Quriya üsyanı (gürc.გურიის აჯანყება, guriis agentq'eba ; rus.Мятеж в Гурии, myatezh v Gurii ) — Rusiya hökumətinin gürcü kəndlilər üçün təyin etdiyi yeni rüsumlar və vergilər səbəbindən o dövrdə Rusiya imperiyasınınGürcüstan-İmeretiya quberniyasının tərkibindəki Quriyada meydana çıxan üsyan. Quriya Gürcüstanın Rusiyaya birləşməsindən əvvəl knyazlıq kimi mövcud olmuşdur. Üsyana bir neçə zadəgan tərəfindən də dəstək verilmişdir. İlk dövrlərdə üsyançılar Quriyanın xeyli hissəsini ələ keçirməyi bacarsalar da, 1841-ci ilin sentyabrında rus ordusu və rus ordusunu dəstəkləyən digər gürcü zadəganları tərəfindən məğlub edildilər.
Abes Bolkvadze † David Ququnava Ambako Şalikaşvili
Üsyandan əvvəl
Qara dənizin sahilində yerləşən kiçik və kasıb Gürcü əyaləti olan Quriya 1810-cu ildən etibarən Rusiyanın hakimiyyəti altına keçmişdir. 1829-cu ildə ruslar yerli muxtar-knyazlıq idarəetmə sistemini ləğv etdilər və yerinə Rusiya idarəetmə sistemini gətirdilər. Həmçinin əyalətdə 1820-ci ildə də üsyan baş vermişdir.
Üsyan
1841-ci ildə yerli şərait nəzərə alınmadan Rusiya hökuməti tərəfindən quriyalı kəndlilərə kartof əkmək və vergiləri rus pulu ilə ödəmək əmr edildi. Lakin bu dövrdə Quriyada qarğıdalı və darı əkinləri əyalət təsərrüfatının əsasını təşkil edirdi. Həmçinin kəndlilər arasında tezliklə pul ödəməli olacaqları və hərbi xidmətə cəlb ediləcəkləri barədə şayiələr yayılmağa başlamışdı.
1841-ci ilin may ayında vergi yığımları başlayanda Quriyanın Lançxuti icmasının kəndliləri müqavimət göstərdilər və 22 may 1841-ci ildə silahdan istifadə etdilər. Xaos bütün Quriya ərazisinə yayıldı və qısa müddətdə üsyançıların sıralarına təxminən 7200 nəfər yığıldı. Üsyançılar əyalətin strateji nöqtələrini nəzarətə götürdülər və Kutaisi şəhərinə gedən yolları bağladılar. 9 avqust 1841-ci ildə Abes Bolkvadzenin başçılıq etdiyi üsyançılar və polkovnik Brusilovun başçılıq etdiyi rus qoşunları arasında döyüş baş verdi. Döyüşdə ruslar ağır itkilər verdilər və geri çəkilməyə məcbur oldular. Quriyalılar həmin ayda iki dəfə Quriyanın əsas şəhəri olan və rus qoşunlarının son qərargahının yerləşdiyi Ozurgetiyi ələ keçirməyə cəhd etdilər. Lakin bu cəhdlər uğursuzluq ilə nəticələndi. Bu dövrdə üsyançı sıralarında narazılıqlar baş qaldırmağa başladı. Həmçinin üsyana dəstək verən bir çox gürcü zadəganları, başda knyaz David Ququnava da olmaqla mövqe dəyişdirərək rusların tərəfinə keçdilər. Sonda 1841-ci il sentyabrın 5-də polkovnik Moisey Dolqorukovun komandanlığı altındakı 2500 nəfərlik rus əsgəri və Rusiyapərəst zadəganların verdiyi könüllü qoşunların da dəstəyi ilə həlledici döyüş baş verdi. Üsyançılar döyüşdə məğlub oldular və üsyan yatırıldı. Döyüş zamanı üsyançılardan 60 nəfər həlak oldu. Sentyabr ayının sonunda artıq Quriya ərazisində sakitçilik hökm sürməyə başladı və Rusiyanın nəzarəti yenidən tam təmin edildi. 1842-ci ildə Sibirə sürgün edilmiş knyaz Ambako Şalikaşvili xaricində tutulmuş üsyan liderlərinin çoxu sərbəst buraxıldı. 1901-ci ildə nəşr olunan bir rus mənbəsinə görə, qiyamda ən az 32 rus öldürülmüş, 115 nəfər yaralanmış və 17 nəfər isə əsir götürülmüşdür.
Gürcü yazıçı Eqnate Ninoşvili bu haqda "Quriyada üsyan" adlı roman yazmışdır. 1928-ci ildə roman əsasında gürcü kinorejissoru Aleksandr Tsutsunava tərəfindən film çəkilmişdir.
İstinadlar
Jones, Stephen F. (1989), "Marxism and Peasant Revolt in the Russian Empire: The Case of the Gurian Republic", Slavonic and East European Review67: 403–34.
↑ Wieczynski, Joseph L., (Ed.) (1976). "Guria Uprising of 1841". The Modern Encyclopedia of Russian and Soviet History, Volume 13. Academic International Press. s. 201. ISBN 0-87569-064-5.
Гизетти А. Л. (1901). Сборник сведений о потерях Кавказских войск во время войн Кавказско-горской, персидских, турецких и в Закаспийском крае: 1801–1885/Под ред. В. А. Потто. С. 58.
