fbpx
Wikipedia

Reinkarnasiya

Reinkarnasiya — (lat. reincarnatio) və ya metempsixoz (yun. μετ-εμψύχωσις) — ruhun təkrar qayıdışı və bədənlənməsi. Ruhun bir bədəndən digərinə keçməsi.

Reinkarnasiya rəssamların əsərlərində

Bu gün reenkarnasiyanın dəqiq yaşını və yarandığı yeri müəyyən etmək mümkün deyil. Bə`ziləri onun yarandığı yer olaraq Misiri, bə`ziləri də Hindistanı qeyd etsələr də ayrı-ayrılıqda Kelt və Skandinaviya xalqlarında, Mayya və Astek qəbilələrində də hələ qədimdən belə bir inancın olduğu ortaya çıxmışdır. Lakin bir çox faktlara əsaslanaraq alimlər, hətta ibtidai insanlarda da reenkarnasiya inancının olduğu nəticəsinə gəlimişlərdir. Daha yaxşı anlamaq üçün tarixi seyr içində bu inancın gedişatına nəzər salsaq yəqin ki, pis olmaz. Bu gedişatda günümüzə qədər gəlib çatan ən qədim mə`lumat eramızdan 60-10 min il əvvəl yaşamış olan Kro-Maqnon insanıdır. Bilindiyi kimi, onlar yaşadıqları mağaranın divarlarına ovladıqları heyvanın şəklini çəkər (bu şəkillər günümüzə qədər gəlib çıxmaqdadır), sonra isə onun qarşısında rəqs edərək heyvanın ruhundan üzr istəyirdilər. Buradan isə anlaşılır ki, onlar heyvanda da ruhun olduğuna inanırmışlar . Onlardan bir qədər sonra, yə`ni eramızdan 4 min il əvvəl Amerika qızıldərilərindən Dokato, Mohave və Navotez tayfalarında reenkarnasiyanın izi görünməkdədir. Belə ki, onlar öldükdən sonra ruhun "xoşbəxt ov sahəsi"nə gedəcəyinə inanırdılar. Buna oxşar inanışlar Skandinaviya xalqlarında, Keltlərdə, Qrenlandiya eskimoslarında da var idi. Eskimoslar insanın üçlükdən, vücud, ruh və addan ibarət olduğuna inanırdılar. Onlara görə insan öldükdən sonra vücud çürüyüb getsə də, ruh başqa bədənlə yenidən dünyaya qayıda bilər. Həmin insanın adını yeni doğulan körpəyə qoyduqda isə onun adı dirilmiş olur.


Misirə gəldikdə isə, buranı reenkarnasiyaya inam baxımından Xanədanlardan əvvəl (e.ə. 3500-cü ilə qədər) və Xanədanlar dövrü (e.ə. 3500-cü ildən eramızın 640-cı ilinə qədər) deyə iki şəkildə ələ almaq lazımdır. Xanədanlardan əvvəl Misirdə aborigenlər ölüləri basdırarkən üzlərini bir səmtə çevirirdilər. Sonra isə ruhun yenidən dünyaya gələcəyinə inandıqları üçün, cəsəddən bir parça kəsərdilər ki, ruh yeni bədəndə məhz öz yurduna qayıtsın. Xanədanlar dövründə isə ölən insanın ruhunun başqa aləmdə yaxşı qarşılanaraq yenidən dünyaya qaytarılması üçün xüsusi mərasimlər keçirilirdi. Onlara görə ruhların yenidən dünyaya qayıtması işinə Osiris rəhbərlik edirdi. Bu inancların günümüzə qədər gəlib çıxmayan "Misirin Ölülər Kitabı"nda da təsvir edildiyini soyləyirlər .


Fikrimizcə bütün dünyaya Qərbdən yayılan reenkarnasiya inancının Qərbə Hindistan yarımadasından gəldiyini söyləsək yanılmarıq. Şəhristani də "tənasüh əhli" bəhsində reenkarnasiyaya ən çox inananların hindlilər olduğunu yazır . Hindistanda isə bu inancın necə yarandığına nəzər salsaq yəqin ki, pis olmaz. Reenkarnasiya inancı burada hinduizm dininin yaranmasi ilə ortaya çıxmışdır. Hinduizm, Hindistan yarımadasında yaşamaqda olan xalqın əksəriyyətinin dini inanc və ən`ənələrini ifadə edən bir kəlimədir. Bu kəlimə, "Hind çayınının ətrafında yaşayan" mə`nasına gələn farsca bir kəlimə olub, Qərblilər tərəfindən bu bölgə əhalisinin dinini ifadə etmək üçün işlədilmişdir. Hindular isə öz dinlərini "Sanatana Dharma" (əzəli-əbədi din) adlandırırlar. Təxminən e.ə. 15-ci əsrdə Şərqi Avropadan köçüb gəlmiş Arilər Hindistanı istila etmişlərdir. Onların dini inancları və adət-ən`ənələri ilə yerli xalqınkı bir-birinə qarışmışdır. Əsrlər boyunca bir inkişaf keçən bu qarışımdan Hinduizm ortaya çıxmışdır.


Bə`zi alimlər reenkarnasiyanın Hinduizmdə yaranaraq, Buddizm, Taoizm, Caynizm və Sihizmə keçdiyini, sonra isə Tibet, Çin, Koreya və Yaponiyaya yayıldığını hesab edirlər. Hinduizmin ən qədim yazılı qaynağı olan Vedalarda keçən bə`zi cümlələrin reenkarnasiya inancını dəstəkləyəcək cümlələr olduğunu hesab edirlər. Orada deyilir ki, hər varlıq insan bədəninə gəlib düşənə qədər səkkiz milyon dörd yüz min müxtəlif həyat formalarından keçir. Düzdür, burada reenkarnasiya inancına işarələr hər nə qədər açıq olmasa da, Hinduizmin başqa bir yazılı qaynağı olan Upanişadlarda bu inanc öz əksini kifayət qədər açıq şəkildə tapmışdır. E.ə. 7 - 6-cı əsrlərə aid olan bu mətnlərdə deyilir ki, hər ruh kamilləşənə qədər dəfələrlə bu dünyaya gəlib gedir.


