Pinqivinlər (lat.Spheniscidae) — Pinqivinkimilər (Sphenisciformes) dəstəsinə aid quş fəsiləsi.
Cənub qütbü, Yeni Zelandiya, Avstraliya, Cənubi Amerika, Cənubi Afrika və hətta Qalapaqos sahillərində yaşayırlar. Böyüklük baxımından 30 – 105 sm olurlar. 17-yə qədər növü bilinir. Ən iriləri olan İmperator pinqvinləri təxminən 45 kq ağırlığda olurlar. İsti bölgələrə doğru gedildikcə boyları kiçilər. Dənizlərdəki balıq və mürəkkəbböcəyi ilə qidalanarlar. Tükləri quş tüklərinə heç bənzəmir. Kürəkləri qara və ya boz, qarın hissələri ağ nazik tüklərlə örtülüdür. Növlər bir-birindən, başlarındakı rəngli tükləriylə seçilir. Quyruqları qısa və ayaqları bədənlərinin arxasında olduğundan asanlıqla ayaq üstə dayana bilərlər. Dənizdə, saatda 10 dəniz mili sürətlə üzə bilərlər. Hətta lazım olduğunda bu sürətlərini iki qat artıra bilirlər.
Qanadlarında uzun tüklər olmadığına görə uça bilmirlər. Buna qarşılıq üzərkən çox qüvvətli üzgəc vəzifəsi görər. Pinqvinlər, buz üzərində çox yaxşı hərəkət edirlər. Sinələrinin üzərində yataraq üzgəc qanadlarının köməyiylə xizək kimi sürüşərək, quruda bir neçə yüz kilometr məsafə qət edə bilərlər. Təkcə artım mövsümlərində yumurtlamaq üçün quruya çıxırlar. Bədənlərini örtən sıx tüklər və dəri altlarındakı qalın yağ təbəqələri onları Antarktikanın dondurucu soyuqlarından qoruyur. Bədən istiliyini nizamlayan avtomatik bir mexanizmə sahibdirlər. Lazım olduğunda qan damarları ilə dəriyə gedən qanı azaldaraq, yüksəldərək və tüklərini dikləşdirərək bədən istiliklərini tənzimləyirlər.
Cənub qütbü pinqvinləri 40 °C-lik bədən istilikləri ilə −40 °C-lik Antarktika soyuğuna uyğunlaşıblar. Bədənlərindəki tük, yağ və qidalardan əldə etdikləri enerji və idarə mexanizmləri ilə 80 °C-lik istilik fərqinə dözə bilirlər.
Antarktikanın kral pinqvinləri gündə ortalama 140 dəfə suya girərlər. Bunun ancaq yüzdə onunda ov tuta bilirlər. Tük dibləri dəriyə yaxın qisimdə istiliyə qarşı yalıtkan bir iç təbəqə meydana gətirərək bədəni soyuqdan təhlükəsizliklə qoruyar.
Bəzi növləri, kürt olduğu dövrlərdə dörd aya yaxın bir zamanda aclığa dözə bilirlər. Bu dövrdə çəkilərinin yarısını itirərlər. Antarktidadan başqa yerdə yaşayan pinqivinlərin su axıntıları və üzən buzlarla Cənub qütbündən gəldikləri fərz edilir.
Artım dövrələrində bir qisimi yan-yana dayanaraq yüz minlərlə fərddən əmələ gələn kürt koloniyaları meydana gətirər. Yuva quranlar 2 – 3 yumurta yumurtlayarlar. İmperator (Aptenodytes forsteri) və kral pinqvin (Aptenodytes patagonica) isə yuva qurmurlar, bir yumurta yumurtlayır və tək yumurtalarını ayaqları üzərində və qarınlarının altındakı dərisinin altında mühafizə edərək soyuqdan qoruyurlar. Yuva edənlərin kişiləri, dişilərinə çaxıl daşları hədiyyə edərək pərəstişkarlıq edər. Dişi, qar əridikcə bu daşlarla yuvasını yüksəldər. Erkək və dişi növbə ilə kürt yatır. Kürt dövründə bir şey yemirlər. Balaların qayğısına ana və ataları birlikdə qalır.
Pinqvinlər insandan qaçmadıqları üçün, yağlarından istifadə etmək istəyənlər çox miqdarda ovlayaraq istehlak edirlər. Çıxarılan qanunlarla nəsilləri qorunmağa çalışılır. Dünyanın bir çox zooparkına da uyğunlaşma təmin etdikləri görülmüşdür.
Pinqivinləri donmaqdan qoruyan antifriz sistemi
Normal şəraitdə bir insan üçün buzun üzərində yalın ayaqla gəzmək mümkün deyil. Əgər təcrübədən keçirilsə, bir müddətdən sonra buzda yalın ayaqla gəzən adam, donma təhlükəsi ilə qarşılaşacaq.
Elə isə ömür boyu buzun üzərində yalın ayaqla rahatlıqla gəzən, üstəlik bu şəkildə bədən temperaturunu tənzimləyən pinqivinlər necə olur ki, donmurlar?
