fbpx
Wikipedia

Pyotr Semyonov-Tyan-Şanski

Avqust 01, 2021

Pyotr Petroviç Semyonov-Tyan-Şanski (1827-1914) — rus səyyahı, tədqiqatçısı

Pyotr Semyonov-Tyan-Şanski
Doğum tarixi
Doğum yeri
  • Ryazanka, Lipetsk Oblast[d], , Chaplyginsky District[d], Rusiya
Vəfat tarixi
Vəfat yeri
Dəfn yeri
  • Smolensk qəbiristanlığı[d]
Vətəndaşlığı
Təhsili
Fəaliyyəti tədqiqatçı-səyyah[d], statistik, coğrafiyaşünas, botanik, entomoloq, rəsm kolleksioneri[d], sənətşünas
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Elmi fəaliyyətin başlanması

Tyan-Şanski 1827-ci ildə Ryazan quberniyasında anadan olmuş, Almaniyada coğrafi təhsil almış, Humboltun və Ritterin tələbəsi olmuşdur. Parlaq istedadı, geniş dünyagörüşü ona Rusiyada və Avropanın bir sıra ölkələrində böyük şöhrət qazandırmışdır. 22 yaşında 1845-ci ildə təşkil olunmuş Rus coğrafiya cəmiyyətinin üzvü seçilmişdir. Sankt-Peterburq universitetini bitirərək o, 1848-ci ildə bitki və geoloji kolleksiyalar toplamaq üçün Sankt-Peterburqdan Moskvaya qədər ekskursiyaya çıxır. Növbəti ildə isə qaratorpaq zonasına elmi ekspedisiyaya yollanır. Coğrafiya cəmiyyəti Semyonova alman alimi K.Ritterin "Asiyada əkinçilik" əsərinin tərcüməsini tapşırdıqdan sonra onun Asiyaya olan marağı daha da artır.

Tyan-Şan dağ sisteminin fiziki-coğrafi

Əsrin ən mədəni ziyalılarından olan Semyonov-Tyanşanski elmi fəaliyyətə Tyan-Şan dağ sisteminin fiziki-coğrafi cəhətdən əsaslı surətdə öyrənilməsilə başlamışdır. Bu tədqiqata təbiətşünas kimi başlayan P.P.Semyonov-Tyanşanski diqqətini sonralar tarix, tarixi coğrafiya, demoqrafiya, əhali coğrafiyası, iqtisadi coğrafiya məsələləri də cəlb etmişdir. Alimin apardığı tədqiqatın dərinliyi və metodikası Tyan-Şan dağlarının çox yaxşı öyrənilməsinə yönəldilmişdir.

1856-cı ildə Orta Asiyaya ekspedisiyasının hazırlanması üçün icazə alır. Marşrut Barnaul və Semipalatinskidən Tyan-Şana keçirdi. Tyan-Şanski Tyan-Şan dağlarının tədqiq olunmamış vilayətlərinə səyahət etməklə, möcüzəli Issık-Kul gölünə çatır və Çu çayının başlanğıcını bu göldən deyil, başlanğıcını dağlarlan götürdüyünü müəyyən edir. Sonrakı il Tyan-Şan dağlarının daxili hissələrinə irəliləməklə Sırdəryanın yuxarı axınına çatır. Çətinliklə də olsa irəliyə doğru hərəkəti, onun dağlar qrupu Xan-Tenqriyə çatması və bir çox çayların başlanğıcını götürdüyü 30 qarlı zirvələrini müəyyən edilməklə nəticələndi. Uzun müddət hündürlüyü 6995 m olan Xan-Tenqri Tyan-şanın ən hündür zirvəsi sayıldı. Yalnız bu səhv sovetlər birliyi dövründə düzələrək ən hündür zirvənin Qələbə piki (7439 m) olduğu aşkar oldu. Tyan-şan dağlarının vulkanik olmadığını müəyyən etməklə Humboltun səhvini düzəltmiş oldu. Çin dilindən tərcüməsi "Səma dağları" olan Tyan-Şandan bir sıra bitki növlərini və süxur qırıntılarını toplamaqla onların keçmiş və bu günü haqqında düzgün elmi nəticələr çıxarmağa müvəffəq olmuşdur. Həmçinin o, bu dağ sistemində ilk dəfə olaraq təbii zonalar ayırmış və hər zonanın özünəməxsus xarakter xüsusiyyətlərin izahını vermişdir. O, Tyan-Şan dağ sisteminin rayonlaşmasını aparıb, burada təbii mühitin tiplərini göstərmiş, xüsusilə hündürlük qurşaqlarını təyin etmişdir, P.P.Semyonov-Tyanşanski bu tədqiqatı yüksək qiymətləndirilmiş və o zamankı Rusiya Coğrafiya Cəmiyyətinin xüsusi qərarı ilə onun familiyasına Tyanşanski sözləri əlavə olunmuşdur. Ümumiyyətlə, Orta Asiya və Mərkəzi Asiyanın elmi cəhətdən öyrənilməsi Nikolay Mixayloviç Prjevalskidən qabaq Tyan-Şanskinin adı ilə bağlıdır. Görkəmli səyyah, botanik, zooloq və geoloq Tyansanski 40 ildən artıq bir dövrdə Rusiya coğrafiya cəmiyyətini idarə etmişdir.

