Pavel Pototski (1879 -1932) — Əsasən Bakıda fəaliyyət göstərmiş polşalı mühəndis, neftçıxarma üzrə mütəxəssis. O, Bibiheybət körfəzinin qurudulması layihəsinin müəllifi və icraçısı. 1929-cu ildə Pototski SSRİ Ümumittifaq Xalq Təsərrüfatı Nailiyyətləri Sərgisi tərəfindən ən yaxşı tikinti işlərinin həyata keçirilməsi sahəsində birinci mükafata, 1931-ci ildə isə o, Lenin ordeni ilə təltif olundu.
Pavel Pototski 1879-cu ildə Peterburq şəhərində zadəgan ailəsində anadan olmuşdur. Atası Nikolay Pototski general rütbəsində idi və Peterburqda yerləşən Mixaylovski hərbi akademiyasında dərs deyirdi. O, oğlu Paveli hərbi xidmətə təyin edir - onu Pajes korpusuna yola salır. Lakin cavan Pavel mühəndis olmaq arzusunda idi. Pavel Pototski Pajes korpusunun Yollar və Rabitə İnstitutuna keçir və yüksək təhsil alır. Pavel Pototski 1901-ci ildə buranı fərqlənmə ilə bitirdikdən sonra Hollandiyaya gedərək yer qazma işlərinin incəliklərini öyrənir.
Hollandiyadan qayıtdıqdan sonra P.Pototski XersondaDnepr çayının mənsəbindəki kanalın tikintisində işləməyə başlayır. Orada Pavelə layihə təqdim olunur, o, isə öz layihəsini irəli sürür. Məhz onun irəli sürdüyü layihənin tətbiq edilməsi nəticəsində işin aparılma müddətinin 2 dəfə azalmasına nail olunur. Burada suyun çəkilməsi zamanı görünən bəndin divarlarının üzərində Pototskinin adını oxumaq mümkündür. O, burada 1910-cu ilə qədər - Bibiheybət körfəzinin doldurulması işlərinə rəhbərlik etməyə dəvət olunana qədər çalışmışdır.
1910-cu ildə Bakı neft sənayeçiləri torpaq qazma işlərində savadlı və bacarıqlı mühəndis olan Pavel Pototskini Bibiheybət buxtasının doldurulması işlərinə rəhbərlik etməyə dəvət etdilər. O, 1904-cü ildə vaxtsız dünyasını dəyişən və Bakıdakı neft yataqlarını tədqiq edən digər polşalı mühəndis Vitold Zqlenitskinin işini davam etməyə dəvət olunmuşdu. O vaxta qədər isə dünyanın heç bir yerində sulu ərazinin torpaqla doldurulması işləri aparılmamışdı. Hələ 1890-cı illərdə Azərbaycanın neft sənayeçiləri çar hökumətindən xahiş edirdilər ki, onlara Bibiheybət körfəzinin su ərazisinin istismarına icazə versinlər.
Bu işlərin əsas mahiyyəti yaradılacaq süni quruntlarda neft mədənlərinin qurulması və dənizə doğru qazma işlərinin həyata keçirilməsindən ibarət idi. Bu məqsədlə P. Pototskinin təkidi ilə 1910-cu ildə Sormovo zavoduna bir karvan yer qazıma maşınlarının hazırlanması sifariş olunur. Bu karvan bütünlüklə yalnız 1916-cı ildə hazır olur. Bu karvan 1100 at gücünə malik 2 torpaqsoran maşından, 1100 at gücünə malik 5 yedək gəmisindən, 1100 kub metr həcmində 10 barjdan və digər obyektlərdən ibarət idi. Körfəzin doldurulması üçün quruntlar dənizin dibindən çıxarılırdı. Sahillərin bərkidilməsi və bəndlərin tikintisi üçün Şıxov burnundan və Nargin adasından gətirilən yerli daşlardan istifadə olunurdu. Lakin karvan işlərini geniş şəkildə başlamamış Baltikaya hərbi məqsədlər üçün istifadə olunmağa göndərilir. 1918-ci ildə akvatoriyanın yalnız 193 hektarı torpaqla doldurulur. Rusiyada baş vermiş vətəndaş müharibəsi Bibiheybət körfəzində işlərin aparılmasını çətinləşdirdi.
