Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Schechter məktubu və ya Kembric sənədi — nda tərəfindən kəşf edilmişdir.
Məktub
Schechter məktubu kim olduğu bilinməyən bir Xəzər tərəfindən yüksək mövqedəki yəhudiyə yazılmışdır. Bir çox şəxs tərəfindən bu məktubun Konstantinopoldan olan bir Xəzərin Hasday ibn Şapruta yazdığı məktub olduğuna inanır.
Geniza kolleksiyasında olan bu məktublar Schechter tərəfindən 1898-ci ildə Kembric Universitetinə bağışlanmışdır. Ancaq kağızların çoxu oxunmaz halda olub, sadəcə iki blok mətin bu günə qədər həyatda qalmağı bacarmışdır.
Mətində din dəyişdirmə
Schechter məktubunda xəzərlərin din dəyişdirmə hadisəsi Xəzər yazışmaları və Kuzariyə görə fərqli izah edilir. Bu məktuba görə, farsların və ermənilərin zülmündən qaçan yəhudilər köçəri xəzərlərə qatılırlar və zamanla assimiliyasiya olurlar. Ardından Sabriel adlı güclü və döyüşçü lider xəzərlərin rəhbərliyinə keçdi. Sabriel uzaqdan da olsa, yəhudi sığınmaçıların nəvələrindən idi və arvadı Serahın da onu fikrindən daşındırması ilə yəhudiliyi seçdi və xalqı da onu izlədi.
Məktubda buradan sonrasının böyük bir qismi itmişdir və sadəcə bir neçə ədəd kağız parçası qalmışdır.
HLGV ve Romanus
Bu məktubdan sağ çıxan bir başqa bilgi isə Xəzər ölkəsinə edilən istiladır. Xəzər Bizans imperatoru Romanusun təhriki ilə Novqorod knyazı HLGV-in (böyük ehtimal Oleq) hücumuna məruz qaldı. Yəhudilərə zülm edən Romanus bunu xəzərlərin siyasətinə cavab olaraq etmək istədiyi düşünülür. Məktuba görə Xəzər generalı Pesah Taman bölgəsində HLGV-i məğlub etmişdir. Edamla qarşı-qarşıya qalan HLGV Konstantinapola hücum etdi. Bu 941-ci ildə baş vermişdir. Məğlub olan HLGV İrana qaçdı və orada da öldü.
Mətindəki məlumatlar
Bu məktub uzun müddətdir ehtimal edilən bilgilərlə ziddiyyət təşkil edən bəzi bilgilər verməkdədir. Bunlardan ilki xəzərlərin dolaylı yoldan da olsa yəhudilərdən gəldikləri və yəhudi dünyasi ilə tamamilə inteqrasiya olduğu düşüncəsidir.
Məktubda bəzi alanların hələ xəzərlərin din dəyişdirməsindən əvvəldən yəhudi olması bildirilməkdədir və müəyyən qədər alanların xəzərləri düşmənlərindən qoruduğu yazılır. Bu vəziyyət Tudelalı Benjaminin alanların yəhudilikləri ilə əlaqəli verdiyi bilgilərlə uzlaşır.
Digər bilgi isə Oleq ilə əlaqəlidir. Rus tarixinə görə, Oleq 913-cü ildə öldü və yerinə 944-cü ildə öldürülənə qədər İqor keçdi. Uzun illər tarixçilər bu məktublardakı məlumatları heçə saydılar, lakin Konstantin Zukerman bu məktubun rus qaynaqları ilə paralellik göstərdiyini bildirdi və bu bilgilərə görə, Oleq ilə İqor arasında ixtilaf var idi, sonunda Oleq məğlub oldu. Bundan əlavə, Zukermana görə, inanılanın əksinə Xəzərlər Kiyevi 882-ci ildə deyil, 900-cü illərin əvvəlində itirmişdirlər. Yenə Zukermana görə, İqor Rurikin oğlu deyil, onun soyundan gələn biridir, dolayısı ilə Oleq Rurikin ardıcılı deyildi.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Kevin Alan Brook. The Jews of Khazaria. Rowman & Littlefield Publishers. 2006.