Tyanşanskinin rəhbərliyi ilə Mərkəzi və Cənubi-Şərqi Asiyanı, Orta Asiyanı, Uzaq Şərqi öyrənmək üçün onlarla ekspedisiyalar təşkil olunmuşdur. Tyanşanski bu ekspedisiyalara N.M.Prjevalski, Q.N.Potanin, M.V.Pevtsov, A.L.Çekanovski, N.N.Mikloxo-Maklay, A.İ.Voyeykov, İ.V.Muşketov və s. kimi tədqiqatçıları, görkəmli alim və səyyahları dəvət etmişdir.

İqtisadi rayonlaşma metodikasının təkmilləşdirilməsi

Alim eyni zamanda uzun müddət ərzində Mərkəzi Statistika Komitəsinin direktoru olmuşdur. O, burada Rusiyanın çoxcildli coğrafi statistika lüğətini hazırlayır və statistika idarəsinin geniş imkanlarından istifadə edərək Rusiya iqtisadiyyatının statistik və coğrafi tədqiqi işlərinə başlayır. Rusiyada ilk dəfə olaraq elmi əsaslar üzərində qurulmuş dəqiq iqtisadi rayonlaşma aparmışdır. Rusiya əhalisinin coğrafiyası, torpaq mülkiyyəti coğrafiyası və s. aid çoxcildli, geniş məzmunlu əsərlər yazmışdır. Onun iqtisadi və sosioloji xarakterli əsərləri, bilavasitə iqtisadi coğrafi işləri 1861-ci ilə qədər və islahatdan sonrakı dövrdə Rusiyada kapitalizmin inkişafını göstərən qiymətli sənədlər olmuşdur.

Tyanşanski K.İ.Arsenyevin Rusiyanı rayonlaşdırma işini davam etdirmiş, rayonlaşdırma metodunu və prinsiplərini praktik cəhətdən xeyli zənginləşdirmişdir. O, təbii rayonlaşdırmanı təbii mühitin tiplərə ayrılması metodu ilə aparmış, Rusiyada 4 müxtəlif çöl (step-rus.) tipini əsas götürmüş, Zaalay ölkəsində isə hündürlük qurşaqları ayırmışdır. Təbii rayonlaşmanı təbii elementlərin və bütövlükdə təbiətin ərazi üzrə fərqləri əsasında aparmışdır.

Alim müasirləri sayılan Avropa coğrafiyaçılarından fərqli olaraq elmi rayonlaşma işini aparmış və rayonun real varlıq olduğunu göstərmişdir. O, təhlili coğrafiya yaratmaqla təbiət və təsərrüfat arasında mövcud olan qarşılıqlı əlaqələrdən yaranan sahə qanunauyğunluğunu müəyyən etmişdir.