Hinduizm dini Hindistana yeni sosial təbəqələşmə prinsipini gətirmişdir. Buna görə də hindlilər müxtəlif siniflərə ayrılırlar. Buna kasta sistemi deyilir. Kasta, eyni işlə məşğul olan; atadan miras qalan haqqları, vəzifələri və adətləriylə bir-birinə sıx şəkildə bağlanan şəxslər qrupudur. Kasta seçilmir, insan onun içində dünyaya gəlir. Bu sistem dörd sinifdən ibarətdir: 1) Brahmanlar (rahiblər, din adamları), 2) Kşatrilər (hökmdar sülaləsi və döyüşçülər), 3) Vaişilər (tacirlər, sənətkarlar və əkinçilər), 4) Sudra (fəhlələr). Bundan başqa kasta sisteminə girməyən, kastadan xaricdə tutulan qruplar da vardır. Bunlara "toxunulmazlar" deyirlər. Kasta sistemi hind inanclarına əsaslanır. Bu inanclara görə kastalar, yaradıcı tanrı Brahmanın insan şəklində təsəvvür edilən vücudunun müxtəlif yerlərindən yaradılmışdır. Bu səbəblə, cəmiyyət həyatında görünən fərqlər, bu yaradılış hadisəsinə əsaslandırılır. Buna görə Brahmanlar, Brahmanın ağzından, Kşatrilər qollarından, Vaişilər mə`dəsindən, Sudralar da ayaqlarından yaranmışlardır . Anladığınız kimi, hinduizmdə reenkarnasiya inancının yaranmasının əsas səbəbi kasta sistemi olmuşdur. Bu inanca görə hindli kastaya daxil olmaq və ya yuxarı kastaya keçmək üçün mövcud vəziyyəti ilə barışmalı, yuxarıdakılara itaət etməli, yaxşı əməllər işləməlidir. Yuxarıdakılar isə onları yaxşı əməllər işləyib itaət edərlərsə sonrakı həyatlarında daha yuxarı kastalara mənsub olacaqlarına inandırmağa çalışırdılar. Beləliklə tənasüh inancı Hindistanda, mülkədarlar üçün rəiyyəti itaət altında saxlamaq üçün bir vasitə, rəiyyət üçün isə əzab-əziyyətli həyatlarında bir təsəlli olmuşdur.


Bütün bunlar hinduizmin əsasını təşkil edən karma anlayışında öz əksini tapır. Karma, bir səbəb-nəticə qanunudur. Yə`ni insan, keçmişdə nə etmişsə, gələcəkdə onu görəcəkdir. İnsanın keçmişi, bu gün onunla qarşı-qarşıyadır. Bu günün meyvələri isə sabah görüləcəkdir. Buna görə hər hərəkət, əvvəl-axır öz meyvəsini verəcəkdir. Yaxşıdan yaxşı, pisdən də pis çıxacaqdır. Bu termin, qədim Vedalar dövründə görünmür, Upanişadlarda ortaya çıxır.


Karma, fiziki aləmdə olduğu kimi, əxlaqi və zehni aləmdə də insanın tə`qib etməli olduğu bir qanunun olduğunu ifadə edir.

Əxlaqi bir kainat nizamı olan karma qanununa görə, bu həyatda işlənən əməllər, canlının taleyinə tə`sir edir və onun təkrar bədənlənməsində rol oynayır. Bunun nəticəsi olaraq bütün canlılar, öz mövqelərini, vəziyyətlərini öz əməlləriylə qazanırlar. Yaxşı bir canlının vəziyyəti pisləşməyə doğru gedirsə, əvvəlki həyatında işlədiyi pis əməllərin; əgər yaxşılığa doğru gedirsə əvvəlki həyatında işlədiyi yaxşı əməllərin qarşılığıdır. Bu, daha əvvəlki həyat şəklinin cəza və mükafat olaraq özünü göstərməsidir. İnsan, keçmişdə nə əkmişsə, gələcəkdə onu görəcəkdir. Karma, həm də, mükafat gözləmədən hərəkət etmək mə`nasına da gəlməkdədir. Beləcə, nəticə gözləmək arzusu öldürülməkdədir. Bhaqavad-Qitada Rəbb Krişna, belə deməkdədir: "Siz, yalnız vəzifənizi yerinə yetirməklə məs`ulsunuz. Əgər bir səmərə hasil olarsa, o mənlikdir .


Beləliklə, karma qanunuyla əlaqədar olaraq tənasüh, yə`ni ruhun bir bədəndən başqasına keçməsi inancı ortaya çıxdı. Hinduizmə görə, insan, sonu olmayan bir tənasüh zənciri içərisində gedib gəlməkdədir. Buna görə ölüm, bir qorxu səbəbi və bir yoxluq deyil, bir haldan digərinə keçiddir. Hindlilərə görə, karma qanunu, insanın arzularını həqiqi mə`nada ölümsüzlüyə çatdırır. Bu səbəblə, hər hindli, təkrar dünyaya gəlişdə, yaxşı əməllərlə gələcəkdəki həyatını zəmanət altına almağa çalışır. İşlədiyi günahlar səbəbiylə bitki və ya heyvan olaraq dünyaya gəlməkdən çəkinir. Onlara görə, hətta içində doğulduqları kasta da işlədikləri əməllərin bir nəticəsidir. Beləcə, ölümdən sonra var olma, ruhun bədəndən ayrı olduğu fikri formalaşdı. Bu inanca görə, ruh öz dərəcəsi içində yüksək və ya alçaq olaraq doğulur. İnsan, etdiklərinə görə heyvan, bitki, insan və ya tanrı şəklində doğulur. Bu doğuş, bir səbəb-nəticə əlaqəsi içində gerçəkləşir. Mə`nəvi və əxlaqi qarşılıq, yə`ni edilənlərin nəticəsi ruhun nəticəsi ilə mümkün olur. Sonrakı həyatda xoşbəxt olmaq, doğru hərəkətdən asılıdır. Hər şəxs, öz işlərindən məs`uldur. Ölümdən qorxmağa ehtiyac yoxdur. Müntəzəm yenidən doğuşlarla insan, arzularına çatar, sonsuz bir zövq əldə edər, tanrı Brahmada yaşayar. Bu inancın hindlini güclü bir xeyirxahlığa təhrik etdiyi irəli sürülməkdədir.


Hinduizmdə tənasüh inancı ilə paralel şəkildə hülul inancı da inkişaf etmişdir. Hülul, tanrı Vişnunun insan şəklində cisimləşməsi inancıdır. Hindlilər bu inanca "avatara" deyirlər ki, bu da sanskrit dilində "enən" deməkdir. Hinduizm, tanrının tək təzahürü olduğu fikrinə qarşıdır. Hindlilər, tanrının özünü tarixin hər dövründə müxtəlif şəxsiyyətlərə bürünərək insanlara göstərdiyinə inanırlar. Beləcə, tanrı, pisliyi ortadan qaldıracaq və insanlara ehtiyac hiss etdikləri vəzifələri və qanunları bildirəcəkdir. Vişnunun müxtəlif hülulları vardır. Bunlardan ən məşhuru Rama və Krişnadır. "Mahabharata" dastanının bir hissəsi olan "Bhaqavad-Qita"da ("Qita", Krişnanın nəğməsi deməkdir) Krişnadan bəhs edilir və Arjuna ilə Krişnanın dialoqu verilir.


