fbpx
Wikipedia

Silisium

Avqust 05, 2021

14 Alüminium ← Silisium → Fosfor
C
↑
Si
↓
Ge
Ümumi
Ad, İşarə, Nömrə Silisium, Si, 14
Qrup, Dövr, Blok 14, 3,
Xarici görünüşü
Atom kütləsi 28.0855g·mol−1 q/mol
Elektron formulu Ne] 3s2 3
Fiziki xassələr
Halı
Sıxlığı (0 °C, 101.325 kPa)
q/L
Ərimə temperaturu 1687 °C
(1414 K, 2577 °F)
Qaynama temperaturu 3538 °C
(3265 K, 5909 °F)
Elektromənfiliyi
Oksidləşmə dərəcəsi
Spektr =
İonlaşma enerjisi kCmol-1


Silisium — Kimyəvi elementlərin dövri cədvəlində 14-cü element. Yer kürəsində oksigendən sonra ən çox yayılmış ikinci elementdir (28%).

Tətbiqi

Silisium tozu tez alışma xüsusiyyətinə malikdir. Elektronik cihazlar və şüşə istehsalında istifadə olunur.

Orqanizmlərdə

Bitkilərdə silisiumun miqdarı kütlə ilə 0,15% miqdarındadır. Bitkilərin gövdəsi nə qədər çox olur. Bitkilər silisiumu sudan götürür. İçməli və duzlu suda silikat turşusu və onun duzları şəklində 3mq/l-ə qədər silisium həll olur.

Silisium birləşdirici toxumaların ümumi möhkəmliyinə kömək edir. Bitkilərin toxumalarına düşərək və orada çökərək silisium birləşmələri onların sərtliyini artırır və yuxarı böyümək qabiliyyətini yüksəldir. Təsadüfi deyil ki, xüsusən çoxlu miqdarda silisium “yüksək boylu” bitkilərdə, məsələn bambuk ağacında olur.

Bambuk ağacının külündə 20%-ə qədər SiO2 olur. Çoxlu miqdarda silisium sərt cilin kiçik budaqlarında da olur.

Silisium dioksidin təsiri ilə bitkilər tərəfindən kalium, maqnezium, bəzən də kalsiumun (adətən qidalı mühitdə silisium artıq miqdarda olduqda kalsiumun udulması ləngiyir) udulması artır. Bitkilərin qidasında silisiumun miqdarının artması dəmirin, manqanın, misin, arsenin, alüminiumun stronsium-90-nın və fenolların zəhərli təsirini aradan qaldıra bilər. Əksinə, silisium çatışmadıqda bitkilərdə dəmir və manqanın toplanması kəskin artır.

Silisium ilə zəngin olan bitkilər aşağıdakılardır: gicitkan, qatırquyruğu.

Düyünün qabığında 10%-ə qədər silisium olur.

Heyvanların orqanizmində orta hesabla kütlə ilə 0,0001% silisium olur. Çanaqlı əmöblər, radiolarilər, foraminiferlər ən sadə bir hüceyrəli orqanizmlər olub, silisium (IV) oksiddən ibarət skeletə malikdirlər.

Yuxarıda qeyd olunan heyvanların orqanizmində silisium digər heyvanlarda olduğundan xeyli çoxdur.

Silisium bağlayıcı toxumaların tərkib hissəsidir.

İnsan orqanizmində silisium praktiki olaraq hər yerdə var, daha çox miqdarda isə sümüklərdə, dəridə, aortanın divarlarında, traxeyalarda, oynaqlarda, bağlarda, saçlarda, limfa qovşaqlarında, bəzi vəzlərdə olur.

Silisium toxumaların ümumi möhkəmliyinə kömək edir, damarlara elastiklik verir, saçların və dırnaqların böyüməsini stimullaşdırır. Əsəb sistemində impulsların ötürülməsini, damarların elastikliyini, energetik proseslərin normallaşmasını təmin edir.

Silisiumun qanda miqdarı çox deyil, lakin, onun miqdarı azaldıqda insan “havanı hiss etməyə” başlayır, onun psixi vəziyyəti pisləşir, saçlar nazik və qırılan olur, keçəllik başlayır, dəri elastikliyi itirir. Göz büllurunda göz əzələsinə nəzərən 25 dəfə çox silisium olur.