Qütbdə yaşayan imperator pinqivinləri həyatlarının böyük bir hissəsini buz üzərində gəzərək, qalan hissəsini isə okeanda qida axtararaq keçirirlər. Bəs insanlar üçün xüsusi qoruyucu vasitələr olmadan yaşamağın mümkünsüz olduğu qütbdə pinqivinlər donmadan necə yaşayırlar?
Pinqivinləri isti saxlayan vasitələr
Pinqivinlərin bədənlərinin böyük bir hissəsi su keçirməyən tüklər vasitəsiylə soyuqdan qorunur. Dərilərinin altında olan qalın yağ təbəqəsi də istilik izolyasiyasına kömək edir. Hətta yağ təbəqəsi və tüklər birlikdə o qədər güclü istilik izolyasiyası yarada bilər ki, pinqivin günəşli bir gündə həddən artıq istilənə bilər. Pinqivinlərin yalın olan dimdikləri və ayaqları istilik itirilməsinə səbəb olur və onların bədənlərinin sabit tempraturda qalmasına şərait yaradır.
Soyuq havalarda öncə əllərimiz və ayaqlarımız üşüyür. Bunun səbəbi qanın həyati orqanları isti saxlamaq üçün ayaqlardan və əllərdən çəkilməsidir. Qan dövranı sistemimizin bu möcüzəvi özəlliyinə bənzər bir xüsusiyyət pinqivinlərdə də vardır. Nizamlı qan paylanması sayəsində pinqivinlərin ayaqları buz üzərində donmaz.
Pinqivinlərin damarlarındakı xüsusi sistem
Pinqivinlərin ayaqlarında olan müəyyən arteriya damarları, pinqivinlərin ayaqlarındakı istiliyə uyğun olaraq qan dövranını nizamlayır. Arteriya damarları ayaqları donma səviyyəsindən bir neçə dərəcə yüksək istilikdə saxlamaq üçün lazım olan miqdarda qanla təmin edir. Elə bu tədbir sayəsində pinqivinlərin ayaqları donmur.
Mənbə
Penguin.su
Pinqvinlərin yayılma arealı haqqında portal
Antarktida tarixi pinqvin qalıqlarına əsasən öyrənilir.
pinqvinlər, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, elmi, təsnifataləmi, heyvanlaryarımaləm, eumetazoylartip, xordalılaryarımtip, onurğalılarsinif, quşlardəstə, pinqivinkimilərsph. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin PinqvinlerElmi tesnifatAlemi HeyvanlarYarimalem EumetazoylarTip XordalilarYarimtip OnurgalilarSinif QuslarDeste PinqivinkimilerSphenisciformes Sharpe 1891Fesile PinqivinlerElmi adiSpheniscidae Bonaparte 1831CinsleriAptenodytes Eudyptes Eudyptula Megadyptes Pygoscelis SpheniscusVikinnovlerdetesnifatVikianbardasekilUTMS 174443MBMM 9231 Pinqivinler lat Spheniscidae Pinqivinkimiler Sphenisciformes destesine aid qus fesilesi Cenub qutbu Yeni Zelandiya Avstraliya Cenubi Amerika Cenubi Afrika ve hetta Qalapaqos sahillerinde yasayirlar Boyukluk baximindan 30 105 sm olurlar 17 ye qeder novu bilinir En irileri olan Imperator pinqvinleri texminen 45 kq agirligda olurlar Isti bolgelere dogru gedildikce boylari kiciler Denizlerdeki baliq ve murekkebboceyi ile qidalanarlar Tukleri qus tuklerine hec benzemir Kurekleri qara ve ya boz qarin hisseleri ag nazik tuklerle ortuludur Novler bir birinden baslarindaki rengli tukleriyle secilir Quyruqlari qisa ve ayaqlari bedenlerinin arxasinda oldugundan asanliqla ayaq uste dayana bilerler Denizde saatda 10 deniz mili suretle uze bilerler Hetta lazim oldugunda bu suretlerini iki qat artira bilirler Qanadlarinda uzun tukler olmadigina gore uca bilmirler Buna qarsiliq uzerken cox quvvetli uzgec vezifesi gorer Pinqvinler buz uzerinde cox yaxsi hereket edirler Sinelerinin uzerinde yataraq uzgec qanadlarinin komeyiyle xizek kimi suruserek quruda bir nece yuz kilometr mesafe qet ede bilerler Tekce artim movsumlerinde yumurtlamaq ucun quruya cixirlar Bedenlerini orten six tukler ve deri altlarindaki qalin yag tebeqeleri onlari Antarktikanin dondurucu soyuqlarindan qoruyur Beden istiliyini nizamlayan avtomatik bir mexanizme sahibdirler Lazim oldugunda qan damarlari ile deriye geden qani azaldaraq yukselderek ve tuklerini diklesdirerek beden istiliklerini tenzimleyirler Cenub qutbu pinqvinleri 40 C lik beden istilikleri ile 40 C lik Antarktika soyuguna uygunlasiblar Bedenlerindeki tuk yag ve qidalardan elde etdikleri enerji ve