fbpx
Wikipedia

Qızılüzən

Qızılözən çayı - uzunluğuna görə İranın ikinci çayı, əsasən Cənubi Azərbaycan ərazisindən axır.

Qızılüzən
azərb. Qızılüzən‎, fars. Sefid Rud

Qızılüzən çayının hövzəsi
Ölkə İran İran
Kürdüstan ostanı
Şərqi Azərbaycan ostanı
Ərdəbil ostanı
Zəncan ostanı
Qəzvin ostanı
Gilan ostanı
Mənbəyi Qırxbulaq dağı
Mənsəbi Şabanau
 • Yüksəkliyi 0 m
Uzunluğu Səfidrudla birlikdə 720 km
Hövzəsinin sahəsi 56,2 min. km².
mənbəyi
mənsəbi
Qızılüzən çayı Şimal-Qərbi İrannın fiziki xəritəsində:
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Qızıl Üzən çayı - Xəlxal

Azərbaycan türkcəsindəki adı olan "Qızılüzən" adı "qızıl" (qırmızı rəng) və "özən" (çay, axar su) sözlərindən ibarətdir. Həmçinin bu addakı "qızıl" (qırmızı rəng) hissəsini tarixən coğrafi məkan adlarında kompas yönlərini bildirən rəng adlarıyla əlaqələndirib, adı "cənubi çay" (qırmızı rəng vaxtilə cənub yönünü bildirmək üçün istifadə olunub) şəklində açıqlamaq olar. Çayın farsca adı olan "Səfidrud" adı isə "ağ çay" deməkdir ("səfid" sözü farsca "ağ rəng", "rud" isə "çay, axar su" deməkdir).

Çayın hövzəsi

Bu çay Bicarın Qırxbulaq adlı dağlarından başlanır. Məncilə qədər çay Qızılözən adlanır, Məncildən Xəzərə qədər farsca adı olan Səfidrud adıyla adlanır.

Aşağı hissəsində çay, sıldırımlı dar dağ qobularından keçdiyinə görə sürətlə axır. Məncildən sonra Qızılözən dağ silsiləsini çərtərək və dənizqırağı düzənliyə çıxaraq, suvarma kanalların başlanğıc götürdüyü və çoxsaylı qolları olan mənsəb yaradır.

Çayın ən böyük qolu Gilan ostanının mərkəzi şəhəri olan Rəşt şəhərindən keçərək dənizə tökülür. Çay lil kütləsi gətirdiyinə görə mənsəbi getdikcə dənizə tərəf genişlənir. Mənsəbin sahəsi 3600 kv km, eni 110 km. Qızılözənin qolları müxtəlif yüksəkliklərdə su ilə qidalanır, bu isə suyun il ərzində bərabər daxil olmasına və çayın çox sulu olmasını təmin edir.

Coğrafiyası və geoloqiyası

Pliosendən sonrakı dövrdə qatyaradılma prosesi fəallaşdı. Qədim çay şəbəkəsinə malik müasir İran ərazisi yeni qalxmaya məruz qaldı ki bu bəzi yerlərdə çayların burulmasını şərtləndirdi. Başqa hallarda qədim qabıq dağların tədrici qalxması ilə mövcud çaylar tərəfindən çərtildi və bunun nəticəsində onların vadiləri dağ silsilələri ilə kəsişdi. Qızılözən və Səfidrud çayları da belələrindəndir.

İqtisadiyyat

Dəndi, Mayanşan (Mahnişan), Miyanə, Xalxal (Givi, Heşeyin, Ağkənd Kağızkonan), Zəncan (Tarım və Çürzüq) bölgələrindən axıb MəncilŞahrud çayına qovuşur və Xəzər dənizinə tökülür.