1880-ci ildə alim ölkənin iqtisadi rayonlaşdırılmasının yeni variantını hazırlamışdır. Elmi ədəbiyyatda bu rayonlaşma P.P.Semyonov-Tyanşanski adı ilə uzun müddət yaşamışdır. O, Rusiyanı 19 rayona bölmüşdü: 1. Ucqar Şimal; 2.Göllərətrafı (Şimal-Qərb); 3.Pribaltika; 4.Moskva (Mərkəz) sənaye; 5.Mərkəzi Qaratorpaq; 6.Priuralye; 7.Volqaboyu; 8.Malorusiya; 9.Novorusiya; 10.Cənub-Qərb; 11.Belorusiya; 12.Litva; 13.Qərbi Sibir; 14.Orta Sibir; 15.Şərqi Sibir; 16.Uzaq Şərq; 17.Qırğızıstan -(müasir Orta və Şimali Qazaxıstan); 18.Türkmənistan; 19.Qafqaz. Bu böyük rayonların daxilində müxtəlif səviyyəli yarımrayonlar (zolaqlar və digər hissələr) ayırmışdır.

Göstərilən rayonlaşdırma iqtisadi əlamətlərin məcmusunu və qismən milli cəhətləri nəzərə almaqla aparılmış iqtisadi rayonlaşdırma idi. Təbii şəraitin xüsusiyyətləri və təbii ehtiyatlar iqtisadi göstəricilər vasitəsilə nəzərə alınmışdır.

Coğrafiya elminin inkişafı sahəsində tədqiqatları

Tyan-Şanski coğrafiyanın nəzəri məsələləri ilə də məşğul olmuşdur. O, coğrafiyanın predmetini geniş və dar mənada izah etmişdir. Tyan-Şanskiyə görə, «geniş mənada coğrafiya» yer kürəsini hərtərəfli tədqiq edən bütöv təbiət elmləri qrupudur. «Dar mənada coğrafiya» isə həm yer səthinin təbii xüsusiyyətlərini, həm də onu dəyişdirən insan fəaliyyətini öyrənir.

«Rusiya Coğrafiya Cəmiyyətinin 1845-1895-ci illərdə yarıməsrlik fəaliyyəti tarixi» adlı üç cildlik əsərin birinci cildinə girişdə o, «coğrafiya» terminini «yerşünaslıq» termini ilə əvəz etməyi üstün tutmuş və onun tərkibinə kartoqrafiya, oroqrafiya, geologiya, hidrologiya, meteorologiya, klimatologiya, fito və zoocoğrafiyanı daxil etmişdir. Tyan-Şanskiyə görə, yerşünaslığın diqqət mərkəzində insan durur. Buna görə o, antropologiya, tarixi arxeologiya, etnoqrafiya, demoqrafiya, siyasi və tarixi coğrafiya və statistikanı (hazırki iqtisadi coğrafiyanı) yerşünaslığa aid etmişdir.