1919-cu ilin avqustunda Pavel Pototski bir gözünü itirir. Sonralar tədricən digər gözü də görmə qabiliyyətini itirməyə başlayır. 1920-ci ilin iyununda Pototski artıq görmə qabiliyyətini 90% itirən gözünün müalicəsi üçün Moskvaya getməli olur. Həkimlər göz sinirinin atrofiyası xəstəliyinə düçar olan Pototskini işıqlı dünyaya qovuşdura bilmirlər, çünki o dövr üçün bu xəstəliyin müalicəsi yox idi. Nəticədə o, 41 yaşında hər iki gözünün görmə qabiliyyətini itirir.
Pototski və onun həyat yoldaşı Nadejda Anatolyevna o zaman Bakıdakı Böyük Minarə küçəsindəki 23 nömrəli evdə yaşayırdılar. Həmin vaxt evlə üzbəüz Fəhlə kooperativi - Fəhlə birliyi yaradılmışdı. Və həmin birliyə hesabdar tələb olunurdu. Gözlərini itirən Pototski bir müddət burada hesabdarlıq edir.
Pavel Pototskinin qəbir üstü abidəsi
Bibiheybət körfəzində işlərin davam etdirilməsi haqqında sərəncam verildikdən sonra Azneftin rəhbəri Serebrovski Pototskiyə buxtanın doldurulma işlərinə rəhbərliyi öz üzərinə götürməyi təklif edir. Gözlərinin görməməsinə baxmayaraq o, 1922-ci ildə 27 hektar dəniz ərazisinin torpaqla doldurulması layihəsini işləyib verir. Tezliklə Pototski körfəzin doldurulması üçün yeni layihə hazırlayır. Bu layihəyə əsasən 79 hektar əraziyə torpaq tökülməli idi. Bu iş uğurla davam etdirilir və 1923-cü il aprel ayının 18-də İliç körfəzində (3-cü layda) 82,5 metr dərinliyində quyu işə salınır. Yeni ərazidən - torpaqla örtülmüş sahədən vuran ilk neft fontanı bütün dünyanı heyrətə gətirir, beynəlxalq neft konfranslarında böyük marağa səbəb olur.
Ümumilikdə Bibiheybət körfəzinin tam örtülmüş sahəsi 1910-cu ildən başlayaraq 300 hektara çatdırıldı. Pototski ömrünün son 10 ilini gözləri görmədiyi halda layihəyə rəhbərlik etmişdir. O, qarşıya qoyulmuş 5 illik plana vaxtından iki il yarım əvvəl nail olduğu üçün Lenin ordeni ilə təltif edilmişdi.
Pavel Nikolayeviç Pototski 15 mart 1932-ci ildə vəfat edib və öz vəsiyyətinə əsasən Bibiheybətin torpaqla doldurulmuş sahəsində, dəniz kənarında dəfn edilib. Pavel Pototskinin rəhbərlik etdiyi körfəzin doldurulması layihəsi onun ölümündən sonra 1932-ci ildə yekunlaşır.
Xatirəsi
Mühəndisin fəaliyyəti Marqarita Aliqerini ilhamlandırmış və şairə “Qoca" adlı əsərini ona həsr etmişdir.
Azərbaycanın tanınmış şairi Ramiz Heydər ona poema həsr edib.
1970-ci illərdə rejissor Eldar Quliyevin "İliç körfəzi" filmində körfəzin Pototskinin qeyri adi planı ilə doldurulması haqqında danışılıb.
