Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Qaraxitaylar (Çincə: 西遼 pinyin: xī liáo; mənası: Qərbi Liao, 黑契丹 hēi qìdān; mənası Qara Kitan, Monqolca: Хар Хятад; Kara Kitad, Farsca: قرا ختاى Qarā Khitā'ī; 1125–1211), Orta Asiyada Kidanlar tərəfindən qurulan Monqol/Türk dövləti. Paytaxtı Balasaqun idi.
| Tarixi dövlət | |
| Qaraxitaylar dövləti | |
|---|---|
 Təxminən 1200-cü ildə Qaraxitay dövlətinin sərhədləri | |
| | |
| Paytaxt | Balasaqun |
| Dövlət dini | Bütpərəstlik Xristianlıq |
| Ərazisi | 1210-cu ildə 2.500.000 km² |
| İdarəetmə forması | Monarxiya |
| Xan | |
| • 1124-1144 | Yelü Dashi |
| • 1211-1218 | Küçlüğ |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
1125-ci ildə Cürçenlərin qurduğu tərəfindən dağıdılan Liao sülaləsinin son üzvü Yelü Daşi tərəfindən qurulmuşdur. O 1087-ci ildə doğulmuşdu və sülalənin daha az önəmli olan bir qolundan gəlirdi.
1132-ci ildə Balasaqun hakimi Qaraxani sülaləsindən II İbrahimə köməyə gedən Yelü Daşi Balasaqunu işğal edərək Qaraxaniləri Qaşqar şəhərinə qovdu.Ona Qaraxani ordusunda xidmət edən 16.000 kidan əsgəri də qoşuldu. Məhz həmin il Yelü özünə Gurxan titulunu götürdü. Həyat yoldaşı Çonqde isə imperatriça elan olundu. Ölümündən sonra digər həyat yoldaşı Tabuyan taxtı ələ keçirərək özünü imperatriça elan etmişdi.
İlk dəfə Qara Kitaylar dövründə əsgərlərə maaş verilməsi prosesi başlamışdı. Qarakitaylar artıq Mərkəzi Asiyaya köçsə belə Çin adətlərini saxlayırdılar. İmperiyada əsas dil Kidan dili və Çin dili olmağına baxmayaraq Fars və Uyğur dilləri də istifadə olunurdu.
İmperiyada əsas imperator sülaləsi Yelü sülaləsi olduğu kimi, əsas xatunlar da Hsiao sülaləsindən çıxırdı.Hsiao Tabuyan 1144-cü ildə özünü imperatriça elan etmişdi. İmperiya vətəndaş müharibəsindən yorğun düşdüyü üçün asanlıqla Kuçluq xanın əlinə keçdi və daha sonra da Çingiz xan tərəfinən işğal olundu.Yelü sülaləsindən daha sonra Kirmana köçərək burada öz dövlətini qurdu.
İmperatorları
| Monqolustan tarixi | |
|---|---|
 Bu məqalələr ölkə | |
| Qədim tarix | |
| Böyük Hun İmperiyası | |
| Jujan xaqanlığı | |
| Göytürk xaqanlığı | |
| Uyğur xaqanlığı | |
| Orta əsrlər | |
| Yenisey qırğızları | |
| Kidan | |
| Xamaq Monqol | |
| Böyük Monqol imperiyası | |
| Yuan | |
| Şimali Yuan | |
| Müasir tarix | |
| Monqolustan Xalq Respublikası | |
| Monqolustan | |
| Məbəd adı | Ölümündən sonrakı ad | Çincə soyadı və adı | Hakimiyyəti | Era adı |
|---|---|---|---|---|
| Deçonq (德宗 Dézōng) | Tianyouwuliedi (天祐武烈帝 Tiānyòuwǔlièdì) | Yelü Daşi | 1124–1144 | Yankin (延慶 Yánqìng) 1124 və 1125–1134 Kanqquo (康國 Kāngguó) 1134–1144 |
| Yoxdur | Qantianhu (感天后 Gǎntiānhòu) | (塔不煙 Tǎbùyān) | 1144–1150 | Hsiankin (咸清 Xiánqīng) 1144–1150 |
| Rençonq (仁宗 Rénzōng) | İstifadə olunmayıb | (耶律夷列 Yēlǜ Yíliè) | 1150–1164 | Şaosinq (紹興 Shàoxīng) 1150–1164 |
| Yoxdur | Çenqtianhu (承天后 Chéngtiānhòu) | (耶律普速完 Yēlǜ Pǔsùwán) | 1164–1178 | Çonqu (崇福 Chóngfú) 1164–1178 |
| Yoxdur | Moçu (末主 Mòzhǔ) ya da Modi (末帝 Mòdì) | (耶律直魯古 Yēlǜ Zhílǔgǔ) | 1178–1211 | Tianhsi (天禧 Tiānxī) 1178–1211 |
| Yoxdur | Yoxdur | Küçlük (屈出律 Qūchūlǜ) | 1211–1218 | Yoxdur |
Həmçinin bax