Əsas işləri

  • О важности ботанико-географических исследований в России. "Вестник РГО", 1851, ч. 1.
  • Описание Новой Калифорнии, Новой Мексики... "Вестник РГО", 1851, ч. 2,3.
  • Придонская флора в её отношениях с географическим распределением растений в Европейской России. СПб., 1851.
  • К. Риттер. Землеведение Азии. ред., пер. и доп. П.П. Семенова. Ч. 1-5, 1856-1879.
  • Первая поездка на Тянь-Шань, или Небесный хребет, до верховьев р. Яксарта, или Сыр-Дарьи, в 1857 году. "Вестник РГО", 1858.
  • Географическо-статистический словарь Российской Империи, Т.1. СПб, 1863.
  • Географическо-статистический словарь Российской Империи, Т.2. СПб, 1865.
  • Поездка из укрепления Верного через горный перевал у Суок-Тюбе и ущелье Буам к западной оконечности оз. Исык-Куль в 1856 г. Отрывок из путевых записок. "Записки РГО по общей географии", т.1. СПб., 1867.
  • Географическо-статистический словарь Российской Империи, Т.3. СПб, 1867.
  • Географическо-статистический словарь Российской Империи, Т.4. СПб, 1870.
  • Обозрение деятельности общества по общей географии "Двадцатипятилетие Русского географического общества". СПб., 1872.
  • Статистика поземельной собственности и населенных мест Европейской России. Вып. 1,2,4,5 (погубернские очерки). СПб., 1880-1884.
  • Мураевенская волость (Данковского уезда, Рязанской губ.). Сборник материалов для изучения сельской поземельной общины, СПб., 1880.
  • Живописная Россия. Отечество наше в его земельном, историческом, племенном и бытовом значении. Под общей ред. П.П. Семенова, т. 1-12, СПб-М., 1881-1885 (П.П. Семеновым написаны разделы о Крайнем Севере, Озёрной, Литовской, Белорусской областях, Зап. Сибири, Небесном хребте, Заилийском крае и др.).
  • Географическо-статистический словарь Российской Империи, Т.5. СПб, 1885.
  • Землеведение Азии Карла Риттера. География стран, входящих в состав Азиатской России и пограничных с нею. Восточная Сибирь, оз. Байкал и Прибайкальские страны, Забайкалье и степи Гоби. Новейшие сведения об этих странах (1832-1893 г.), служащих последующими выпусками к русскому тексту Риттера, изданному под приведенным заглавием в 1879 году. СПб, 1894-1895. Ч.1. Сост.: П.П. Семенов, И.Д. Черский и Г.Г. Петц.
  • История полувековой деятельности имп. Русского Географического общества 1845-1895. Ч. 1-3, СПб., 1896.
  • Россия. Полное географическое описание нашего отечества... Под. ред. В.П. Семенова и под общим руководством П.П. Семенова и акад. В.П. Ламанского. Спб. 1899-1913 (ряд очерков в этом издании написаны П.П. Семеновым).
  • Мемуары, т. 1-4 (т. 1. Детство и юность. 1827-1855. Пг., 1917; т.2. Путешествие в Тянь-Шань в 1856-1857. М., 1946, изд. 2 1948, изд. 3 1958; т. 3. Эпоха освобождения крестьян в России. 1857-1861. Пг., 1915).

İstinadlar

Mənbə

  • Леонов Н. И. Пётр Петрович Семёнов-Тян-Шанский. — М.: Географгиз, 1957. (Замечательные географы и путешественники).
  • Алдан-Семёнов А. Семёнов-Тян-Шанский. – М.: Молодая гвардия, 1965. (Жизнь замечательных людей Выпуск 24 (415)).
  • Козлов И.В. Пётр Петрович Семёнов-Тян-Шанский. – М.: Просвещение, 1983. (Люди науки)
  • Антошко Я., Соловьёв А. У истоков Яксарта. К 150-летию со дня рождения П.П. Семёнова-Тян-Шанского. – М.: Мысль, 1977. (Замечательные географы и путешественники).
  • Семенов-Тян-Шанский Петр Петрович // Шилов Д. Н., Кузьмин Ю. А. Члены Государственного совета Российской империи. 1801—1906: Биографический справочник. — СПб: Дмитрий Буланин, 2006. — 992 стр., C. 728—737 ISBN 5-86007-515-4

Xarici keçidlər

  • Семёнов-Тян-Шанский П. П. Географическо-статистический словарь Российской Империи на сайте Руниверс
  • Статья в БСЭ, карта экспедиций[ölü keçid]
  • Шокальский Ю. М. (1890—1907). "Семенов, Петр Петрович" . Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб..
  • Страница на сервере museum. ru (страница мемориального музея П.П. Семенова-Тян-Шанского в деревне Рязанка на сайте museum.ru)
  • Страница на сервере 1september.ru 2012-01-22 at the Wayback Machine (статья о мемориальном музее П.П. Семенова-Тян-Шанского в деревне Гремячка из газеты "География")
  Vikianbarda Pyotr Semyonov-Tyan-Şanski ilə əlaqəli mediafayllar var.

