fbpx
Wikipedia

Qadın və Vətəndaş hüquqları haqqında Bəyannamə

September 16, 2021

Qadın və Vətəndaş Hüquqları Bəyannaməsi (fr. Déclaration des droits de la femme et de la citoyenne) 1791-ci ildə Fransız inqilabçı fəalı, feministi və yazıçısı Olympia de Gouges tərəfindən İnsan və Vətəndaş Hüquqları Bəyannaməsinə cavab olaraq yazılmışdır. Bu sənədi yayımlamaqla de Gouge, Böyük Fransız İnqilabının bərabərliyi elan edərkən kişi və qadın bərabərliyini tanımamasına ictimaiyyətin diqqətini cəlb etməyi ümid edirdi. Lakin bəyannamənin inqilabın gedişinə heç bir real təsiri olmadı. Bəyannamə də daxil olmaqla siyasi yazılarının yayımlanması nəticəsində de Gouge xəyanətdə günahlandırıldı və terror dövründə bir çox Jirondist ilə birlikdə edam edildi. Bu dövrdə başı kəsilən üç qadından biri və siyasi nəşrləri üçün edam edilən yeganə qadın idi.

Qadın və Vətəndaş Hüquqları Bəyannaməsinin ilk səhifəsi

Bəyannamə mütəşəkkil bir qadın hərəkatı üçün manifest deyildi, ancaq feminizmin xeyli müddət sonra mübarizəyə başladığı tam qadın bərabərliyi ideyasını formalaşdırdı.

Tarixi kontekst

"İnsan və Vətəndaş Hüquqları Bəyannaməsi" 1789-cu ildə Böyük Fransız İnqilabı zamanı Təsis Məclisi tərəfindən təsdiq edilmişdir. Sənəddə dövlətlə əlaqəli olaraq "təbii və ayrılmaz" insan hüquqları elan edilmişdi. Bəyannamədə dini və sinif fərqlərinə görə ayrıseçkilik və bərabərsizlik rədd edilmişdi, lakin qadınların hüquqları nəzərə alınmamışdı.

1790-cı ildə Marquis de Condorcet, təsis məclisini qadınlara da siyasi və mülki hüquqlar verməyə çağırdı, lakin o buna müvəffəq olmadı. Condorcet, "Dini, irqi və ya cinsi fərqlərinə görə başqalarının hüquqlarına qarşı səs verənlərin özlərini sorguladığını" söyləmişdir.

Əvvəlcə Fransız qadınları inqilabda fəal iştirak edirdilər. 1789-cu ilin oktyabrında Parisdə çörək çatışmazlığından meydana çıxan Versala qarşı həyata keçirilən kampaniyada aparıcı qüvvə idilər. Bu kampaniya nəticəsində kral ailəsi əsarət altına salınmış, Təsis Məclisi Parisə köçürülmüş və öz həyatlarından qorxduqlarından Parisə getməyən bir çox kral tərəfdarı olan deputat öz mandatını itirmişdir. Bu, inqilabın sonrakı gedişinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir etdi. Bununla birlikdə, inqilabın liderləri qadınların bu hadisələrdəki iştirakının "fərqinə varmadılar" və onlara "təbii və ayrılmaz" insan haqlarını genişləndirmədilər.

1789-cu ilin noyabrında Versala qarşı aparılan kampaniyadan sonra bir qrup qadın Təsis Məclisinə bərabərlik və qadınların təbii və siyasi hüquqlarının tanınması tələbi ilə bir vəsatət təqdim etmişdir. Bu vəsatət Təsis Məclisi tərəfindən heç vaxt nəzərdən keçirilməmişdir.

Beləliklə, Fransız İnqilabı qadın hüquqlarının tanınmasına səbəb olmadı. Bu, 1791-ci ilin əvvəllərində Olympia de Gougeu "Qadın və Vətəndaşların Hüquqları Bəyannaməsini" dərc etməyə məcbur etdi.