Ümumiyyətlə, Hinduizmdə Krişnadan əvvəl açıq şəkildə tənasüh inancı gözə dəyməməkdədir. Bu tədricən yaranmışdır. Brahmanların ilkin inancı belə idi:


"Allahdan yaranan kainat dayanmadan yüksəlmə, kamilləşmə ilə təkrar Allaha qayıdacaqdır. Ruh bədəndən ayrılanda maddəni bütünlüklə itirmir. Əks təqdirdə böyük kainat içində yox olar. Bədəndən ayrılan ruhun atəşdən bir cismi olur. İlahi atəşin qığılcımı və ya işığı olan insan ölümdən sonra lətif cismiylə qalır. Bir müddət sonra vaxtı gələndə yeni bir bədənlə birləşib görünür".


Deməli, ruh bədəndən ayrıldıqdan sonra bir müddət lətif cismiylə qalır ki, biz ruhun bu aləminə Bərzəx Aləmi deyirik. Bir müddət sonra gözlə görünən bir cismə girməsi də İslamdakı bə`s (öldükdən sonra ruhların bədənlərə üfürülməsiylə dirilmə) kimidir. Onlar insanın öldükdən sonra əzabdan xilas olması üçün səbr, yamanlığa yaxışlıq, qənaət, düz yolla getmə, təmizlik, pis hissləri öldürmək, müqəddəs kitabları tanımaq, Allahı tanımaq, dürüstlük, hirslənməmək şəklində 10 prinsip təbliğ edirdilər. Ruhun kamilləşməsi isə başqa yolla olurdu:


"Kamil olmaq istəyən, ən yüksək hikmət olan vəhdət elmini qazanmalı, yə`ni hər birimizdə mövcud olan nəfsin (fərdi ruhların) üstündəki varlığa yüksəlməlidir. Sənin içində bilmədiyin ilahi bir dost var. Ona görə ki, Allah hər kəsin içindədir. Amma çox az insan onu tapa bilər. Arzularını, işlərini, bütün kainatın qaynağı olan Əzəli Varlığa fəda edən insan kamilləşər. Zira, özündə Onun səadətini, sevincini və nurunu tapan kəs Allah ilə birləşmişdir. Allahı tapan ruh doğulmaqdan, ölməkdən, qocalmaqdan, əzab-əziyyətdən xilas olur, əbədilik suyunu içmiş olur".


Hinduizmdə tənasühü açıqca ortaya qoyan, eramızdan 4800 il əvvəl zühur edən Krişnadır. Ona görə, ruhun sığındığı cəsəd fani, çəkisiz ruh isə baqidir. Əvvəli və axırı yoxdur. Krişna, şagirdlərini yanına salaraq mahal-mahal gəzir və öz nəzəriyyəsini təbliğ edirdi. O deyirdi:


"Mən və siz, bir neçə dəfə doğulmuşuq. Mənim əvvəlki həyatlarımı mən bilirəm, amma sizin öz həyatlarınızdan heç xəbəriniz də yoxdur. Düzdür, əslində xüsusiyyətlərim e`tibarilə doğulmaq və ölməklə məs`ul olmasam da, nə vaxt yer özündə bəşəriyyət təhlükəyə düşsə, haqsızlıq baş alıb getsə mən dərhal ortaya çıxacaq və beləcə əsrlər boyu haqqın qorunub, nahaqqın cəzalandırılması və bəşəriyyətin xilası üçün özümü göstərəcəyəm" .


Belə görünür ki, Krişnadan əvvəl tənasüh fikri yoxdur. Ölümdən sonra ruhun, şəffaf bir cismi olacağına və gözlə görünən bir cismə girənə qədər qalacağına inanırdılar. Amma bədəndən bədənə keçəcəyini demirdilər. "Allah hər kəsin içindədir" inancı da "O, göylərdə və yerdə Allahdır", "Harada olsanız, O, sizinlə bir yerdədir", "Biz ona, şah damarından daha yaxınıq" ayələrində də vardır. Deməli, bu din də bünövrəsində ruhun qiyamət gününə qədər əzab və ya nemət görəcəyini, qiyamətdə gözlə görünən bir cismə salınacağını söyləyən İslam dininə bənzəyir. Amma Krişna tənasüh inancını gətirmişdir. Beləliklə, reenkarnasiya hinduizmin təməl inanc əsaslarından olmuş və bu günü qədər də bu şəkildə davam etməkdədir.


Reenkarnasiya tarixinin növbəti mərhələsi Buddizm dini ilə əlaqədardır. Burada mövzu ilə əlaqədar olaraq Buddizm haqqında da qısa mə`lumat vermək yəqin ki, yerində olacaqdır. Təxminən dörd min illik bir keçmişə sahib olduğu qəbul edilən, Vedaları əsas alan, ağırlıq mərkəzini Brahmanlar təşkil edən və kasta sisteminə əsaslanan Hinduizmdən sonra, e.ə. 6-cı əsrdə Buddizm və Caynizm; eramızın 16-cı əsrində isə Sihizm ortaya çıxmışdır. Hinduizmdəki kasta sisteminə və Brahman sinfinin hegemonluğuna qarşı bir reaksiya olaraq ortaya çıxan bu dinlərdən Caynizm və Sihizm milli, Buddizm isə beynəlxalq bir xarakterə malikdir. Buddizm kasta sisteminə qarşı çıxsa da, karma və tənasüh inancını qoruyub saxlamış və daha da inkişaf etdirmişdir. Brahmanların tanrını bəşəri xarakterlər içərisində, elədiyinə peşman olan, aldadıla bilən, çatışmamazlıqları olan, sehri sevən, insanların əlində aciz qala bilən bir varlıq şəklindəki açıqlamaları qarşısında Budda sükut etmişdir. Onun bu açıqlamalarla razılaşmadığı mə`lumdur. Ancaq tanrını inkar edən bir ifadəsi də yoxdur.

