Pluton (134340 Pluto) — Günəş ətrafında dövr edən ən kiçik cırtdan planetlərdən biri. Kəşf edildiyi 1930-cu ildən 2006-cı ilədək planet kimi qəbul edilən Pluton, hal-hazırda Koyper qurşağındaEridadan sonra ikinci böyük obyekt hesab edilir.
1930-cu ildən2006-cı ilədək Pluton Günəş sistemində doqquzuncu planet kimi qəbul edilirdi. Ancaq XX əsrin sonları və XXI əsrin əvvəllərində Günəş sistemində plutonsayağı xeyli səma cismi kəşf edildi. Onlardan Erida kütlə baxımından Plutondan 27% böyükdür. 24 avqust 2006-cı ildə Beynəlxalq Astronomiya İttifaqı özünün XXVI assambleyasında ilk dəfə olaraq "planet" anlayışına tərif verdi. Pluton bu tərifdə deyilən əsaslara uymadığından o planet kateqoriyasından kənarda qaldı.
NASA 19 yanvar 2006-cı ildə Plutonun kəşfi üçün "New Horizons" adlı qurğunu kosmosa göndərdi. Həmin qurğu 9 il sonra yəni, 14 iyul 2015-ci ildə Plutona 12000 km yaxınlaşaraq planetin fotosunu çəkib. Xatırladaq ki, Plutonun fotosu dünyadan 5 milyard km uzaqda çəkilib.
5 milyard km uzaqlıqda olan böyük qəlbli göy cismi: Pluton ...2006 cı ildə Beynəlxalq Astronomiya Birliyi tərəfindən qoyulan planet kriteriyalarına uymadığı üçün planet statusu alınmışdır. Kəşf edildiyi 1930-ci ildən bu yana təxminən 76 il boyunca sistemin 9-cu planeti olan Plutondan niyə planet statusu alındı? Cavabı belədir:
Pluton öz içində kiçik bir sistem daşıyır.Özünə aid irili xırdalı 5 peyki vardır.Günəş sistemində böyüklük baxımından 11-ci sırada yer alır. Ancaq bəzi hadisələr Plutonu planetlikdən atılmasına səbəb olacaqdı. Bunlardan başlıca olanları:
Plutondan sonra kəşf edilən Erisin Plutondan böyük olması.
Plutonun digər planetlərlə nisbətdə çox kiçik olması. (Diametr olaraq Ayın 3/2-si böyüklüyündədir.
2005-ci il etibarı ilə Koyper qurşağında kəşf edilən minlərlə göy cisminin Plutondan çoxda fərqli olmadığı (Plutonunda bu qurşağın bir üzvü sayılması) halı bu planetin ,cırtdan bir planet olduğunu gözlər önünə sərmişdir. Ayrıca Plutonun orbitinin Neptunla kəsişməsi onun planet sayılmamasının nüanslarından biridir.
2006-cı il Avqust ayında toplanan birlik, bir göy cisminin planet ola bilməsi üçün 3 kriteriyaya uyğun olmasını qərarlaşdırdı.Bu kriteriyalardan ən önəmlisi bir ulduzun ətrafında dönməsi idi. Digər kriteriyalar isə kürəsəl bir quruluşa sahib olması və ətrafındakı dağıntıları təmizləyəcək böyüklükdə olması idi. Pluton həm Günəş ətrafında dönməkdə idi, həm də kürəsəl bir quruluşa sahibdir. Ancaq ölçüləri olduqca kiçikdir. Ayrıca ən böyük peyki olan Charon Plutonun 66%-i qədərdi və Pluton ətrafındakı dağıntını təmizləyəcək qədər böyük deyildi.
Ayrıca 1 Yanvar 1801-ci ildə kəşf edilən 950 km diametrindəki Ceresdə təxminən 50 il boyunca sistemin 8-ci planeti olaraq sinifləndirilmişdir.
Nəticə olaraq alınan qərarda Pluton 3 kriteriyaya uymadığı üçün planet statusu alındı. Daha sonra 2008-ci ildə (təsəlli kimi) Pluton, bu sinifdən də alınaraq Koyper qurşağındakı bir çox göy cisminində yer alıdığı "Pluton kimilər" sinfinin başına gətirildi.