Bəyannamə

 
Bəyannamənin müəllifi olan Olimpiya de Quj

Bəyannamə Kraliçaya ünvanlanan "Qadın hüquqları" broşürasında yayımlanır və bütün qadınların "ən çox nifrət etdiyi" Mariya Antoinettaya müraciətlə başlayır.

  Bu inqilab hədəfinə yalnız bütün qadınlar öz acınacaqlı mövqelərini və cəmiyyətdə inkar olunan hüquqlarını tam bildikdə çatacaqdır.  

De Gouge kraliçanı ölkəsinə qarşı hiylə qurmamağa, qadınların haqlarını müdafiə etməyə və beləliklə "krallığın yarısının dəstəyini" qazanmağa çağırır.

Kraliçaya ətraflı bir müraciət edildikdən sonra, kişilərə qısa bir müraciət gəlir.

  Adamım, ədalətli olmağı bacaracaqsan? Bir qadının heç olmasa bu sualı sizə verməsinə icazə verəcəksən? Kim sizə qadını kölə etmək üçün imperatorluq hüququ verdi? Gücünüzmü? İstedadlarınızmi? ... bərabərlik tələb edirik və başqa heç bir şey istəmirik.  

Bundan əlavə, de Qujun bəyannaməsi "İnsan və Vətəndaş Hüquqları Bəyannaməsi" şəklində qurulmuşdur. Belə ki, onun giriş hissəsi, ardıcıl olaraq əks etdirilən 17 maddəsi mövcuddur və beləliklə o "demək olar ki, orijinal sənədin kopyası" təsiri bağışlayır.

Preambula

Preambulada, İnsan və Vətəndaş Haqları Bəyannaməsinin müqəddimə tərzini əks etdirən de Gouge, qadınların da kişilər kimi "təbii, ayrılmaz və müqəddəs hüquqlara" sahib olduqlarını və bu haqların müdafiəsi üçün siyasi təşkilatların mövcud olduğunu açıqlayır .

Bəyannamənin maddələri

Maddə I

İnsan və vətəndaş hüquqları bəyannaməsinin birinci maddəsində "İnsanlar azad və bərabər hüquqlarla doğulurlar. Sosial fərqliliklərə yalnız cəmiyyətin ümumi mənfəəti üçün icazə verilir." deyilir. De Gougeun bəyannaməsinin ilk maddəsində isə deyilir: "Qadınlar azad olaraq doğulur və haqları kişilərlə bərabərdir. Sosial fərqliliklər yalnız ümumi fayda üçün icazəlidir".

Maddə II və III

II və III maddələr orijinal bəyannamənin maddələrini qadınlara da aid edir.

Maddə IV

IV Maddədə de Gouge, "qadınların təbii hüquqlarının yeganə sərhəddi kişilərin əbədi zülmüdür" deyərək cəmiyyətin bütün üzvlərinin təbii hüquqlarını qanuni şəkildə qorumaq üçün islahatlar tələb edir.

Maddə V

V maddənin məqaləsi orijinal bəyannamədə göstərildiyi kimidir.

Maddə VI–IX

VI–IX maddələr orijinal bəyannamənin maddələrini qadınlara da şamil edir.

Maddə X

X məqaləsində de Gouge, Fransız qanunlarına görə qadınların öz hərəkətlərinə görə kişilərlə bərabər şəkildə məsuliyyət daşıdıqlarını, ancaq bu hüquqlarından məhrum olduqlarını bildirir və ona peyğəmbərlik dərəcəsində məşhurluq gətirən açıqlamasını verir: "Bir qadının eşafota çıxmaq hüququ, kürsüyə qalxma haqqı vardır."

Maddə XI

Bu maddəsində də de Gouge, bir qadının övladının atasını müəyyənləşdirmək və ondan maddi dəstək tələb etmək hüququna sahib olduğunu bildirir. Bəzi tarixçilər bunun səbəbinin de Gougeun özünü qanunsuz bir uşaq hesab etməsi ilə əlaqəli olduğuna inanırlar.

