Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Pelecus cultratus (lat. Pelecus cultratus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin çəkikimilər dəstəsinin çəkilər fəsiləsinin cinsinə aid heyvan növü.
| Pelecus cultratus | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Sinifüstü: Sinif: Ranqsız: Yarımsinif: İnfrasinif: Dəstəüstü: Ranqsız: Ranqsız: Dəstə: Fəsiləüstü: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Pelecus cultratus | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
Yayılması
Baltik, Qara, Azov dənizlərində, eləcə də Xəzərdə və Araldada yayılmışdır. Volqa, Ural, Terek, Kür və başqa çayların mənsəbində yaşayır. Şimali Xəzərdə duzluluğu 3–4%, nadir hallarda 9–10% olan sahələrdə tutulur. Aşağı Kürdə və onun əlavə su hövzələrində çox nadir hallarda tək-tük qeydə alınır. Kürətrafı su hövzələrində Varvara bəndinə qədər təsadüf edilir.
Morfoloji əlamətləri
D III 7–8, A II–III 25–31, qəlsəmə dişciqlərinin sayı 19–22, orta hesabla 20,5 fəqərələrin sayı 48–52, orta hesabla 50-dir. Bədəni axımlı, qılıncvarıdır, yanlardan sıxılmışdır. Bel üzgəci çox arxada — anal üzgəcinin üstündə yerləşir. Döş üzgəcləri uzun, sivridir, yan xəttin orqanı ziqzaqşəkillidir, boğazından anal üzgəcə qədər kil vardır. Qarnı üzərində boğazdan anusa qədər pulcuqla örtülü olmayan omurğa vardır. Bel üzgəci qısadır, döş və anus üzgəcləri uzundur. Anal üzgəcin əsası uzundur, quyruq üzgəci çox çuxurludur.
Yaşayış yeri və həyat tərzi
Yarımkeçici balıqdır. Dənizin şortəhər sularında yaşayır, kürü tökmək üçün şirin sulara girir. Çoxalmaq üçün Kür çayına qış aylarında girir. Kürü tökdükdən sonra isə yenidən dənizə qayıdır. Pelecus cultratus başlıca olaraq su həşəratları ilə qidalanır.
Çoxalması
Pelecus cultratus 3 yaşında cinsi yetkinliyə çatır. Kürülər hissə-hissə yetişir. Yetişmiş kürü mayalandıqdan sonra suda asılı halda üzür. Kürüdən yenicə çıxmış sürfənin uzunluğu 6–7mm olur. Mayın ortalarında sürfələr böyüyüb 15 mm uzunluğa, 8 mq ağırlığa çatır, iyul ayında körpələr orta hesabla 96 mm uzunluqda və 7,0 q ağırlıqda olur.
Təsərrüfat əhəmiyyəti
Vətəgə əhəmiyyəti az olan balıqlardandır. Statistikada ayrıca göstərilməyib "sair balıqlar" qrafasında qeyd edilir. Başlıca olaraq payız-qış aylarında tutulur. Son 10–15 ildir yox dərəcəsindədir. Azərbaycanın Qırmızı kitabına daxil edilib.
Sayı
Həmişə az saylı balıq olub, ovlanması barədə statistik məlumat göstərilməyib, "sair balıqlar" qrafasında qeyd edilib.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Kür çayı axını tənzim edildikdən sonra daşqınların aradan qaldırılması ilə əlaqədar Kürətrafı göllərnən əlaqənin kəsilməsi, kürüvermə sahələrinin sıradan çıxması, Xəzər dənizinin səviyyəsinin kəskin sürətdə aşağı düşdüyü dövrlərdə Pelecus cultratus qidalandığı sahil zonanın əsaslı sürətdə kiçilməsi və bu zonanın çirkləndirilməsi.
Tətbiq olunmuş və lazımi mühafizə tədbirləri
Azərbaycanın su hövzələrində Pelecus cultratus ehtiyatını bərpa etmək məqsədilə Kür çayı ilə Kürətrafı göllər arasındakı keçmiş əlaqə bərpa olunmalı, onların səviyyəsinin sabit qalması təmin olunmalı, Şimali Xəzərdən Pelecus cultratus körpələri gətirilərək bu su hövzələrinə buraxılmalı və onların mühafizəsi təmin olunmalıdır.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2004.
- Azərbaycanın heyvanlar aləmi. Onurğalılar, III cild. Bakı: Elm, 2004, s 118.
- Abbasov H. S , Hacıyev R. V. İxtiologiya. Bakı,2007, s 242.