Buddistlərə görə bu qədər uzun müddət var olan aləmin necə yaradıldığını qavramaq insan zəkası xaricindədir. İnsanın vəzifəsi, mə`nəvi inkişaf, əxlaqi pisliklərdən uzaqlaşmaq, iztirabların səbəbi olan ehtiraslardan, tənasüh çəmbərindən xilas olmaqdır. Göründüyü kimi, hind dinlərində ortaq karma və tənasüh inancları Buddizmdə də vardır. Buddadan əvvəl karma, şəxsin, aid olduğu kastaya görə dəyişməyən vəzifəsi, bir növ məcburi qəzavu-qədər anlayışı idi. Budda isə iradi davranışa işarət etmişdir. Karma, Buddizmdə çətin başa düşülən cismani bir güc olaraq görülməkdədir. Karmanın çıxmasıyla həyat cövhəri əzəli bilgisini yenidən qazanacaq və orada hərəkətsiz qalaraq aləmin zirvəsinə yüksələcəkdir. Məhz bu həyat gücü, insanın hisslərini, ümidlərini, sevib-sevmədiklərini və ömrü boyu etdiklərini daşıyaraq, yeni bir varlığa köçürtməkdə lazım olan imkana sahibdir. Qısaca desək, karma şəxsin, öz iradəsiylə etdiyi şeyi və bunun nəticəsini əhatə edir. Hər kəs belə bir karmanı miras alır. Amma bu bir determinizm deyil, çünki, öz karması içində hər kəs yaxşı və ya pis iş görməkdə azaddır. İnsanın öz karması onu məcbur etməməkdədir. Buddist görüşə görə yeni karma üçün vacib olan davranış deyil, iradədir. Karmanın bəhrələrini fail ya bu həyatda, ya yeni doğumda, ya da daha sonrakı doğumlarda görəcəkdir. Buddist görüşə görə hirs, kin və hiylənin aldatdığı kimsənin karması pis, əksi də yaxşıdır. Tənasüh qurtarmaq bilməyən bir yenidən doğuş silsiləsidir və içində bir əzab-əziyyət yumağı daşıyır. Tənasüh yalnız insan şəklində deyil, ən kiçik milçəkdən insana qədər bütün canlı kateqoriyalarını içinə alan bir yenidən həyata dönüşdür. Ancaq yalnız insan olaraq gəldikdə tənasühdən xilas olub Nirvananı qazanmaq mümkün ola bilər. "Nirvana" sözü sanskritcə "nibbati" sözündən gəlir ki, bu da "üfürərək sərinlətmək" deməkdir. Qərbdə bunu "yox olma" kimi başa düşsələr də, əslində bu kəlimə, "sərinləmiş", yə`ni arzu və ehtirasların, pisliklirin atəşindən xilas olmuş, sakitləşmiş, ideal insan olmağı ifadə edir. Belə bir insan aydınlığa qovuşmuş, Nirvanaya çatmış hesab edilir. Buddizm beləcə yeni bir insan tipi gətirmiş oldu. Bu insan, ‘klesa’ deyilən və sayı məzhəblər arasında 10, 16, 26, 30 olaraq dəyişən mənəvi kirlərdən təmizlənmiş, amma ömrünün qalan hissəsini tamamlayan bir kimsədir. Bu kimsə, "klesanirvana"ya çatmış, ömrü bitib cismani həyatla vidalaşdıqdan sonra da Nirvana tamamlandığından "pari-nirvana"ya çatmış sayılır .


Hinduizm və Buddizmin timsalında reenkarnasiyanın Hindistanda hansı şəkildə olduğunu gördükdən sonra Avropada bu cərəyanın necə getdiyini görək. E.ə. 6-cı əsrdə Yunanıstanda ortaya çıxmış Orfik dinində bu inanc çox geniş yayılmışdı. Böyük filosoflardan Platon və Pifaqor da bu inancı qəbul etmişdilər. E.ə. 427 - 346-cı illərdə yaşamış Platon bunu ilk dəfə özünün "İdeal şəkillər" fəlsəfəsində ortaya qoymuşdur. Bununla o, "fiziki cisimlər, dəyişməz fikirlərdən ibarət olan dəyişkən timsallardır" deyərək yeganə həqiqi biliyin fikirlər olduğunu iddia etdi. E.ə. 400-cü ildə yazdığı "Foedo" əsərində isə deyirdi ki, əgər yenidən doğuş olmasaydı, həyat qısa zamanda kainatdan silinərdi. "Dövlət" adlı kitabın son bölümündə isə, yenidən doğuşu bütünlüklə qəbul edirdi. Yunanıstanda bir çox fəlsəfə məktəbləri, həmçinin Neoplatonistlər və Qnostiklər də bu iddianı dəstəkləyirdilər. Onun tələbəsi olan Aristotel isə bu inanca qarşı çıxmış, ruhu vücudun bir parçası olaraq görmüşdür. Bu şəkildə davam edən reenkarnasiya inancı Hz İsanın dünyaya gəlişi ilə yenidən körükləndi. Belə ki, bə`ziləri onda keçmiş peyğəmbərlərin ruhunun dünyaya gəldiyini söyləyirdilər. Bunlar öz əksini İncildə də tapmışdır. Orada deyilənə görə İsa həvarilərdən soruşur ki, mənim haqqımda nə danışırlar. Həvarilər bu suala müxtəlif cavablar verirlər. Kimi İlyas, kimisi Yeremya, kimisi də Yəhya deyir. Buradan anlaşılır ki, insanlar o zamanlar İsanın əvvəlki peyğəmbərlərin yenidən doğuş halı olduğuna inanırdılar. Eramızın ilk əsrlərində yenidən doğuş inancı yəhudilikdə 3 mərhələ şəklində özünü göstərdi. Əvvəl insanın öldükdən sonra Şeol`da var olduğu haqqında qarma-qarışıq fikirlər ortaya çıxdı. Sonra Esxayologiyanın məhşərdəki dirilmə və son mühakimə haqqındakı tə`sirləri get-gedə artdı. Üçüncü mərhələdə isə ölümsüzlük fikri, yenidən doğuş ilə uzlaşdırıldı. Buradan orta əsrlər boyu yaşayan Yəhudilik nəzəriyyəsi ortaya çıxdı. 186 -253-cü illərdə yaşamış olan Origen isə Origenizmi quraraq iddia edirdi ki, Bibliyanın bə`zi yerləri yenidən doğuş görüşü olmadan açıqlana bilməz. 340 -420-ci illərdə yaşamış Santa Jeremi də, xristianlığın ilk zamanlarında yenidən doğuşun bir şəklinin təməl əsaslar arasında olduğunu söylədi. Nəhayət 553-cü ildə İmperator Yustinian tərəfindən İkinci Konstantinopol Sinodu çağırıldı. Həmin məclisə papa gəlməmişdi. Məclis, yenidən doğuş cərəyanını lənətlədi. Orada qəbul olunan qərarda belə deyilirdi: "Əgər hər hansı bir kimsə ruhların lap əvvəldən var olduğu əfsanəsini ifadə edər və bundan çıxan görüşə tərəfdar olarsa, onu boykot edin." Beləcə buna rəsmi bir lənət yönəldilib, mövzuyla əlaqədar olan və ya ona işarə edən bütün cümlələr Bibliyadan çıxarıldı. Origenizm və əvvəldən var olmağa inanma, bundan sonra inancsızlıq sayıldı, bunu təbliğ edənlər isə kilsə tərəfindən tə`qiblərə məruz qaldı. Lakin bütün bunlara baxmayaraq peenkarnasiya inancı Avropada öz mövcudiyyətini gizli də olsa davam etdirdi, 19-cu əsrdə psixologiya elminin ortaya çıxması ilə isə yenidən aktuallıq qazandı. Hal-hazırda Avropada reenkarnasiyaya inananların sayı gündən-günə artmaqdadır. Belə ki, keçən il, Fransanın məşhur "La Nouvel Observatuer" jurnalının keçirtdiyi anketin nəticələrinə görə Avropada hər beş nəfərdən biri yenidən doğulduğuna və ya doğulacağına inanır.

