| SSRİ-də insan hüquqlarının müdafiəsi üzrə təşəbbüs qrupu | |
|---|---|
| Növü | Birlik |
| Fəaliyyəti | İnsan hüquqlarının monitorinqi |
| Yaranma tarixi | 19 may 1969 |
| Ləğvolma tarixi | 1979 |
| Yarandığı yer | Moskva, Rusiya |
| Qurucusu | Pyotr Yakir, Viktor Krasin,15 dissident |
SSRİ-də insan hüquqlarının müdafiəsi üzrə təşəbbüs qrupu (rus. Инициати́вная гру́ппа по защи́те прав челове́ка в СССР) ― ilk sivil təşkilatı. 1969-cu ildə 15 dissident tərəfindən yaradılmış bu icazəsiz qrup altı ildən artıq müddət ərzində Sovet İttifaqında insan hüquqlarının pozulması ilə bağlı üçün ictimai platforma kimi fəaliyyət göstərib.:291
Qrupun əsas işi sui-istifadə hallarının sənədləşdirilməsi və müraciətlərin hazırlanmasından ibarət olmuşdur. Məktublar SSRİ-də insanların məhkumluqlarına görə təqib edilməsi, xüsusən də, cəza psixiatriyasının tətbiqi və siyasi məhbuslar haqqında idi. Təşkilatın kimi beynəlxalq təşkilatlara müraciətlər yönəldirdir ki, bu da o dövrün dissident hərəkatları üçün qeyri-adi bir hal idi. Təşəbbüs Qrupunun sənədləri vasitəsi ilə yayılır və qərb mətbuatı tərəfindən nəşr olunur, həmçinin, Azadlıq Radiosu, BBC Dünya Xidməti və Deutsche Welle kimi radio stansiyaları vasitəsi ilə yayımlanırdı.
Qrup üzvlərinin əksəriyyəti təzyiqlərə və təqiblərə məruz qalmışdır: onlar və ailə üzvləri işlərini itirmiş, həbs olunmuş və azalıqdan məhrum edilmiş və ya Sovet İttifaqını həmişəlik tərk etməyə təşviq edilmişdirlər. 1979-cu ilə qədər qrupun bütün qurucu üzvləri həbsdə, daxili sürgündə və ya xaricdə yaşayırdılar. Bu təşəbbüs qrupu bir çox funksiyanı icra edən müxtəlif dissident təşkilatlar, habelə, Andrey Saxarovun insan hüquqları komitəsi, və Psixiatriyadan sui-istifadənin arşadırılması üzrə komissiya üçün xəbərçi və model rolunu oynamışdır.:55;76
Təsis
| ]1968-ci ilin sonlarında filoloq və Latviyada kolxoz sədri olan İvan Yaximoviç Kommunist Partiyasına məktub yazaraq həbs edilmiş müəllifləri və taleyi ilə bağlı narahatlığını ifadə edib.:24 Yaximoviçin bu məktubu geniş şəkildə ictimailəşdirildikdən sonra o, Kommunist Partiyasından xaric edilib, həbs edilib və daha sonra məhkəməsiz psixiatriya xəstəxanasına yerləşdirilib.:24
1969-cu ilin aprelində keçmiş general və dissident öz mənzilində dissident yoldaşları ilə görüşüb və rəsmi olaraq “İvan Yaximoviçi müdafiə komitəsi” yaratmağı təklif edib. Onun bu təklifi qarışıq reaksiyalara səbəb oldu: bəzi dissidentlər daha geniş bir insan haqları qrupu yaratmaq fikrini müdafiə edərkən, bəziləri də qrupun effektivliyinə şübhə ilə yanaşdılar və təşkil edilmiş fəaliyyətin daha sərt repressiyalara səbəb olacağı barədə xəbərdarlıq etdilər.:154–155 Bu mübahisələr may ayında, DTK sədri Yuri Andropovun hesabatı Qriqorenkonun həbsi ilə nəticələndikdə sona çatdı. Bunun ardınca dissident hərəkatının digər korifeyi şair İlya Qabay həbs olundu.:156