Avqust 01, 2021
pyotr, semyonov, tyan, şanski, pyotr, petroviç, semyonov, tyan, şanski, 1827, 1914, səyyahı, tədqiqatçısıdoğum, tarixi, 1827doğum, yeri, ryazanka, lipetsk, oblast, chaplyginsky, district, rusiyavəfat, tarixi, 1914vəfat, yeri, sankt, peterburq, rusiya, imperiya. Pyotr Petrovic Semyonov Tyan Sanski 1827 1914 rus seyyahi tedqiqatcisiPyotr Semyonov Tyan SanskiDogum tarixi 1827Dogum yeri Ryazanka Lipetsk Oblast d Chaplyginsky District d RusiyaVefat tarixi 1914Vefat yeri Sankt Peterburq Rusiya ImperiyasiDefn yeri Smolensk qebiristanligi d Vetendasligi Rusiya ImperiyasiTehsili Nikolayev Suvari Mektebi d Humboldt adina Berlin Universiteti Sankt Peterburq Universiteti d Fealiyyeti tedqiqatci seyyah d statistik cografiyasunas botanik entomoloq resm kolleksioneri d senetsunas Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Elmi fealiyyetin baslanmasi 2 Tyan San dag sisteminin fiziki cografi 3 Iqtisadi rayonlasma metodikasinin tekmillesdirilmesi 4 Cografiya elminin inkisafi sahesinde tedqiqatlari 5 Esas isleri 6 Istinadlar 7 Menbe 8 Xarici kecidlerElmi fealiyyetin baslanmasi RedakteTyan Sanski 1827 ci ilde Ryazan quberniyasinda anadan olmus Almaniyada cografi tehsil almis Humboltun ve Ritterin telebesi olmusdur Parlaq istedadi genis dunyagorusu ona Rusiyada ve Avropanin bir sira olkelerinde boyuk sohret qazandirmisdir 22 yasinda 1845 ci ilde teskil olunmus Rus cografiya cemiyyetinin uzvu secilmisdir Sankt Peterburq universitetini bitirerek o 1848 ci ilde bitki ve geoloji kolleksiyalar toplamaq ucun Sankt Peterburqdan Moskvaya qeder ekskursiyaya cixir Novbeti ilde ise qaratorpaq zonasina elmi ekspedisiyaya yollanir Cografiya cemiyyeti Semyonova alman alimi K Ritterin Asiyada ekincilik eserinin tercumesini tapsirdiqdan sonra onun Asiyaya olan maragi daha da artir Tyan San dag sisteminin fiziki cografi RedakteEsrin en medeni ziyalilarindan olan Semyonov Tyansanski elmi fealiyyete Tyan San dag sisteminin fiziki cografi cehetden esasli suretde oyrenilmesile baslamisdir Bu tedqiqata tebietsunas kimi baslayan P P Semyonov Tyansanski diqqetini sonralar tarix tarixi cografiya demoqrafiya ehali cografiyasi iqtisadi cografiya meseleleri de celb etmisdir Alimin apardigi tedqiqatin derinliyi ve metodikasi Tyan San daglarinin cox yaxsi oyrenilmesine yoneldilmisdir 1856 ci ilde Orta Asiyaya ekspedisiyasinin hazirlanmasi ucun icaze alir Marsrut Barnaul ve Semipalatinskiden Tyan Sana kecirdi Tyan Sanski Tyan San daglarinin tedqiq olunmamis vilayetlerine seyahet etmekle mocuzeli Issik Kul golune catir ve Cu cayinin baslangicini bu golden deyil baslangicini daglarlan goturduyunu mueyyen edir Sonraki il Tyan San daglarinin daxili hisselerine irelilemekle Sirderyanin yuxari axinina catir Cetinlikle de olsa ireliye dogru hereketi onun daglar qrupu Xan Tenqriye catmasi ve bir cox caylarin baslangicini goturduyu 30 qarli zirvelerini mueyyen edilmekle neticelendi Uzun muddet hundurluyu 6995 m olan