1928-ci ildə Bakıya gələn Maksim Qorki Pavel Pototski haqqında demişdir:
Biz Bibiheybətdəyik, o yerdə ki, neftverən torpaqların dənizdən azad olunması üçün neftçilər sahənin bir hissəsini dənizin əlindən almışlar. Çox güclü nasoslar nohurun bulanıq yaşıl rəngdə suyunu dənizə vururlar. Bu o qədər də poetik olmayan gurultunun sədaları altında mənə əfsanəvi bir əhvalat danışırlar - bir mühəndis haqqında, səhv etmirəmsə onun adı Pavel Pototski idi. Özü də tamamilə kor ola-ola Bibiheybət sahəsinə elə yaxşı bələddir ki, səhv etmədən xəritədə işlərin aparılması və ya başlanılması lazım olan hər bir ərazini göstərə bilir.
Pototski öz vəsiyyəti ilə, Bibiheybətdə, özü yaratdığı dənizin sahilində, neft nasosları və qazma platformalarının əhatəsində dəfn edilmişdir. 2004-cü ilin sonunda qəbirüstü abidə heç də yaxşı vəziyyətdə deyildi. Baş daşı sındırılmış, məzarı əhatə edən hasar isə demək olar ki dağılmışdır. Polşa Respublikasının Bakıdakı Səfirliyinin səyləri nəticəsində qəbir Şəhidlik və Mübarizə Xatirəsinin Qorunması üzrə Şuranın təqdim etdiyi vəsaitlə yenidən qurulmuşdur. Layihənin müəllifi, polyak və şərq elementlərini birləşdirən heykəltəraş, Rizvan Babayevdir. Bərpa olunmuş qəbirdaşının açılışı 2005-ci ilin 9 noyabr tarixində baş tutmuşdur.
↑ "Польский инженер Павел Потоцкий" (rus. ). polacy.az. 23 yanvar 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 yanvar 2020.
"Dəniz buxtasının qurudulması işinin pioneri". socarplus.az. 29 mart 2014 tarixində .
Olqa Bulanova (3 dekabr 2017). "Как засыпали Биби-Эйбатскую бухту" (rus. ). echo.az. 23 yanvar 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 yanvar 2020.
O. Bulanova. "Инженер Павел Потоцкий: навечно в нефтяной истории Баку" (rus. ). azerhistory.com. 23 yanvar 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 yanvar 2020.
Güntay Şimşək (5 oktyabr 2019). (türk. ). bloomberght.com. 2020-01-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 yanvar 2020.
İttifaq Mirzəbəyli (25 çart 2014). "Bayıldan başlanan yol dünyanı gəzib yenə də bura qayıdacaqmış". modern.az. 23 yanvar 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 yanvar 2020.
"Павел Потоцкий (1879 -1932)" (rus. ). polonia-baku.org. 24 yanvar 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 24 yanvar 2020.
Məmmədov R.H., Həsənov V.M., Əzizova R.M. (2005). Azərbaycan nefti və polşalı mühəndis Pavel Pototski(PDF). Bakı: Nağıl evi. səh. 33.
Orxan Əzim (21 sentyabr 2017). "Baku: oil industry pioneer - PHOTO REPORT" (ing. ). report.az. 23 yanvar 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 yanvar 2020.
Firəngiz Xancanbəyova (23 dekabr 2012). "Наша история: Бакинские шедевры руками польских архитекторов" (rus. ). 1news.az. 23 yanvar 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 yanvar 2020.
Məmməd Məmmədov (2019). "Морская нефть Азербайджана: идея, проекты, воплощение" (PDF) (rus. ). irs-az.com. İstifadə tarixi: 23 yanvar 2020.
Voyçex Quretski (2012). Bakıda Polyak məkanları(PDF). Bakı: Polşa Respublikasının Bakıdakı Səfirliyi. səh. 6. ISBN978-83-931728-1-8.
"Mühəndis Pavel Pototskinin memorialı açılmışdır". azertag.az. 9 noyabr 2005. İstifadə tarixi: 23 yanvar 2020.
