fbpx
Wikipedia

Sadıq bəy Əfşar

Avqust 05, 2021

Sadıq bəy Sadiqi məşhur rəssam, bioqraf. Azərbaycan dilində 17 qəzəl yazmış, Cəlaləddin Mövlanə Ruminin Məsnəvisini azərbaycan dilinə tərcümə etmişdir.

Sadiq bəy Sadiqi
Doğum tarixi
Doğum yeri Təbriz
Vəfat tarixi
Vəfat yeri İsfahan
Vətəndaşlığı
Fəaliyyəti rəssam, kitabxanaçı, illüminator[d], şair
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Simurqun körpə Zalı Qaf dağına aparması

Həyatı

Azərbaycanın zəngin istedadlar kəhkəşanında miniatür rəssamı Sadiq bəy Əfşar ən parlaq ulduzlardan biridir. İstedadı Allah vergisi olan bir şəxsiyyət kimi Sadiq bəy Əfşar öz qabiliyyətini yalnız təsviri sənətdə deyil, xəttatlıqda (onun adı Şah Abbasın sarayındakı xəttatlar sırasında xatırlanır), musiqidə, şeir və nəsr sahələrində, tarixi salnamə və təzkirəçilikdə də sınamış və yaradıcılıq uğurları qazanmışdır.

Bu qeyri-adi dərəcədə istedadlı şəxsiyyətin həyatı kəskin süjetli macəra romanlarını xatırladır. Biz onu gah dərviş kimi səyahət edən, gah kiçik bir malikanənin təsərrüfatını idarə eləyən, gah da dəhşətli döyüş səhnələrinin qəhrəmanı, bütün bunların fonunda isə ömrü boyu öyrənməyə can atan əbədi tələbə, həm də görkəmli sənətkar və nəhayət, şah sarayındakı kitabxana və bədii emalatxanaların rəhbəri kimi görürük.

Sadiq bəy türk-əfşar tayfasına mənsub olan əsilzadə bir ailədə dünyaya gəlmişdir. O,1533-cü ildə Təbrizdə doğulmuş və hələ uşaqlıqdan poeziya və rəssamlıqla maraqlanmışdır. İyirmi yaşında ikən atasını itirən Sadıq dərviş libasında ərəb dünyasının bir çox ölkə və şəhərlərini gəzməyə çıxır. Vətənə döndükdən sonra isə xırda hakimlərin malikanələrində təsərrüfat işlərində çalışmışdır.

Qeyri-adi fiziki və yaradıcılıq enerjisinə malik olan Sadiq bəy kiçik saraylardakı mühitdən tez bezir. Sənətkarın özü bu barədə yazır: "Əgər sənətə və peşəkarlığa can atırsansa, nə qədər bacarsan, özünü kamilləşdirməyə çalış. İncəsənətsiz həyat ömür-gün deyil." O, öz təhsilini artırmaq fikrinə gələrək, böyük rəssam Kəmaləddin Behzadın bir qohumuna şagird durur. Öz sözlərinə görə, "hansı işdən yapışırdımsa, mənə sadə və asan gəlirdi. Ən böyük arzum Behzadın sənətinə yiyələnmək idi... Buna görə də özümə Behzada bərabər bir ustad axtarırdım. Nəhayət, açıq ürəkli, dövründə tayı olmayan bir ustad tapdım ki, o da sənəti Behzad fırçasından öyrənmişdi."

Müzəffər Əlinin yanında keçirdiyi təhsil illərində Sadiq bəy həm də Astrabad türkmənləri ilə döyüşlərdə özünün cəsurluğu və hünərvərliyi ilə şöhrət qazanır. Öz xarakterinin bu cizkilərini Sadiq bəy Azərbaycan və türkmənşəli olması ilə əlaqələndirirdi. Həmişə deyərmiş ki, "türklüyümü gözə çarpdırmaqla və qızılbaş ənənələrinə sədaqət göstərməklə özümü cəsur və qorxmaz sayır və zamanımın cəsur adamlarından heç kimi özümə tay bilmirəm. "

