Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Peykər sultan Ziyadoğlu-Qacar (Gəncə və ya Səfəvilər – 1580, Şirvan bəylərbəyliyi və ya Səfəvilər) — mənşəcə Azərbaycan türklərindən olan böyük dövlət xadimi, sərkərdə, Səfəvilər dövlətində Gəncə-Qarabağ bəylərbəyi.
| Peykər sultan Ziyadoğlu-Qacar | |
|---|---|
| 1570 – 1577 | |
| Əvvəlki | Yusif xəlifə Ziyadoğlu-Qacar |
| Sonrakı | İmamqulu xan Yıva-Qacar |
| 1581 – 1581 | |
| Əvvəlki | Salman xan Ustaclı |
| Sonrakı | Ənsar xəlifə Qaradağlı |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum yeri | Gəncə, Səfəvilər dövləti |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Şirvan, Səfəvilər dövləti |
| Fəaliyyəti | hərbi lider[d] |
| Rütbəsi | general |
Həyatı
İmamqulu xan I Şah Təhmasibin yanında qorçu kimi xidmət etmişdi. II Şah İsmayıl ona əvvəlcə sultan, sonra xan ünvanı verərək Qarabağa bəylərbəyi təyin tdi. Qəhrəman, qoçaq bir sərkərdə idi. Sultan Məhəmməd Xudabəndə şahın dönəmində də Qarabağın bəylərbəyisi təsdiq edildi. Ərəşdə Qaytas paşanın qoşununu dağıdıb, özünü öldürmüşdü.
1576-cı ilin 22 avqustunda Səfəvi dövlətinin taxtına şah I Təhmasibin oğlu II Şah İsmayıl əyləşdirilir. Bu vaxt artıq ölkə qızılbaş əmirlərinin arasında gedən çəkişmələrdən zəifləmişdir. II Şah İsmayıl əmirlərin hakimiyyətini məhdudlaşdıran bir sıra tədbirlər görür, eyni zamanda bəzi bəylərbəyliklərinin hakimləri arasında dəyişikliklər aparır. O, Qarabağ və Gəncə bəylərbəyisi Yusif Sultan Ziyadoğlu Qacarı da vəzifəsindən uzaqlaşdırıb, onun yerini həmin nəsildən olan Peykər Sultana verir. Az sonra isə Peykər Sultan Yusif Sultanı qətlə yetirir. Lakin onun özü də taxtında uzun müddət otura bilmir. Şahın əmri ilə onun yerinə yenə də Qacarlardan olan İmamqulu xan təyin olunur.
Tərəflər 1578-ci il noyabrın 28-də Ağsu çayının sahillərində Mollahəsən adlanan yerdə üz-üzə gəlirlər (Mollahəsənli döyüşü). Şirvan və Qarabağ tarixində ən məşhur döyüşlərdən biri məhz burada baş verir. Döyüş səhər tezdəndən şər qarışana qədər davam edir. 20 minlik ordusu müqavimət göstərsə də, onun özünün döyüşə girməsi də vəziyyəti xilas etmir. Adil Girey yəhərindən salınıb, əsir alınır. Osmanlı sərkərdəsi Kitay paşa da əsir düşür. Adil Gireyin əsir alınmasından sonra tatar ordusu vahimə içində qaçmağa üz qoyur, tutulan tutulur, qaçan qaçır. Tatarların Kür vadisində götürdükləri külli miqdarda qənimət qızılbaşların əllərinə keçir. Bu döyüş az qala bütün Şirvanı azad edir. Osman paşanın əlində faktiki olaraq, təkcə Dərbənd qalır.
1579-cu ildə Krım tatarları yenidən Şirvan üzərinə yürüş edirlər. Bu dəfə buranı viran etdikdən sonra geri qayıdırlar. 1580–1581-ci ildə üçüncü yürüşə gəlirlər. Lakin bu dəfə qızılbaş döyüşçüləri nisbətən asanlıqla tatarları Şirvandan sıxışdırıb çıxarırlar. Ancaq tezliklə Azərbaycanda tüğyan edən aclıq və qıtlıq üzündən Şirvanın müdafiə gücü zəifləyir və osmanlılar onu yenidən ələ keçirirlər.
Səfəvi rəhbərliyi Şirvanın azad edilməsi üçün bir sıra ciddi tədbirlər görür. Peykər bəy Ziyadoğlu Qacara xan rütbəsi verilərək, Şirvan bəylərbəyisi təyin olunur. Qərara alınır ki, İmamqulu xanın başçılığı altında Şirvanın müdafiəsi üçün qacar, otuziki və s. tayfaların ən sayseçmə döyüşçüləri göndərilsin. 1581-ci ilin baharında Krım tatarları və rəhbərliyi altında Şirvana dördüncü yürüşə çıxırlar. Döyüş Şamaxı və Şabran arasında gedir. Peykər xanın başçılıq etdiyi qacar, cəyirli, qaramanlı və bu kimi tayfalardan ibarət qızılbaşlar tam qələbə qazanırlar. Qazi Girey qacarlara əsir düşür. Səadət Girey isə çətinliklə də olsa, əsirlikdən qaça bilir. Lakin yenə fələk işləri pozur: Peykər xanın həmin il ölməsi osmanlılara Şirvanda öz hakimiyyətlərini bərpa etmək imkanı verir.
