fbpx
Wikipedia

Selenqa çayı

Selenqa və ya Seləngə çayı (monq. Сэлэнгэ мөрөн, rus. Селенга, bur. Сэлэнгэ мүрэн) - Monqolustandan başlayaraq Rusiya Federasiyası subyektlərindən olan Buryatiya Respublikası ərazisində yerləşən Baykal gölünə qədər axan çay. Uzunluğu 992 km, hövzəsinin sahəsi 447 000 km2-dir. Selenga adının monqol dilində "Göy qurşağı" mənasındadır.

Selenga
monq. Сэлэнгэ мөрөн
Ölkələr
Mənbəyi Bügsin gölü, Delgermörön çayı, İder çayı
Mənsəbi Baykal gölü
Uzunluğu 992
Su sərfi 935 m³/san
Hövzəsinin sahəsi 447 000 km²
DSR[ru] 16030000512116300006917
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Etimalogiyası

Buryat dilində sel-enge: enge-suyun töküldüyü göl, sel isə selin tökülməsi mənasındadır. Monqol dilində isə sele üzən su mənasını ifadə edir.

Tarixi

Selenga çayının axdığı coğrafiyada VI-VIII əsrlərdə Birinci Göytürk xaqanlığıİkinci Göytürk xaqanlığı, 744-840-cı illərdə Uyğur xaqanlığı, IX əsrin 40-cı illərindən X əsrin 10-cu illərinə qədər Yenisey qırğızları hökmranlıq etmişdir. XI əsrdən etibarən bu bölgələr Monqol dilində danışan tayfaların əlinə keçmişdi.

Coğrafiyası

Rusiya Federasiyası ərazisində Buryatiya Respublikasının Ulan-Ude şəhər inzibat dairəsi və 7 rayon ərazisində axan çay. Buryatiya ərazisinə çayın 409 km-lik hissəsi daxildir. Hövzəsinin sahəsi 447 min km2-dır. Selenga çayı İder və Delgermoron çaylarının birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Baykal gölünə töküldüyü ərazidə 680 km2-lik geniş deltaya təşkil edir. Baykal gölünə tökülən çayların gətirdiyi suyun təqribən 1/2 hissəsi Selenga çayının payına düşür.

Hidrologiyası

Selenga çayı qış aylarında (noyabrdan aprelədək) buzla örtülü olur. Yaz, yaypayızda daşqınlar, yağış günlərdə sellər müşahidə olunur.

Monqolustanla Rusiya arasındakı sərhəd bölgədə orta illik su sərfi 310 m3/s, 127 km uzaqlıqda isə 935 m3/s-dir.

May və sentyabr aylarında isə təqribən 270 km-lik hissəsi gəmiçilik çün yararlı hala gəlir.

Qolları

Selenga çayının əsas sol qolları:

  • Temnik çayı
  • Oronqoy çayı
  • Djida çayı
  • Eg çayı

Sağ qolları isə:

  • Orxon çayı
  • Çikoy çayı
  • Xilok çayı
  • Uda çayı
  • İtantsa çayı

Qalereya

Qeydlər

  1. Digər bir məlumata əsasən çayın uzunluğu 1024 km-dir

İstinadlar

  1. Карта М-48-Б,Г ОХУ, МОНГОЛ УЛС Төв, Дархан-Уул ба Сэлэнгэ аймаг 1:500 000 «ЗУГАР ЗҮЙ» ХХК-д шинэчлэн хэвлэв. 2003 он.
  2. Древнетюркский словарь, Ленинград, 1969 г. (стр. 465) "Seläŋä. Река Селенга"
  3. Реестр зарегистрированных в Государственном каталоге географических названий объектов по республике Бурятия. İstifadə tarixi:2015-11-5
  4. Гидроним Селенга: этимология и ассоциация. İstifadə tarixi:2015-11-5
  5. Массив данных с гидропоста РЖД-Мостовой 2016-03-24 at the Wayback Machine сервер Юнеско. İstifadə tarixi:2015-11-6
  6. CIA Factbook - Mongolia monqol dilində. İstifadə tarixi:2015-11-6