Xarici keçidlər
Посвящение Баку - Павел Потоцкий
Avqust 08, 2021
pavel, pototski, 1879, 1932, əsasən, bakıda, fəaliyyət, göstərmiş, polşalı, mühəndis, neftçıxarma, üzrə, mütəxəssis, bibiheybət, körfəzinin, qurudulması, layihəsinin, müəllifi, icraçısı, 1929, ildə, pototski, ssri, ümumittifaq, xalq, təsərrüfatı, nailiyyətləri. Pavel Pototski 1879 1932 Esasen Bakida fealiyyet gostermis polsali muhendis neftcixarma uzre mutexessis O Bibiheybet korfezinin qurudulmasi layihesinin muellifi ve icracisi 1929 cu ilde Pototski SSRI Umumittifaq Xalq Teserrufati Nailiyyetleri Sergisi terefinden en yaxsi tikinti islerinin heyata kecirilmesi sahesinde birinci mukafata 1931 ci ilde ise o Lenin ordeni ile teltif olundu 1 Pavel Pototskipol Pawel PotockiDogum tarixi 1879Dogum yeri Sankt PeterburqVefat tarixi 15 mart 1932 1932 03 15 Vefat yeri BakiDefn yeri BakiVetendasligi Rusiya ImperiyasiMilliyyeti polyakIxtisasi muhendisTehsili Sankt Peterburq Dovlet Texnologiya Institutu d Fealiyyeti geoloq muhendis Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Heyati ve fealiyyeti 2 Xatiresi 3 Hemcinin bax 4 Istinadlar 5 Xarici kecidlerHeyati ve fealiyyeti RedaktePavel Pototski 1879 cu ilde Peterburq seherinde zadegan ailesinde anadan olmusdur Atasi Nikolay Pototski general rutbesinde idi ve Peterburqda yerlesen Mixaylovski herbi akademiyasinda ders deyirdi O oglu Paveli herbi xidmete teyin edir onu Pajes korpusuna yola salir Lakin cavan Pavel muhendis olmaq arzusunda idi Pavel Pototski Pajes korpusunun Yollar ve Rabite Institutuna kecir ve yuksek tehsil alir Pavel Pototski 1901 ci ilde burani ferqlenme ile bitirdikden sonra Hollandiyaya gederek yer qazma islerinin inceliklerini oyrenir Hollandiyadan qayitdiqdan sonra P Pototski Xersonda Dnepr cayinin mensebindeki kanalin tikintisinde islemeye baslayir Orada Pavele layihe teqdim olunur o ise oz layihesini ireli surur Mehz onun ireli surduyu layihenin tetbiq edilmesi neticesinde isin aparilma muddetinin 2 defe azalmasina nail olunur Burada suyun cekilmesi zamani gorunen bendin divarlarinin uzerinde Pototskinin adini oxumaq mumkundur O burada 1910 cu ile qeder Bibiheybet korfezinin doldurulmasi islerine rehberlik etmeye devet olunana qeder calismisdir 1910 cu ilde Baki neft senayecileri torpaq qazma islerinde savadli ve bacariqli muhendis olan Pavel Pototskini Bibiheybet buxtasinin doldurulmasi islerine rehberlik etmeye devet etdiler O 1904 cu ilde vaxtsiz dunyasini deyisen ve Bakidaki neft yataqlarini tedqiq eden diger polsali muhendis Vitold Zqlenitskinin isini davam etmeye devet olunmusdu O vaxta qeder ise dunyanin hec bir yerinde sulu erazinin torpaqla doldurulmasi isleri aparilmamisdi 2 Hele 1890 ci illerde Azerbaycanin neft senayecileri car hokumetinden xahis edirdiler ki onlara Bibiheybet korfezinin su erazisinin istismarina icaze versinler Bu islerin esas mahiyyeti yaradilacaq suni quruntlarda neft medenlerinin qurulmasi ve denize dogru qazma islerinin heyata kecirilmesinden ibaret idi Bu meqsedle P Pototskinin tekidi ile 1910 cu ilde Sormovo zavoduna bir karvan yer qazima masinlarinin hazirlanmasi sifaris olunur Bu karvan butunlukle yalniz 1916 ci ilde hazir olur Bu karvan 1100 at gucune malik 2 torpaqsoran