Saturnda ağ ləkə — Saturnu müşahidə edən astonomlar 1990-cı ilin sentyabr- oktyabr aylarında bu planetin atmosferində güclü hadisələrin şahidi oldular. ABŞ-da S. Uilber 25sm-lik teleskopla saturnun cənub ekvatorial zolağında parlaq ağ ləkə müşahidə etdi. Bir az sonra R. Tatum (ABŞ) söylədi ki, o, bu ləkəni daha kiçik 10sm-lik teleskopda da müşahidə edib. Nəhayət, bir neçə müşahidəçiyə əsasən bu törəmənin ölçüləri təyin olundu və onun böyük yarımoxunun 1700–1000 km planetin oxuna nəzərən fırlanma periodunun isə 10 saat 15 dəq 45-49 san olması müəyyənləşdirildi. Lakin 21 saatdan sonra ləkənin yarımoxlarının ölçüləri 20%-dək artdı. 4 oktyabrda ləkənin ölçüləri böyüyərək 240 uzunluq dairəsinədək uzandı və 10 oktyabrda isə uzanaraq Saturnun bütün diskini tutdu. Bundan sonra ləkənin yerinin dəqiq təyin etmək və izləmək çətinləşdi. Daha sonra O. Qonsales və V. Qonsales /kanar adaları/ tərəfindən Uilber ləkəsinin olduğu yerdə ikinci ləkənin meyfana çıxdığı söylənildi. Üçüncü və nisbətən daha böyük ləkə Saturnun şimal ekvatorial zolağının bütün enini tutdu. Belə oxşar hadisə saturnyn atmosferində 1876, 1903, 1933, 1960-cı illərdə baş vermişdir. 1933-cü ildə baş vermiş atmosfer fırtınası miqyasına görə bu hadisələrə oxşayırdı. 1990-cı ildə Saturnda baş verən hadisə Yerətrafı orbitdəki Habbl teleskopu ilə müşahidə olundu. Bir qrup alim fərz edir ki, Saturn atmosferində bu qeyri adi törəmələrin yaranmasına səbəb planetin atmosferinin dərin qatlarından güclü qaynar qaz püskürməsinin nəticəsidir/ olmasıdır. 1990-cı il 25 sentyabr tarixində ağ ləkələrin Saturn diskində yaranması kimi nadir hadisə bir çox astronomlar tərəfindən müşahidə edilmişdir. Bir qrup mütəxəsis Saturn diskində ağ ləkələrin yaranmasını belə izah edirlər. Məlumdur ki, Saturn diskində detallar Yupiterinkinə nisbətən çox azdır. Bu Saturn atmosferinin yuxarı qatlarında aerozol örtüyünün /bərk hissəciklər/ və su, amiak damcılarından təşkil olmuş dumanın olması ilə əlaqədardır. Belə ki, aerozol və duman atmosferin aşağı qatlarındakı bulud örtüyünün detallarını gizlədir. Amma hərdənbir Saturnun atmosferinin aşağı qatlarında bulud törəmələri yaranır. Buna səbəb atmosferin dərin qatlarında suyun kondensasiyası və amiakın güclü şəkildə sublimasiyasıdır. Bu zaman güclü axın yaranır və xüsusi formalı aysberqlər yuxarıya qalxır və biz onları ağ ləkə şəklində görürük. Maraqlıdır ki, Saturnda belə ağ ləkələrin müşahidə edilməsi 30 ildən bir, yəni, Günəş ətrafında Saturnun dövr periodu müddətində planetin yay Günəş duruşu zamanı təkrarlanır. Planet yay Günəş duruşu nöqtəsində olduqda onun şimal yarımkürəsində Günəş enerjisinin qəbulu çoxalır və bu zaman ağ ləkələrin yaranması üçün şərait olur
Saturnda ağ ləkə
Saturnda Böyük Ağ Oval olaraq da bilinən Böyük ağ ləkənin , Yupiter'in Böyük Qırmızı nöqtəsi, Yer teleskopları ilə görünən dövri fırtınalara bənzəyir. Ləkələr bir neçə min kilometr geniş ola bilər.
Kassini peykləri radio və plazma müdaxiləsi və ya "Böyük fırtına" fırtınası artması səbəbiylə, Şimali Elektrostatik Xurmayı kimi tanınan fırtınanın 2010-2011 nümunəsini təqib edə bildi.
Kassini məlumatları ağ buludda asetilenin itirilməsi, fosfin miqdarının artması və fırtınanın mərkəzində qeyri-adi bir temperatur düşməsi göstərmişdir.