- Kevin Alan Brook. "Bibliography of Khazar Studies (1901-Present)". www.khazaria.com. 2010-08-18 tarixində .
- Douglas M. Dunlop. The History of the Jewish Khazars. Princeton University Press. 1954.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Schechter mektubu ve ya Kembric senedi nda terefinden kesf edilmisdir MektubSchechter mektubu kim oldugu bilinmeyen bir Xezer terefinden yuksek movqedeki yehudiye yazilmisdir Bir cox sexs terefinden bu mektubun Konstantinopoldan olan bir Xezerin Hasday ibn Sapruta yazdigi mektub olduguna inanir Geniza kolleksiyasinda olan bu mektublar Schechter terefinden 1898 ci ilde Kembric Universitetine bagislanmisdir Ancaq kagizlarin coxu oxunmaz halda olub sadece iki blok metin bu gune qeder heyatda qalmagi bacarmisdir Metinde din deyisdirmeSchechter mektubunda xezerlerin din deyisdirme hadisesi Xezer yazismalari ve Kuzariye gore ferqli izah edilir Bu mektuba gore farslarin ve ermenilerin zulmunden qacan yehudiler koceri xezerlere qatilirlar ve zamanla assimiliyasiya olurlar Ardindan Sabriel adli guclu ve doyuscu lider xezerlerin rehberliyine kecdi Sabriel uzaqdan da olsa yehudi siginmacilarin nevelerinden idi ve arvadi Serahin da onu fikrinden dasindirmasi ile yehudiliyi secdi ve xalqi da onu izledi Mektubda buradan sonrasinin boyuk bir qismi itmisdir ve sadece bir nece eded kagiz parcasi qalmisdir HLGV ve RomanusBu mektubdan sag cixan bir basqa bilgi ise Xezer olkesine edilen istiladir Xezer Bizans imperatoru Romanusun tehriki ile Novqorod knyazi HLGV in boyuk ehtimal Oleq hucumuna meruz qaldi Yehudilere zulm eden Romanus bunu xezerlerin siyasetine cavab olaraq etmek istediyi dusunulur Mektuba gore Xezer generali Pesah Taman bolgesinde HLGV i meglub etmisdir Edamla qarsi qarsiya qalan HLGV Konstantinapola hucum etdi Bu 941 ci ilde bas vermisdir Meglub olan HLGV Irana qacdi ve orada da oldu Metindeki melumatlarBu mektub uzun muddetdir ehtimal edilen bilgilerle ziddiyyet teskil eden bezi bilgiler vermekdedir Bunlardan ilki xezerlerin dolayli yoldan da olsa yehudilerden geldikleri ve yehudi dunyasi ile tamamile inteqrasiya oldugu dusuncesidir Mektubda bezi alanlarin hele xezerlerin din deyisdirmesinden evvelden yehudi olmasi bildirilmekdedir ve mueyyen qeder alanlarin xezerleri dusmenlerinden qorudugu yazilir Bu veziyyet Tudelali Benjaminin alanlarin yehudilikleri ile elaqeli verdiyi bilgilerle uzlasir Diger bilgi ise Oleq ile elaqelidir Rus tarixine gore Oleq 913 cu ilde oldu ve yerine 944 cu ilde oldurulene qeder Iqor kecdi Uzun iller tarixciler bu mektublardaki melumatlari hece saydilar lakin Konstantin Zukerman bu mektubun rus qaynaqlari ile paralellik gosterdiyini bildirdi ve bu bilgilere gore Oleq ile Iqor arasinda ixtilaf var idi sonunda Oleq meglub oldu Bundan elave Zukermana gore inanilanin eksine Xezerler Kiyevi 882 ci ilde deyil 900 cu illerin evvelinde itirmisdirler Yene Zukermana gore Iqor Rurikin oglu deyil onun soyundan gelen biridir dolayisi ile Oleq Rurikin ardicili deyildi Hemcinin baxXezer yazismalari Xezer xaqanligiIstinadlarKevin Alan Brook The Jews of Khazaria Rowman amp Littlefield Publishers 2006 Kevin Alan Brook Bibliography of Khazar Studies 1901 Present www khazaria com 2010 08 18 tarixinde Douglas M Dunlop The History of the Jewish Khazars Princeton University Press 1954