masindan 1100 at gucune malik 5 yedek gemisinden 1100 kub metr hecminde 10 barjdan ve diger obyektlerden ibaret idi Korfezin doldurulmasi ucun quruntlar denizin dibinden cixarilirdi Sahillerin berkidilmesi ve bendlerin tikintisi ucun Sixov burnundan ve Nargin adasindan getirilen yerli daslardan istifade olunurdu Lakin karvan islerini genis sekilde baslamamis Baltikaya herbi meqsedler ucun istifade olunmaga gonderilir 1918 ci ilde akvatoriyanin yalniz 193 hektari torpaqla doldurulur Rusiyada bas vermis vetendas muharibesi Bibiheybet korfezinde islerin aparilmasini cetinlesdirdi 3 1919 cu ilin avqustunda Pavel Pototski bir gozunu itirir Sonralar tedricen diger gozu de gorme qabiliyyetini itirmeye baslayir 1920 ci ilin iyununda Pototski artiq gorme qabiliyyetini 90 itiren gozunun mualicesi ucun Moskvaya getmeli olur Hekimler goz sinirinin atrofiyasi xesteliyine ducar olan Pototskini isiqli dunyaya qovusdura bilmirler cunki o dovr ucun bu xesteliyin mualicesi yox idi Neticede o 41 yasinda her iki gozunun gorme qabiliyyetini itirir 4 Pototski ve onun heyat yoldasi Nadejda Anatolyevna o zaman Bakidaki Boyuk Minare kucesindeki 23 nomreli evde yasayirdilar Hemin vaxt evle uzbeuz Fehle kooperativi Fehle birliyi yaradilmisdi Ve hemin birliye hesabdar teleb olunurdu Gozlerini itiren Pototski bir muddet burada hesabdarliq edir Pavel Pototskinin qebir ustu abidesi Bibiheybet korfezinde islerin davam etdirilmesi haqqinda serencam verildikden sonra Azneftin rehberi Serebrovski Pototskiye buxtanin doldurulma islerine rehberliyi oz uzerine goturmeyi teklif edir Gozlerinin gormemesine baxmayaraq o 1922 ci ilde 27 hektar deniz erazisinin torpaqla doldurulmasi layihesini isleyib verir Tezlikle Pototski korfezin doldurulmasi ucun yeni layihe hazirlayir Bu layiheye esasen 79 hektar eraziye torpaq tokulmeli idi Bu is ugurla davam etdirilir ve 1923 cu il aprel ayinin 18 de Ilic korfezinde 3 cu layda 82 5 metr derinliyinde quyu ise salinir 5 Yeni eraziden torpaqla ortulmus saheden vuran ilk neft fontani butun dunyani heyrete getirir beynelxalq neft konfranslarinda boyuk maraga sebeb olur 6 Umumilikde Bibiheybet korfezinin tam ortulmus sahesi 1910 cu ilden baslayaraq 300 hektara catdirildi Pototski omrunun son 10 ilini gozleri gormediyi halda layiheye rehberlik etmisdir O qarsiya qoyulmus 5 illik plana vaxtindan iki il yarim evvel nail oldugu ucun Lenin ordeni ile teltif edilmisdi 7 Pavel Nikolayevic Pototski 15 mart 1932 ci ilde vefat edib ve oz vesiyyetine esasen Bibiheybetin torpaqla doldurulmus sahesinde deniz kenarinda defn edilib 8 Pavel Pototskinin rehberlik etdiyi korfezin doldurulmasi layihesi onun olumunden sonra 1932 ci ilde yekunlasir 9 Xatiresi RedakteMuhendisin fealiyyeti Marqarita Aliqerini ilhamlandirmis ve saire Qoca adli eserini ona hesr etmisdir Azerbaycanin taninmis sairi Ramiz Heyder ona poema hesr edib 1 1970 ci illerde rejissor Eldar Quliyevin Ilic korfezi filminde korfezin Pototskinin qeyri adi plani ile doldurulmasi haqqinda danisilib 10 1928 ci ilde Bakiya gelen Maksim Qorki Pavel Pototski haqqinda demisdir Biz Bibiheybetdeyik o yerde ki neftveren torpaqlarin denizden azad olunmasi ucun neftciler sahenin bir hissesini denizin