Maddə XII

Bu yazısında de Gouge, qadın hüquqlarının tanınmasının yalnız qadınlar üçün deyil, bütün cəmiyyət üçün xeyirli olduğunu izah edir.

Maddə XIII–XVI

XIII–XVI maddələr orijinal bəyannamənin maddələrini qadınlara aid edir.

Maddə XVII

Bu maddə, ilk növbədə boşanma və mülkiyyət hüquqları ilə əlaqəli olaraq qanun qarşısında evlilik zamanı kişi və qadınların bərabərliyini elan edir.

Postscript bəyannaməsi

Bəyannamənin postkripti qadınlara "oyanmağa və haqları uğrunda mübarizə aparmağa" çağırışı ilə başlayır. Birinci paraqrafda de Gouge, qadınların diqqətini inqilabın onlara bəxş etdiyi şeylərə — "daha da hörmətsizliyə, daha çox nifrətə" yönəldir. Bundan əlavə, de Gouge, qadınların cəmiyyətdəki irəliləməsini, qadınların təhsilini müdafiə edir və onun fikrincə "etibar və sevginin qəbri" olan evlilik məsələsi haqqında danışır.

Jean-Jacques Rousseau de Gouge tərəfindən yazılan "Sosial Müqavilə" əsasında bərabər evlilik fikirlərini ətraflı şəkildə inkişaf etdirir. "İnsan və Vətəndaş Hüquqları Bəyannaməsi"ndə olduğu kimi, de Gouge, Rousseaunun sosial müqaviləsindəki fikirlərini kişilərin və qadınların tam bərabərliyinin tanınmasına əsaslanaraq ümumiləşdirir. Evlilik bərabər tərəfdaşların könüllü ittifaqı olmalıdır. Nikah zamanı doğulan bütün uşaqların "mənşəyindən asılı olmayaraq" ata və ananın adını alması hüququ vardır.

Bəyannaməyə reaksiya

"Qadın və Vətəndaş Hüquqları Bəyannaməsi"nin nəşrindən sonra radikal inqilabçılar de Gougein vətənə xəyanətindən şübhələnirdilər. Bəyannamə kraliçaya ünvanlandığından, Robespierrenin rəhbərlik etdiyi Jacobinlər bəyannamənin tərtibçisini royalist hesab etmişdilər. De Gouge, hökumətin gələcək idarəetmə formasına dair konstitusiyalı monarxiya da daxil olmaqla üç variant seçimi təklif edən referendum tələb edən bir nota dərc etməyə çalışarkən, Jacobinlər onu xəyanətdə günahlandırdılar. Terror dövrünün "vahid və parçalanmaz" Fransa Respublikasının digər "siyasi düşmənləri" kimi qısa bir müddət ərzində edama məhkum edildi və gilyotin vasitəsi ilə edam edildi.

Edamdan sonra Paris mətbuatı onun "zərərsiz cəfəngiyatına" istehza etməyi dayandırdı. Jurnalistlər de Gougenin Fransa ilə bağlı proqramlarının və planlarının həqiqətdən uzaq olduğunu qəbul edərək onun "dövlət xadimi" rolunu oynamağa çalışdığını yazdılar. Feuille du Salut publicə (Xalqın Xilas Elçisi) görə, günahı "cinsiyyətinin üstünlüklərini unutması" idi. Qadın bərabərliyi ideyaları Jacobin Parisinə yad idi, feminizm və de Gougenin gözəgörünməz siyasi fəallığı inqilab üçün təhlükəli görünürdü.

De Gouge, qadınların və ağ olmayanların hüquqlarına məhəl qoymadığından Fransız İnqilabının bərabərlik prinsipini açıq şəkildə tənqid edirdi. Qadınların və ağ olmayan insanların hüquqları ilə bağlı çoxsaylı pyesləri, yalnız Fransada deyil, həm də Avropada və yeni qurulmuş ABŞ-da ictimaiyyətin diqqətini bu mövzuya yönəltdi.

