Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Purussaurus — təqribən 8 milyon il əvvəl, miosendə yaşayan, çağdaş Cənubi Amerika ərazisində yayılmış üç növü əhatə edən nəsli kəsilmiş kayman cinsi.
| Purussaurus | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Purussaurus | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
Açılışı
Purusaurusun ilk və ən böyük növləri Purussaurus brasiliensis, əvvəlcə Braziliyanın Purus çayı bölgəsində alt çənənin indi itən bir parçası şəklində aşkar edilmiş və ilk dəfə 1892-ci ildə braziliyalı botanik Joan Barbosa Rodriqez tərəfindən təsvir edilmişdir. Cinsə verilən adda buradan meydana gəlmişdir — "Purus çayından olan kərtənkələ". Ancaq 1936-cı ildə Purussaurusun bir cins olaraq müstəqilliyi, paleontoloq Brian Patterson tərəfindən enlisifət kayman, eynəkli kayman və paraqvay kaymanlarını əhatə edən müasir kaymalara daxil edilməli olduğunu vurğulamışdır. Bununla belə Purussaurusun Caiman brasiliensis olaraq təsnif edilməsi, cağdaş cinsin nümayəndələri arasında olduqca açıq fərqlərin olması səbəbindən elmi dünyasında dəstəklənməmişdir.
İkinci Purusaurus növü 1921-ci ildə amerikalı paleontoloq Çarles Muk tərəfindən qismən bir skeletdən təsvir edilmişdir. Növ Dinosuchus neivensis adını alır və dişləri olan başqa bir çənənin parçaları onun tərəfindən Brachygnathosuchus brasiliensisə aid edilir. Sonra 1965-ci ildə amerikalı paleontoloq Vann Lanqston hər ikisini də düzəldir və nəticədə onları Caiman neivensis olaraq təyin edərək müasir Kaymanlar cinsinə daxil edir. Nəhayət yalnız 1989-cu ildə Braziliyalı alim Jan Vilyanueva bu qalıqları ikinci Purusaurus növü olaraq təsnif edir. Növə Purussaurus neivensis adı verilir — bu ad, fosillər tapılan Kolumbiyanın Neyva şəhərinin şərəfinə verilir.
Üçüncü növ Purussaurus mirandai olur. Növ üç Cənubi Amerikalı paleontoloqlar tərəfindən təsvir edilmişdir: Oranxel Aqilera, Duqlas Riff və Jan Vilyanueva. Növün adı bu ölkənin milli qəhrəmanı Fransisko Mirandanın şərəfinə verilir..
Görünüşü
Purussaurus çağdaş timsahlar nəzərən qeyri-adi dərəcədə kütləli, qısa və güclü bir kəlləyə sahib idi. Purussaurus brasiliensis növünün böyük nümunəsinin (DGM 527-R) kəllə uzunluğu təxminən 1.45–1.5 m, kəllədən hesablanan ümumi uzunluğu isə 10.28 m-dir. Kütləsi 5 tondan çox olmuşdur. Purussaurusun (UFAC 1403) başqa bir böyük nümunəsi o qədər də kiçik deyil — kəllə uzunluğu 1,4 m və ümumi uzunluğu (çağdaş enlisifət qaymanla müqayisədə) 9,9–15,8 metr, kütləsi 5, 6–12,6 ton. Nəhəng ölçülü purussaurus 2010-cu ildə tapılmışdır. Alt çənənin uzunluğu 1,62 metr olaraq təsdiqlənmişdir. Bu Purussaurus brasiliensis növünün böyüklərinin orta hesabla bu boyda olduqlarına dair çox ehtiyatla bir nəticə çıxarmaq imkanı verir. Buna əsasən ən böyük nümunələrin uzunluğu 15 metrdən çox və çəkisinin isə 14 tondan çox olabilməsi ehtimal edilir. Purussaurus mirandai növü Purussaurus brasiliensisdən çox kiçik deyil və ən böyüyü təxminən 122 sm uzunluğunda olan bir kəllə quruluşuna bənzər bir quruluşa sahib olmuşdur.
Purusaurusun böyük ölçüsünü nəzərə alaraq, böyük ölçüsünə görə poikilotermik bir heyvan olmasına baxmayaraq nisbətən sabit bir bədən istiliyi saxladığı düşünülür. Çağdaş timsahlar kimi, Purusaurus da güclü bir quyruğa sahib idi. Bədəni termoregulyasiyada saxlayan osteodermlərlə örtülmüşdü.
Həyat tərzi
Purussaurus yaşayış yerindəki qida zəncirinin ən zirvəsində dururdu. Purussaurus ət parçalarını dişləmək və sümükləri əzmək üçün yaxşı uyğunlaşmış, kütləli və qısa bir kəlləsi ilə yanaşı, dişlərdə müasir kaymanlarda və timsahlarda olmayan ət kəsməkməyə xidmət edən psevdosifodont dişli kənarlara sahib idi. Hesablamalara görə, 8.4 tonluq Purusaurus gündə orta hesabla 21.6 ilə 59.5 kq arasında yemək yeyir və 69 kN-dan çox qüvvə ilə çənələrini sıxa bilirdi. Çağdaş timsahların dişləmə gücünün ölçülərinə əsaslanaraq, purussaurusun dişləmə qüvvəsi 178587.9 N olaraq hesablanmışdır.
Purusaurus yaxınlığında yaşayan ən böyük quru məməliləri olan Astrapoterilər kimi heyvanları ovlamışdır. 1.8–3.3 m uzunluğunda bir çanağı olan nəhəng studendemis tısbağası çənələrinin dibində küt dişlərini istifadə edə bilən Purusaurs üçün cazibədar bir ov idi. Yarasalar, quşlar, iri balıqlar, çay delfinləri və meymunlar kimi kiçik heyvanlar, öz növbəsində, gənc purusaurlar üçün qida rolunu oynayırdı.
Növləri
Cinsə üç növ daxildir:
- † Purussaurus brasiliensis
- † Purussaurus neivensis
- † Purussaurus mirandai
İstinadlar
- Rodrigues, J. B. 1892. "Les reptiles fossils de la Vallée de L’Amazone". Vellosia, Contribuições do Museu Botânico do Amazonas 2:41–60.
- Langston, W. 1965. "Fossil crocodilians from Colombia and the Cenozoic history of the Crocodilia in South America". University of California Publications in Geological Sciences 52:1–169.
- Aguilera, Orangel A.; Riff, Douglas; Bocquentin‐Villanueva, Jean (2006). "A new giant Purussaurus (Crocodyliformes, Alligatoridae) from the Upper Miocene Urumaco Formation, Venezuela". Journal of Systematic Palaeontology 4 (3): 221–232. doi:10.1017/S147720190600188X. ISSN 1477–2019.
- Aguilera, Orangel A.; Riff, Douglas; Bocquentin‐Villanueva, Jean (2006). "A new giant Purussaurus(Crocodyliformes, Alligatoridae) from the Upper Miocene Urumaco Formation, Venezuela". Journal of Systematic Palaeontology 4 (3): 221–232.
- "Size and Palaeoecology of Giant Miocene South American Crocodiles (Archosauria: Crocodylia)". www.academia.edu. 2021-01-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-05-24.
- "A new giant Purussaurus (Crocodyliformes, Alligatoridae) from the Upper Miocene Urumaco Formation, Venezuela (PDF Download Available)" (ingilis). ResearchGate. 2017-08-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-08-22.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Purussaurus teqriben 8 milyon il evvel miosende yasayan cagdas Cenubi Amerika erazisinde yayilmis uc novu ehate eden nesli kesilmis kayman cinsi PurussaurusElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir PurussaurusBeynelxalq elmi adiPurussaurus Barb Rodr 1892Sekil axtarisiEOL 4472819FW 194770AcilisiPurusaurusun ilk ve en boyuk novleri Purussaurus brasiliensis evvelce Braziliyanin Purus cayi bolgesinde alt cenenin indi iten bir parcasi seklinde askar edilmis ve ilk defe 1892 ci ilde braziliyali botanik Joan Barbosa Rodriqez terefinden tesvir edilmisdir Cinse verilen adda buradan meydana gelmisdir Purus cayindan olan kertenkele Ancaq 1936 ci ilde Purussaurusun bir cins olaraq musteqilliyi paleontoloq Brian Patterson terefinden enlisifet kayman eynekli kayman ve paraqvay kaymanlarini ehate eden muasir kaymalara daxil edilmeli oldugunu vurgulamisdir Bununla bele Purussaurusun Caiman brasiliensis olaraq tesnif edilmesi cagdas cinsin numayendeleri arasinda olduqca aciq ferqlerin olmasi sebebinden elmi dunyasinda desteklenmemisdir Ikinci Purusaurus novu 1921 ci ilde amerikali paleontoloq Carles Muk terefinden qismen bir skeletden tesvir edilmisdir Nov Dinosuchus neivensis adini alir ve disleri olan basqa bir cenenin parcalari onun terefinden Brachygnathosuchus brasiliensise aid edilir Sonra 1965 ci ilde amerikali paleontoloq Vann Lanqston her ikisini de duzeldir ve neticede onlari Caiman neivensis olaraq teyin ederek muasir Kaymanlar cinsine daxil edir Nehayet yalniz 1989 cu ilde Braziliyali alim Jan Vilyanueva bu qaliqlari ikinci Purusaurus novu olaraq tesnif edir Nove Purussaurus neivensis adi verilir bu ad fosiller tapilan Kolumbiyanin Neyva seherinin serefine verilir Ucuncu nov Purussaurus mirandai olur Nov uc Cenubi Amerikali paleontoloqlar terefinden tesvir edilmisdir Oranxel Aqilera Duqlas Riff ve Jan Vilyanueva Novun adi bu olkenin milli qehremani Fransisko Mirandanin serefine verilir GorunusuPurussaurus cagdas timsahlar nezeren qeyri adi derecede kutleli qisa ve guclu bir kelleye sahib idi Purussaurus brasiliensis novunun boyuk numunesinin DGM 527 R kelle uzunlugu texminen 1 45 1 5 m kelleden hesablanan umumi uzunlugu ise 10 28 m dir Kutlesi 5 tondan cox olmusdur Purussaurusun UFAC 1403 basqa bir boyuk numunesi o qeder de kicik deyil kelle uzunlugu 1 4 m ve umumi uzunlugu cagdas enlisifet qaymanla muqayisede 9 9 15 8 metr kutlesi 5 6 12 6 ton Neheng olculu purussaurus 2010 cu ilde tapilmisdir Alt cenenin uzunlugu 1 62 metr olaraq tesdiqlenmisdir Bu Purussaurus brasiliensis novunun boyuklerinin orta hesabla bu boyda olduqlarina dair cox ehtiyatla bir netice cixarmaq imkani verir Buna esasen en boyuk numunelerin uzunlugu 15 metrden cox ve cekisinin ise 14 tondan cox olabilmesi ehtimal edilir Purussaurus mirandai novu Purussaurus brasiliensisden cox kicik deyil ve en boyuyu texminen 122 sm uzunlugunda olan bir kelle qurulusuna benzer bir qurulusa sahib olmusdur Purusaurusun boyuk olcusunu nezere alaraq boyuk olcusune gore poikilotermik bir heyvan olmasina baxmayaraq nisbeten sabit bir beden istiliyi saxladigi dusunulur Cagdas timsahlar kimi Purusaurus da guclu bir quyruga sahib idi Bedeni termoregulyasiyada saxlayan osteodermlerle ortulmusdu Heyat terziPurussaurus yasayis yerindeki qida zencirinin en zirvesinde dururdu Purussaurus et parcalarini dislemek ve sumukleri ezmek ucun yaxsi uygunlasmis kutleli ve qisa bir kellesi ile yanasi dislerde muasir kaymanlarda ve timsahlarda olmayan et kesmekmeye xidmet eden psevdosifodont disli kenarlara sahib idi Hesablamalara gore 8 4 tonluq Purusaurus gunde orta hesabla 21 6 ile 59 5 kq arasinda yemek yeyir ve 69 kN dan cox quvve ile cenelerini sixa bilirdi Cagdas timsahlarin disleme gucunun olculerine esaslanaraq purussaurusun disleme quvvesi 178587 9 N olaraq hesablanmisdir Purusaurus yaxinliginda yasayan en boyuk quru memelileri olan Astrapoteriler kimi heyvanlari ovlamisdir 1 8 3 3 m uzunlugunda bir canagi olan neheng studendemis tisbagasi cenelerinin dibinde kut dislerini istifade ede bilen Purusaurs ucun cazibedar bir ov idi Yarasalar quslar iri baliqlar cay delfinleri ve meymunlar kimi kicik heyvanlar oz novbesinde genc purusaurlar ucun qida rolunu oynayirdi NovleriCinse uc nov daxildir Purussaurus brasiliensis Purussaurus neivensis Purussaurus mirandaiIstinadlarRodrigues J B 1892 Les reptiles fossils de la Vallee de L Amazone Vellosia Contribuicoes do Museu Botanico do Amazonas 2 41 60 Langston W 1965 Fossil crocodilians from Colombia and the Cenozoic history of the Crocodilia in South America University of California Publications in Geological Sciences 52 1 169 Aguilera Orangel A Riff Douglas Bocquentin Villanueva Jean 2006 A new giant Purussaurus Crocodyliformes Alligatoridae from the Upper Miocene Urumaco Formation Venezuela Journal of Systematic Palaeontology 4 3 221 232 doi 10 1017 S147720190600188X ISSN 1477 2019 Aguilera Orangel A Riff Douglas Bocquentin Villanueva Jean 2006 A new giant Purussaurus Crocodyliformes Alligatoridae from the Upper Miocene Urumaco Formation Venezuela Journal of Systematic Palaeontology 4 3 221 232 Size and Palaeoecology of Giant Miocene South American Crocodiles Archosauria Crocodylia www academia edu 2021 01 11 tarixinde Istifade tarixi 2016 05 24 A new giant Purussaurus Crocodyliformes Alligatoridae from the Upper Miocene Urumaco Formation Venezuela PDF Download Available ingilis ResearchGate 2017 08 22 tarixinde Istifade tarixi 2017 08 22