Mövcudluq
Bu fenomen, Saturnun şimal yarımkürəsinin Günəşə ən çox yaxınlaşdığı zaman, 28.5 il fasilələrlə dövri olur.
Hall Saturnun fırlanma hesablanması üçün Böyük Ağ Ləkə istifadə təsviri.
1876 - Asaph Hall tərəfindən müşahidə edildi. Ağ nöqtələri planetin növbəsində vaxtını təyin etmək üçün istifadə olunur.
1903 - Edward Barnard tərəfindən müşahidə edilmişdir.
1933 - Will Hay tərəfindən müşahidə olunan məkrli aktyor və amatör astronom.
1960 - JH Botham (Cənubi Afrika) tərəfindən müşahidə edilmişdir.
1990 - Sentyabrın 24-dən noyabr ayına qədər Stuart Wilber tərəfindən müşahidə edilmişdir.
1994 - Yerli müşahidəçilər və Hubble Space Telescope tərəfindən təlim.
2006 - Erick Bondoux və Jean-Luc Dauvergne tərəfindən müşahidə edilmişdir.
2010 - Əvvəlcə Anthony Wesley Cassini kosmik kəşfiyyatı 2010-2011-ci il.
1876 Böyük Ağ ləkə (GWS) çox xeyli idi və 60 mm kiçik dəliklərdə göründü. Əvvəlki qeydlərin zəif olub olmadığını və ya 1876 GWS teleskopik yaşının ilk nümunəsi olub-olmadığı məlum deyil. Bəziləri scriptin mümkün olmadığına inanırlar.
1992-ci ildə Mark Kidger üç əhəmiyyətli GWS nümunəsini ortaya qoydu:
1. GWSlər Şimali Elmi Meşələr (NTZ) və ya daha yüksək həddi ilə məhdudlaşdırılmış və ən azı Ekvatorial Əraziyə (EZ) məhdudlaşdırılan fırlanma dövründə istifadə olunur. Məsələn, 1960 GWS yüksək enlemdir və 1990-cı ildə GWS ekvatordur.
2. Latitude-longitude GWSs ekvatorial GWS-dən (~ 27 ~ 30 il) daha qısa intervallıqlarda təkrarlanır.
3. Yüksək GWS ekvatorial ekvivalentlərdən daha az ifadə edilir.
Bu əlamətdar qanuniliyətlərə əsaslanaraq, 1992-ci ildə Kidger növbəti GWS-in 2016-cı ildə NTZ-də keçiriləcəyini və 1990-cı illərdən (ehtimal ki, 2010-11 fırtınası qeyd olunacaq) az olacağını təxmin etdi.
Xarakteristikalar və səbəblər
"Klassik" Böyük Ağ Ləkəsi parlaq ağ fırtınası Saturnun ümumiyyətlə yumşaq atmosferini geri gətirən möhtəşəm bir hərəkətdir; Ümumiyyətlə onlar 1933 və 1990-cı illərdə GWS kimi sürətlə genişləniblər.
Kompüter modellemesi, 1990-cı illərin əvvəllərinə qədər, bu nəhəng atmosfer iqlimlərin termal sabitliksizlikdən qaynaqlandığını irəli sürmüş olsa da iki Caltech planet alimi daha ətraflı bir mexanizm təklif etdi. Nəzəriyyə, Saturnun üst atmosferi mövsümi soyuma məruz qaldığında, daha ağır olan su daha az sıxlaşar, ən aşağı sıxlığı keçər və daha sonra qalan hidrogen və helium soyumağa davam edərkən daha sıxlaşar. Aşağı sıxlıqlı üst laylı qazlar konveksiyonu basdırma üçün edirlər, ancaq yüksək sıxlıqlı üst laylar qərarsızdır və alt laylara girdiklərində fırtına səbəb olur. Nəzəriyyə, fırtınaların çox böyük bir atmosferin soyuması üçün lazım olan müddət səbəbiylə qış gündönümünde əhəmiyyətli ölçüdə təxirə salındı. Komanda, Yupiterdə bənzər fırtınalara rast gəlinməyəcəyini düşünür, çünki planetin yuxarı atmosferində daha az su buxarı var.
İstinadlar
↑ Cassini Helps Solve Saturn’s Mysterious Great White Spots | Space Exploration | Sci-News.com
Dissecting Saturn's Big Storm 2012-09-10 at the Wayback Machine - SkyandTelescope.com
. 2009-02-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-01-29.
. 2011-09-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-01-29.