1969-cu il mayın 19-da, İlya Qabayın həbs olunduğu gün bir qrup dissident Pytor Yakirin mənzilinə toplaşaraq insan hüquqları qrupuna qoşulmağa razılaşdılar.:156 İlk addım kimi müraciət hazırladı. O, bu müraciətdə 1960-cı illərin sonlarında müttəhimlərin məlumat yaymaq hüququndan istifadə etdiklərinə görə mühakimə olunduğu bir neçə siyasi məhkəmə prosesini sadaladı. Müraciət Birləşmiş Millətlər Təşkilatına ünvanlanmış və Sovet İttifaqında insan hüquqlarının pozulması hallarını araşdırmağa çağırmışdır:
Biz Birləşmiş Millətlər Təşkilatına ona görə müraciət edirik ki, bir neçə ildir Sovet İttifaqının yuxarı dövlət və məhkəmə orqanlarına ünvanlanmış etiraz və şikayətlərimizə heç bir cavab verilməyib. Səsimizin eşidiləcəyinə, hakimiyyətin daim qeyd etdiyimiz qanunsuz əməllərinə son qoyacağına olan ümid - bu ümid tükənib. Ona görə də biz BMT-yə müraciət edirik və hesab edirik ki, insan hüquqlarının müdafiəsi bu təşkilatın müqəddəs vəzifəsidir.:215
Bu sənəd SSRİ-də Mülki Hüquqların Müdafiəsi üzrə Təşəbbüs Qrupu tərəfindən imzalanmışdır. Qrupda on beş dissidentin adı var idi: Moskvadan , Natalya Qorbanevskaya, Tatyana Xodoroviç, , , , Anatoli Levitin-Krasnov, Yuri Maltsev, Qriqori Podyapolski, Pyotr Yakir və , Leninqraddan Vladimir Borisov, ukraynalı Genrix Altunyan və Leonid Plyuş və Özbəkistandakı Krım tatar fəalı Mustafa Cəmilev. Bu adları 38 tərəfdarın siyahısı tamamlayırdı.
İstinadlar
| ]- Alexeyeva, Lyudmila. Soviet Dissent: Contemporary Movements for National, Religious, and Human Rights (ingilis). Middletown, Conn.: Wesleyan University Press. 1987. ISBN .
- Horvath, Robert. The Legacy of Soviet Dissent: Dissidents, Democratisation and Radical Nationalism in Russia. BASEES/Routledge Series on Russian and East European Studies (ingilis). 17. London; New York: RoutledgeCurzon. 2005. ISBN .
- Gilligan, Emma. Defending Human Rights in Russia: Sergei Kovalyov, Dissident and Human Rights Commissioner, 1969–2003 (ingilis). London. 2004. ISBN .
- Horvath, Robert. "Breaking the Totalitarian Ice: The Initiative Group for the Defense of Human Rights in the USSR". Human Rights Quarterly (ingilis). 36 (1). 2014: 147–175. doi:10.1353/hrq.2014.0013. ISSN 1085-794X. İstifadə tarixi: 27 avqust 2015.
- "Appeal to the UN Commission on Human Rights, 20 May 1969 (8.10)". A Chronicle of Current Events (ingilis). 28 sentyabr 2013. 17 avqust 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyun 2019.
- Yakobson, Anatoly; Yakir, Pyotr; Khodorovich, Tatyana; Podyapolskiy, Gregory; Maltsev, Yuri; və b. "An Appeal to The UN Committee for Human Rights". The New York Review of Books (ingilis). 21 avqust 1969. 7 oktyabr 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 may 2024.
