052 1Azerbaycanda yabani halda 8 novu yayilmisdir Bir ikiillik ot bitkileridir Lelekvari yarilmis yarpaqlari var Sari rengli cicekleri salximvari cicekqruplarina yerlesir Meyvesi uzun silindr formada buynuzmeyveden ibaretdir Toxumlari uzunsovdur Suverenin novleri bir birinden esasen ciceklerinin qurulusuna gore ferqlenir Novleri RedakteBoylu suveren Sisymbrium altissimum Suveren hundurluyu 20 60 sm olan sert yogun govdeden ve aralanan budaqli birillik ot bitkisidir Asagi yarpaqlari qayiqvari sekilde helqevari bolunendir yuxari yarpaqlari sapvari seklindedir Cicekleri yumsaq salximdan ibaretdir Lecekleri zeif sarimtil rengde olub solan zaman tamamile ag renge cevrilir Toxumlari enli ellipsvari tund qehveyi rengdedir Aprel may aylarinda cicek acir may iyun yalarinda meyve verir Boylu suveren respublikamizin Abseron Kur Araz duzenliklerinde Naxcivanin dagliq zonalarinda Lenkeran duzenliklerinde yayilmisdir Bundan basqa bitkiye duzenlikden tutmus orta dag qursaqlarina qeder zonalarda da rast gelmek olar Lezel suvereni Sisymbrium loeselii Govdesi budaqlanan six yarpaq ve tukcuklerle ehate olunmus ikillik ot bitkisidir Yarpaqlari qayiqvari lelekvari daraq seklindedir Lecekleri sarimtildir Qini 2 3 sm uzunlugunda duz azca eyilen haldadir Toxumlari ellipsvari aciq sarimtil rengdedir Lezel suverenine demek olar ki Azerbaycanin butun erazilerinde rast gelmek olar Buna duzenlikden tutmus dagliq zonalarina qeder sahelerde tesaduf etmek olar En cox zibilliklerde tesaduf edilir Tibbde istifadesi RedakteTibbde asagida gosterilen 3 novunden istifade olunur derman suvereni Sisymbrium officinale qinabenzer suveren Sisymbrium rucinatum lezeliya suvereni Sisymbrium loeselii Derman meqsedile daha cox suverenin toxumlarindan istifade edilir Toxumlarinda tioqlikozidler mueyyen edilmisdir ki bunlar da selikli qisaya qiciqlandirici tesir gosterir Bundan basqa toxumlarinda 26 30 yarimquruyan xasseli piyli yag da vardir Lizeliya ve qinabenzer suverenin toxumlari farmakoloji tedqiqatdan kecirilmis ve onlarin tesirinin muvafiqliyi mueyen edilmisdir Her iki suverenin toxumlarindan hazirlanan preparatlarin yungul isletme tesiri gosterdiyi bir daha subut edilmisdir Xalq tebabetinde qinabenzer suverenin toxumlarindan cay demlenib qebizlikde isletme hezm prosesini yaxsilasdirma ve qurdqovucu derman kimi isledilir Naxcivanda suveren toxumlarindan demlenmis cayi malyariya xesteliyinde icirler Suverenin yerustu hissesinden alinmis teze sire deri yaralarinda xususen tropik yaralarin mualicesinde isledilir Toxumlarindan hazirlanmis tepitme qarayaraya qarsi istifade edilir 3 Istinadlar Redakte Nureddin Eliyev Azerbaycanin derman bitkileri ve fitoterapiya Baki Elm 1998 Elsad Qurbanov Ali bitkilerin sistematikasi Baki 2009 Suveren bitkisi olu kecid Ikilepeliler ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Suveren amp oldid 5714064, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