Kidger (1992) p. 179
Kidger (1992) p. 180
Kidger (1992) p. 178
Kidger (1992) p. 187-189
Kidger (1992) p. 211-212
Fevral 24, 2022
saturnda, ləkə, saturnu, müşahidə, edən, astonomlar, 1990, ilin, sentyabr, oktyabr, aylarında, planetin, atmosferində, güclü, hadisələrin, şahidi, oldular, abş, uilber, 25sm, teleskopla, saturnun, cənub, ekvatorial, zolağında, parlaq, ləkə, müşahidə, etdi, son. Saturnda ag leke Saturnu musahide eden astonomlar 1990 ci ilin sentyabr oktyabr aylarinda bu planetin atmosferinde guclu hadiselerin sahidi oldular ABS da S Uilber 25sm lik teleskopla saturnun cenub ekvatorial zolaginda parlaq ag leke musahide etdi Bir az sonra R Tatum ABS soyledi ki o bu lekeni daha kicik 10sm lik teleskopda da musahide edib Nehayet bir nece musahideciye esasen bu toremenin olculeri teyin olundu ve onun boyuk yarimoxunun 1700 1000 km planetin oxuna nezeren firlanma periodunun ise 10 saat 15 deq 45 49 san olmasi mueyyenlesdirildi Lakin 21 saatdan sonra lekenin yarimoxlarinin olculeri 20 dek artdi 4 oktyabrda lekenin olculeri boyuyerek 240 uzunluq dairesinedek uzandi ve 10 oktyabrda ise uzanaraq Saturnun butun diskini tutdu Bundan sonra lekenin yerinin deqiq teyin etmek ve izlemek cetinlesdi Daha sonra O Qonsales ve V Qonsales kanar adalari terefinden Uilber lekesinin oldugu yerde ikinci lekenin meyfana cixdigi soylenildi Ucuncu ve nisbeten daha boyuk leke Saturnun simal ekvatorial zolaginin butun enini tutdu Bele oxsar hadise saturnyn atmosferinde 1876 1903 1933 1960 ci illerde bas vermisdir 1933 cu ilde bas vermis atmosfer firtinasi miqyasina gore bu hadiselere oxsayirdi 1990 ci ilde Saturnda bas veren hadise Yeretrafi orbitdeki Habbl teleskopu ile musahide olundu Bir qrup alim ferz edir ki Saturn atmosferinde bu qeyri adi toremelerin yaranmasina sebeb planetin atmosferinin derin qatlarindan guclu qaynar qaz puskurmesinin neticesidir olmasidir 1990 ci il 25 sentyabr tarixinde ag lekelerin Saturn diskinde yaranmasi kimi nadir hadise bir cox astronomlar terefinden musahide edilmisdir Bir qrup mutexesis Saturn diskinde ag lekelerin yaranmasini bele izah edirler Melumdur ki Saturn diskinde detallar Yupiterinkine nisbeten cox azdir Bu Saturn atmosferinin yuxari qatlarinda aerozol ortuyunun berk hissecikler ve su amiak damcilarindan teskil olmus dumanin olmasi ile elaqedardir Bele ki aerozol ve duman atmosferin asagi qatlarindaki bulud ortuyunun detallarini gizledir Amma herdenbir Saturnun atmosferinin asagi qatlarinda bulud toremeleri yaranir Buna sebeb atmosferin derin qatlarinda suyun kondensasiyasi ve amiakin guclu sekilde sublimasiyasidir Bu zaman guclu axin yaranir ve xususi formali aysberqler yuxariya qalxir ve biz onlari ag leke seklinde goruruk Maraqlidir ki Saturnda bele ag lekelerin musahide edilmesi 30 ilden bir yeni Gunes etrafinda Saturnun dovr periodu muddetinde planetin yay Gunes durusu zamani tekrarlanir Planet yay Gunes durusu noqtesinde olduqda onun simal yarimkuresinde Gunes enerjisinin qebulu coxalir ve bu zaman ag lekelerin yaranmasi ucun serait olurSaturnda ag leke Saturnda Boyuk Ag Oval olaraq da bilinen Boyuk ag lekenin Yupiter in Boyuk Qirmizi noqtesi Yer teleskoplari ile gorunen dovri firtinalara benzeyir Lekeler bir nece min kilometr genis ola biler Kassini peykleri radio ve plazma mudaxilesi ve ya Boyuk firtina firtinasi artmasi sebebiyle Simali Elektrostatik Xurmayi kimi taninan firtinanin 2010 2011 numunesini teqib ede bildi 1 2 Kassini melumatlari ag buludda asetilenin itirilmesi fosfin miqdarinin artmasi ve firtinanin merkezinde qeyri adi