Səkkiz illik təhsil müddəti havayı keçmir. Müasirlərinin yazdığına görə, Sadiq bəy "nəhayət, böyük uğurlar qazanır və tayı-bərabəri olmayan incə fırçalı miniatür rəssamına çevrilir. O, minlərlə portret işləmişdir". Sadiq bəyi saraya dəvət edirlər. II Şah İsmayılın dövründə Sadiq bəy şah kitabxanasının nəzdindəki emalatxanalarda işləyir, Şah Məhəmməd Xudabəndənin (1578-1587) zamanında isə həmin məşhur kitabxananın rəhbəri olur və bu münasibətlə özünü "Sadiq-Kitabdar" adlandırır. Bu, həmin kitabxana idi ki, vaxtilə onun başında dahi miniatürçülərdən Behzad və Sultan Məhəmməd durmuşdu. Bu kitabxana əsl "İncəsənət Akademiyası" idi. Buradakı emalatxanalarda kitabların üzü köçürülür, miniatürlər yaradılır, rəng və kağız istehsalının texnologiyası işlənib hazırlanır, bədii cəhətdən kamil cildlər düzəldilirdi. Eyni zamanda burada xəttat, ornamentalist (nəqqaş), qızıl suyuna çəkmə (müzəhhib), rəngkar (müsəvvir), karton (səhhaf) və dəri cildləmə (mücəllid) üzrə kadrlar hazırlanırdı.

Sadiq bəy I Şah Abbasın vaxtında da həmin vəzifədə çalışır. Sonralar onu istedadlı xəttat və daha istedadlı saray xadimi və elə buna görə də "Şah Nəvaz" ("şahın nəvazişçisi") adlandırılan Əlirza Təbrizi əvəz edir. İskəndər Münşinin "Tarixi-aləm arayi-Abbasi" əsərində yazdığı kimi, Sadiq bəy bundan sonra da formal olaraq, kitabdar sayılırdı: " …Sadiq ölənə qədər onun xidməti vəziyyətində dəyişiklik olmur və o, dövlət dəftərxanasının kitabdarı kimi maaş almaqda davam edir. " Böyük sənətkar 80 yaşında vəfat edir.

Yaradıcılığı

Onun çağdaşı olan təzkirəçi və tarixçilər Sadiq bəyin poetik istedadını yüksək qiymətləndirirlər. O, "Sadiqi" təxəllüsü ilə gözəl şerlər yazıb. Sadiq bəy ondan artıq müxtəlif nəzm və nəsr əsərinin müəllifidir. Bunlar arasında onun Azərbaycan və fars dillərində qələmə aldığı şerlər "Divan"ı, I Şah Abbasın hərbi yürüşləri haqqında bir neçə min gözəl beytdən ibarət "Fəthnameyi-Abbasi-namdar" ("Məşhur Abbasın fəthlər kitabı") adlı tarixi-epik poeması da vardır. XVII əsrin məşhur Azərbaycan tarixçisi İskəndər Münşi həmin əsəri Firdovsinin "Şahnamə"si ilə heç də təkcə ona görə müqayisə etmir ki, hər iki poema eyni vəzndə və ölçüdə qələmə alınmışdır.

 
Əmirin portreti

Sadiq bəyin Azərbaycan dilində yazdığı "Məcməül-xəvas" adlı təzkirəsində isə Səfəvilər dövründə fəaliyyət göstərmiş 480 şair, rəssam və xəttat haqqında qiymətli materiallar toplanmışdır. Həmin əsər həm Azərbaycan, həm də fars mədəniyyət və incəsənətinin tədqiqi üzrə önəmli mənbələrdəndir. Əsər bu yaxınlarda fars dilinə tərcümə olunmuş, Tehranda nəşr edilmişdir. Onun təsviri incəsənətin metodika və praktikasına həsr edilmiş "Qanun əs-Sovər" ("Təsvirin qanunları") adlı pedoqoji təlimatlar kitabı mütəxəssislər arasında böyük şöhrət qazanmışdır. Bundan başqa həmin əsər müasir surət çıxaran rəssamlar və bərpaçılar üçün əvəzsiz vəsaitdir, zira burada miniatürlərin üzünü çıxarmaqdan ötrü fırça və kağız hazırlığından tutmuş rəng seçiminə qədər hər şey haqqında məlumat verilir. Görünür, Avropa sənətşünaslarının Sadiq bəyə maraqlarının gün-gündən artmasının bir səbəbi də elə budur.