Qomeopatlar hesab edirlər ki, kataraktın növlərindən biri silisium birləşmələri ilə müalicə olunur.

Keçmiş zamanlarda silisium birləşmələri astmanı, soyuqlamanı müalicə üçün istifadə olunurdu. Silisiumun sağaltdığı xəstəliklər arasında bu gün distrofiya, epilepsiya, revmatizm, piylənmə, ateroskleroz kimi xəstəliklər var. Digər tərəfdən ciddi xəstəlik olan silikoz xəstəliyi də çoxdan məlumdur ki, sərbəst (IV) oksidə malik tozlarla uzun müddət nəfəs aldıqda yaranır. Şaxtaçılar belə xəstəliklərə tez-tez tutulurlar.

Silisiumun orqanizmə daxil olmasının əsas mənbələri aşağıdakılardır.

Bitki mənşəli qidalar: kərəviz, xiyar, cavan zəncirotunun yarpaqları, ispanaq, çiyələk, qırmızı turp, günəbaxan tumu, pomidor, boranı, şalğam, həmçinin göyərtilər: ballıca (öfkəotua), cücərmiş buğda, yulaf, arpa dənələri.

Heyvan mənşəli məhsullar: Turş süd məhsulları.

Birləşmələri

Silisiumun daha geniş məlum olan və insan tərəfindən geniş istifadə olunan biləşmələri aşağıdakılardır:

SiO2 –silisium (IV) oksid, qum, dağ bülluru (kvars), ametist, aqat, serdolik (kvars), yaşma (yaşəm daşı).

SiF4 - silisium flüorid.

Silisium 1825-ci ildə isveç kimyaçısı Y,Y.Berselius tərəfindən silisium flüoridin SiF4 reduksiyası zamanı kəşv olunmuşdur.

İnsan bədənində silisium atomlarının sayı 3,0 ∙ 1022, bir insan hüceyrəsində 3,0 ∙ 108 ədəddir.

Silisiumun sutka ərzində orqanizmə qida ilə daxil olan miqdarı 3mq, hava ilə 15mq olur.

Təbabətdə silisiuma malik preparatlar osteoporozun, aterosklerozun, dırnaq, dəri və saç xəstəliklərinin profilaktikasında və müalicəsində istifadə olunur.

Sümük qırıldıqda silisiumun miqdarı qırılma yerində demək olar ki, 50 dəfə artır.

Skeleti silisium oksiddən ibarət olan ibtidailərin skeletinin ölçüləri 40mkm-dən 1mm-ə qədər olur. Zaman keçdikcə onlar yerə çökərək dağ süxurlarının qalın təbəqələrini – kvars, dağ bülluru, ametist, serdolik, aqat, yaşma və s. əmələ gətirirlər.

Tədqiqatlar göstərmişdir ki, silisium qıcqırma və çürümə yaradan bakteriyaların həyat fəaliyyətini dayandırır, ağır metalları çökdürür, xloru neytrallaşdırır, radionuklidləri sorbsiya edir.

Bundan başqa silisium yaxşı kosmetik vasitədir. O, dərini irinli yaralardan təmizləyir. Silisiumlu su ilə yuyunmaq və yeniyetməlik sızanaqları zamanı onu daxilə qəbul etmək xüsusilə faydalıdır. Tədqiqatlar prosesində alimlər bir sıra silisiumlu üzvi birləşmələr sintez etmişlər ki, onlar dəridə mübadilə proseslərini sürətləndirə bilirlər, birləşdirici elastın və kollagen toxumalarının zülallarının sintezində iştirak edərək dərinin elastikliyini artırırlar, əmələ gəlmiş qırışları yox edirlər.

Su ilə qarşılıqlı təsir zamanı silisium onun xassələrini dəyişir.

Silisium üzərində saxlanılmış su mikroorqanizmlərə öldürücü təsir edir, qıcqırma və çürümə yaradan bakteriyaların həyat fəaliyyətini dayandırır, onda ağır metalların aktiv çökməsi baş verir, su görünüş cəhətdən təmiz və dadına görə yaxşı olur, uzun müddət o, xarab olmur və bir sıra digər müalicəvi keyfiyyətlər əldə edir.