İslam

  Allahı necə inkar edirsiniz ki, siz ölü idiniz, O sizi diriltdi. O sizi (əcəliniz gəldikcə) yenə öldürəcək, sonra (qiyamətdə) yenə də dirildəcək və daha sonra siz (əməllərinizin haqq-hesabı çəkilmək üçün) Ona tərəf (Onun hüzuruna) qaytarılacaqsınız.  

Ənənəvi İslam bunun əleyhinədir. Hesab edilir ki, reinkarnasiya məsələsi məhşər gününə, insanların bir yerə toplaşıb Allah qarşısında əməllərə görə hesabat verməyə aid inanışa çox böyük zərbə vurur.

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. Bəqərə, 2:28.

Mənbə

reinkarnasiya, reincarnatio, metempsixoz, μετ, εμψύχωσις, ruhun, təkrar, qayıdışı, bədənlənməsi, ruhun, bədəndən, digərinə, keçməsi, rəssamların, əsərlərində, gün, reenkarnasiyanın, dəqiq, yaşını, yarandığı, yeri, müəyyən, etmək, mümkün, deyil, ziləri, onun, y. Reinkarnasiya lat reincarnatio ve ya metempsixoz yun met empsyxwsis ruhun tekrar qayidisi ve bedenlenmesi Ruhun bir bedenden digerine kecmesi Reinkarnasiya ressamlarin eserlerinde Bu gun reenkarnasiyanin deqiq yasini ve yarandigi yeri mueyyen etmek mumkun deyil Be zileri onun yarandigi yer olaraq Misiri be zileri de Hindistani qeyd etseler de ayri ayriliqda Kelt ve Skandinaviya xalqlarinda Mayya ve Astek qebilelerinde de hele qedimden bele bir inancin oldugu ortaya cixmisdir Lakin bir cox faktlara esaslanaraq alimler hetta ibtidai insanlarda da reenkarnasiya inancinin oldugu neticesine gelimislerdir Daha yaxsi anlamaq ucun tarixi seyr icinde bu inancin gedisatina nezer salsaq yeqin ki pis olmaz Bu gedisatda gunumuze qeder gelib catan en qedim me lumat eramizdan 60 10 min il evvel yasamis olan Kro Maqnon insanidir Bilindiyi kimi onlar yasadiqlari magaranin divarlarina ovladiqlari heyvanin seklini ceker bu sekiller gunumuze qeder gelib cixmaqdadir sonra ise onun qarsisinda reqs ederek heyvanin ruhundan uzr isteyirdiler Buradan ise anlasilir ki onlar heyvanda da ruhun olduguna inanirmislar Onlardan bir qeder sonra ye ni eramizdan 4 min il evvel Amerika qizilderilerinden Dokato Mohave ve Navotez tayfalarinda reenkarnasiyanin izi gorunmekdedir Bele ki onlar oldukden sonra ruhun xosbext ov sahesi ne gedeceyine inanirdilar Buna oxsar inanislar Skandinaviya xalqlarinda Keltlerde Qrenlandiya eskimoslarinda da var idi Eskimoslar insanin uclukden vucud ruh ve addan ibaret olduguna inanirdilar Onlara gore insan oldukden sonra vucud curuyub getse de ruh basqa bedenle yeniden dunyaya qayida biler Hemin insanin adini yeni dogulan korpeye qoyduqda ise onun adi dirilmis olur Misire geldikde ise burani reenkarnasiyaya inam baximindan Xanedanlardan evvel e e 3500 cu ile qeder ve Xanedanlar dovru e e 3500 cu ilden eramizin 640 ci iline qeder deye iki sekilde ele almaq lazimdir Xanedanlardan evvel Misirde aborigenler oluleri basdirarken uzlerini bir semte cevirirdiler Sonra ise ruhun yeniden dunyaya geleceyine inandiqlari ucun cesedden bir parca keserdiler ki ruh yeni bedende mehz oz yurduna qayitsin Xanedanlar dovrunde ise olen insanin ruhunun basqa alemde yaxsi qarsilanaraq yeniden dunyaya qaytarilmasi ucun xususi merasimler kecirilirdi Onlara gore ruhlarin yeniden dunyaya qayitmasi isine Osiris rehberlik edirdi Bu inanclarin gunumuze qeder gelib cixmayan Misirin Oluler Kitabi nda da tesvir edildiyini soyleyirler Fikrimizce butun dunyaya Qerbden yayilan reenkarnasiya inancinin Qerbe Hindistan yarimadasindan geldiyini soylesek yanilmariq Sehristani de tenasuh ehli behsinde reenkarnasiyaya en cox inananlarin hindliler oldugunu yazir Hindistanda ise bu inancin nece yarandigina nezer salsaq yeqin ki pis olmaz Reenkarnasiya inanci burada hinduizm dininin yaranmasi ile ortaya cixmisdir Hinduizm Hindistan yarimadasinda yasamaqda olan xalqin ekseriyyetinin dini inanc ve en enelerini ifade eden bir kelimedir Bu kelime Hind cayininin etrafinda yasayan me nasina gelen farsca bir kelime olub Qerbliler terefinden bu bolge ehalisinin dinini ifade etmek ucun isledilmisdir Hindular ise oz dinlerini Sanatana Dharma ezeli ebedi din adlandirirlar Texminen e e 15 ci esrde Serqi Avropadan kocub gelmis Ariler Hindistani istila etmislerdir Onlarin dini inanclari ve adet en eneleri ile yerli xalqinki bir birine qarismisdir Esrler boyunca bir inkisaf kecen bu qarisimdan Hinduizm ortaya cixmisdir Be zi alimler reenkarnasiyanin Hinduizmde yaranaraq Buddizm Taoizm Caynizm ve Sihizme kecdiyini sonra ise Tibet Cin Koreya ve Yaponiyaya yayildigini hesab edirler Hinduizmin en qedim yazili qaynagi olan Vedalarda kecen be zi cumlelerin reenkarnasiya inancini destekleyecek cumleler oldugunu hesab edirler Orada deyilir ki her varliq insan bedenine gelib dusene qeder sekkiz milyon dord yuz min muxtelif heyat formalarindan kecir Duzdur burada reenkarnasiya inancina isareler her ne qeder aciq olmasa da Hinduizmin basqa bir yazili qaynagi olan Upanisadlarda bu inanc oz eksini kifayet qeder aciq sekilde tapmisdir E e 7 6 ci esrlere aid olan bu metnlerde deyilir ki her ruh kamillesene qeder defelerle bu dunyaya gelib gedir Hinduizm dini Hindistana yeni sosial tebeqelesme prinsipini getirmisdir Buna gore de hindliler muxtelif