Qazaxıstanuyğurları — respublikanın beşinci ən böyük etnik azlığıdır. 2014-cü ilin əvvəlində Qazaxıstan uyğurlarının sayı 246,777 nəfər olmuşdur (ölkə əhalisinin 1,44% -i).
Dunqanlarla birlikdə uyğurlar Çində Uyğur üsyanının yatırılmasından sonra, ilk dəfə 1860-1880-ci illərdə Qazaxıstan ərazisinə yerləşməyə başladılar. Bununla yanaşı 1916-cı il qiyamının yatırılmasından sonra Semireçye qazaxlarının bir hissəsi Şərqi Türküstanın uyğur torpaqlarına köç edir. Sovet dövründə ölkədə uyğurların sayı durmadan artırdı. Uyğurlar 1960-1970-ci illərdə SSRİ ilə ÇXR arasındakı açıq sərhədlər dövründə onlar əsasən Almatı və Taldı-Kurqan bölgələrinin kəndlərində və rayon mərkəzlərində məskunlaşırlar. Respublikada uyğurların sayı sürətlə artırdı. 1989-cu il siyahıyaalmasına əsasən respublikada 180 min uyğur yaşayırdı (respublika əhalisinin 1,1% -i). Uyğurlar indiki sərhədlər daxilində Almatı vilayətinin əhalisinin 7,8% -ni və Alma-Ata əhalisinin 3,5% -ni təşkil edirdi. 1999-cu il siyahıyaalınmasına əsasən, onların sayı 210 minə çadır (əhalinin 1,4%), Almatı vilayətinin Uyğur rayonunda isə uyğurlar əhalinin əksəriyyətini (56%) təşkil edirdi. Rayonda uyğurların payı 9%, Alma-Atada 5.8% -ə çatır.
Qazaxıstanın 2009-cu il siyahıyaalınmasına görə ölkədə 227.000 uyğurun yaşadığı qeyd edildi. Bu da bütün ölkə əhalisinin 1,39% -ni təşkil edirdi. Uyğurların şəhərlərə köçü artmasına baxmayaraq, kifayət qədər yüksək təbii artım qorunur, kənd əhalisi üstünlük təşkil edir. Qazaxıstan uyğurları ümumiyyətlə üçdillidir. Doğça dilləri ilə yanaşı, rus və qazax dillərini yaxşı bilirlər. Sovet vaxtından bəri respublikada uyğur məktəbləri şəbəkəsi qorunub saxlanılmışdır. 2012-ci ildə respublikanın 14 məktəbi yalnız uyğur dilində idi. Qazaxıstanda uyğurların Uyğur Avazı qəzeti nəşr olunur.
Qazaxıstanın məşhur uyğurları
Kərim Məsimov (1965-ci ildə anadan olmuşdur) - Qazaxıstanın dövlət xadimi, Qazaxıstan Respublikasının Baş naziri
Murdin Taipov (1918-1998) - Böyük Vətən Müharibəsinin iştirakçısı, "Halq Qəhrəmanı" ordeninin sahibi.
Fərhad Xasanov (1936-2013) - Qazaxıstan Respublikası Uyğurlar Mədəniyyət Cəmiyyətinin sədri, Qazaxıstan Respublikasının Prezidenti yanında Milli Şuranın üzvü.
Xizmet Abdullin (1925-1986) - Uyğur Sovet yazıçısı.
İzim İskəndərov (1906-1970) - Uyğur Sovet yazıçısı.
Ziya Səmədi (1914-2000) - Uyğur Sovet şairi.
Abdulla Rozıbakiyev (1897-1938) - Sovet partiyası və ictimai xadimi, Semireçye şəhərində Sovet hakimiyyətinin qurulması uğrunda mübarizənin iştirakçısı.
Murat Axmadiyev (1950-ci ildə anadan olub) - musiqi ifaçısı, “Yaşlıq” ansamblının solisti, Uyğur teatrının keçmiş rəhbəri, Qazaxıstan parlamentinin deputatı.
Məşur Ruziyev, (1902-ci ildə anadan olub - ölüm ili məlum deyil) - Uyğur Sovet yazıçısı. Yusupbek Muxlisi (1920-ci il təvəllüdlü) - uyğur yazıçısı, Qazaxıstana mühacirət etmiş Çin vətəndaşı.
Azat Akimbe, - qədim uyğur knyaz ailəsinin nümayəndəsi, Orta Asiyanın ən yaxşı xüsusi antik kolleksiyalarından birinin sahibi.