Silisium birləşmləri şüşə və beton istehsalının əsasını təşkil edir. Adi pəncərə şüşəsinin tərkibi Na2O ∙ CaO ∙ 6SiO2, büllur şüşənin tərkibi K2O ∙ PbO ∙ 6SiO2 kimidir .

Yer qabığının çox hissəsi (28%) silisiumun qeyri-üzvi birləşmələrindən ibarətdir.


  1. V.M.Abbasov, A.M. Tağıyeva, Z.Ə. Həsəonov. "Kimya və həyat" Bakı-2011

Avqust 05, 2021
silisium, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, alüminium, fosforc, dövri, cədvəlümumiad, işarə, nömrə, 14qrup, dövr, blok, xarici, görünüşüatom, kütləsi, 0855g, molelektron, fo. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin 14 Aluminium Silisium FosforC Si Ge dovri cedvelUmumiAd Isare Nomre Silisium Si 14Qrup Dovr Blok 14 3 Xarici gorunusuAtom kutlesi 28 0855g mol 1 q molElektron formulu Ne 3s2 3Fiziki xasselerHaliSixligi 0 C 101 325 kPa q LErime temperaturu 1687 C 1414 K 2577 F Qaynama temperaturu 3538 C 3265 K 5909 F ElektromenfiliyiOksidlesme derecesiSpektr Ionlasma enerjisi kCmol 1Silisium Kimyevi elementlerin dovri cedvelinde 14 cu element Yer kuresinde oksigenden sonra en cox yayilmis ikinci elementdir 28 Tetbiqi RedakteSilisium tozu tez alisma xususiyyetine malikdir Elektronik cihazlar ve suse istehsalinda istifade olunur Orqanizmlerde RedakteBitkilerde silisiumun miqdari kutle ile 0 15 miqdarindadir Bitkilerin govdesi ne qeder cox olur Bitkiler silisiumu sudan goturur Icmeli ve duzlu suda silikat tursusu ve onun duzlari seklinde 3mq l e qeder silisium hell olur Silisium birlesdirici toxumalarin umumi mohkemliyine komek edir Bitkilerin toxumalarina duserek ve orada cokerek silisium birlesmeleri onlarin sertliyini artirir ve yuxari boyumek qabiliyyetini yukseldir Tesadufi deyil ki xususen coxlu miqdarda silisium yuksek boylu bitkilerde meselen bambuk agacinda olur Bambuk agacinin kulunde 20 e qeder SiO2 olur Coxlu miqdarda silisium sert cilin kicik budaqlarinda da olur Silisium dioksidin tesiri ile bitkiler terefinden kalium maqnezium bezen de kalsiumun adeten qidali muhitde silisium artiq miqdarda olduqda kalsiumun udulmasi lengiyir udulmasi artir Bitkilerin qidasinda silisiumun miqdarinin artmasi demirin manqanin misin arsenin aluminiumun stronsium 90 nin ve fenollarin zeherli tesirini aradan qaldira biler Eksine silisium catismadiqda bitkilerde demir ve manqanin toplanmasi keskin artir Silisium ile zengin olan bitkiler asagidakilardir gicitkan qatirquyrugu Duyunun qabiginda 10 e qeder silisium olur Heyvanlarin orqanizminde orta hesabla kutle ile 0 0001 silisium olur Canaqli emobler radiolariler foraminiferler en sade bir huceyreli orqanizmler olub silisium IV oksidden ibaret skelete malikdirler Yuxarida qeyd olunan heyvanlarin orqanizminde silisium diger heyvanlarda oldugundan xeyli coxdur Silisium baglayici toxumalarin terkib hissesidir Insan orqanizminde silisium praktiki olaraq her yerde var daha cox miqdarda ise sumuklerde deride aortanin divarlarinda traxeyalarda oynaqlarda baglarda saclarda limfa qovsaqlarinda bezi vezlerde olur Silisium toxumalarin umumi mohkemliyine komek edir damarlara elastiklik verir saclarin ve dirnaqlarin boyumesini stimullasdirir Eseb sisteminde impulslarin oturulmesini damarlarin elastikliyini energetik proseslerin normallasmasini temin edir Silisiumun qanda miqdari cox deyil lakin onun miqdari azaldiqda insan havani hiss etmeye baslayir onun psixi veziyyeti pislesir saclar nazik ve qirilan olur kecellik baslayir deri