siniflere ayrilirlar Buna kasta sistemi deyilir Kasta eyni isle mesgul olan atadan miras qalan haqqlari vezifeleri ve adetleriyle bir birine six sekilde baglanan sexsler qrupudur Kasta secilmir insan onun icinde dunyaya gelir Bu sistem dord sinifden ibaretdir 1 Brahmanlar rahibler din adamlari 2 Ksatriler hokmdar sulalesi ve doyusculer 3 Vaisiler tacirler senetkarlar ve ekinciler 4 Sudra fehleler Bundan basqa kasta sistemine girmeyen kastadan xaricde tutulan qruplar da vardir Bunlara toxunulmazlar deyirler Kasta sistemi hind inanclarina esaslanir Bu inanclara gore kastalar yaradici tanri Brahmanin insan seklinde tesevvur edilen vucudunun muxtelif yerlerinden yaradilmisdir Bu sebeble cemiyyet heyatinda gorunen ferqler bu yaradilis hadisesine esaslandirilir Buna gore Brahmanlar Brahmanin agzindan Ksatriler qollarindan Vaisiler me desinden Sudralar da ayaqlarindan yaranmislardir Anladiginiz kimi hinduizmde reenkarnasiya inancinin yaranmasinin esas sebebi kasta sistemi olmusdur Bu inanca gore hindli kastaya daxil olmaq ve ya yuxari kastaya kecmek ucun movcud veziyyeti ile barismali yuxaridakilara itaet etmeli yaxsi emeller islemelidir Yuxaridakilar ise onlari yaxsi emeller isleyib itaet ederlerse sonraki heyatlarinda daha yuxari kastalara mensub olacaqlarina inandirmaga calisirdilar Belelikle tenasuh inanci Hindistanda mulkedarlar ucun reiyyeti itaet altinda saxlamaq ucun bir vasite reiyyet ucun ise ezab eziyyetli heyatlarinda bir teselli olmusdur Butun bunlar hinduizmin esasini teskil eden karma anlayisinda oz eksini tapir Karma bir sebeb netice qanunudur Ye ni insan kecmisde ne etmisse gelecekde onu gorecekdir Insanin kecmisi bu gun onunla qarsi qarsiyadir Bu gunun meyveleri ise sabah gorulecekdir Buna gore her hereket evvel axir oz meyvesini verecekdir Yaxsidan yaxsi pisden de pis cixacaqdir Bu termin qedim Vedalar dovrunde gorunmur Upanisadlarda ortaya cixir Karma fiziki alemde oldugu kimi exlaqi ve zehni alemde de insanin te qib etmeli oldugu bir qanunun oldugunu ifade edir Exlaqi bir kainat nizami olan karma qanununa gore bu heyatda islenen emeller canlinin taleyine te sir edir ve onun tekrar bedenlenmesinde rol oynayir Bunun neticesi olaraq butun canlilar oz movqelerini veziyyetlerini oz emelleriyle qazanirlar Yaxsi bir canlinin veziyyeti pislesmeye dogru gedirse evvelki heyatinda islediyi pis emellerin eger yaxsiliga dogru gedirse evvelki heyatinda islediyi yaxsi emellerin qarsiligidir Bu daha evvelki heyat seklinin ceza ve mukafat olaraq ozunu gostermesidir Insan kecmisde ne ekmisse gelecekde onu gorecekdir Karma hem de mukafat gozlemeden hereket etmek me nasina da gelmekdedir Belece netice gozlemek arzusu oldurulmekdedir Bhaqavad Qitada Rebb Krisna bele demekdedir Siz yalniz vezifenizi yerine yetirmekle mes ulsunuz Eger bir semere hasil olarsa o menlikdir Belelikle karma qanunuyla elaqedar olaraq tenasuh ye ni ruhun bir bedenden basqasina kecmesi inanci ortaya cixdi Hinduizme gore insan sonu olmayan bir tenasuh zenciri icerisinde gedib gelmekdedir Buna gore olum bir qorxu sebebi ve bir yoxluq deyil bir haldan digerine keciddir Hindlilere gore karma qanunu insanin arzularini heqiqi me nada olumsuzluye catdirir Bu sebeble her hindli tekrar dunyaya gelisde yaxsi emellerle gelecekdeki heyatini zemanet altina almaga calisir Islediyi gunahlar sebebiyle bitki ve ya heyvan olaraq dunyaya gelmekden cekinir Onlara gore hetta icinde dogulduqlari kasta da isledikleri emellerin bir neticesidir Belece olumden sonra var olma ruhun bedenden ayri oldugu fikri formalasdi Bu inanca gore ruh oz derecesi icinde yuksek ve ya alcaq olaraq dogulur Insan etdiklerine gore heyvan bitki insan ve ya tanri seklinde dogulur Bu dogus bir sebeb netice elaqesi icinde gerceklesir Me nevi ve exlaqi qarsiliq ye ni edilenlerin neticesi ruhun neticesi ile mumkun olur Sonraki heyatda xosbext olmaq dogru hereketden asilidir Her sexs oz islerinden mes uldur Olumden qorxmaga ehtiyac yoxdur Muntezem yeniden doguslarla insan arzularina catar sonsuz bir zovq elde eder tanri Brahmada yasayar Bu inancin hindlini guclu bir xeyirxahliga tehrik etdiyi ireli surulmekdedir Hinduizmde tenasuh inanci ile paralel sekilde hulul inanci da inkisaf etmisdir Hulul tanri Visnunun insan seklinde cisimlesmesi inancidir Hindliler bu inanca avatara deyirler ki bu da sanskrit dilinde enen demekdir Hinduizm tanrinin tek tezahuru oldugu fikrine qarsidir Hindliler tanrinin ozunu tarixin her dovrunde muxtelif sexsiyyetlere burunerek insanlara gosterdiyine inanirlar Belece tanri pisliyi ortadan qaldiracaq ve insanlara ehtiyac hiss etdikleri vezifeleri ve qanunlari bildirecekdir Visnunun muxtelif hulullari vardir Bunlardan en meshuru Rama ve Krisnadir Mahabharata dastaninin bir hissesi olan Bhaqavad Qita da Qita Krisnanin negmesi demekdir Krisnadan behs edilir ve Arjuna ile Krisnanin dialoqu verilir Umumiyyetle Hinduizmde Krisnadan evvel aciq sekilde tenasuh inanci goze deymemekdedir Bu tedricen yaranmisdir Brahmanlarin ilkin inanci bele idi Allahdan yaranan kainat dayanmadan yukselme kamillesme ile tekrar Allaha qayidacaqdir