Azərbaycanca Azərbaycancaසිංහල සිංහලTürkçe Türkçe
Dəstək
www.wikimedia.az-az.nina.az
  • Vikipediya

çoxhədli və ya polinom sonlu sayda birhədlinin cəmi Bu birhədlilərin ən böyüyünün dərəcəsinə çoxhədlinin dərəcəsi deyili

Polinom

Polinom
www.wikimedia.az-az.nina.azhttps://www.wikimedia.az-az.nina.az

Çoxhədli və ya polinom – sonlu sayda birhədlinin cəmi. Bu birhədlilərin ən böyüyünün dərəcəsinə çoxhədlinin dərəcəsi deyilir.Məsələn, z2y4x7+6xy5+7{\displaystyle z^{2}y^{4}x^{7}+6xy^{5}+7}{\displaystyle z^{2}y^{4}x^{7}+6xy^{5}+7} çoxhədlisinin dərəcəsi 13-dür (2+4+7).

image
3-cü dərəcəli çoxhədli funksiyanın qrafiki

Riyaziyyatda, çoxhədli və ya polinom, aralarında yalnız toplama, çıxma, vurma və qeyri-mənfi tam əməliyyatları olan dəyişənlər (və ya məchullar) və əmsallardan ibarət ifadədir. Vahid x{\displaystyle x}{\displaystyle x} məchulu olan çoxhədliyə misal olaraq x2−4x+7{\displaystyle x^{2}-4x+7}{\displaystyle x^{2}-4x+7} ifadəsini göstərmək olar. x3+2xyz2−yz+1{\displaystyle x^{3}+2xyz^{2}-yz+1}{\displaystyle x^{3}+2xyz^{2}-yz+1} ifadəsi isə, üç-dəyişənli çoxhədliyə misaldır.

Çoxhədlilər, riyaziyyat və elmin digər sahələrinin geniş spektrə malik müxtəlif istiqamətlərində istifadə olunurlar. Məsələn, onlar, elmin ən sadə problemlərindən ən mürəkkəb problemlərinə qədər bir çox hadisəni izah edən polinomial tənliklərin həlli kimi meydana çıxır, kimya və fizikadan iqtisadiyyat və ictimai elmlərə kimi bir çox məsələlərinin izah edilməsində rol oynayan polinomial funksiyaların təyin edilməsində, digər funksiyaların approksimasiyası və təqribi olaraq hesablanmasında iştirak edirlər.

Hədlərinin dərəcəsi eyni olan çoxhədli birсins çoxhədli və ya forma adlanır. Məsələn, x2y7+x3y6+7x8y{\displaystyle x^{2}y^{7}+x^{3}y^{6}+7x^{8}y}{\displaystyle x^{2}y^{7}+x^{3}y^{6}+7x^{8}y}.


Çoxhədlilərin toplanması, çıxılması və vurulması, uyğun olaraq kommutativlik, assosiativlik və distributivlik xassələrinə əsasən aparılır.

1.Çoxhədlilərin cəmini taparkən onların yazıldığı mötərizələr açılır,oxşar toplananlar islah edilir.

2.İki çoxhədlinin fərqini tapmaq üçün azalanın üstünə çıxılanın əksini əlavə etmək lazımdır.

Etimologiya

Çoxhədli və polinom sözləri iki müxtəlif kökə malik sözlərin birləşməsindən meydana gəlmişdir: yunan sözü olan və mənası "çox" olan "poli" və latın sözü olan və mənası "ad" olan "nomen" sözlərinin XVII əsrdə meydana çıxan birləşməsi, eyni zamanda, onların birbaşa tərcüməsi kimi azərbaycan sözləri olan "çox" və "hədli" sözlərinin birləşməsi.

Tərifi

Çoxhədli- Birhədlilərin cəbri cəminə Çoxhədli deyilir

Vahid x məchuluna malik çoxhədli ümumilikdə aşağıdakı kimi təyin olunur

anxn+an−1xn−1+⋯+a2x2+a1x+a0.{\displaystyle a_{n}x^{n}+a_{n-1}x^{n-1}+\dotsb +a_{2}x^{2}+a_{1}x+a_{0}.}image

Burada, a0,…,an{\displaystyle a_{0},\ldots ,a_{n}}image sabitlərdir və x{\displaystyle x}image məchuldur. Cəmləmə işarələməsindən istifadə etməklə, bu ifadə aşağıdakı kimi də yazıla bilər:

∑k=0nakxk.{\displaystyle \sum _{k=0}^{n}a_{k}x^{k}.}image
image Riyaziyyat ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın.
  1. Compact Oxford English Dictionary, "polynomial" sözü

wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer

Coxhedli ve ya polinom sonlu sayda birhedlinin cemi Bu birhedlilerin en boyuyunun derecesine coxhedlinin derecesi deyilir Meselen z2y4x7 6xy5 7 displaystyle z 2 y 4 x 7 6xy 5 7 coxhedlisinin derecesi 13 dur 2 4 7 3 cu dereceli coxhedli funksiyanin qrafiki Riyaziyyatda coxhedli ve ya polinom aralarinda yalniz toplama cixma vurma ve qeyri menfi tam emeliyyatlari olan deyisenler ve ya mechullar ve emsallardan ibaret ifadedir Vahid x displaystyle x mechulu olan coxhedliye misal olaraq x2 4x 7 displaystyle x 2 4x 7 ifadesini gostermek olar x3 2xyz2 yz 1 displaystyle x 3 2xyz 2 yz 1 ifadesi ise uc deyisenli coxhedliye misaldir Coxhedliler riyaziyyat ve elmin diger sahelerinin genis spektre malik muxtelif istiqametlerinde istifade olunurlar Meselen onlar elmin en sade problemlerinden en murekkeb problemlerine qeder bir cox hadiseni izah eden polinomial tenliklerin helli kimi meydana cixir kimya ve fizikadan iqtisadiyyat ve ictimai elmlere kimi bir cox meselelerinin izah edilmesinde rol oynayan polinomial funksiyalarin teyin edilmesinde diger funksiyalarin approksimasiyasi ve teqribi olaraq hesablanmasinda istirak edirler Hedlerinin derecesi eyni olan coxhedli birsins coxhedli ve ya forma adlanir Meselen x2y7 x3y6 7x8y displaystyle x 2 y 7 x 3 y 6 7x 8 y Coxhedlilerin toplanmasi cixilmasi ve vurulmasi uygun olaraq kommutativlik assosiativlik ve distributivlik xasselerine esasen aparilir 1 Coxhedlilerin cemini taparken onlarin yazildigi moterizeler acilir oxsar toplananlar islah edilir 2 Iki coxhedlinin ferqini tapmaq ucun azalanin ustune cixilanin eksini elave etmek lazimdir EtimologiyaCoxhedli ve polinom sozleri iki muxtelif koke malik sozlerin birlesmesinden meydana gelmisdir yunan sozu olan ve menasi cox olan poli ve latin sozu olan ve menasi ad olan nomen sozlerinin XVII esrde meydana cixan birlesmesi eyni zamanda onlarin birbasa tercumesi kimi azerbaycan sozleri olan cox ve hedli sozlerinin birlesmesi TerifiCoxhedli Birhedlilerin cebri cemine Coxhedli deyilir Vahid x mechuluna malik coxhedli umumilikde asagidaki kimi teyin olunur anxn an 1xn 1 a2x2 a1x a0 displaystyle a n x n a n 1 x n 1 dotsb a 2 x 2 a 1 x a 0 Burada a0 an displaystyle a 0 ldots a n sabitlerdir ve x displaystyle x mechuldur Cemleme isarelemesinden istifade etmekle bu ifade asagidaki kimi de yazila biler k 0nakxk displaystyle sum k 0 n a k x k Riyaziyyat ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Compact Oxford English Dictionary polynomial sozu

Nəşr tarixi: İyun 14, 2024, 02:39 am
Ən çox oxunan
  • İyun 08, 2025

    Məhsul yerləşdirmə

  • Fevral 13, 2025

    Məhmur qaçqın düşərgəsi

  • İyun 11, 2025

    Məkkənin mühasirəsi (683)

  • Aprel 11, 2025

    Məkhul

  • Mart 02, 2025

    Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi (Türkiyə)

Gündəlik
  • Qulam Yəhya

  • Pul vahidi

  • İkinci Dünya müharibəsi

  • Əhmədabadda Boeing 787 qəzası

  • Rusiya–Ukrayna müharibəsi (2022–hal-hazırda)

  • 2025-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı

  • Ayşə Seyidmuradova

  • Qreyp-kun

  • 12 iyun

  • İlin günlər

NiNa.Az - Studiya

  • Vikipediya

Bülletendə Qeydiyyat

E-poçt siyahımıza abunə olmaqla siz həmişə bizdən ən son xəbərləri alacaqsınız.
Əlaqədə olmaq
Bizimlə əlaqə
DMCA Sitemap Feeds
© 2019 nina.az - Bütün hüquqlar qorunur.
Müəllif hüququ: Dadaş Mammedov
Yuxarı