Sadiq bəyin əsərləri hələ onun sağlığında ölkəsində və onun hüdudlarından kənarlarda yüksək qiymətləndirilirdi. Öz rəsmlərini ona qəsidə yazmış şair Qüruriyə bağışlayaraq deyir: "Mənim işlərimin hər vərəqini tacirlər üç tümənə alıb Hindistana aparırlar, sən də ucuz satma. "

Məlumdur ki, Sadiq bəy İmam Qulu xanın, Teymur xan Türkmənin portretlərini çəkib.Həmin portretlər, habelə "Əmir" və "Gəzərgi dərviş" şəkilləri İstanbul, Paris, Boston, Sankt-Peterburq muzeylərində saxlanılır. Bütün bu işlərdə Sadiq bəyə xas olan manera-şəxsiyyətin xarakterini açan qabarıq cizgilər vermək saxlanılmışdır. Sadiq bəyin illüstrasiyalar çəkdiyi bir neçə kitab da indiyə qədər qalmışdır.

Azərbaycan miniatür sənəti tarixində Sadiq bəy gözəl portret ustası kimi qalmışdır. Onun əsərləri təsvir obyektini realist cizkilərlə vermək və perspektivi göstərməyə cəhd göstərməklə yadda qalandır. Mütəxəssislərin fikrincə, onun yaradıcılığı miniatür sənətinin, o cümlədən İsfahan məktəbinin inkişafında böyük rol oynamışdır.

Mənbə

  • Azərbaycan Tarixi Portalı :Каджар Чингиз. Выдающиеся сыны древнего и средневекового Азербайджана. — Баку, издательство «Азербайджан» - 370146, Метбуат проспекти, 520-й квартал., издательство "Эргюн", 1995. - 392 с. (rus.)

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

  Vikianbarda Sadıq bəy Əfşar ilə əlaqəli mediafayllar var.
  Vikimənbədə Müəllif:Sadıq bəy Əfşar ilə əlaqəli məlumatlar var.
  1. The Role of Azerbaijani Turkish in Safavid Iran, Willem Floor and Hasan Javadi