Ruh bedenden ayrilanda maddeni butunlukle itirmir Eks teqdirde boyuk kainat icinde yox olar Bedenden ayrilan ruhun atesden bir cismi olur Ilahi atesin qigilcimi ve ya isigi olan insan olumden sonra letif cismiyle qalir Bir muddet sonra vaxti gelende yeni bir bedenle birlesib gorunur Demeli ruh bedenden ayrildiqdan sonra bir muddet letif cismiyle qalir ki biz ruhun bu alemine Berzex Alemi deyirik Bir muddet sonra gozle gorunen bir cisme girmesi de Islamdaki be s oldukden sonra ruhlarin bedenlere ufurulmesiyle dirilme kimidir Onlar insanin oldukden sonra ezabdan xilas olmasi ucun sebr yamanliga yaxisliq qenaet duz yolla getme temizlik pis hissleri oldurmek muqeddes kitablari tanimaq Allahi tanimaq durustluk hirslenmemek seklinde 10 prinsip teblig edirdiler Ruhun kamillesmesi ise basqa yolla olurdu Kamil olmaq isteyen en yuksek hikmet olan vehdet elmini qazanmali ye ni her birimizde movcud olan nefsin ferdi ruhlarin ustundeki varliga yukselmelidir Senin icinde bilmediyin ilahi bir dost var Ona gore ki Allah her kesin icindedir Amma cox az insan onu tapa biler Arzularini islerini butun kainatin qaynagi olan Ezeli Varliga feda eden insan kamilleser Zira ozunde Onun seadetini sevincini ve nurunu tapan kes Allah ile birlesmisdir Allahi tapan ruh dogulmaqdan olmekden qocalmaqdan ezab eziyyetden xilas olur ebedilik suyunu icmis olur Hinduizmde tenasuhu aciqca ortaya qoyan eramizdan 4800 il evvel zuhur eden Krisnadir Ona gore ruhun sigindigi cesed fani cekisiz ruh ise baqidir Evveli ve axiri yoxdur Krisna sagirdlerini yanina salaraq mahal mahal gezir ve oz nezeriyyesini teblig edirdi O deyirdi Men ve siz bir nece defe dogulmusuq Menim evvelki heyatlarimi men bilirem amma sizin oz heyatlarinizdan hec xeberiniz de yoxdur Duzdur eslinde xususiyyetlerim e tibarile dogulmaq ve olmekle mes ul olmasam da ne vaxt yer ozunde beseriyyet tehlukeye dusse haqsizliq bas alib getse men derhal ortaya cixacaq ve belece esrler boyu haqqin qorunub nahaqqin cezalandirilmasi ve beseriyyetin xilasi ucun ozumu gostereceyem Bele gorunur ki Krisnadan evvel tenasuh fikri yoxdur Olumden sonra ruhun seffaf bir cismi olacagina ve gozle gorunen bir cisme girene qeder qalacagina inanirdilar Amma bedenden bedene kececeyini demirdiler Allah her kesin icindedir inanci da O goylerde ve yerde Allahdir Harada olsaniz O sizinle bir yerdedir Biz ona sah damarindan daha yaxiniq ayelerinde de vardir Demeli bu din de bunovresinde ruhun qiyamet gunune qeder ezab ve ya nemet goreceyini qiyametde gozle gorunen bir cisme salinacagini soyleyen Islam dinine benzeyir Amma Krisna tenasuh inancini getirmisdir Belelikle reenkarnasiya hinduizmin temel inanc esaslarindan olmus ve bu gunu qeder de bu sekilde davam etmekdedir Reenkarnasiya tarixinin novbeti merhelesi Buddizm dini ile elaqedardir Burada movzu ile elaqedar olaraq Buddizm haqqinda da qisa me lumat vermek yeqin ki yerinde olacaqdir Texminen dord min illik bir kecmise sahib oldugu qebul edilen Vedalari esas alan agirliq merkezini Brahmanlar teskil eden ve kasta sistemine esaslanan Hinduizmden sonra e e 6 ci esrde Buddizm ve Caynizm eramizin 16 ci esrinde ise Sihizm ortaya cixmisdir Hinduizmdeki kasta sistemine ve Brahman sinfinin hegemonluguna qarsi bir reaksiya olaraq ortaya cixan bu dinlerden Caynizm ve Sihizm milli Buddizm ise beynelxalq bir xaraktere malikdir Buddizm kasta sistemine qarsi cixsa da karma ve tenasuh inancini qoruyub saxlamis ve daha da inkisaf etdirmisdir Brahmanlarin tanrini beseri xarakterler icerisinde elediyine pesman olan aldadila bilen catismamazliqlari olan sehri seven insanlarin elinde aciz qala bilen bir varliq seklindeki aciqlamalari qarsisinda Budda sukut etmisdir Onun bu aciqlamalarla razilasmadigi me lumdur Ancaq tanrini inkar eden bir ifadesi de yoxdur Buddistlere gore bu qeder uzun muddet var olan alemin nece yaradildigini qavramaq insan zekasi xaricindedir Insanin vezifesi me nevi inkisaf exlaqi pisliklerden uzaqlasmaq iztirablarin sebebi olan ehtiraslardan tenasuh cemberinden xilas olmaqdir Gorunduyu kimi hind dinlerinde ortaq karma ve tenasuh inanclari Buddizmde de vardir Buddadan evvel karma sexsin aid oldugu kastaya gore deyismeyen vezifesi bir nov mecburi qezavu qeder anlayisi idi Budda ise iradi davranisa isaret etmisdir Karma Buddizmde cetin basa dusulen cismani bir guc olaraq gorulmekdedir Karmanin cixmasiyla heyat covheri ezeli bilgisini yeniden qazanacaq ve orada hereketsiz qalaraq alemin zirvesine yukselecekdir Mehz bu heyat gucu insanin hisslerini umidlerini sevib sevmediklerini ve omru boyu etdiklerini dasiyaraq yeni bir varliga kocurtmekde lazim olan imkana sahibdir Qisaca desek karma sexsin oz iradesiyle etdiyi seyi ve bunun neticesini ehate edir Her kes bele bir karmani miras alir Amma bu bir determinizm deyil cunki oz karmasi icinde her kes yaxsi ve ya pis is gormekde azaddir Insanin oz karmasi onu mecbur etmemekdedir Buddist goruse gore yeni karma ucun vacib olan davranis deyil iradedir Karmanin behrelerini fail ya bu heyatda ya yeni dogumda ya da daha sonraki dogumlarda gorecekdir Buddist goruse