İzbakiev, Abdulla Toxtaroviç (1914-1990) - Sovet partiyası və ictimai xadimi, Qazax SSR daxili işlər nazirinin birinci müavini.
Nasyrov, Murat İsmayıloviç (1969-2007) - Qazaxıstan və rus pop müğənnisi, mahnı müəllifi.
Axmadieva, Dilnaz Muratovna (1980-ci il təvəllüdlü) - Qazaxıstan müğənnisi və aktrisası
Yusupov, İsmayıl Abdurasuloviç (1914-2005) - Sovet partiyası və dövlət xadimi, 1962 - 1964-cü illərdə Qazaxıstan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi idi.
Kuddus Kujamyarov (1918-1994) - Sovet, Qazax, Uyğur bəstəkarı, müəllimi, ictimai xadimi, uyğur professional musiqisinin banisi. SSRİ xalq artisti (1987).
Abdumejit Dolyatov (1949-2008) - uyğur əsilli şair və jurnalist.
Munluk Bakiyev (1932-1986) - Uyğur əsili Sovet yazıçısı, SSRİ Yazıçılar Birliyinin üzvü.
Ənvər Hacıyev (1957-2009) - tanınmış hüquq elmləri doktoru, professor, görkəmli ictimai xadim, uyğur ziyalılarının görkəmli nümayəndəsi.
İstinadlar
Агентство Республики Казахстан по статистике: Численность населения Республики Казахстан по отдельным этносам на 1 января 2012 года 2012-11-15 at the Wayback Machine
Агентство Республики Казахстан по статистике. Этнодемографический сборник Республики Казахстан 2014
К 2020 году каждый взрослый житель страны должен заговорить на казахском языке " Газета Диапазон : новости Актобе, Казахстана и мира
"Рузиев Машур — Жетісу ақындары жырлайды". Алматинская областная универсальная библиотека им. С. Сейфуллина (kz). İstifadə tarixi: 2019-02-27.[ölü keçid]
qazaxıstan, uyğurları, respublikanın, beşinci, böyük, etnik, azlığıdır, 2014, ilin, əvvəlində, nın, sayı, nəfər, olmuşdur, ölkə, əhalisinin, uyğurların, şəxsi, məlumatlar, ümumi, sayı11, 000yaşadığı, ərazilərqazaxıstan, 2012, diliuyğur, dili, dili, qazax, dili. Qazaxistan uygurlari respublikanin besinci en boyuk etnik azligidir 2014 cu ilin evvelinde Qazaxistan uygurlarinin sayi 246 777 nefer olmusdur olke ehalisinin 1 44 i 2 Uygurlarin aid sexsi melumatlar Umumi sayi11 000 000Yasadigi erazilerQazaxistan 237 582 2012 1 DiliUygur dili Rus dili Qazax diliDiniIslam esasen sunni ve sufi Qohum xalqlarTurk xalqlariTarixi RedakteDunqanlarla birlikde uygurlar Cinde Uygur usyaninin yatirilmasindan sonra ilk defe 1860 1880 ci illerde Qazaxistan erazisine yerlesmeye basladilar Bununla yanasi 1916 ci il qiyaminin yatirilmasindan sonra Semirecye qazaxlarinin bir hissesi Serqi Turkustanin uygur torpaqlarina koc edir Sovet dovrunde olkede uygurlarin sayi durmadan artirdi Uygurlar 1960 1970 ci illerde SSRI ile CXR arasindaki aciq serhedler dovrunde onlar esasen Almati ve Taldi Kurqan bolgelerinin kendlerinde ve rayon merkezlerinde meskunlasirlar Respublikada uygurlarin sayi suretle artirdi 1989 cu il siyahiyaalmasina esasen respublikada 180 min uygur yasayirdi respublika ehalisinin 1 1 i Uygurlar indiki serhedler daxilinde Almati vilayetinin ehalisinin 7 8 ni ve Alma Ata ehalisinin 3 5 ni teskil edirdi 1999 cu il siyahiyaalinmasina esasen onlarin sayi 210 mine cadir ehalinin 1 4 Almati vilayetinin Uygur rayonunda ise uygurlar ehalinin ekseriyyetini 56 teskil edirdi Rayonda uygurlarin payi 9 Alma Atada 5 8 e catir Qazaxistanin 2009 cu il siyahiyaalinmasina gore olkede 227 000 uygurun yasadigi qeyd edildi Bu da butun olke ehalisinin 1 39 ni teskil edirdi Uygurlarin seherlere kocu artmasina baxmayaraq