Xan Tenqri Tyan sanin en hundur zirvesi sayildi Yalniz bu sehv sovetler birliyi dovrunde duzelerek en hundur zirvenin Qelebe piki 7439 m oldugu askar oldu Tyan san daglarinin vulkanik olmadigini mueyyen etmekle Humboltun sehvini duzeltmis oldu Cin dilinden tercumesi Sema daglari olan Tyan Sandan bir sira bitki novlerini ve suxur qirintilarini toplamaqla onlarin kecmis ve bu gunu haqqinda duzgun elmi neticeler cixarmaga muveffeq olmusdur Hemcinin o bu dag sisteminde ilk defe olaraq tebii zonalar ayirmis ve her zonanin ozunemexsus xarakter xususiyyetlerin izahini vermisdir O Tyan San dag sisteminin rayonlasmasini aparib burada tebii muhitin tiplerini gostermis xususile hundurluk qursaqlarini teyin etmisdir P P Semyonov Tyansanski bu tedqiqati yuksek qiymetlendirilmis ve o zamanki Rusiya Cografiya Cemiyyetinin xususi qerari ile onun familiyasina Tyansanski sozleri elave olunmusdur Umumiyyetle Orta Asiya ve Merkezi Asiyanin elmi cehetden oyrenilmesi Nikolay Mixaylovic Prjevalskiden qabaq Tyan Sanskinin adi ile baglidir Gorkemli seyyah botanik zooloq ve geoloq Tyansanski 40 ilden artiq bir dovrde Rusiya cografiya cemiyyetini idare etmisdir Tyansanskinin rehberliyi ile Merkezi ve Cenubi Serqi Asiyani Orta Asiyani Uzaq Serqi oyrenmek ucun onlarla ekspedisiyalar teskil olunmusdur Tyansanski bu ekspedisiyalara N M Prjevalski Q N Potanin M V Pevtsov A L Cekanovski N N Mikloxo Maklay A I Voyeykov I V Musketov ve s kimi tedqiqatcilari gorkemli alim ve seyyahlari devet etmisdir Iqtisadi rayonlasma metodikasinin tekmillesdirilmesi RedakteAlim eyni zamanda uzun muddet erzinde Merkezi Statistika Komitesinin direktoru olmusdur O burada Rusiyanin coxcildli cografi statistika lugetini hazirlayir ve statistika idaresinin genis imkanlarindan istifade ederek Rusiya iqtisadiyyatinin statistik ve cografi tedqiqi islerine baslayir Rusiyada ilk defe olaraq elmi esaslar uzerinde qurulmus deqiq iqtisadi rayonlasma aparmisdir Rusiya ehalisinin cografiyasi torpaq mulkiyyeti cografiyasi ve s aid coxcildli genis mezmunlu eserler yazmisdir Onun iqtisadi ve sosioloji xarakterli eserleri bilavasite iqtisadi cografi isleri 1861 ci ile qeder ve islahatdan sonraki dovrde Rusiyada kapitalizmin inkisafini gosteren qiymetli senedler olmusdur Tyansanski K I Arsenyevin Rusiyani rayonlasdirma isini davam etdirmis rayonlasdirma metodunu ve prinsiplerini praktik cehetden xeyli zenginlesdirmisdir O tebii rayonlasdirmani tebii muhitin tiplere ayrilmasi metodu ile aparmis Rusiyada 4 muxtelif col step rus tipini esas goturmus Zaalay olkesinde ise hundurluk qursaqlari ayirmisdir Tebii rayonlasmani tebii elementlerin ve butovlukde tebietin erazi uzre ferqleri esasinda aparmisdir Alim muasirleri sayilan Avropa cografiyacilarindan ferqli olaraq elmi rayonlasma isini aparmis ve rayonun real varliq oldugunu gostermisdir O tehlili cografiya yaratmaqla tebiet ve teserrufat arasinda movcud olan qarsiliqli elaqelerden yaranan sahe qanunauygunlugunu