bir temperatur dusmesi gostermisdir 3 Movcudluq RedakteBu fenomen Saturnun simal yarimkuresinin Gunese en cox yaxinlasdigi zaman 28 5 il fasilelerle dovri olur Hall Saturnun firlanma hesablanmasi ucun Boyuk Ag Leke istifade tesviri 1876 Asaph Hall terefinden musahide edildi Ag noqteleri planetin novbesinde vaxtini teyin etmek ucun istifade olunur 1903 Edward Barnard terefinden musahide edilmisdir 1933 Will Hay terefinden musahide olunan mekrli aktyor ve amator astronom 1960 JH Botham Cenubi Afrika terefinden musahide edilmisdir 1990 Sentyabrin 24 den noyabr ayina qeder Stuart Wilber terefinden musahide edilmisdir 1994 Yerli musahideciler ve Hubble Space Telescope terefinden telim 4 2006 Erick Bondoux ve Jean Luc Dauvergne terefinden musahide edilmisdir 2010 Evvelce Anthony Wesley 5 Cassini kosmik kesfiyyati 2010 2011 ci il 1 1876 Boyuk Ag leke GWS cox xeyli idi ve 60 mm kicik deliklerde gorundu Evvelki qeydlerin zeif olub olmadigini ve ya 1876 GWS teleskopik yasinin ilk numunesi olub olmadigi melum deyil Bezileri scriptin mumkun olmadigina inanirlar 6 1992 ci ilde Mark Kidger uc ehemiyyetli GWS numunesini ortaya qoydu 1 GWSler Simali Elmi Meseler NTZ ve ya daha yuksek heddi ile mehdudlasdirilmis ve en azi Ekvatorial Eraziye EZ mehdudlasdirilan firlanma dovrunde istifade olunur Meselen 1960 GWS yuksek enlemdir ve 1990 ci ilde GWS ekvatordur 2 Latitude longitude GWSs ekvatorial GWS den 27 30 il daha qisa intervalliqlarda tekrarlanir 3 Yuksek GWS ekvatorial ekvivalentlerden daha az ifade edilir Bu elametdar qanuniliyetlere esaslanaraq 1992 ci ilde Kidger novbeti GWS in 2016 ci ilde NTZ de kecirileceyini ve 1990 ci illerden ehtimal ki 2010 11 firtinasi qeyd olunacaq az olacagini texmin etdi 7 Xarakteristikalar ve sebebler Redakte Klassik Boyuk Ag Lekesi parlaq ag firtinasi Saturnun umumiyyetle yumsaq atmosferini geri getiren mohtesem bir hereketdir 8 Umumiyyetle onlar 1933 ve 1990 ci illerde GWS kimi suretle genislenibler 9 Komputer modellemesi 1990 ci illerin evvellerine qeder bu neheng atmosfer iqlimlerin termal sabitliksizlikden qaynaqlandigini ireli surmus olsa da iki Caltech planet alimi daha etrafli bir mexanizm teklif etdi 10 Nezeriyye Saturnun ust atmosferi movsumi soyuma meruz qaldiginda daha agir olan su daha az sixlasar en asagi sixligi kecer ve daha sonra qalan hidrogen ve helium soyumaga davam ederken daha sixlasar Asagi sixliqli ust layli qazlar konveksiyonu basdirma ucun edirler ancaq yuksek sixliqli ust laylar qerarsizdir ve alt laylara girdiklerinde firtina sebeb olur Nezeriyye firtinalarin cox boyuk bir atmosferin soyumasi ucun lazim olan muddet sebebiyle qis gundonumunde ehemiyyetli olcude texire salindi Komanda Yupiterde benzer firtinalara rast gelinmeyeceyini dusunur cunki planetin yuxari atmosferinde daha az su buxari var Istinadlar Redakte 1 2 Cassini Helps Solve Saturn s Mysterious Great White Spots Space Exploration Sci News com https www wired com 2012 10 saturn largest hottest vortex Dissecting Saturn s Big Storm Arxivlesdirilib 2012 09 10 at the Wayback Machine SkyandTelescope com HubbleSite NewsCenter Hubble Observes A New Saturn Storm 12 21 1994 Release Text 2009 02 12 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 01 29 Arxivlenmis suret 2011 09 03 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 01 29 Kidger 1992 p 179 Kidger 1992 p 180 Kidger 1992 p 178 Kidger 1992 p 187 189 Kidger 1992 p 211 212 Menbe https az wikipedia org w index php title Saturnda ag leke amp oldid 6303598, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