kifayet qeder yuksek tebii artim qorunur kend ehalisi ustunluk teskil edir Qazaxistan uygurlari umumiyyetle ucdillidir Dogca dilleri ile yanasi rus ve qazax dillerini yaxsi bilirler 3 Sovet vaxtindan beri respublikada uygur mektebleri sebekesi qorunub saxlanilmisdir 2012 ci ilde respublikanin 14 mektebi yalniz uygur dilinde idi Qazaxistanda uygurlarin Uygur Avazi qezeti nesr olunur Qazaxistanin meshur uygurlari RedakteKerim Mesimov 1965 ci ilde anadan olmusdur Qazaxistanin dovlet xadimi Qazaxistan Respublikasinin Bas naziriMurdin Taipov 1918 1998 Boyuk Veten Muharibesinin istirakcisi Halq Qehremani ordeninin sahibi Ferhad Xasanov 1936 2013 Qazaxistan Respublikasi Uygurlar Medeniyyet Cemiyyetinin sedri Qazaxistan Respublikasinin Prezidenti yaninda Milli Suranin uzvu Xizmet Abdullin 1925 1986 Uygur Sovet yazicisi Izim Iskenderov 1906 1970 Uygur Sovet yazicisi Ziya Semedi 1914 2000 Uygur Sovet sairi Abdulla Rozibakiyev 1897 1938 Sovet partiyasi ve ictimai xadimi Semirecye seherinde Sovet hakimiyyetinin qurulmasi ugrunda mubarizenin istirakcisi Murat Axmadiyev 1950 ci ilde anadan olub musiqi ifacisi Yasliq ansamblinin solisti Uygur teatrinin kecmis rehberi Qazaxistan parlamentinin deputati Mesur Ruziyev 1902 ci ilde anadan olub olum ili melum deyil Uygur Sovet yazicisi 4 Yusupbek Muxlisi 1920 ci il tevelludlu uygur yazicisi Qazaxistana muhaciret etmis Cin vetendasi Azat Akimbe qedim uygur knyaz ailesinin numayendesi Orta Asiyanin en yaxsi xususi antik kolleksiyalarindan birinin sahibi Sadvakasov Gozhakhmet Sadvakasovich 1929 1991 Uyguro filoloqu Izbakiev Abdulla Toxtarovic 1914 1990 Sovet partiyasi ve ictimai xadimi Qazax SSR daxili isler nazirinin birinci muavini Nasyrov Murat Ismayilovic 1969 2007 Qazaxistan ve rus pop mugennisi mahni muellifi Axmadieva Dilnaz Muratovna 1980 ci il tevelludlu Qazaxistan mugennisi ve aktrisasiYusupov Ismayil Abdurasulovic 1914 2005 Sovet partiyasi ve dovlet xadimi 1962 1964 cu illerde Qazaxistan Kommunist Partiyasi Merkezi Komitesinin birinci katibi idi 5 Kuddus Kujamyarov 1918 1994 Sovet Qazax Uygur bestekari muellimi ictimai xadimi uygur professional musiqisinin banisi SSRI xalq artisti 1987 Abdumejit Dolyatov 1949 2008 uygur esilli sair ve jurnalist Munluk Bakiyev 1932 1986 Uygur esili Sovet yazicisi SSRI Yazicilar Birliyinin uzvu Enver Haciyev 1957 2009 taninmis huquq elmleri doktoru professor gorkemli ictimai xadim uygur ziyalilarinin gorkemli numayendesi Istinadlar Redakte Agentstvo Respubliki Kazahstan po statistike Chislennost naseleniya Respubliki Kazahstan po otdelnym etnosam na 1 yanvarya 2012 goda Arxivlesdirilib 2012 11 15 at the Wayback Machine Agentstvo Respubliki Kazahstan po statistike Etnodemograficheskij sbornik Respubliki Kazahstan 2014 K 2020 godu kazhdyj vzroslyj zhitel strany dolzhen zagovorit na kazahskom yazyke Gazeta Diapazon novosti Aktobe Kazahstana i mira Ruziev Mashur Zhetisu akyndary zhyrlajdy Almatinskaya oblastnaya universalnaya biblioteka im S Sejfullina kz Istifade tarixi 2019 02 27 olu kecid Klara Isabaeva 2016 08 29 Ujgurskaya kollekciya Azata Akimbeka Uyghur Today rus 2019 02 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 02 27 Menbe https az wikipedia org w index php title Qazaxistan uygurlari amp oldid 5816912, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