elastikliyi itirir Goz bullurunda goz ezelesine nezeren 25 defe cox silisium olur Qomeopatlar hesab edirler ki kataraktin novlerinden biri silisium birlesmeleri ile mualice olunur Kecmis zamanlarda silisium birlesmeleri astmani soyuqlamani mualice ucun istifade olunurdu Silisiumun sagaltdigi xestelikler arasinda bu gun distrofiya epilepsiya revmatizm piylenme ateroskleroz kimi xestelikler var Diger terefden ciddi xestelik olan silikoz xesteliyi de coxdan melumdur ki serbest IV okside malik tozlarla uzun muddet nefes aldiqda yaranir Saxtacilar bele xesteliklere tez tez tutulurlar Silisiumun orqanizme daxil olmasinin esas menbeleri asagidakilardir Bitki menseli qidalar kereviz xiyar cavan zencirotunun yarpaqlari ispanaq ciyelek qirmizi turp gunebaxan tumu pomidor borani salgam hemcinin goyertiler ballica ofkeotua cucermis bugda yulaf arpa deneleri Heyvan menseli mehsullar Turs sud mehsullari Birlesmeleri RedakteSilisiumun daha genis melum olan ve insan terefinden genis istifade olunan bilesmeleri asagidakilardir SiO2 silisium IV oksid qum dag bulluru kvars ametist aqat serdolik kvars yasma yasem dasi SiF4 silisium fluorid Silisium 1825 ci ilde isvec kimyacisi Y Y Berselius terefinden silisium fluoridin SiF4 reduksiyasi zamani kesv olunmusdur Insan bedeninde silisium atomlarinin sayi 3 0 1022 bir insan huceyresinde 3 0 108 ededdir Silisiumun sutka erzinde orqanizme qida ile daxil olan miqdari 3mq hava ile 15mq olur Tebabetde silisiuma malik preparatlar osteoporozun aterosklerozun dirnaq deri ve sac xesteliklerinin profilaktikasinda ve mualicesinde istifade olunur Sumuk qirildiqda silisiumun miqdari qirilma yerinde demek olar ki 50 defe artir Skeleti silisium oksidden ibaret olan ibtidailerin skeletinin olculeri 40mkm den 1mm e qeder olur Zaman kecdikce onlar yere cokerek dag suxurlarinin qalin tebeqelerini kvars dag bulluru ametist serdolik aqat yasma ve s emele getirirler Tedqiqatlar gostermisdir ki silisium qicqirma ve curume yaradan bakteriyalarin heyat fealiyyetini dayandirir agir metallari cokdurur xloru neytrallasdirir radionuklidleri sorbsiya edir Bundan basqa silisium yaxsi kosmetik vasitedir O derini irinli yaralardan temizleyir Silisiumlu su ile yuyunmaq ve yeniyetmelik sizanaqlari zamani onu daxile qebul etmek xususile faydalidir Tedqiqatlar prosesinde alimler bir sira silisiumlu uzvi birlesmeler sintez etmisler ki onlar deride mubadile proseslerini suretlendire bilirler birlesdirici elastin ve kollagen toxumalarinin zulallarinin sintezinde istirak ederek derinin elastikliyini artirirlar emele gelmis qirislari yox edirler Su ile qarsiliqli tesir zamani silisium onun xasselerini deyisir Silisium uzerinde saxlanilmis su mikroorqanizmlere oldurucu tesir edir qicqirma ve curume yaradan bakteriyalarin heyat fealiyyetini dayandirir onda agir metallarin aktiv cokmesi bas verir su gorunus cehetden temiz ve dadina gore yaxsi olur uzun muddet o xarab olmur ve bir sira diger mualicevi keyfiyyetler elde edir Silisium birlesmleri suse ve beton istehsalinin esasini teskil edir Adi pencere susesinin terkibi Na2O CaO 6SiO2 bullur susenin terkibi K2O PbO 6SiO2 kimidir 1 Yer qabiginin cox hissesi 28 silisiumun qeyri uzvi birlesmelerinden ibaretdir V M Abbasov A M Tagiyeva Z E Heseonov Kimya ve heyat Baki 2011Menbe https az wikipedia org w index php title Silisium amp oldid 6054674, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.