- Biran, Michal (2005). The Empire of the Qara Khitai in Eurasian History: Between China and the Islamic World. Cambridge Studies in Islamic Civilization
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qaraxitaylar Cince 西遼 pinyin xi liao menasi Qerbi Liao 黑契丹 hei qidan menasi Qara Kitan Monqolca Har Hyatad Kara Kitad Farsca قرا ختاى Qara Khita i 1125 1211 Orta Asiyada Kidanlar terefinden qurulan Monqol Turk dovleti Paytaxti Balasaqun idi Tarixi dovletQaraxitaylar dovletiTexminen 1200 cu ilde Qaraxitay dovletinin serhedleri1124 1218Paytaxt BalasaqunDovlet dini Butperestlik XristianliqErazisi 1210 cu ilde 2 500 000 km Idareetme formasi MonarxiyaXan 1124 1144 Yelu Dashi 1211 1218 Kuclug Vikianbarda elaqeli mediafayllarBir Qarakitay tebeesi Vanq Ki nin San Cay Tu Huy kitabindan bir resmTarixi1125 ci ilde Curcenlerin qurdugu terefinden dagidilan Liao sulalesinin son uzvu Yelu Dasi terefinden qurulmusdur O 1087 ci ilde dogulmusdu ve sulalenin daha az onemli olan bir qolundan gelirdi 1132 ci ilde Balasaqun hakimi Qaraxani sulalesinden II Ibrahime komeye geden Yelu Dasi Balasaqunu isgal ederek Qaraxanileri Qasqar seherine qovdu Ona Qaraxani ordusunda xidmet eden 16 000 kidan esgeri de qosuldu Mehz hemin il Yelu ozune Gurxan titulunu goturdu Heyat yoldasi Conqde ise imperatrica elan olundu Olumunden sonra diger heyat yoldasi Tabuyan taxti ele kecirerek ozunu imperatrica elan etmisdi Ilk defe Qara Kitaylar dovrunde esgerlere maas verilmesi prosesi baslamisdi Qarakitaylar artiq Merkezi Asiyaya kocse bele Cin adetlerini saxlayirdilar Imperiyada esas dil Kidan dili ve Cin dili olmagina baxmayaraq Fars ve Uygur dilleri de istifade olunurdu Imperiyada esas imperator sulalesi Yelu sulalesi oldugu kimi esas xatunlar da Hsiao sulalesinden cixirdi Hsiao Tabuyan 1144 cu ilde ozunu imperatrica elan etmisdi Imperiya vetendas muharibesinden yorgun dusduyu ucun asanliqla Kucluq xanin eline kecdi ve daha sonra da Cingiz xan terefinen isgal olundu Yelu sulalesinden daha sonra Kirmana kocerek burada oz dovletini qurdu ImperatorlariMonqolustan tarixiBu meqaleler olke seriyasindandirQedim tarixBoyuk Hun ImperiyasiJujan xaqanligiGoyturk xaqanligiUygur xaqanligiOrta esrlerYenisey qirgizlariKidanXamaq MonqolBoyuk Monqol imperiyasiYuanSimali YuanMuasir tarixMonqolustan Xalq RespublikasiMonqolustanMonqolustan portali brMebed adi Olumunden sonraki ad Cince soyadi ve adi Hakimiyyeti Era adiDeconq 德宗 Dezōng Tianyouwuliedi 天祐武烈帝 Tianyouwǔliedi Yelu Dasi 1124 1144 Yankin 延慶 Yanqing 1124 ve 1125 1134 Kanqquo 康國 Kangguo 1134 1144Yoxdur Qantianhu 感天后 Gǎntianhou 塔不煙 Tǎbuyan 1144 1150 Hsiankin 咸清 Xianqing 1144 1150Renconq 仁宗 Renzōng Istifade olunmayib 耶律夷列 Yelǜ Yilie 1150 1164 Saosinq 紹興 Shaoxing 1150 1164Yoxdur Cenqtianhu 承天后 Chengtianhou 耶律普速完 Yelǜ Pǔsuwan 1164 1178 Conqu 崇福 Chongfu 1164 1178Yoxdur Mocu 末主 Mozhǔ ya da Modi 末帝 Modi 耶律直魯古 Yelǜ Zhilǔgǔ 1178 1211 Tianhsi 天禧 Tianxi 1178 1211Yoxdur Yoxdur Kucluk 屈出律 Quchulǜ 1211 1218 YoxdurHemcinin baxKirman Qaraxitaylar dovleti Xitaylar NaymanlarBiran Michal 2005 The Empire of the Qara Khitai in Eurasian History Between China and the Islamic World Cambridge Studies in Islamic Civilization