gore hirs kin ve hiylenin aldatdigi kimsenin karmasi pis eksi de yaxsidir Tenasuh qurtarmaq bilmeyen bir yeniden dogus silsilesidir ve icinde bir ezab eziyyet yumagi dasiyir Tenasuh yalniz insan seklinde deyil en kicik milcekden insana qeder butun canli kateqoriyalarini icine alan bir yeniden heyata donusdur Ancaq yalniz insan olaraq geldikde tenasuhden xilas olub Nirvanani qazanmaq mumkun ola biler Nirvana sozu sanskritce nibbati sozunden gelir ki bu da ufurerek serinletmek demekdir Qerbde bunu yox olma kimi basa dusseler de eslinde bu kelime serinlemis ye ni arzu ve ehtiraslarin pisliklirin atesinden xilas olmus sakitlesmis ideal insan olmagi ifade edir Bele bir insan aydinliga qovusmus Nirvanaya catmis hesab edilir Buddizm belece yeni bir insan tipi getirmis oldu Bu insan klesa deyilen ve sayi mezhebler arasinda 10 16 26 30 olaraq deyisen menevi kirlerden temizlenmis amma omrunun qalan hissesini tamamlayan bir kimsedir Bu kimse klesanirvana ya catmis omru bitib cismani heyatla vidalasdiqdan sonra da Nirvana tamamlandigindan pari nirvana ya catmis sayilir Hinduizm ve Buddizmin timsalinda reenkarnasiyanin Hindistanda hansi sekilde oldugunu gordukden sonra Avropada bu cereyanin nece getdiyini gorek E e 6 ci esrde Yunanistanda ortaya cixmis Orfik dininde bu inanc cox genis yayilmisdi Boyuk filosoflardan Platon ve Pifaqor da bu inanci qebul etmisdiler E e 427 346 ci illerde yasamis Platon bunu ilk defe ozunun Ideal sekiller felsefesinde ortaya qoymusdur Bununla o fiziki cisimler deyismez fikirlerden ibaret olan deyisken timsallardir deyerek yegane heqiqi biliyin fikirler oldugunu iddia etdi E e 400 cu ilde yazdigi Foedo eserinde ise deyirdi ki eger yeniden dogus olmasaydi heyat qisa zamanda kainatdan silinerdi Dovlet adli kitabin son bolumunde ise yeniden dogusu butunlukle qebul edirdi Yunanistanda bir cox felsefe mektebleri hemcinin Neoplatonistler ve Qnostikler de bu iddiani destekleyirdiler Onun telebesi olan Aristotel ise bu inanca qarsi cixmis ruhu vucudun bir parcasi olaraq gormusdur Bu sekilde davam eden reenkarnasiya inanci Hz Isanin dunyaya gelisi ile yeniden koruklendi Bele ki be zileri onda kecmis peygemberlerin ruhunun dunyaya geldiyini soyleyirdiler Bunlar oz eksini Incilde de tapmisdir Orada deyilene gore Isa hevarilerden sorusur ki menim haqqimda ne danisirlar Hevariler bu suala muxtelif cavablar verirler Kimi Ilyas kimisi Yeremya kimisi de Yehya deyir Buradan anlasilir ki insanlar o zamanlar Isanin evvelki peygemberlerin yeniden dogus hali olduguna inanirdilar Eramizin ilk esrlerinde yeniden dogus inanci yehudilikde 3 merhele seklinde ozunu gosterdi Evvel insanin oldukden sonra Seol da var oldugu haqqinda qarma qarisiq fikirler ortaya cixdi Sonra Esxayologiyanin mehserdeki dirilme ve son muhakime haqqindaki te sirleri get gede artdi Ucuncu merhelede ise olumsuzluk fikri yeniden dogus ile uzlasdirildi Buradan orta esrler boyu yasayan Yehudilik nezeriyyesi ortaya cixdi 186 253 cu illerde yasamis olan Origen ise Origenizmi quraraq iddia edirdi ki Bibliyanin be zi yerleri yeniden dogus gorusu olmadan aciqlana bilmez 340 420 ci illerde yasamis Santa Jeremi de xristianligin ilk zamanlarinda yeniden dogusun bir seklinin temel esaslar arasinda oldugunu soyledi Nehayet 553 cu ilde Imperator Yustinian terefinden Ikinci Konstantinopol Sinodu cagirildi Hemin meclise papa gelmemisdi Meclis yeniden dogus cereyanini lenetledi Orada qebul olunan qerarda bele deyilirdi Eger her hansi bir kimse ruhlarin lap evvelden var oldugu efsanesini ifade eder ve bundan cixan goruse terefdar olarsa onu boykot edin Belece buna resmi bir lenet yoneldilib movzuyla elaqedar olan ve ya ona isare eden butun cumleler Bibliyadan cixarildi Origenizm ve evvelden var olmaga inanma bundan sonra inancsizliq sayildi bunu teblig edenler ise kilse terefinden te qiblere meruz qaldi Lakin butun bunlara baxmayaraq peenkarnasiya inanci Avropada oz movcudiyyetini gizli de olsa davam etdirdi 19 cu esrde psixologiya elminin ortaya cixmasi ile ise yeniden aktualliq qazandi Hal hazirda Avropada reenkarnasiyaya inananlarin sayi gunden gune artmaqdadir Bele ki kecen il Fransanin meshur La Nouvel Observatuer jurnalinin kecirtdiyi anketin neticelerine gore Avropada her bes neferden biri yeniden dogulduguna ve ya dogulacagina inanir Mundericat 1 Islam 2 Hemcinin bax 3 Istinadlar 4 MenbeIslam Redakte Allahi nece inkar edirsiniz ki siz olu idiniz O sizi diriltdi O sizi eceliniz geldikce yene oldurecek sonra qiyametde yene de dirildecek ve daha sonra siz emellerinizin haqq hesabi cekilmek ucun Ona teref Onun huzuruna qaytarilacaqsiniz 1 Enenevi Islam bunun eleyhinedir Hesab edilir ki reinkarnasiya meselesi mehser gunune insanlarin bir yere toplasib Allah qarsisinda emellere gore hesabat vermeye aid inanisa cox boyuk zerbe vurur Hemcinin bax RedakteCennet Cehennem InsanIstinadlar Redakte Beqere 2 28 Menbe RedakteReinkarnasiya Arxivlesdirilib 2008 06 16 at the Wayback MachineMenbe https az wikipedia org w index php title Reinkarnasiya amp oldid 5740749, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.