İstinadlar

  1. [М.П.Петров, Иран, Физико-географический очерк. М. 1955 səh. 70
  2. [М.П.Петров, Иран, Физико-географический очерк. М. 1955 səh. 14

Xarici keçidlər

-Geography and History, Zanjan - Tebyan-English - تبیان

Həmçinin bax

qızılüzən, qızılözən, çayı, uzunluğuna, görə, iranın, ikinci, çayı, əsasən, cənubi, azərbaycan, ərazisindən, axır, azərb, fars, sefid, çayının, hövzəsiölkə, iran, iran, kürdüstan, ostanışərqi, azərbaycan, ostanıərdəbil, ostanızəncan, ostanıqəzvin, ostanıgilan,. Qizilozen cayi uzunluguna gore Iranin ikinci cayi esasen Cenubi Azerbaycan erazisinden axir Qiziluzenazerb Qiziluzen fars Sefid RudQiziluzen cayinin hovzesiOlke Iran Iran Kurdustan ostaniSerqi Azerbaycan ostaniErdebil ostaniZencan ostaniQezvin ostaniGilan ostaniMenbeyi Qirxbulaq dagiMensebi Sabanau Yuksekliyi 0 mUzunlugu Sefidrudla birlikde 720 kmHovzesinin sahesi 56 2 min km menbeyi mensebiQiziluzen cayi Simal Qerbi Irannin fiziki xeritesinde Vikianbarda elaqeli mediafayllarQizil Uzen cayi Xelxal Azerbaycan turkcesindeki adi olan Qiziluzen adi qizil qirmizi reng ve ozen cay axar su sozlerinden ibaretdir Hemcinin bu addaki qizil qirmizi reng hissesini tarixen cografi mekan adlarinda kompas yonlerini bildiren reng adlariyla elaqelendirib adi cenubi cay qirmizi reng vaxtile cenub yonunu bildirmek ucun istifade olunub seklinde aciqlamaq olar Cayin farsca adi olan Sefidrud adi ise ag cay demekdir sefid sozu farsca ag reng rud ise cay axar su demekdir Mundericat 1 Cayin hovzesi 2 Cografiyasi ve geoloqiyasi 3 Iqtisadiyyat 4 Istinadlar 5 Xarici kecidler 6 Hemcinin baxCayin hovzesi RedakteBu cay Bicarin Qirxbulaq adli daglarindan baslanir Mencile qeder cay Qizilozen adlanir Mencilden Xezere qeder farsca adi olan Sefidrud adiyla adlanir Asagi hissesinde cay sildirimli dar dag qobularindan kecdiyine gore suretle axir Mencilden sonra Qizilozen dag silsilesini certerek ve denizqiragi duzenliye cixaraq suvarma kanallarin baslangic goturduyu ve coxsayli qollari olan menseb yaradir Cayin en boyuk qolu Gilan ostaninin merkezi seheri olan Rest seherinden kecerek denize tokulur Cay lil kutlesi getirdiyine gore mensebi getdikce denize teref genislenir Mensebin sahesi 3600 kv km eni 110 km Qizilozenin qollari muxtelif yuksekliklerde su ile qidalanir bu ise suyun il erzinde beraber daxil olmasina ve cayin cox sulu olmasini temin edir 1 Cografiyasi ve geoloqiyasi RedaktePliosenden sonraki dovrde qatyaradilma prosesi feallasdi Qedim cay sebekesine malik muasir Iran erazisi yeni qalxmaya meruz qaldi ki bu bezi yerlerde caylarin burulmasini sertlendirdi Basqa hallarda qedim qabiq daglarin tedrici qalxmasi ile movcud caylar terefinden certildi ve bunun neticesinde onlarin vadileri dag silsileleri ile kesisdi Qizilozen ve Sefidrud caylari da belelerindendir 2 Iqtisadiyyat RedakteDendi Mayansan Mahnisan Miyane Xalxal Givi Heseyin Agkend Kagizkonan Zencan Tarim ve Curzuq bolgelerinden axib Mencil de Sahrud cayina qovusur ve Xezer denizine tokulur Istinadlar Redakte M P Petrov Iran Fiziko geograficheskij ocherk M 1955 seh 70 M P Petrov Iran Fiziko geograficheskij ocherk M 1955 seh 14Xarici kecidler Redakte Geography and History Zanjan Tebyan English تبیانHemcinin bax RedakteSerqi Azerbaycan ostaninin caylari Qerbi Azerbaycan ostaninin caylariMenbe https az wikipedia org w index php title Qiziluzen amp oldid 6011648, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.