Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Rutil — tetraqonal sinqoniya. Rast gəlmə tezliyi şkalası: çox da tez-tez rast gəlməyən.
| Rutil | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Kateqoriya | Mineral |
| Formul (təkrarlanan vahid) | TiO₂ |
| IV/D.02 | |
| Xüsusiyyətləri | |
| Kristalloqrafik sinqoniya | tetraqonal[d] |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Növ müxtəliflikləri
İlmenorutil (14-20% Nb2O5 və 11-14% Fe2O3); niqrin ( ~11% Fe); strüverit (15,44 % Ta2O5 və 8,64 % Nb2O5).
Xassələri
Rəng – qırmızı, qırmızımtıl - qəhvəyi, qırmızımtıl-qonur, qonur, qonuru-sarı, qara, bəzən rəngsiz; Mineralın cizgisinin rəngi – sarıdan açıq qəhvəyiyədək, qırmızımtıl-qəhvəyi; Parıltı – yarımmetal, almaz; Şəffaflıq – qeyri-şəffaf, yarımşəffaf, nazik qırıntıları işıq keçirir; Sıxlıq – 4,2-4,3; Sərtlik – 6,0-6,5; Kövrəkdir; Ayrılma – {110} üzrə mükəmməl, {100} üzrə orta; Sınıqlar – qeyri-hamar, qabıqvari; Başqa xassələr – yarımkeçiricidir; Morfologiya – kristallar: vertikal cizgili, tetraqonal-prizmatik, sütun - və iynəvari; İkiləşmə: xarakterik dirsəkvari; tez-tez iynəvari rutilin saqenit adlanan yastı şəbəkəli ikiləşmə bitişikləri qeyd edilir; bəzən təmas üçləşmələri və həlqəşəkilli altılaşmalar; Mineral aqreqatları: dənəvər kütlələr, püruzlar, şəffaf kvarsda nazik tükəbənzər rutil kristallarının dəstəşəkilli əmələgəlmələri.
Mənşəyi və yayılması
Genetik cəhətdən müxtəlif olan rutil yataqlarından ən mühumləri amfibolitlər, ekloqitlər, qneyslər, kvarsitlər, fillitlər, mikalı şistlər və b. içərisində yerləşən metamorfik yataqlardır. Mineralın tükcükvari və yaxşı təraşlanmış kristalları çox vaxt alp tipli kvars damarlarında qeyd edilir. Aksessor mineral kimi müxtəlif intruziv süxurlarda müşahidə olunur. Az miqdarda peqmatitlərdə, hidrotermal filiz damarlarında, çökmə süxurlarda, nadir hallarda sulfid yataqlarının oksidləşmə zonasında, ay süxurlarında qeyd edilir. Mineralın ən iri yığınları sahilyanı dəniz səpintiləri ilə – «qara qumlar»la əlaqədardır. Birlikdə rast gəldiyi minerallar: kvars, anataz, brukit, hematit, ilmenit, maqnetit, korund, adulyar, turmalin, qranat və b. Mineralın tapıldığı yerlər: Kraqere, Evye, Tvedestrand (Norveç); İsveç; Binnental, Sen-Qotard (İsveçrə); Baçeno, Kraveca (İtaliya); Uraltau, İlmen və Vişnovıye dağları (Rusiya); Semiz-Buğu (Qazaxıstan); Ampanqabe (Madaqaskar adası); Maunt - Perri (Avstraliya); Virciniya və Florida şt. (ABŞ) və b. Azərbaycanda mineralın toplandığı əsas yer Paraqaçay (Ordubad rayonu) rutil təzahürüdür. Ona bəzən dəmir filizi, kolçedan yataqlarında və b. (Daşkəsən, Çıraqdərə, Ağdərə, Ağduzdağ, Katsdağ) rast gəlinir.
Tətbiqi
Mühüm titan filizidir, bəzən bu filizdən həm də niobium və tantal alınır.
İstinadlar
- Ralph J., Nikischer T., Mineralogy H. I. o. Mindat.org (ing.): The Mineral and Locality Database. [Keswick, VA], Coulsdon, Surrey: 2000.