selenqa, çayı, selenqa, seləngə, çayı, monq, Сэлэнгэ, мөрөн, Селенга, Сэлэнгэ, мүрэн, monqolustandan, başlayaraq, rusiya, federasiyası, subyektlərindən, olan, buryatiya, respublikası, ərazisində, yerləşən, baykal, gölünə, qədər, axan, çay, uzunluğu, hövzəsinin. Selenqa ve ya Selenge 2 cayi monq Selenge moron 1 rus Selenga 3 bur Selenge mүren Monqolustandan baslayaraq Rusiya Federasiyasi subyektlerinden olan Buryatiya Respublikasi erazisinde yerlesen Baykal golune qeder axan cay Uzunlugu 992 km Q 1 hovzesinin sahesi 447 000 km2 dir Selenga adinin monqol dilinde Goy qursagi menasindadir Selengamonq Selenge moron 1 Olkeler Monqolustan MonqolustanRusiya RusiyaMenbeyi Bugsin golu Delgermoron cayi Ider cayiMensebi Baykal goluUzunlugu 992 Q 1 Su serfi 935 m sanHovzesinin sahesi 447 000 km DSR ru 16030000512116300006917 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Etimalogiyasi 2 Tarixi 3 Cografiyasi 4 Hidrologiyasi 5 Qollari 6 Qalereya 7 Qeydler 8 IstinadlarEtimalogiyasi RedakteBuryat dilinde sel enge enge suyun tokulduyu gol sel ise selin tokulmesi menasindadir 4 Monqol dilinde ise sele uzen su menasini ifade edir Tarixi RedakteSelenga cayinin axdigi cografiyada VI VIII esrlerde Birinci Goyturk xaqanligi ve Ikinci Goyturk xaqanligi 744 840 ci illerde Uygur xaqanligi IX esrin 40 ci illerinden X esrin 10 cu illerine qeder Yenisey qirgizlari hokmranliq etmisdir XI esrden etibaren bu bolgeler Monqol dilinde danisan tayfalarin eline kecmisdi Cografiyasi RedakteRusiya Federasiyasi erazisinde Buryatiya Respublikasinin Ulan Ude seher inzibat dairesi ve 7 rayon erazisinde axan cay Buryatiya erazisine cayin 409 km lik hissesi daxildir Hovzesinin sahesi 447 min km2 dir Selenga cayi Ider ve Delgermoron caylarinin birlesmesinden emele gelmisdir Baykal golune tokulduyu erazide 680 km2 lik genis deltaya teskil edir Baykal golune tokulen caylarin getirdiyi suyun teqriben 1 2 hissesi Selenga cayinin payina dusur Hidrologiyasi RedakteSelenga cayi qis aylarinda noyabrdan apreledek buzla ortulu olur Yaz yay ve payizda dasqinlar yagis gunlerde seller musahide olunur Monqolustanla Rusiya arasindaki serhed bolgede orta illik su serfi 310 m3 s 127 km uzaqliqda ise 935 m3 s dir 5 May ve sentyabr aylarinda ise teqriben 270 km lik hissesi gemicilik cun yararli hala gelir 6 Qollari RedakteSelenga cayinin esas sol qollari Temnik cayi Oronqoy cayi Djida cayi Eg cayiSag qollari ise Orxon cayi Cikoy cayi Xilok cayi Uda cayi Itantsa cayiQalereya Redakte Andrey Yefimovic Selenqa Sibirde cay 1817 Monqolustanda bere kecidi Sahildeki axmaz goller Buryatiya Xujir ve Xaranxoy stansiyalari arasi demiryolu korpusu Jidinski rayonu Zarubino kendi yaxinligi Treskova kendindeki most Ulan Buqras ve Xamar Daban arasindaki seddQeydler Redakte 1 2 Diger bir melumata esasen cayin uzunlugu 1024 km dirIstinadlar Redakte 1 2 Karta M 48 B G OHU MONGOL ULS Tov Darhan Uul ba Selenge ajmag 1 500 000 ZUGAR ZҮJ HHK d shinechlen hevlev 2003 on Drevnetyurkskij slovar Leningrad 1969 g str 465 Selaŋa Reka Selenga Reestr zaregistrirovannyh v Gosudarstvennom kataloge geograficheskih nazvanij obektov po respublike Buryatiya Istifade tarixi 2015 11 5 Gidronim Selenga etimologiya i associaciya Istifade tarixi 2015 11 5 Massiv dannyh s gidroposta RZhD Mostovoj Arxivlesdirilib 2016 03 24 at the Wayback Machine server Yunesko Istifade tarixi 2015 11 6 CIA Factbook Mongolia monqol dilinde Istifade tarixi 2015 11 6Menbe https az wikipedia org w index php title Selenqa cayi amp oldid 6011745, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.