September 16, 2021
qadın, vətəndaş, hüquqları, haqqında, bəyannamə, qadın, vətəndaş, hüquqları, bəyannaməsi, déclaration, droits, femme, citoyenne, 1791, ildə, fransız, inqilabçı, fəalı, feministi, yazıçısı, olympia, gouges, tərəfindən, insan, vətəndaş, hüquqları, bəyannaməsinə,. Qadin ve Vetendas Huquqlari Beyannamesi fr Declaration des droits de la femme et de la citoyenne 1791 ci ilde Fransiz inqilabci feali feministi ve yazicisi Olympia de Gouges terefinden Insan ve Vetendas Huquqlari Beyannamesine cavab olaraq yazilmisdir Bu senedi yayimlamaqla de Gouge Boyuk Fransiz Inqilabinin beraberliyi elan ederken kisi ve qadin beraberliyini tanimamasina ictimaiyyetin diqqetini celb etmeyi umid edirdi Lakin beyannamenin inqilabin gedisine hec bir real tesiri olmadi Beyanname de daxil olmaqla siyasi yazilarinin yayimlanmasi neticesinde de Gouge xeyanetde gunahlandirildi ve terror dovrunde bir cox Jirondist ile birlikde edam edildi Bu dovrde basi kesilen uc qadindan biri ve siyasi nesrleri ucun edam edilen yegane qadin idi Qadin ve Vetendas Huquqlari Beyannamesinin ilk sehifesi Beyanname mutesekkil bir qadin herekati ucun manifest deyildi ancaq feminizmin xeyli muddet sonra mubarizeye basladigi tam qadin beraberliyi ideyasini formalasdirdi Mundericat 1 Tarixi kontekst 2 Beyanname 2 1 Preambula 2 2 Beyannamenin maddeleri 2 2 1 Madde I 2 2 2 Madde II ve III 2 2 3 Madde IV 2 2 4 Madde V 2 2 5 Madde VI IX 2 2 6 Madde X 2 2 7 Madde XI 2 2 8 Madde XII 2 2 9 Madde XIII XVI 2 2 10 Madde XVII 2 3 Postscript beyannamesi 3 Beyannameye reaksiyaTarixi kontekst Redakte Insan ve Vetendas Huquqlari Beyannamesi 1789 cu ilde Boyuk Fransiz Inqilabi zamani Tesis Meclisi terefinden tesdiq edilmisdir Senedde dovletle elaqeli olaraq tebii ve ayrilmaz insan huquqlari elan edilmisdi Beyannamede dini ve sinif ferqlerine gore ayriseckilik ve berabersizlik redd edilmisdi lakin qadinlarin huquqlari nezere alinmamisdi 1790 ci ilde Marquis de Condorcet tesis meclisini qadinlara da siyasi ve mulki huquqlar vermeye cagirdi lakin o buna muveffeq olmadi Condorcet Dini irqi ve ya cinsi ferqlerine gore basqalarinin huquqlarina qarsi ses verenlerin ozlerini sorguladigini soylemisdir Evvelce Fransiz qadinlari inqilabda feal istirak edirdiler 1789 cu ilin oktyabrinda Parisde corek catismazligindan meydana cixan Versala qarsi heyata kecirilen kampaniyada aparici quvve idiler Bu kampaniya neticesinde kral ailesi esaret altina salinmis Tesis Meclisi Parise kocurulmus ve oz heyatlarindan qorxduqlarindan Parise getmeyen bir cox kral terefdari olan deputat oz mandatini itirmisdir Bu inqilabin sonraki gedisine ehemiyyetli derecede tesir etdi Bununla birlikde inqilabin liderleri qadinlarin bu hadiselerdeki istirakinin ferqine varmadilar ve onlara tebii ve ayrilmaz insan haqlarini genislendirmediler 1789 cu ilin noyabrinda Versala qarsi aparilan kampaniyadan sonra bir qrup qadin Tesis Meclisine beraberlik ve qadinlarin tebii ve siyasi huquqlarinin taninmasi telebi ile bir vesatet teqdim etmisdir Bu vesatet Tesis Meclisi