- Strunz K. H., Tennyson C. Mineralogische Tabellen : Eine Klassifizierung der Mineralien auf kristallchemischer Grundlage, mit einer Einfuhrung in die Kristallchemie. 8 Leypsiq: Akademische Verlagsgesellschaft, 1982.
- mineralienatlas.de (ing.).
Mənbə
- Azərbaycan mineralları. Bakı: Nafta-Press, 2004.
Xarici keçidlər
- The Mineral Rutile
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Rutil tetraqonal sinqoniya Rast gelme tezliyi skalasi cox da tez tez rast gelmeyen RutilUmumi melumatlarKateqoriya MineralFormul tekrarlanan vahid TiO IV D 02XususiyyetleriKristalloqrafik sinqoniya tetraqonal d Vikianbarda elaqeli mediafayllarNov muxteliflikleriIlmenorutil 14 20 Nb2O5 ve 11 14 Fe2O3 niqrin 11 Fe struverit 15 44 Ta2O5 ve 8 64 Nb2O5 XasseleriReng qirmizi qirmizimtil qehveyi qirmizimtil qonur qonur qonuru sari qara bezen rengsiz Mineralin cizgisinin rengi saridan aciq qehveyiyedek qirmizimtil qehveyi Parilti yarimmetal almaz Seffafliq qeyri seffaf yarimseffaf nazik qirintilari isiq kecirir Sixliq 4 2 4 3 Sertlik 6 0 6 5 Kovrekdir Ayrilma 110 uzre mukemmel 100 uzre orta Siniqlar qeyri hamar qabiqvari Basqa xasseler yarimkeciricidir Morfologiya kristallar vertikal cizgili tetraqonal prizmatik sutun ve iynevari Ikilesme xarakterik dirsekvari tez tez iynevari rutilin saqenit adlanan yasti sebekeli ikilesme bitisikleri qeyd edilir bezen temas uclesmeleri ve helqesekilli altilasmalar Mineral aqreqatlari denever kutleler puruzlar seffaf kvarsda nazik tukebenzer rutil kristallarinin destesekilli emelegelmeleri Menseyi ve yayilmasiGenetik cehetden muxtelif olan rutil yataqlarindan en muhumleri amfibolitler ekloqitler qneysler kvarsitler fillitler mikali sistler ve b icerisinde yerlesen metamorfik yataqlardir Mineralin tukcukvari ve yaxsi teraslanmis kristallari cox vaxt alp tipli kvars damarlarinda qeyd edilir Aksessor mineral kimi muxtelif intruziv suxurlarda musahide olunur Az miqdarda peqmatitlerde hidrotermal filiz damarlarinda cokme suxurlarda nadir hallarda sulfid yataqlarinin oksidlesme zonasinda ay suxurlarinda qeyd edilir Mineralin en iri yiginlari sahilyani deniz sepintileri ile qara qumlar la elaqedardir Birlikde rast geldiyi minerallar kvars anataz brukit hematit ilmenit maqnetit korund adulyar turmalin qranat ve b Mineralin tapildigi yerler Kraqere Evye Tvedestrand Norvec Isvec Binnental Sen Qotard Isvecre Baceno Kraveca Italiya Uraltau Ilmen ve Visnoviye daglari Rusiya Semiz Bugu Qazaxistan Ampanqabe Madaqaskar adasi Maunt Perri Avstraliya Virciniya ve Florida st ABS ve b Azerbaycanda mineralin toplandigi esas yer Paraqacay Ordubad rayonu rutil tezahurudur Ona bezen demir filizi kolcedan yataqlarinda ve b Daskesen Ciraqdere Agdere Agduzdag Katsdag rast gelinir TetbiqiMuhum titan filizidir bezen bu filizden hem de niobium ve tantal alinir IstinadlarRalph J Nikischer T Mineralogy H I o Mindat org ing The Mineral and Locality Database Keswick VA Coulsdon Surrey 2000 Strunz K H Tennyson C Mineralogische Tabellen Eine Klassifizierung der Mineralien auf kristallchemischer Grundlage mit einer Einfuhrung in die Kristallchemie 8 Leypsiq Akademische Verlagsgesellschaft 1982 mineralienatlas de ing MenbeAzerbaycan minerallari Baki Nafta Press 2004 Xarici kecidlerThe Mineral Rutile