Avqust 05, 2021
sadıq, bəy, əfşar, məqalənin, bəzi, məlumatlarının, mənbəsi, göstərilməmişdir, daha, ətraflı, məlumat, üçün, məqalənin, müzakirə, səhifəsinə, baxa, məqaləyə, uyğun, formada, mənbələr, əlavə, edib, vikipediyanı, zənginləşdirə, bilərsiniz, avqust, 2021, sadıq, b. Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz avqust 2021 Sadiq bey Sadiqi meshur ressam bioqraf Azerbaycan dilinde 17 qezel yazmis Celaleddin Movlane Ruminin Mesnevisini azerbaycan diline tercume etmisdir 1 Sadiq bey SadiqiDogum tarixi 1533Dogum yeri TebrizVefat tarixi 1613Vefat yeri IsfahanVetendasligi SefevilerFealiyyeti ressam kitabxanaci illuminator d sair Vikianbarda elaqeli mediafayllarSimurqun korpe Zali Qaf dagina aparmasi Mundericat 1 Heyati 2 Yaradiciligi 3 Menbe 4 Hemcinin bax 5 Xarici kecidlerHeyati RedakteAzerbaycanin zengin istedadlar kehkesaninda miniatur ressami Sadiq bey Efsar en parlaq ulduzlardan biridir Istedadi Allah vergisi olan bir sexsiyyet kimi Sadiq bey Efsar oz qabiliyyetini yalniz tesviri senetde deyil xettatliqda onun adi Sah Abbasin sarayindaki xettatlar sirasinda xatirlanir musiqide seir ve nesr sahelerinde tarixi salname ve tezkirecilikde de sinamis ve yaradiciliq ugurlari qazanmisdir Bu qeyri adi derecede istedadli sexsiyyetin heyati keskin sujetli macera romanlarini xatirladir Biz onu gah dervis kimi seyahet eden gah kicik bir malikanenin teserrufatini idare eleyen gah da dehsetli doyus sehnelerinin qehremani butun bunlarin fonunda ise omru boyu oyrenmeye can atan ebedi telebe hem de gorkemli senetkar ve nehayet sah sarayindaki kitabxana ve bedii emalatxanalarin rehberi kimi goruruk Sadiq bey turk efsar tayfasina mensub olan esilzade bir ailede dunyaya gelmisdir O 1533 cu ilde Tebrizde dogulmus ve hele usaqliqdan poeziya ve ressamliqla maraqlanmisdir Iyirmi yasinda iken atasini itiren Sadiq dervis libasinda ereb dunyasinin bir cox olke ve seherlerini gezmeye cixir Vetene dondukden sonra ise xirda hakimlerin malikanelerinde teserrufat islerinde calismisdir Qeyri adi fiziki ve yaradiciliq enerjisine malik olan Sadiq bey kicik saraylardaki muhitden tez bezir Senetkarin ozu bu barede yazir Eger senete ve pesekarliga can atirsansa ne qeder bacarsan ozunu kamillesdirmeye calis Incesenetsiz heyat omur gun deyil O oz tehsilini artirmaq fikrine gelerek boyuk ressam Kemaleddin Behzadin bir qohumuna sagird durur Oz sozlerine gore hansi isden yapisirdimsa mene sade ve asan gelirdi En boyuk arzum Behzadin senetine yiyelenmek idi Buna gore de ozume Behzada beraber bir ustad axtarirdim Nehayet aciq urekli dovrunde tayi olmayan bir ustad tapdim ki o da seneti Behzad fircasindan oyrenmisdi Muzeffer Elinin yaninda kecirdiyi tehsil illerinde Sadiq bey hem de Astrabad turkmenleri ile doyuslerde ozunun cesurlugu ve hunerverliyi ile sohret qazanir Oz xarakterinin bu cizkilerini Sadiq bey Azerbaycan ve turkmenseli olmasi ile elaqelendirirdi Hemise deyermis ki turkluyumu goze carpdirmaqla ve qizilbas enenelerine sedaqet gostermekle ozumu cesur ve qorxmaz sayir ve zamanimin cesur adamlarindan hec kimi ozume tay bilmirem Sekkiz illik tehsil muddeti havayi kecmir Muasirlerinin yazdigina gore Sadiq bey nehayet boyuk ugurlar qazanir ve tayi beraberi olmayan ince fircali miniatur ressamina cevrilir O minlerle portret islemisdir Sadiq beyi saraya devet edirler II Sah Ismayilin dovrunde Sadiq bey sah kitabxanasinin nezdindeki emalatxanalarda isleyir Sah Mehemmed Xudabendenin 1578 1587 zamaninda ise hemin meshur kitabxananin rehberi olur ve bu munasibetle ozunu Sadiq Kitabdar adlandirir Bu hemin kitabxana idi ki vaxtile onun basinda dahi miniaturculerden Behzad ve Sultan Mehemmed durmusdu Bu kitabxana esl Incesenet Akademiyasi idi Buradaki emalatxanalarda kitablarin uzu kocurulur miniaturler yaradilir reng ve kagiz istehsalinin texnologiyasi islenib hazirlanir bedii cehetden kamil