- Azərbaycanın heyvanlar aləmi. Onurğalılar, III cild. Bakı: Elm, 2004, s 118
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Pelecus cultratus lat Pelecus cultratus heyvanlar aleminin xordalilar tipinin suauzgecliler sinfinin cekikimiler destesinin cekiler fesilesinin cinsine aid heyvan novu Pelecus cultratusElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarKlad Yarimtip OnurgalilarInfratip AgizcenelilerKlad Klad Sinifustu Sumuklu baliqlarSinif SuauzgeclilerRanqsiz Yarimsinif Infrasinif Sumuklu baliqlarDesteustu Ranqsiz Ranqsiz Deste CekikimilerFesileustu Fesile CekilerYarimfesile Cins Nov Pelecus cultratusBeynelxalq elmi adiPelecus cultratus L 1758Sekil axtarisiITIS 639627NCBI 317925YayilmasiBaltik Qara Azov denizlerinde elece de Xezerde ve Araldada yayilmisdir Volqa Ural Terek Kur ve basqa caylarin mensebinde yasayir Simali Xezerde duzlulugu 3 4 nadir hallarda 9 10 olan sahelerde tutulur Asagi Kurde ve onun elave su hovzelerinde cox nadir hallarda tek tuk qeyde alinir Kuretrafi su hovzelerinde Varvara bendine qeder tesaduf edilir Morfoloji elametleriD III 7 8 A II III 25 31 qelseme disciqlerinin sayi 19 22 orta hesabla 20 5 feqerelerin sayi 48 52 orta hesabla 50 dir Bedeni aximli qilincvaridir yanlardan sixilmisdir Bel uzgeci cox arxada anal uzgecinin ustunde yerlesir Dos uzgecleri uzun sivridir yan xettin orqani ziqzaqsekillidir bogazindan anal uzgece qeder kil vardir Qarni uzerinde bogazdan anusa qeder pulcuqla ortulu olmayan omurga vardir Bel uzgeci qisadir dos ve anus uzgecleri uzundur Anal uzgecin esasi uzundur quyruq uzgeci cox cuxurludur Yasayis yeri ve heyat terziYarimkecici baliqdir Denizin sorteher sularinda yasayir kuru tokmek ucun sirin sulara girir Coxalmaq ucun Kur cayina qis aylarinda girir Kuru tokdukden sonra ise yeniden denize qayidir Pelecus cultratus baslica olaraq su heseratlari ile qidalanir CoxalmasiPelecus cultratus 3 yasinda cinsi yetkinliye catir Kuruler hisse hisse yetisir Yetismis kuru mayalandiqdan sonra suda asili halda uzur Kuruden yenice cixmis surfenin uzunlugu 6 7mm olur Mayin ortalarinda surfeler boyuyub 15 mm uzunluga 8 mq agirliga catir iyul ayinda korpeler orta hesabla 96 mm uzunluqda ve 7 0 q agirliqda olur Teserrufat ehemiyyetiVetege ehemiyyeti az olan baliqlardandir Statistikada ayrica gosterilmeyib sair baliqlar qrafasinda qeyd edilir Baslica olaraq payiz qis aylarinda tutulur Son 10 15 ildir yox derecesindedir Azerbaycanin Qirmizi kitabina daxil edilib SayiHemise az sayli baliq olub ovlanmasi barede statistik melumat gosterilmeyib sair baliqlar qrafasinda qeyd edilib Mehdudlasdirici amillerKur cayi axini tenzim edildikden sonra dasqinlarin aradan qaldirilmasi ile elaqedar Kuretrafi gollernen elaqenin kesilmesi kuruverme sahelerinin siradan cixmasi Xezer denizinin seviyyesinin keskin suretde asagi dusduyu dovrlerde Pelecus cultratus qidalandigi sahil zonanin esasli suretde kicilmesi ve bu zonanin cirklendirilmesi Tetbiq olunmus ve lazimi muhafize tedbirleriAzerbaycanin su hovzelerinde Pelecus cultratus ehtiyatini berpa etmek meqsedile Kur cayi ile Kuretrafi goller arasindaki kecmis elaqe berpa olunmali onlarin seviyyesinin sabit qalmasi temin olunmali Simali Xezerden Pelecus cultratus korpeleri getirilerek bu su hovzelerine buraxilmali ve onlarin muhafizesi temin olunmalidir IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 2004 Azerbaycanin heyvanlar alemi Onurgalilar III cild Baki Elm 2004 s 118 Abbasov H S Haciyev R V Ixtiologiya Baki 2007 s 242 Azerbaycanin heyvanlar alemi Onurgalilar III cild Baki Elm 2004 s 118Hemcinin bax