Qazaxıstanda islam — Qazaxıstan Respublikasında inanclılar arasında ən geniş yayılmış din. 2009-cu il siyahıya alınmasına görə ölkə əhalisinin 70 % müsəlmandır.
Səlahiyyətli orqan — Qazaxıstan müsəlmanlarının dini idarəsi (QMDİ).
Tarix
İslamın müasir Qazaxıstan ərazisində yayılma dönəmi bir neçə əsr ərzində baş vermişdir. İlk dəfə isə ölkənin cənubunda yayılmışdır.
İslamın Qazaxıstan ərazisində yaılmasının ilk qığılcımı 751-ci ildə Talas döyüşündən sonra baş verir. Türgiş xaqanlığının ərazisində yayılmış türklər Abbasilər xilafətinin dəstəyi ilə Tan sülaləsinin qüvvələri üzərində qalibiyyət əldə etmişlər. Qalibiyyət sayəsində Tan sülaləsinin qərbə doğru genişlənməsinin qarşısı alınmış və islamın artıq X əsrdəYeddisu ərazisinə qədər yayılmasını təmin etmişdir.
İran tarixçi alimi Atabaki Turajın sözlərinə görə islam ilk əvvəllər Türkistan şəhəri və onun ətraflarında yayılmışdır. Sonradan isə ərəb tarixçisi İbn əl-Əsirin sözlərinə görə Samanilərin sayəsində Taraz şəhərinə qədər yayılmır. Sonradan isə bütün Qazaxıstanı əhatə etmişdir.
X əsrin sonralında Qaraxanilər sülaləsi dönəmində islam artıq rəsmi dövlət dininə çevrilir. Çingizxanın hakimiyyəti dönəmində islamın yayılması ləngimişdir. Belə ki, türklərin Tenqriçilik dininə bağlılığı hələ də sürməkdə idi. Ancaq islam sonrakı dövrlərdə də yayılmağa başlamışdır. Qızıl Orda xanlarından Bərkə xan (1255—1266) və Özbək xan (1312—1340) islamı qəbul etməsi ilə dinin yayılması sürətlənir. Bu dövrdə türklər arasında sufizm dərin kök salır. Sufizmə böyük töhfəsini Əhməd Yəsəvi vermişdir. O, 1166-cı ildə Türkistan şəhərində vəfat etmişdir.
İslamın yayılması Qazaxıstan ərazisində tədricən baş vermişdir. Belə ki, iri şəhərlərdə din yayılsa da köçəri həyat keçirənlər arasında şamanizm XIX əsrə qədər mövcudluğunu saxlaya bilmişdir. Rusiya öz işğal zonasını genişləndirmək məqsədi ilə II Yekaterina köçəriləri ram etmək üçün islamı dəstəkləmişdir.. XIX əsrdə isla artıq bütün qazax xalqının günlük həyatının bir parçasına çevrilmişdir.
Bu gün Qazaxıstan əhalisinin böyük əksəriyyəti özünü nmüsəlman sayır. Bunu sünnət, dəfn adətlərində müşahidə etmək olar. Bununla belə qazaxlar arasında köçərilik dönəmindən qalma adətlər bu gündə mövcudluğunu qoruyur. Bunlar təbii ki islama zid olmayan adətlərdir. Oğlan uşaqları aydar adlı saç düzümunə sahib olurlar. Üstəlik onlar "Allah" (c.c) kəlməsi ilə yanaşı "tanrı" və "kuday" sözlərinidə işlədirlər.
Hazırda Qazaxıstanda 2500 məscid var. Halbuki, sovetlər dönəmində onların sayı cəmi 63 idi.
Müasir vəziyyət
Qazaxıstanda digər dövlətlərin dəstəyi ilə islam məktəbləri formalaşdırılır. 1991-ci ildən ölkədə məscid imamlarını hazırlayan İslam İstitutu fəaliyyət göstərir. 2001-ci ildə isə Misirin dəstəyi ilə ölkədə «Nur» Universiteti təşkil edilir. 2012-ci ildə ölkədə ilk islam televiziyası olan «Asıl Arna» telekanalı fəaliyyətə başlayır.