elinden almislar Cox guclu nasoslar nohurun bulaniq yasil rengde suyunu denize vururlar Bu o qeder de poetik olmayan gurultunun sedalari altinda mene efsanevi bir ehvalat danisirlar bir muhendis haqqinda sehv etmiremse onun adi Pavel Pototski idi Ozu de tamamile kor ola ola Bibiheybet sahesine ele yaxsi beleddir ki sehv etmeden xeritede islerin aparilmasi ve ya baslanilmasi lazim olan her bir erazini gostere bilir 11 Pototski oz vesiyyeti ile Bibiheybetde ozu yaratdigi denizin sahilinde neft nasoslari ve qazma platformalarinin ehatesinde defn edilmisdir 2004 cu ilin sonunda qebirustu abide hec de yaxsi veziyyetde deyildi Bas dasi sindirilmis mezari ehate eden hasar ise demek olar ki dagilmisdir Polsa Respublikasinin Bakidaki Sefirliyinin seyleri neticesinde qebir Sehidlik ve Mubarize Xatiresinin Qorunmasi uzre Suranin teqdim etdiyi vesaitle yeniden qurulmusdur Layihenin muellifi polyak ve serq elementlerini birlesdiren heykelteras Rizvan Babayevdir Berpa olunmus qebirdasinin acilisi 2005 ci ilin 9 noyabr tarixinde bas tutmusdur 12 13 Hemcinin bax RedakteIosif Plosko Iosif Qoslavski Kazimir SkurevicIstinadlar Redakte 1 2 Polskij inzhener Pavel Potockij rus polacy az 23 yanvar 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 23 yanvar 2020 Deniz buxtasinin qurudulmasi isinin pioneri socarplus az 29 mart 2014 tarixinde arxivlesdirilib Olqa Bulanova 3 dekabr 2017 Kak zasypali Bibi Ejbatskuyu buhtu rus echo az 23 yanvar 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 23 yanvar 2020 O Bulanova Inzhener Pavel Potockij navechno v neftyanoj istorii Baku rus azerhistory com 23 yanvar 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 23 yanvar 2020 Guntay Simsek 5 oktyabr 2019 Dunyanin ilk sanayi usulu petrol ureten kuyusu turk bloomberght com 2020 01 23 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 23 yanvar 2020 Ittifaq Mirzebeyli 25 cart 2014 Bayildan baslanan yol dunyani gezib yene de bura qayidacaqmis modern az 23 yanvar 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 23 yanvar 2020 Pavel Potockij 1879 1932 rus polonia baku org 24 yanvar 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 yanvar 2020 Memmedov R H Hesenov V M Ezizova R M 2005 Azerbaycan nefti ve polsali muhendis Pavel Pototski PDF Baki Nagil evi seh 33 Orxan Ezim 21 sentyabr 2017 Baku oil industry pioneer PHOTO REPORT ing report az 23 yanvar 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 23 yanvar 2020 Firengiz Xancanbeyova 23 dekabr 2012 Nasha istoriya Bakinskie shedevry rukami polskih arhitektorov rus 1news az 23 yanvar 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 23 yanvar 2020 Memmed Memmedov 2019 Morskaya neft Azerbajdzhana ideya proekty voploshenie PDF rus irs az com Istifade tarixi 23 yanvar 2020 Voycex Quretski 2012 Bakida Polyak mekanlari PDF Baki Polsa Respublikasinin Bakidaki Sefirliyi seh 6 ISBN 978 83 931728 1 8 Muhendis Pavel Pototskinin memoriali acilmisdir azertag az 9 noyabr 2005 Istifade tarixi 23 yanvar 2020 Xarici kecidler RedaktePosvyashenie Baku Pavel PotockijMenbe https az wikipedia org w index php title Pavel Pototski amp oldid 6077550, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.svg.html){kind=link}