terefinden hec vaxt nezerden kecirilmemisdir Belelikle Fransiz Inqilabi qadin huquqlarinin taninmasina sebeb olmadi Bu 1791 ci ilin evvellerinde Olympia de Gougeu Qadin ve Vetendaslarin Huquqlari Beyannamesini derc etmeye mecbur etdi Beyanname Redakte Beyannamenin muellifi olan Olimpiya de Quj Beyanname Kralicaya unvanlanan Qadin huquqlari brosurasinda yayimlanir ve butun qadinlarin en cox nifret etdiyi Mariya Antoinettaya muracietle baslayir Bu inqilab hedefine yalniz butun qadinlar oz acinacaqli movqelerini ve cemiyyetde inkar olunan huquqlarini tam bildikde catacaqdir De Gouge kralicani olkesine qarsi hiyle qurmamaga qadinlarin haqlarini mudafie etmeye ve belelikle kralligin yarisinin desteyini qazanmaga cagirir Kralicaya etrafli bir muraciet edildikden sonra kisilere qisa bir muraciet gelir Adamim edaletli olmagi bacaracaqsan Bir qadinin hec olmasa bu suali size vermesine icaze vereceksen Kim size qadini kole etmek ucun imperatorluq huququ verdi Gucunuzmu Istedadlarinizmi beraberlik teleb edirik ve basqa hec bir sey istemirik Bundan elave de Qujun beyannamesi Insan ve Vetendas Huquqlari Beyannamesi seklinde qurulmusdur Bele ki onun giris hissesi ardicil olaraq eks etdirilen 17 maddesi movcuddur ve belelikle o demek olar ki orijinal senedin kopyasi tesiri bagislayir Preambula Redakte Preambulada Insan ve Vetendas Haqlari Beyannamesinin muqeddime terzini eks etdiren de Gouge qadinlarin da kisiler kimi tebii ayrilmaz ve muqeddes huquqlara sahib olduqlarini ve bu haqlarin mudafiesi ucun siyasi teskilatlarin movcud oldugunu aciqlayir Beyannamenin maddeleri Redakte Madde I Redakte Insan ve vetendas huquqlari beyannamesinin birinci maddesinde Insanlar azad ve beraber huquqlarla dogulurlar Sosial ferqliliklere yalniz cemiyyetin umumi menfeeti ucun icaze verilir deyilir De Gougeun beyannamesinin ilk maddesinde ise deyilir Qadinlar azad olaraq dogulur ve haqlari kisilerle beraberdir Sosial ferqlilikler yalniz umumi fayda ucun icazelidir Madde II ve III Redakte II ve III maddeler orijinal beyannamenin maddelerini qadinlara da aid edir Madde IV Redakte IV Maddede de Gouge qadinlarin tebii huquqlarinin yegane serheddi kisilerin ebedi zulmudur deyerek cemiyyetin butun uzvlerinin tebii huquqlarini qanuni sekilde qorumaq ucun islahatlar teleb edir Madde V Redakte V maddenin meqalesi orijinal beyannamede gosterildiyi kimidir Madde VI IX Redakte VI IX maddeler orijinal beyannamenin maddelerini qadinlara da samil edir Madde X Redakte X meqalesinde de Gouge Fransiz qanunlarina gore qadinlarin oz hereketlerine gore kisilerle beraber sekilde mesuliyyet dasidiqlarini ancaq bu huquqlarindan mehrum olduqlarini bildirir ve ona peygemberlik derecesinde meshurluq getiren aciqlamasini verir Bir qadinin esafota cixmaq huququ kursuye qalxma haqqi vardir Madde XI Redakte Bu maddesinde de de Gouge bir qadinin ovladinin atasini mueyyenlesdirmek ve ondan maddi destek teleb etmek huququna sahib oldugunu bildirir Bezi tarixciler bunun sebebinin de Gougeun ozunu qanunsuz bir usaq hesab etmesi ile