İşi ciddiyə alan bəzi vətəndaşlar isə Plutonun təkrar planet olması adına hərəkat etmişdirlər. Günümüzdə bəzi elm adamları da Plutonun hələdə planet olduğunu müdafiə etməkdədirlər.
Plutonun peykləri
[[File:Nh-pluto moons family portrait-truecolor.png|thumb|right|ölçü müqayisəsi]]
. Мембрана. 2010-12-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-12-10.
"Former 'tenth planet' may be smaller than Pluto". New Scientist (ingilis). 08 November 2010.
. 2011-01-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-12-10.
"Astronomers Measure Mass of Largest Dwarf Planet". HubbleSite. 14 June 2007. 2011-08-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 сентября 2008.
A. Akwagyiram. (2 August 2005). "Farewell Pluto?". BBC. 2011-08-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 сентября 2008.
Avqust 12, 2021
pluton, adın, digər, istifadə, formaları, üçün, dəqiqləşdirmə, 134340, pluto, günəş, ətrafında, dövr, edən, kiçik, cırtdan, planetlərdən, biri, kəşf, edildiyi, 1930, ildən, 2006, ilədək, planet, kimi, qəbul, edilən, hazırda, koyper, qurşağında, eridadan, sonra. Bu adin diger istifade formalari ucun bax Pluton deqiqlesdirme Pluton 134340 Pluto Gunes etrafinda dovr eden en kicik cirtdan planetlerden biri 6 7 8 Kesf edildiyi 1930 cu ilden 2006 ci iledek planet kimi qebul edilen Pluton hal hazirda Koyper qursaginda Eridadan sonra ikinci boyuk obyekt hesab edilir PlutonKesfiKesf edenKlayd TomboKesf tarixi18 fevral 1930Kesf usulubirbasa musahideSerefine adlandirilibPlutonOrbital xarakteristikasiDovr J2000Afelisi7 311 000 000 km48 871 a v Perigelisi4 437 000 000 km29 657 a v Periapsidi4 438 120 030 056 9 m 1 Apoapsidi7 376 671 004 217 m 1 Boyuk yarimoxu5 874 000 000 082 km39 264 a v Orbitinin ekssentrisiteti0 244671664 J2000 Sinodik firlanma dovru366 73 gunOrbital sureti4 7 km sOrta anomaliyasi0 44065 RadianEyilmesi17 151394 11 88 Gunes ekvatoruna nisbeten Qalxan milinin uzunlugu1 925167 Radian 2 Perisentr arqumenti3 91074 Radian 2 Neyin peykidirGunesKesf edilmis peykleri5Ozune xas ekssentrisitet0 24880766 0 3 Fiziki xarakteristikalariEkvator radiusu1153 10 kmQutb sixilmasi1 4 Kutlesi 1 305 0 007 1022 kqYerin 0 00218 iAyin 0 178 iOrta sixligi1 88 q sm 5 Firlanma dovru551 856 672 san Albedo0 49 dan 0 66 dek geometrik 35 deyisir Temperatur33 K 44 K 55 K 5 Gorunen ulduz hecmi15 11930 cu ilden 2006 ci iledek Pluton Gunes sisteminde doqquzuncu planet kimi qebul edilirdi Ancaq XX esrin sonlari ve XXI esrin evvellerinde Gunes sisteminde plutonsayagi xeyli sema cismi kesf edildi Onlardan Erida kutle baximindan Plutondan 27 boyukdur 9 24 avqust 2006 ci ilde Beynelxalq Astronomiya Ittifaqi ozunun XXVI assambleyasinda ilk defe olaraq planet anlayisina terif verdi Pluton bu terifde deyilen esaslara uymadigindan o planet kateqoriyasindan kenarda qaldi 10 NASA 19 yanvar 2006 ci ilde Plutonun kesfi ucun New Horizons adli qurgunu kosmosa gonderdi Hemin qurgu 9 il sonra yeni 14 iyul 2015 ci ilde Plutona 12000 km yaxinlasaraq planetin fotosunu cekib Xatirladaq ki Plutonun fotosu dunyadan 5 milyard km uzaqda cekilib 5 milyard km uzaqliqda olan boyuk qelbli goy cismi Pluton 2006 ci ilde Beynelxalq Astronomiya Birliyi terefinden qoyulan planet kriteriyalarina uymadigi ucun planet statusu alinmisdir Kesf edildiyi 1930 ci ilden bu yana texminen 76 il boyunca sistemin 9 cu planeti olan Plutondan niye planet statusu alindi Cavabi beledir Pluton oz icinde kicik bir sistem dasiyir Ozune aid