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu. Qacarlar və Qacar kəndi. Bakı: "Şuşa", 2008, 334 səh.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Peyker sultan Ziyadoglu Qacar Gence ve ya Sefeviler 1580 Sirvan beylerbeyliyi ve ya Sefeviler mensece Azerbaycan turklerinden olan boyuk dovlet xadimi serkerde Sefeviler dovletinde Gence Qarabag beylerbeyi Peyker sultan Ziyadoglu QacarQarabag beylerbeyliyi1570 1577EvvelkiYusif xelife Ziyadoglu QacarSonrakiImamqulu xan Yiva QacarSirvan beylerbeyliyi1581 1581EvvelkiSalman xan UstacliSonrakiEnsar xelife QaradagliSexsi melumatlarDogum yeri Gence Sefeviler dovletiVefat tarixi 1580Vefat yeri Sirvan Sefeviler dovletiFealiyyeti herbi lider d Rutbesi generalHeyatiImamqulu xan I Sah Tehmasibin yaninda qorcu kimi xidmet etmisdi II Sah Ismayil ona evvelce sultan sonra xan unvani vererek Qarabaga beylerbeyi teyin tdi Qehreman qocaq bir serkerde idi Sultan Mehemmed Xudabende sahin doneminde de Qarabagin beylerbeyisi tesdiq edildi Eresde Qaytas pasanin qosununu dagidib ozunu oldurmusdu 1576 ci ilin 22 avqustunda Sefevi dovletinin taxtina sah I Tehmasibin oglu II Sah Ismayil eylesdirilir Bu vaxt artiq olke qizilbas emirlerinin arasinda geden cekismelerden zeiflemisdir II Sah Ismayil emirlerin hakimiyyetini mehdudlasdiran bir sira tedbirler gorur eyni zamanda bezi beylerbeyliklerinin hakimleri arasinda deyisiklikler aparir O Qarabag ve Gence beylerbeyisi Yusif Sultan Ziyadoglu Qacari da vezifesinden uzaqlasdirib onun yerini hemin nesilden olan Peyker Sultana verir Az sonra ise Peyker Sultan Yusif Sultani qetle yetirir Lakin onun ozu de taxtinda uzun muddet otura bilmir Sahin emri ile onun yerine yene de Qacarlardan olan Imamqulu xan teyin olunur Terefler 1578 ci il noyabrin 28 de Agsu cayinin sahillerinde Mollahesen adlanan yerde uz uze gelirler Mollahesenli doyusu Sirvan ve Qarabag tarixinde en meshur doyuslerden biri mehz burada bas verir Doyus seher tezdenden ser qarisana qeder davam edir 20 minlik ordusu muqavimet gosterse de onun ozunun doyuse girmesi de veziyyeti xilas etmir Adil Girey yeherinden salinib esir alinir Osmanli serkerdesi Kitay pasa da esir dusur Adil Gireyin esir alinmasindan sonra tatar ordusu vahime icinde qacmaga uz qoyur tutulan tutulur qacan qacir Tatarlarin Kur vadisinde goturdukleri kulli miqdarda qenimet qizilbaslarin ellerine kecir Bu doyus az qala butun Sirvani azad edir Osman pasanin elinde faktiki olaraq tekce Derbend qalir 1579 cu ilde Krim tatarlari yeniden Sirvan uzerine yurus edirler Bu defe burani viran etdikden sonra geri qayidirlar 1580 1581 ci ilde ucuncu yuruse gelirler Lakin bu defe qizilbas doyusculeri nisbeten asanliqla tatarlari Sirvandan sixisdirib cixarirlar Ancaq tezlikle Azerbaycanda tugyan eden acliq ve qitliq uzunden Sirvanin mudafie gucu zeifleyir ve osmanlilar onu yeniden ele kecirirler Sefevi rehberliyi Sirvanin azad edilmesi ucun bir sira ciddi tedbirler gorur Peyker bey Ziyadoglu Qacara xan rutbesi verilerek Sirvan beylerbeyisi teyin olunur Qerara alinir ki Imamqulu xanin basciligi altinda Sirvanin mudafiesi ucun qacar otuziki ve s tayfalarin en saysecme doyusculeri gonderilsin 1581 ci ilin baharinda Krim tatarlari ve rehberliyi altinda Sirvana dorduncu yuruse cixirlar Doyus Samaxi ve Sabran arasinda gedir Peyker xanin basciliq etdiyi qacar ceyirli qaramanli ve bu kimi tayfalardan ibaret qizilbaslar tam qelebe qazanirlar Qazi Girey qacarlara esir dusur Seadet Girey ise cetinlikle de olsa esirlikden qaca bilir Lakin yene felek isleri pozur Peyker xanin hemin il olmesi osmanlilara Sirvanda oz hakimiyyetlerini berpa etmek imkani verir MenbeEnver Cingizoglu Qacarlar ve Qacar kendi Baki Susa 2008 334 seh Hemcinin baxQarabag beylerbeyliyi