- After the founding document, the group began to use the name Initiative Group for the Defense of Human Rights in the USSR. Eckel, Jan; Moyn, Samuel; Nathans, Benjamin. The Disenchantment of Socialism: Soviet Dissidents, Human Rights, and the New Global Morality // The Breakthrough: Human Rights in The 1970s. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. 2014. 33–48:39. ISBN . İstifadə tarixi: 27 noyabr 2015.[ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya SSRI de insan huquqlarinin mudafiesi uzre tesebbus qrupuNovu BirlikFealiyyeti Insan huquqlarinin monitorinqiYaranma tarixi 19 may 1969Legvolma tarixi 1979Yarandigi yer Moskva RusiyaQurucusu Pyotr Yakir Viktor Krasin 15 dissident SSRI de insan huquqlarinin mudafiesi uzre tesebbus qrupu rus Iniciati vnaya gru ppa po zashi te prav chelove ka v SSSR ilk sivil teskilati 1969 cu ilde 15 dissident terefinden yaradilmis bu icazesiz qrup alti ilden artiq muddet erzinde Sovet Ittifaqinda insan huquqlarinin pozulmasi ile bagli ucun ictimai platforma kimi fealiyyet gosterib 291 Qrupun esas isi sui istifade hallarinin senedlesdirilmesi ve muracietlerin hazirlanmasindan ibaret olmusdur Mektublar SSRI de insanlarin mehkumluqlarina gore teqib edilmesi xususen de ceza psixiatriyasinin tetbiqi ve siyasi mehbuslar haqqinda idi Teskilatin kimi beynelxalq teskilatlara muracietler yoneldirdir ki bu da o dovrun dissident herekatlari ucun qeyri adi bir hal idi Tesebbus Qrupunun senedleri vasitesi ile yayilir ve qerb metbuati terefinden nesr olunur hemcinin Azadliq Radiosu BBC Dunya Xidmeti ve Deutsche Welle kimi radio stansiyalari vasitesi ile yayimlanirdi Qrup uzvlerinin ekseriyyeti tezyiqlere ve teqiblere meruz qalmisdir onlar ve aile uzvleri islerini itirmis hebs olunmus ve azaliqdan mehrum edilmis ve ya Sovet Ittifaqini hemiselik terk etmeye tesviq edilmisdirler 1979 cu ile qeder qrupun butun qurucu uzvleri hebsde daxili surgunde ve ya xaricde yasayirdilar Bu tesebbus qrupu bir cox funksiyani icra eden muxtelif dissident teskilatlar habele Andrey Saxarovun insan huquqlari komitesi ve Psixiatriyadan sui istifadenin arsadirilmasi uzre komissiya ucun xeberci ve model rolunu oynamisdir 55 76 Tesis span 1968 ci ilin sonlarinda filoloq ve Latviyada kolxoz sedri olan Ivan Yaximovic Kommunist Partiyasina mektub yazaraq hebs edilmis muellifleri ve taleyi ile bagli narahatligini ifade edib 24 Yaximovicin bu mektubu genis sekilde ictimailesdirildikden sonra o Kommunist Partiyasindan xaric edilib hebs edilib ve daha sonra mehkemesiz psixiatriya xestexanasina yerlesdirilib 24 1969 cu ilin aprelinde kecmis general ve dissident oz menzilinde dissident yoldaslari ile gorusub ve resmi olaraq Ivan Yaximovici mudafie komitesi yaratmagi teklif edib Onun bu teklifi qarisiq reaksiyalara sebeb oldu bezi dissidentler daha genis bir insan haqlari qrupu yaratmaq fikrini mudafie ederken bezileri de qrupun effektivliyine subhe ile yanasdilar ve teskil edilmis fealiyyetin daha sert repressiyalara sebeb olacagi barede xeberdarliq etdiler 154 155 Bu mubahiseler may ayinda DTK sedri Yuri Andropovun hesabati Qriqorenkonun hebsi ile neticelendikde sona catdi Bunun ardinca dissident herekatinin diger korifeyi sair Ilya Qabay