idare mexanizmleri ile 80 C lik istilik ferqine doze bilirler Antarktikanin kral pinqvinleri gunde ortalama 140 defe suya girerler Bunun ancaq yuzde onunda ov tuta bilirler Tuk dibleri deriye yaxin qisimde istiliye qarsi yalitkan bir ic tebeqe meydana getirerek bedeni soyuqdan tehlukesizlikle qoruyar Bezi novleri kurt oldugu dovrlerde dord aya yaxin bir zamanda acliga doze bilirler Bu dovrde cekilerinin yarisini itirerler Antarktidadan basqa yerde yasayan pinqivinlerin su axintilari ve uzen buzlarla Cenub qutbunden geldikleri ferz edilir Artim dovrelerinde bir qisimi yan yana dayanaraq yuz minlerle ferdden emele gelen kurt koloniyalari meydana getirer Yuva quranlar 2 3 yumurta yumurtlayarlar Imperator Aptenodytes forsteri ve kral pinqvin Aptenodytes patagonica ise yuva qurmurlar bir yumurta yumurtlayir ve tek yumurtalarini ayaqlari uzerinde ve qarinlarinin altindaki derisinin altinda muhafize ederek soyuqdan qoruyurlar Yuva edenlerin kisileri disilerine caxil daslari hediyye ederek perestiskarliq eder Disi qar eridikce bu daslarla yuvasini yukselder Erkek ve disi novbe ile kurt yatir Kurt dovrunde bir sey yemirler Balalarin qaygisina ana ve atalari birlikde qalir Pinqvinler insandan qacmadiqlari ucun yaglarindan istifade etmek isteyenler cox miqdarda ovlayaraq istehlak edirler Cixarilan qanunlarla nesilleri qorunmaga calisilir Dunyanin bir cox zooparkina da uygunlasma temin etdikleri gorulmusdur Mundericat 1 Pinqivinleri donmaqdan qoruyan antifriz sistemi 2 Pinqivinleri isti saxlayan vasiteler 3 Pinqivinlerin damarlarindaki xususi sistem 4 MenbePinqivinleri donmaqdan qoruyan antifriz sistemi RedakteNormal seraitde bir insan ucun buzun uzerinde yalin ayaqla gezmek mumkun deyil Eger tecrubeden kecirilse bir muddetden sonra buzda yalin ayaqla gezen adam donma tehlukesi ile qarsilasacaq Ele ise omur boyu buzun uzerinde yalin ayaqla rahatliqla gezen ustelik bu sekilde beden temperaturunu tenzimleyen pinqivinler nece olur ki donmurlar Qutbde yasayan imperator pinqivinleri heyatlarinin boyuk bir hissesini buz uzerinde gezerek qalan hissesini ise okeanda qida axtararaq kecirirler Bes insanlar ucun xususi qoruyucu vasiteler olmadan yasamagin mumkunsuz oldugu qutbde pinqivinler donmadan nece yasayirlar Pinqivinleri isti saxlayan vasiteler RedaktePinqivinlerin bedenlerinin boyuk bir hissesi su kecirmeyen tukler vasitesiyle soyuqdan qorunur Derilerinin altinda olan qalin yag tebeqesi de istilik izolyasiyasina komek edir Hetta yag tebeqesi ve tukler birlikde o qeder guclu istilik izolyasiyasi yarada biler ki pinqivin gunesli bir gunde hedden artiq istilene biler Pinqivinlerin yalin olan dimdikleri ve ayaqlari istilik itirilmesine sebeb olur ve onlarin bedenlerinin sabit tempraturda qalmasina serait yaradir Soyuq havalarda once ellerimiz ve ayaqlarimiz usuyur Bunun sebebi qanin heyati orqanlari isti saxlamaq ucun ayaqlardan ve ellerden cekilmesidir Qan dovrani sistemimizin bu mocuzevi ozelliyine benzer bir xususiyyet pinqivinlerde de vardir Nizamli qan paylanmasi sayesinde pinqivinlerin ayaqlari buz uzerinde donmaz Pinqivinlerin damarlarindaki xususi sistem RedaktePinqivinlerin ayaqlarinda olan mueyyen arteriya damarlari pinqivinlerin ayaqlarindaki istiliye uygun olaraq qan dovranini nizamlayir Arteriya damarlari ayaqlari donma seviyyesinden bir nece derece yuksek istilikde saxlamaq ucun lazim olan miqdarda qanla temin edir Ele bu tedbir sayesinde pinqivinlerin ayaqlari donmur Menbe RedaktePenguin su Pinqvinlerin yayilma areali haqqinda portal Antarktida tarixi pinqvin qaliqlarina esasen oyrenilir Video Qanadi yoxdur Arxivlesdirilib 2016 10 27 at the Wayback Machine Filogeniya otryada Sphenisciformes Nadir Antarktida sekilleri Menbe https az wikipedia org w index php title Pinqvinler amp oldid 5910745, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}