cildler duzeldilirdi Eyni zamanda burada xettat ornamentalist neqqas qizil suyuna cekme muzehhib rengkar musevvir karton sehhaf ve deri cildleme mucellid uzre kadrlar hazirlanirdi Sadiq bey I Sah Abbasin vaxtinda da hemin vezifede calisir Sonralar onu istedadli xettat ve daha istedadli saray xadimi ve ele buna gore de Sah Nevaz sahin nevaziscisi adlandirilan Elirza Tebrizi evez edir Iskender Munsinin Tarixi alem arayi Abbasi eserinde yazdigi kimi Sadiq bey bundan sonra da formal olaraq kitabdar sayilirdi Sadiq olene qeder onun xidmeti veziyyetinde deyisiklik olmur ve o dovlet defterxanasinin kitabdari kimi maas almaqda davam edir Boyuk senetkar 80 yasinda vefat edir Yaradiciligi RedakteOnun cagdasi olan tezkireci ve tarixciler Sadiq beyin poetik istedadini yuksek qiymetlendirirler O Sadiqi texellusu ile gozel serler yazib Sadiq bey ondan artiq muxtelif nezm ve nesr eserinin muellifidir Bunlar arasinda onun Azerbaycan ve fars dillerinde qeleme aldigi serler Divan i I Sah Abbasin herbi yurusleri haqqinda bir nece min gozel beytden ibaret Fethnameyi Abbasi namdar Meshur Abbasin fethler kitabi adli tarixi epik poemasi da vardir XVII esrin meshur Azerbaycan tarixcisi Iskender Munsi hemin eseri Firdovsinin Sahname si ile hec de tekce ona gore muqayise etmir ki her iki poema eyni veznde ve olcude qeleme alinmisdir Emirin portreti Sadiq beyin Azerbaycan dilinde yazdigi Mecmeul xevas adli tezkiresinde ise Sefeviler dovrunde fealiyyet gostermis 480 sair ressam ve xettat haqqinda qiymetli materiallar toplanmisdir Hemin eser hem Azerbaycan hem de fars medeniyyet ve incesenetinin tedqiqi uzre onemli menbelerdendir Eser bu yaxinlarda fars diline tercume olunmus Tehranda nesr edilmisdir Onun tesviri incesenetin metodika ve praktikasina hesr edilmis Qanun es Sover Tesvirin qanunlari adli pedoqoji telimatlar kitabi mutexessisler arasinda boyuk sohret qazanmisdir Bundan basqa hemin eser muasir suret cixaran ressamlar ve berpacilar ucun evezsiz vesaitdir zira burada miniaturlerin uzunu cixarmaqdan otru firca ve kagiz hazirligindan tutmus reng secimine qeder her sey haqqinda melumat verilir Gorunur Avropa senetsunaslarinin Sadiq beye maraqlarinin gun gunden artmasinin bir sebebi de ele budur Sadiq beyin eserleri hele onun sagliginda olkesinde ve onun hududlarindan kenarlarda yuksek qiymetlendirilirdi Oz resmlerini ona qeside yazmis sair Qururiye bagislayaraq deyir Menim islerimin her vereqini tacirler uc tumene alib Hindistana aparirlar sen de ucuz satma Melumdur ki Sadiq bey Imam Qulu xanin Teymur xan Turkmenin portretlerini cekib Hemin portretler habele Emir ve Gezergi dervis sekilleri Istanbul Paris Boston Sankt Peterburq muzeylerinde saxlanilir Butun bu islerde Sadiq beye xas olan manera sexsiyyetin xarakterini acan qabariq cizgiler vermek saxlanilmisdir Sadiq beyin illustrasiyalar cekdiyi bir nece kitab da indiye qeder qalmisdir Azerbaycan miniatur seneti tarixinde Sadiq bey gozel portret ustasi kimi qalmisdir Onun eserleri tesvir obyektini realist cizkilerle vermek ve perspektivi gostermeye cehd gostermekle yadda qalandir Mutexessislerin fikrince onun yaradiciligi miniatur senetinin o cumleden Isfahan mektebinin inkisafinda boyuk rol oynamisdir Menbe RedakteAzerbaycan Tarixi Portali Kadzhar Chingiz Vydayushiesya syny drevnego i srednevekovogo Azerbajdzhana Baku izdatelstvo Azerbajdzhan 370146 Metbuat prospekti 520 j kvartal izdatelstvo Ergyun 1995 392 s rus Hemcinin bax RedakteAzerbaycanda miniatur seneti Sefeviler EfsarlarXarici kecidler Redakte Vikianbarda Sadiq bey Efsar ile elaqeli mediafayllar var Vikimenbede Muellif Sadiq bey Efsar ile elaqeli melumatlar var The Role of Azerbaijani Turkish in Safavid Iran Willem Floor and Hasan JavadiMenbe https az wikipedia org w index php title Sadiq bey Efsar amp oldid 6013343, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.