irili xirdali 5 peyki vardir Gunes sisteminde boyukluk baximindan 11 ci sirada yer alir Ancaq bezi hadiseler Plutonu planetlikden atilmasina sebeb olacaqdi Bunlardan baslica olanlari Plutondan sonra kesf edilen Erisin Plutondan boyuk olmasi Plutonun diger planetlerle nisbetde cox kicik olmasi Diametr olaraq Ayin 3 2 si boyukluyundedir 2005 ci il etibari ile Koyper qursaginda kesf edilen minlerle goy cisminin Plutondan coxda ferqli olmadigi Plutonunda bu qursagin bir uzvu sayilmasi hali bu planetin cirtdan bir planet oldugunu gozler onune sermisdir Ayrica Plutonun orbitinin Neptunla kesismesi onun planet sayilmamasinin nuanslarindan biridir 2006 ci il Avqust ayinda toplanan birlik bir goy cisminin planet ola bilmesi ucun 3 kriteriyaya uygun olmasini qerarlasdirdi Bu kriteriyalardan en onemlisi bir ulduzun etrafinda donmesi idi Diger kriteriyalar ise kuresel bir qurulusa sahib olmasi ve etrafindaki dagintilari temizleyecek boyuklukde olmasi idi Pluton hem Gunes etrafinda donmekde idi hem de kuresel bir qurulusa sahibdir Ancaq olculeri olduqca kicikdir Ayrica en boyuk peyki olan Charon Plutonun 66 i qederdi ve Pluton etrafindaki dagintini temizleyecek qeder boyuk deyildi Ayrica 1 Yanvar 1801 ci ilde kesf edilen 950 km diametrindeki Ceresde texminen 50 il boyunca sistemin 8 ci planeti olaraq siniflendirilmisdir Netice olaraq alinan qerarda Pluton 3 kriteriyaya uymadigi ucun planet statusu alindi Daha sonra 2008 ci ilde teselli kimi Pluton bu sinifden de alinaraq Koyper qursagindaki bir cox goy cismininde yer alidigi Pluton kimiler sinfinin basina getirildi Isi ciddiye alan bezi vetendaslar ise Plutonun tekrar planet olmasi adina herekat etmisdirler Gunumuzde bezi elm adamlari da Plutonun helede planet oldugunu mudafie etmekdedirler Mundericat 1 Plutonun peykleri 2 Kesf tarixi 2 1 Adi 2 2 Planet Iks in axtarisi 2 3 Xronoloqiya 3 Orbiti ve firlanmasi 4 Fiziki xarakteristikalari 5 Medeniyyetde 6 IstinadlarPlutonun peykleri Redakte File Nh pluto moons family portrait truecolor png thumb right olcu muqayisesi Plutonun 5 peyki var Charon Hydra Nix Styx KerberosKesf tarixi RedakteAdi Redakte Planet Iks in axtarisi Redakte Xronoloqiya RedakteOrbiti ve firlanmasi RedakteFiziki xarakteristikalari RedakteMedeniyyetde RedakteIstinadlar Redakte 1 2 https www webcitation org 6X1gMj0LJ url https solarsystem nasa gov planets profile cfm Object Pluto 1 2 Standish E M Keplerian elements for approximate positions of the major planets 2015 3 p lt a href https wikidata org wiki Track Q21128615 gt lt a gt http nssdc gsfc nasa gov planetary factsheet plutofact html https repository si edu bitstream handle 10088 27503 201527CE pdf 1 2 https nssdc gsfc nasa gov planetary factsheet plutofact html Redkoe zatmenie possorilo Pluton s plutoidom Membrana 2010 12 29 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 12 10 Former tenth planet may be smaller than Pluto New Scientist ingilis 08 November 2010 Erida okazalas ne bolshe Plutona 2011 01 13 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 12 10 Astronomers Measure Mass of Largest Dwarf Planet HubbleSite 14 June 2007 2011 08 18 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 sentyabrya 2008 A Akwagyiram 2 August 2005 Farewell Pluto BBC 2011 08 20 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 sentyabrya 2008 Menbe https az wikipedia org w index php title Pluton amp oldid 6046240, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