mueyyen etmisdir 1880 ci ilde alim olkenin iqtisadi rayonlasdirilmasinin yeni variantini hazirlamisdir Elmi edebiyyatda bu rayonlasma P P Semyonov Tyansanski adi ile uzun muddet yasamisdir O Rusiyani 19 rayona bolmusdu 1 Ucqar Simal 2 Golleretrafi Simal Qerb 3 Pribaltika 4 Moskva Merkez senaye 5 Merkezi Qaratorpaq 6 Priuralye 7 Volqaboyu 8 Malorusiya 9 Novorusiya 10 Cenub Qerb 11 Belorusiya 12 Litva 13 Qerbi Sibir 14 Orta Sibir 15 Serqi Sibir 16 Uzaq Serq 17 Qirgizistan muasir Orta ve Simali Qazaxistan 18 Turkmenistan 19 Qafqaz Bu boyuk rayonlarin daxilinde muxtelif seviyyeli yarimrayonlar zolaqlar ve diger hisseler ayirmisdir Gosterilen rayonlasdirma iqtisadi elametlerin mecmusunu ve qismen milli cehetleri nezere almaqla aparilmis iqtisadi rayonlasdirma idi Tebii seraitin xususiyyetleri ve tebii ehtiyatlar iqtisadi gostericiler vasitesile nezere alinmisdir Cografiya elminin inkisafi sahesinde tedqiqatlari RedakteTyan Sanski cografiyanin nezeri meseleleri ile de mesgul olmusdur O cografiyanin predmetini genis ve dar menada izah etmisdir Tyan Sanskiye gore genis menada cografiya yer kuresini herterefli tedqiq eden butov tebiet elmleri qrupudur Dar menada cografiya ise hem yer sethinin tebii xususiyyetlerini hem de onu deyisdiren insan fealiyyetini oyrenir Rusiya Cografiya Cemiyyetinin 1845 1895 ci illerde yarimesrlik fealiyyeti tarixi adli uc cildlik eserin birinci cildine girisde o cografiya terminini yersunasliq termini ile evez etmeyi ustun tutmus ve onun terkibine kartoqrafiya oroqrafiya geologiya hidrologiya meteorologiya klimatologiya fito ve zoocografiyani daxil etmisdir Tyan Sanskiye gore yersunasligin diqqet merkezinde insan durur Buna gore o antropologiya tarixi arxeologiya etnoqrafiya demoqrafiya siyasi ve tarixi cografiya ve statistikani hazirki iqtisadi cografiyani yersunasliga aid etmisdir Esas isleri RedakteO vazhnosti botaniko geograficheskih issledovanij v Rossii Vestnik RGO 1851 ch 1 Opisanie Novoj Kalifornii Novoj Meksiki Vestnik RGO 1851 ch 2 3 Pridonskaya flora v eyo otnosheniyah s geograficheskim raspredeleniem rastenij v Evropejskoj Rossii SPb 1851 K Ritter Zemlevedenie Azii red per i dop P P Semenova Ch 1 5 1856 1879 Pervaya poezdka na Tyan Shan ili Nebesnyj hrebet do verhovev r Yaksarta ili Syr Dari v 1857 godu Vestnik RGO 1858 Geografichesko statisticheskij slovar Rossijskoj Imperii T 1 SPb 1863 Geografichesko statisticheskij slovar Rossijskoj Imperii T 2 SPb 1865 Poezdka iz ukrepleniya Vernogo cherez gornyj pereval u Suok Tyube i ushele Buam k zapadnoj okonechnosti oz Isyk Kul v 1856 g Otryvok iz putevyh zapisok Zapiski RGO po obshej geografii t 1 SPb 1867 Geografichesko statisticheskij slovar Rossijskoj Imperii T 3 SPb 1867 Geografichesko statisticheskij slovar Rossijskoj Imperii T 4 SPb 1870 Obozrenie deyatelnosti obshestva po obshej geografii Dvadcatipyatiletie Russkogo geograficheskogo obshestva SPb 1872 Statistika pozemelnoj sobstvennosti i