Lang, David Marshall (1962), A Modern History of Georgia, p. 126. London: Weidenfeld and Nicolson.
quriya, üsyanı, 1841, quriya, üsyanı, gürc, გურიის, აჯანყება, guriis, agentq, Мятеж, Гурии, myatezh, gurii, rusiya, hökumətinin, gürcü, kəndlilər, üçün, təyin, etdiyi, yeni, rüsumlar, vergilər, səbəbindən, dövrdə, rusiya, imperiyasının, gürcüstan, imeretiya, q. Quriya usyani gurc გურიის აჯანყება guriis agentq eba rus Myatezh v Gurii myatezh v Gurii Rusiya hokumetinin gurcu kendliler ucun teyin etdiyi yeni rusumlar ve vergiler sebebinden o dovrde Rusiya imperiyasinin Gurcustan Imeretiya quberniyasinin terkibindeki Quriyada meydana cixan usyan Quriya Gurcustanin Rusiyaya birlesmesinden evvel knyazliq kimi movcud olmusdur Usyana bir nece zadegan terefinden de destek verilmisdir Ilk dovrlerde usyancilar Quriyanin xeyli hissesini ele kecirmeyi bacarsalar da 1841 ci ilin sentyabrinda rus ordusu ve rus ordusunu destekleyen diger gurcu zadeganlari terefinden meglub edildiler Quriya usyaniTarix 1841 ci ilin may sentyabr aylariYeri Quriya Rusiya imperiyasiNeticesi Rusiyanin herbi qelebesiMunaqise terefleriRusiya imperiyasi Quriyali usyancilarKomandan lar Aleksey Brusilov Moisey Dolqorukov David Dadiyani Abes Bolkvadze David QuqunavaAmbako SalikasviliUsyandan evvel RedakteQara denizin sahilinde yerlesen kicik ve kasib Gurcu eyaleti olan Quriya 1810 cu ilden etibaren Rusiyanin hakimiyyeti altina kecmisdir 1829 cu ilde ruslar yerli muxtar knyazliq idareetme sistemini legv etdiler ve yerine Rusiya idareetme sistemini getirdiler Hemcinin eyaletde 1820 ci ilde de usyan bas vermisdir 1 Usyan Redakte1841 ci ilde yerli serait nezere alinmadan Rusiya hokumeti terefinden quriyali kendlilere kartof ekmek ve vergileri rus pulu ile odemek emr edildi Lakin bu dovrde Quriyada qargidali ve dari ekinleri eyalet teserrufatinin esasini teskil edirdi Hemcinin kendliler arasinda tezlikle pul odemeli olacaqlari ve herbi xidmete celb edilecekleri barede sayieler yayilmaga baslamisdi 2 1841 ci ilin may ayinda vergi yigimlari baslayanda Quriyanin Lancxuti icmasinin kendlileri muqavimet gosterdiler ve 22 may 1841 ci ilde silahdan istifade etdiler Xaos butun Quriya erazisine yayildi ve qisa muddetde usyancilarin siralarina texminen 7200 nefer yigildi Usyancilar eyaletin strateji noqtelerini nezarete goturduler ve Kutaisi seherine geden yollari bagladilar 9 avqust 1841 ci ilde Abes Bolkvadzenin basciliq etdiyi usyancilar ve polkovnik Brusilovun basciliq etdiyi rus qosunlari arasinda doyus bas verdi Doyusde ruslar agir itkiler verdiler ve geri cekilmeye mecbur oldular Quriyalilar hemin ayda iki defe Quriyanin esas seheri olan ve rus qosunlarinin son qerargahinin yerlesdiyi Ozurgetiyi ele kecirmeye cehd etdiler Lakin bu cehdler ugursuzluq ile neticelendi Bu dovrde usyanci siralarinda naraziliqlar bas qaldirmaga basladi Hemcinin usyana destek veren bir cox gurcu zadeganlari basda knyaz David Ququnava da olmaqla movqe deyisdirerek ruslarin terefine kecdiler Sonda 1841 ci il sentyabrin 5 de polkovnik Moisey Dolqorukovun komandanligi altindaki 2500 neferlik rus esgeri ve Rusiyaperest zadeganlarin verdiyi konullu qosunlarin da desteyi ile helledici doyus bas verdi Usyancilar doyusde meglub oldular ve usyan yatirildi Doyus zamani usyancilardan 60 nefer helak oldu Sentyabr ayinin sonunda artiq Quriya erazisinde sakitcilik hokm surmeye basladi ve Rusiyanin nezareti yeniden tam temin edildi 1842 ci ilde Sibire surgun edilmis knyaz Ambako Salikasvili xaricinde tutulmus usyan liderlerinin coxu serbest buraxildi 2 1901 ci ilde nesr olunan bir rus menbesine gore qiyamda en az 32 rus oldurulmus 115 nefer yaralanmis ve 17 nefer ise esir goturulmusdur 3 Gurcu yazici Eqnate Ninosvili bu haqda Quriyada usyan adli roman yazmisdir 4 1928 ci ilde roman esasinda gurcu kinorejissoru Aleksandr Tsutsunava terefinden film cekilmisdir 5 Istinadlar Redakte Jones Stephen F 1989 Marxism and Peasant Revolt in the Russian Empire The Case of the Gurian Republic Slavonic and East European Review 67 403 34 1 2 Wieczynski Joseph L Ed 1976 Guria Uprising of 1841 The Modern Encyclopedia of Russian and Soviet History Volume 13 Academic International Press s 201 ISBN 0 87569 064 5 Gizetti A L 1901 Sbornik svedenij o poteryah Kavkazskih vojsk vo vremya vojn Kavkazsko gorskoj persidskih tureckih i v Zakaspijskom krae 1801 1885 Pod red V A Potto S 58 Lang David Marshall 1962 A Modern History of Georgia p 126 London Weidenfeld and Nicolson Djanki Guriashi IMDb sehifesiMenbe https az wikipedia org w index php title Quriya usyani 1841 amp oldid 5601420, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