elaqeli olduguna inanirlar Madde XII Redakte Bu yazisinda de Gouge qadin huquqlarinin taninmasinin yalniz qadinlar ucun deyil butun cemiyyet ucun xeyirli oldugunu izah edir Madde XIII XVI Redakte XIII XVI maddeler orijinal beyannamenin maddelerini qadinlara aid edir Madde XVII Redakte Bu madde ilk novbede bosanma ve mulkiyyet huquqlari ile elaqeli olaraq qanun qarsisinda evlilik zamani kisi ve qadinlarin beraberliyini elan edir Postscript beyannamesi Redakte Beyannamenin postkripti qadinlara oyanmaga ve haqlari ugrunda mubarize aparmaga cagirisi ile baslayir Birinci paraqrafda de Gouge qadinlarin diqqetini inqilabin onlara bexs etdiyi seylere daha da hormetsizliye daha cox nifrete yoneldir Bundan elave de Gouge qadinlarin cemiyyetdeki irelilemesini qadinlarin tehsilini mudafie edir ve onun fikrince etibar ve sevginin qebri olan evlilik meselesi haqqinda danisir Jean Jacques Rousseau de Gouge terefinden yazilan Sosial Muqavile esasinda beraber evlilik fikirlerini etrafli sekilde inkisaf etdirir Insan ve Vetendas Huquqlari Beyannamesi nde oldugu kimi de Gouge Rousseaunun sosial muqavilesindeki fikirlerini kisilerin ve qadinlarin tam beraberliyinin taninmasina esaslanaraq umumilesdirir Evlilik beraber terefdaslarin konullu ittifaqi olmalidir Nikah zamani dogulan butun usaqlarin menseyinden asili olmayaraq ata ve ananin adini almasi huququ vardir Beyannameye reaksiya Redakte Qadin ve Vetendas Huquqlari Beyannamesi nin nesrinden sonra radikal inqilabcilar de Gougein vetene xeyanetinden subhelenirdiler Beyanname kralicaya unvanlandigindan Robespierrenin rehberlik etdiyi Jacobinler beyannamenin tertibcisini royalist hesab etmisdiler De Gouge hokumetin gelecek idareetme formasina dair konstitusiyali monarxiya da daxil olmaqla uc variant secimi teklif eden referendum teleb eden bir nota derc etmeye calisarken Jacobinler onu xeyanetde gunahlandirdilar Terror dovrunun vahid ve parcalanmaz Fransa Respublikasinin diger siyasi dusmenleri kimi qisa bir muddet erzinde edama mehkum edildi ve gilyotin vasitesi ile edam edildi Edamdan sonra Paris metbuati onun zerersiz cefengiyatina istehza etmeyi dayandirdi Jurnalistler de Gougenin Fransa ile bagli proqramlarinin ve planlarinin heqiqetden uzaq oldugunu qebul ederek onun dovlet xadimi rolunu oynamaga calisdigini yazdilar Feuille du Salut publice Xalqin Xilas Elcisi gore gunahi cinsiyyetinin ustunluklerini unutmasi idi Qadin beraberliyi ideyalari Jacobin Parisine yad idi feminizm ve de Gougenin gozegorunmez siyasi fealligi inqilab ucun tehlukeli gorunurdu De Gouge qadinlarin ve ag olmayanlarin huquqlarina mehel qoymadigindan Fransiz Inqilabinin beraberlik prinsipini aciq sekilde tenqid edirdi Qadinlarin ve ag olmayan insanlarin huquqlari ile bagli coxsayli pyesleri yalniz Fransada deyil hem de Avropada ve yeni qurulmus ABS da ictimaiyyetin diqqetini bu movzuya yoneltdi Menbe https az wikipedia org w index php title Qadin ve Vetendas huquqlari haqqinda Beyanname amp oldid 5985073, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.