hebs olundu 156 1969 cu il mayin 19 da Ilya Qabayin hebs olundugu gun bir qrup dissident Pytor Yakirin menziline toplasaraq insan huquqlari qrupuna qosulmaga razilasdilar 156 Ilk addim kimi muraciet hazirladi O bu muracietde 1960 ci illerin sonlarinda muttehimlerin melumat yaymaq huququndan istifade etdiklerine gore muhakime olundugu bir nece siyasi mehkeme prosesini sadaladi Muraciet Birlesmis Milletler Teskilatina unvanlanmis ve Sovet Ittifaqinda insan huquqlarinin pozulmasi hallarini arasdirmaga cagirmisdir Biz Birlesmis Milletler Teskilatina ona gore muraciet edirik ki bir nece ildir Sovet Ittifaqinin yuxari dovlet ve mehkeme orqanlarina unvanlanmis etiraz ve sikayetlerimize hec bir cavab verilmeyib Sesimizin esidileceyine hakimiyyetin daim qeyd etdiyimiz qanunsuz emellerine son qoyacagina olan umid bu umid tukenib Ona gore de biz BMT ye muraciet edirik ve hesab edirik ki insan huquqlarinin mudafiesi bu teskilatin muqeddes vezifesidir 215 Bu sened SSRI de Mulki Huquqlarin Mudafiesi uzre Tesebbus Qrupu terefinden imzalanmisdir Qrupda on bes dissidentin adi var idi Moskvadan Natalya Qorbanevskaya Tatyana Xodorovic Anatoli Levitin Krasnov Yuri Maltsev Qriqori Podyapolski Pyotr Yakir ve Leninqraddan Vladimir Borisov ukraynali Genrix Altunyan ve Leonid Plyus ve Ozbekistandaki Krim tatar feali Mustafa Cemilev Bu adlari 38 terefdarin siyahisi tamamlayirdi Istinadlar span Alexeyeva Lyudmila Soviet Dissent Contemporary Movements for National Religious and Human Rights ingilis Middletown Conn Wesleyan University Press 1987 ISBN 0 8195 6176 2 Horvath Robert The Legacy of Soviet Dissent Dissidents Democratisation and Radical Nationalism in Russia BASEES Routledge Series on Russian and East European Studies ingilis 17 London New York RoutledgeCurzon 2005 ISBN 978 0 203 41285 5 Gilligan Emma Defending Human Rights in Russia Sergei Kovalyov Dissident and Human Rights Commissioner 1969 2003 ingilis London 2004 ISBN 978 0415546119 Horvath Robert Breaking the Totalitarian Ice The Initiative Group for the Defense of Human Rights in the USSR Human Rights Quarterly ingilis 36 1 2014 147 175 doi 10 1353 hrq 2014 0013 ISSN 1085 794X Istifade tarixi 27 avqust 2015 Appeal to the UN Commission on Human Rights 20 May 1969 8 10 A Chronicle of Current Events ingilis 28 sentyabr 2013 17 avqust 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 iyun 2019 Yakobson Anatoly Yakir Pyotr Khodorovich Tatyana Podyapolskiy Gregory Maltsev Yuri ve b An Appeal to The UN Committee for Human Rights The New York Review of Books ingilis 21 avqust 1969 7 oktyabr 2015 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 25 may 2024 After the founding document the group began to use the name Initiative Group for the Defense of Human Rights in the USSR Eckel Jan Moyn Samuel Nathans Benjamin The Disenchantment of Socialism Soviet Dissidents Human Rights and the New Global Morality The Breakthrough Human Rights in The 1970s Philadelphia University of Pennsylvania Press 2014 33 48 39 ISBN 978 0 8122 0871 9 Istifade tarixi 27 noyabr 2015 olu kecid Kateqoriyalar Elifba sirasina gore teskilatlar1969 cu ilde yaradilmis teskilatlar1979 cu ilde legv olunan teskilatlarMoskva teskilatlari