Ислам в истории и культуре казахского общества (XVIII-начале XX вв.) 2016-06-01 at the Wayback Machine
Qazaxıstanda islam haqqında
Forum — Qazaxıstanda islam tarixi
Qazaxıstanda islam. Elmi baxış 2013-12-05 at the Wayback Machine
İstinadlar
Аналитический отчёт «Итоги Национальной переписи населения Республики Казахстан 2009 года»
John L. Esposito Oxford Dictionary of Islam
Didar Kassymova, Zh. B. Kundakbaeva, Ustina Markus Historical Dictionary of Kazakhstan - 2012
Рудов Г. А. Ислам в Центральной Азии: масштабы и перспективы влияния // Научно-аналитический журнал Обозреватель — Observer. — 2014. — № 6 (293). — С. 60
Avqust 12, 2021
qazaxıstanda, islam, qazaxıstanda, islam, qazaxıstan, respublikasında, inanclılar, arasında, geniş, yayılmış, 2009, siyahıya, alınmasına, görə, ölkə, əhalisinin, müsəlmandır, istiqamət, sünnizm, məzhəb, müəlman, məktəbi, hənəfi, məzhəbi, səlahiyyətli, orqan, q. Qazaxistanda islam Qazaxistan Respublikasinda inanclilar arasinda en genis yayilmis din 2009 cu il siyahiya alinmasina gore olke ehalisinin 70 muselmandir 1 Istiqamet Sunnizm Mezheb muelman din mektebi Henefi mezhebi Selahiyyetli orqan Qazaxistan muselmanlarinin dini idaresi QMDI Mundericat 1 Tarix 2 Muasir veziyyet 3 Xususiyyetleri 4 Menbe 5 IstinadlarTarix RedakteIslamin muasir Qazaxistan erazisinde yayilma donemi bir nece esr erzinde bas vermisdir Ilk defe ise olkenin cenubunda yayilmisdir Islamin Qazaxistan erazisinde yailmasinin ilk qigilcimi 751 ci ilde Talas doyusunden sonra bas verir Turgis xaqanliginin erazisinde yayilmis turkler Abbasiler xilafetinin desteyi ile Tan sulalesinin quvveleri uzerinde qalibiyyet elde etmisler Qalibiyyet sayesinde Tan sulalesinin qerbe dogru genislenmesinin qarsisi alinmis ve islamin artiq X esrde Yeddisu erazisine qeder yayilmasini temin etmisdir Iran tarixci alimi Atabaki Turajin sozlerine gore islam ilk evveller Turkistan seheri ve onun etraflarinda yayilmisdir Sonradan ise ereb tarixcisi Ibn el Esirin sozlerine gore Samanilerin sayesinde Taraz seherine qeder yayilmir Sonradan ise butun Qazaxistani ehate etmisdir X esrin sonralinda Qaraxaniler sulalesi doneminde islam artiq resmi dovlet dinine cevrilir Cingizxanin hakimiyyeti doneminde islamin yayilmasi lengimisdir Bele ki turklerin Tenqricilik dinine bagliligi hele de surmekde idi Ancaq islam sonraki dovrlerde de yayilmaga baslamisdir Qizil Orda xanlarindan Berke xan 1255 1266 ve Ozbek xan 1312 1340 islami qebul etmesi ile dinin yayilmasi suretlenir Bu dovrde turkler arasinda sufizm derin kok salir Sufizme boyuk tohfesini Ehmed Yesevi vermisdir O 1166 ci ilde Turkistan seherinde vefat etmisdir Islamin yayilmasi Qazaxistan erazisinde tedricen bas vermisdir Bele ki iri seherlerde din yayilsa da koceri heyat kecirenler arasinda samanizm XIX esre qeder movcudlugunu saxlaya bilmisdir Rusiya oz isgal zonasini genislendirmek meqsedi ile II Yekaterina kocerileri ram etmek ucun islami desteklemisdir 2 XIX esrde isla artiq butun qazax xalqinin gunluk heyatinin bir parcasina cevrilmisdir 3 Bu gun Qazaxistan ehalisinin boyuk ekseriyyeti ozunu nmuselman sayir Bunu sunnet defn adetlerinde musahide etmek olar Bununla bele qazaxlar arasinda kocerilik doneminden qalma adetler bu gunde movcudlugunu qoruyur Bunlar tebii ki islama zid olmayan adetlerdir Oglan usaqlari aydar adli sac duzumune sahib olurlar Ustelik onlar Allah c c kelmesi ile yanasi tanri ve kuday sozlerinide isledirler Hazirda Qazaxistanda 2500 mescid var Halbuki sovetler doneminde onlarin sayi cemi 63 idi Muasir veziyyet RedakteQazaxistanda diger dovletlerin desteyi ile islam mektebleri formalasdirilir 1991 ci ilden olkede mescid imamlarini hazirlayan Islam Istitutu fealiyyet gosterir 2001 ci ilde ise Misirin desteyi ile olkede Nur Universiteti teskil edilir 4 2012 ci ilde olkede ilk islam televiziyasi olan Asil Arna telekanali fealiyyete baslayir Xususiyyetleri RedakteQazaxistanda islam dininde etiqad eden xalqlar Qazaxlar Ozbekler Uygurlar Dunqanlar Tacikler Qirgizlar Turkmenler Tatarlar Basqirdlar bizi Simali Qafqaz xalqlari Azerbaycanlilar sonuncular arasinda sielik ustunluk teskil edir Menbe RedakteQazaxistan muselmanlarinin dini idaresi Islam v istorii i kulture kazahskogo obshestva XVIII nachale XX vv Arxivlesdirilib 2016 06 01 at the Wayback Machine Qazaxistanda islam haqqinda Forum Qazaxistanda islam tarixi Qazaxistanda islam Elmi baxis Arxivlesdirilib 2013 12 05 at the Wayback MachineIstinadlar Redakte Analiticheskij otchyot Itogi Nacionalnoj perepisi naseleniya Respubliki Kazahstan 2009 goda John L Esposito Oxford Dictionary of Islam Didar Kassymova Zh B Kundakbaeva Ustina Markus Historical Dictionary of Kazakhstan 2012 Rudov G A Islam v Centralnoj Azii masshtaby i perspektivy vliyaniya Nauchno analiticheskij zhurnal Obozrevatel Observer 2014 6 293 S 60Menbe https az wikipedia org w index php title Qazaxistanda Islam amp oldid 6065522, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
