Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
| ||||||
| Ümumi | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ad, İşarə, Nömrə | rutenium, Ru, 44 | |||||
| Qrup, Dövr, Blok | 8, 5, d | |||||
| Xarici görünüşü |  | |||||
| Atom kütləsi | 101.07 q/mol | |||||
| Elektron formulu | [Kr] 4d7 5s1 | |||||
| Fiziki xassələr | ||||||
| Halı | ||||||
| Sıxlığı | (0 °C, 101.325 kPa) q/L | |||||
| Ərimə temperaturu | 2334 °C (2607 K, 4233 °F) | |||||
| Qaynama temperaturu | 4150 °C (4423 K, 7502 °F) | |||||
| Elektromənfiliyi | ||||||
| Oksidləşmə dərəcəsi | ||||||
| Spektr = | ||||||
| İonlaşma enerjisi | kCmol-1 | |||||
Rutenium (Ru) — D.İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 44-cü element.1844-cü ildə Kazan Universitetinin professoru Karl Karloviş Klaus (1796-1864) tərəfindən analiz üçün ona Peterburqdan göndərilmiş platinin emalı tullantılarını analiz edərkən kəşf olunmuşdur (1828-1845-ci illərdə Peterburq sikkəxanasında ural planetindən pul kəsilirdi). Klaus yeni elementi öz vətəninin şərəfinə adlandırıb (latın dilində Rusiyanın adı Ruthenia adlanır). Görünür aydınlaşdırmaq lazımdır ki, Klaus Derpt şəhərində anadan olmuşdur və bu şəhər 1704-cü ildən Rusiya imperiyasına daxil idi (1893-cü ildən Yurev, indi isə Estoniyada Tartu şəhəri). Lakin, ilk dəfə olaraq “ruten” adını Vilhelm Ozann (1797-1866) düşünmüşdür. O, xam platində kəşv etdiyi 3 elementdən birini belə adlandırmışdır. Lakin, Berselius Orannın aldığı nəticələri təsdiq etmişdir, o isə məşhur isveç kimyaçısı ilə mübahisədə özünün haqlı olduğunu sübut edə bilmədi. Berselius Klausun da nəticələrini təsdiq etmədi! Amma, o, Oranndan fərqli olaraq nüfuzlu Berselius qarşısında durmağı bacardı və nəhayətdə onu inandıra bildi ki, o, haqlıdır. Odur ki, ruteniumun kəşvi şərəfi Klausda qaldı. Platin və palladium elementlərinin sərtləşdirilməsində, göz müalicələrində, yumurta qabıqlarının qalınlıq ölçümlərində, qələmlərin uclarında və elektrik kontaklarının istehsalında istifadə edilir. Hava nəqliyyatlarında, %10 nisbətində rutenium ehtiva edən ərintilər istifadə edilir.
Xarici keçidlər
 | Kimyəvi element haqqında olan bu məqalə halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
44 texnesium rutenium rodiumFe Ru Os dovri cedvelUmumiAd Isare Nomre rutenium Ru 44Qrup Dovr Blok 8 5 dXarici gorunusuAtom kutlesi 101 07 q molElektron formulu Kr 4d7 5s1Fiziki xasselerHaliSixligi 0 C 101 325 kPa q LErime temperaturu 2334 C 2607 K 4233 F Qaynama temperaturu 4150 C 4423 K 7502 F ElektromenfiliyiOksidlesme derecesiSpektr Ionlasma enerjisi kCmol 1 Rutenium Ru D I Mendeleyevin elementlerin dovri sisteminde 44 cu element 1844 cu ilde Kazan Universitetinin professoru Karl Karlovis Klaus 1796 1864 terefinden analiz ucun ona Peterburqdan gonderilmis platinin emali tullantilarini analiz ederken kesf olunmusdur 1828 1845 ci illerde Peterburq sikkexanasinda ural planetinden pul kesilirdi Klaus yeni elementi oz veteninin serefine adlandirib latin dilinde Rusiyanin adi Ruthenia adlanir Gorunur aydinlasdirmaq lazimdir ki Klaus Derpt seherinde anadan olmusdur ve bu seher 1704 cu ilden Rusiya imperiyasina daxil idi 1893 cu ilden Yurev indi ise Estoniyada Tartu seheri Lakin ilk defe olaraq ruten adini Vilhelm Ozann 1797 1866 dusunmusdur O xam platinde kesv etdiyi 3 elementden birini bele adlandirmisdir Lakin Berselius Orannin aldigi neticeleri tesdiq etmisdir o ise meshur isvec kimyacisi ile mubahisede ozunun haqli oldugunu subut ede bilmedi Berselius Klausun da neticelerini tesdiq etmedi Amma o Oranndan ferqli olaraq nufuzlu Berselius qarsisinda durmagi bacardi ve nehayetde onu inandira bildi ki o haqlidir Odur ki ruteniumun kesvi serefi Klausda qaldi Platin ve palladium elementlerinin sertlesdirilmesinde goz mualicelerinde yumurta qabiqlarinin qalinliq olcumlerinde qelemlerin uclarinda ve elektrik kontaklarinin istehsalinda istifade edilir Hava neqliyyatlarinda 10 nisbetinde rutenium ehtiva eden erintiler istifade edilir Xarici kecidlerVikianbarda Rutenium ile elaqeli mediafayllar var Kimyevi element haqqinda olan bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin