Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Akaka soğanı (lat. Allium akaka) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin amarilliskimilər fəsiləsinin soğan cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir (VU D2). Azərbaycanın nadir növüdür.
| Akaka soğanı | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Akaka soğanı | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
Qısa morfoloji təsviri
Çoxillik ot bitkisidir. Soğanaq yumurtavari və şarvaridir, 1, 5–2, 5 sm yoğunluğunda, boz qınla örtülüdür. Gövdə (4) 8–15 sm hündürlükdə, yoğun, (1) 2 yarpaqlı. Aşağı hissədən pərdəvari, rəngsiz qınla örtülüdür. Yarpaqlar uzun qınlıdır, uzunsov-ellipsivari və ya enli-neştərşəkilli, 2–7 sm enində, təpə hissəsi küt və ya dairəvidir. Çətir yarımşarvari, çoxçiçəkli, 3–5 sm diametrindədir. Çiçəkyanlığı 6–8 mm uzunluğunda, çəhrayımtıl və ya çəhrayı, yarpaqcıqları xətvari, iti, orta hissədən tünd qırmızı damarlıdır. Erkəkcik sapı bütöv, neştərşəkilli, xətvaridir. Sütuncuq çiçəkyanlığından kənara çıxmır. Qutucuq 2 dəfə çiçəkyanlığından qısadır.
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri
Çiçəkləmə və meyvə əmələgətirmə dövrü may ayına təsadüf edir. Soğanaqla çoxalır. Kseromezofitdir. Geofit, bəzək və qida bitkisidir.
Yayılması
Diabar, Naxçıvanın dağlıq hissəsi (Qaraquş dağı, Dərəşam, Kotam dağı), İraqın şimal bölgələri, İranın şimal-qərb bölgələri və Türkiyənin şərq bölgələrində yayılmışdır. Orta və aşağı dağ qurşağında quru, gilli, çınqıllı yamaclarda rast gəlinir.
Sayı və tendensiyası
Populyasiyasının təbii bərpası azalır, ətraf mühitin mənfi təsirlərinə həssaslıq müşahidə olunur.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Məhdud sahələrdə yayılması, soğanaqların əhali tərəfindən qida kimi istifadə olunması və gəmiricilər tərəfindən məhv edilməsi.
Mühafizə tədbirləri
Mühafizəsi üçün xüsusi tədbirlər görülmür, antropogen təsiri azaltmaq məqsədilə yasaqlıqlar təşkil olunmalıdır.
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Akaka sogani lat Allium akaka bitkiler aleminin qulancarcicekliler destesinin amarilliskimiler fesilesinin sogan cinsine aid bitki novu IUCN Qirmizi Siyahisina gore novun kateqoriyasi ve statusu Nesli kesilmeye hessas olanlar kateqoriyasina aiddir VU D2 Azerbaycanin nadir novudur Akaka soganiElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad Ali bitkilerKlad Coxsporlu bitkilerKlad Borulu bitkilerKlad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad BirlepelilerDeste QulancarciceklilerFesile AmarilliskimilerYarimfesile AllioideaeTriba Cins SoganNov Akaka soganiBeynelxalq elmi adiAllium akaka Schult amp Schult f 1830Sekil axtarisiNCBI 543646EOL 1084219Qisa morfoloji tesviriCoxillik ot bitkisidir Soganaq yumurtavari ve sarvaridir 1 5 2 5 sm yogunlugunda boz qinla ortuludur Govde 4 8 15 sm hundurlukde yogun 1 2 yarpaqli Asagi hisseden perdevari rengsiz qinla ortuludur Yarpaqlar uzun qinlidir uzunsov ellipsivari ve ya enli nestersekilli 2 7 sm eninde tepe hissesi kut ve ya dairevidir Cetir yarimsarvari coxcicekli 3 5 sm diametrindedir Cicekyanligi 6 8 mm uzunlugunda cehrayimtil ve ya cehrayi yarpaqciqlari xetvari iti orta hisseden tund qirmizi damarlidir Erkekcik sapi butov nestersekilli xetvaridir Sutuncuq cicekyanligindan kenara cixmir Qutucuq 2 defe cicekyanligindan qisadir Bioloji ekoloji ve fitosenoloji xususiyyetleriCicekleme ve meyve emelegetirme dovru may ayina tesaduf edir Soganaqla coxalir Kseromezofitdir Geofit bezek ve qida bitkisidir YayilmasiDiabar Naxcivanin dagliq hissesi Qaraqus dagi Deresam Kotam dagi Iraqin simal bolgeleri Iranin simal qerb bolgeleri ve Turkiyenin serq bolgelerinde yayilmisdir Orta ve asagi dag qursaginda quru gilli cinqilli yamaclarda rast gelinir Sayi ve tendensiyasiPopulyasiyasinin tebii berpasi azalir etraf muhitin menfi tesirlerine hessasliq musahide olunur Mehdudlasdirici amillerMehdud sahelerde yayilmasi soganaqlarin ehali terefinden qida kimi istifade olunmasi ve gemiriciler terefinden mehv edilmesi Muhafize tedbirleriMuhafizesi ucun xususi tedbirler gorulmur antropogen tesiri azaltmaq meqsedile yasaqliqlar teskil olunmalidir IstinadlarHemcinin bax