naselennyh mest Evropejskoj Rossii Vyp 1 2 4 5 pogubernskie ocherki SPb 1880 1884 Muraevenskaya volost Dankovskogo uezda Ryazanskoj gub Sbornik materialov dlya izucheniya selskoj pozemelnoj obshiny SPb 1880 Zhivopisnaya Rossiya Otechestvo nashe v ego zemelnom istoricheskom plemennom i bytovom znachenii Pod obshej red P P Semenova t 1 12 SPb M 1881 1885 P P Semenovym napisany razdely o Krajnem Severe Ozyornoj Litovskoj Belorusskoj oblastyah Zap Sibiri Nebesnom hrebte Zailijskom krae i dr Geografichesko statisticheskij slovar Rossijskoj Imperii T 5 SPb 1885 Zemlevedenie Azii Karla Rittera Geografiya stran vhodyashih v sostav Aziatskoj Rossii i pogranichnyh s neyu Vostochnaya Sibir oz Bajkal i Pribajkalskie strany Zabajkale i stepi Gobi Novejshie svedeniya ob etih stranah 1832 1893 g sluzhashih posleduyushimi vypuskami k russkomu tekstu Rittera izdannomu pod privedennym zaglaviem v 1879 godu SPb 1894 1895 Ch 1 Sost P P Semenov I D Cherskij i G G Petc Istoriya poluvekovoj deyatelnosti imp Russkogo Geograficheskogo obshestva 1845 1895 Ch 1 3 SPb 1896 Rossiya Polnoe geograficheskoe opisanie nashego otechestva Pod red V P Semenova i pod obshim rukovodstvom P P Semenova i akad V P Lamanskogo Spb 1899 1913 ryad ocherkov v etom izdanii napisany P P Semenovym Memuary t 1 4 t 1 Detstvo i yunost 1827 1855 Pg 1917 t 2 Puteshestvie v Tyan Shan v 1856 1857 M 1946 izd 2 1948 izd 3 1958 t 3 Epoha osvobozhdeniya krestyan v Rossii 1857 1861 Pg 1915 Istinadlar RedakteMenbe RedakteLeonov N I Pyotr Petrovich Semyonov Tyan Shanskij M Geografgiz 1957 Zamechatelnye geografy i puteshestvenniki Aldan Semyonov A Semyonov Tyan Shanskij M Molodaya gvardiya 1965 Zhizn zamechatelnyh lyudej Vypusk 24 415 Kozlov I V Pyotr Petrovich Semyonov Tyan Shanskij M Prosveshenie 1983 Lyudi nauki Antoshko Ya Solovyov A U istokov Yaksarta K 150 letiyu so dnya rozhdeniya P P Semyonova Tyan Shanskogo M Mysl 1977 Zamechatelnye geografy i puteshestvenniki Semenov Tyan Shanskij Petr Petrovich Shilov D N Kuzmin Yu A Chleny Gosudarstvennogo soveta Rossijskoj imperii 1801 1906 Biograficheskij spravochnik SPb Dmitrij Bulanin 2006 992 str C 728 737 ISBN 5 86007 515 4Xarici kecidler RedakteSemyonov Tyan Shanskij P P Geografichesko statisticheskij slovar Rossijskoj Imperii na sajte Runivers Statya v BSE karta ekspedicij olu kecid Shokalskij Yu M 1890 1907 Semenov Petr Petrovich Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop SPb Stranica na servere museum ru stranica memorialnogo muzeya P P Semenova Tyan Shanskogo v derevne Ryazanka na sajte museum ru Stranica na servere 1september ru Arxivlesdirilib 2012 01 22 at the Wayback Machine statya o memorialnom muzee P P Semenova Tyan Shanskogo v derevne Gremyachka iz gazety Geografiya Vikianbarda Pyotr Semyonov Tyan Sanski ile elaqeli mediafayllar var Menbe https az wikipedia org w index php title Pyotr Semyonov Tyan Sanski amp oldid 6028751, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.