fbpx
Wikipedia

Paul Lazarsfeld

September 18, 2021

Paul Feliks Lazarsfeld (Fevral 13, 1901 – Avqust 30, 1976)  sosiologiyada riyazi metodların inkişafına öz əhəmiyyətli töhfəsini vermiş Avstriya-amerika sosioloqu.

Lazarsfeld
Paul Feliks Lazarsfeld
Doğum tarixi
Doğum yeri Vyana, Avstriya
Vəfat tarixi (75 yaşında)
Vəfat yeri Nyu Cersi, ABŞ
Vətəndaşlığı
Təhsili
Fəaliyyəti sosioloq, professor, psixoloq, riyaziyyatçı, fizik

Həyatı

Lazarsfeld Vyanada Yəhudi ailəsində doğulmuşdur: anası Sofi Lazarsfeld terapist, psixologiyanı Alferd Adlerdən öyrənmişdir, atası Robert isə hüquqşünas idi.O ilk təhsilini Vyanada riyaziyyat üzrə almış, 1920-ci illərdə isə Otto Neurat və Rudolf Karnapdan fəlsəfə təhsili almışdı. 1926-cı ildə sosioloq Mariya Yahoda ilə evlənmişdir.

Lazarsfeld bütün həyatı boyu üç dəfə evli olmuşdur: Mariya Yaqoda , Gerta Hersoq və Patrisiya Kendall – onların hər biri onun tələbələri , daha sonra isə əməkdaşları olmuş və hər üçü görkəmli ictimaiyyətşünas kimi məşhurluq  qazanmışdırlar.

Təhsili və Peşə fəaliyyəti

Paul Vyana universitetində  riyaziyyatçı və psixoloq  təhsili almış , burada 1925-ci ildə tətbiqi riyaziyyat üzrə doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir. Bundan sonra o, kollecdə dərs demiş , daha sonra isə 1929-cu ildə tətbiqi sosial tədqiqatlar institutunun əsasını qoymuş, burada empirik tədqiqatlar metodikası və  texnikasının işlənib hazırlanması ilə məşğul olmuşdur. O, 1929-cu ildən 1933-cü ilə qədər Vyana universitetində tətbiqi sosiologiya fənnini tədris etmişdir.Bu zaman onun elmi tədqiqatlarının əsas predmetini müxtəlif məsələlərin və problemlərin həllində sosiologiyanın tətbiqi təşkil edir. Lazarsfeld 1940-cı ildən 1969-cu ildə təqaüdə çıxana qədər Kolumbiya universiteti ilə bağlı olmuşdur. 1962-ci ildən sonra burada R.Mertonun təklifinə əsasən onun üçün xüsusi olaraq yaradılan A.Ketle adına kafedraya rəhbərlik etmişdir. Lazarsfeld Adolf Ketleni empirik sosial tədqiqatın yaradıcısı hesab edirdi. O, müəllimlik peşəsindən ayrılmayaraq təqaüdə çıxdıqdan sonra da demək olar , hər həftə Peterburq universitetində məruzə oxuyurdu. Burada o, Ketle ilə görüşərək söhbətlər aparırdı və ömrünün sonuna qədər sosial elmlərin fəxri professoru olaraq qalırdı.

Elmi fəaliyyəti

Onun psixologiya sahəsindəki tədqiqat işləri Vyanada işləyən Karl və Şarlotta Büller kimi alman alimlərinin rəhbərliyi altında başlanmışdır. Lazarsfeld sondakı elmi işində şəxsi tədqiqat institutunu yaratmasının səbəblərini belə izah etmişdir: “Mühazirə aparan inqilab iqtisadiyyata ehtiyac duyur (Marks) ,qalib gəlmiş inqilab mühəndislərə ehtiyac duyur (Rusiya), uduzan inqilab və psixologiyaya müraciət edir (Vyana)”. İnstitut şurasının prezidenti K.Büller oldu. Şura əsas etibarilə görkəmli vətəndaşlardan təşkil olunmuşdur. Lazarsfeld tədqiqat işləri üzrə müdir vəzifəsində çalışırdı. İnstitutda onlarala layihə realizə olunmuşdu. Bu, başlıca olaraq işgüzar şirkətlərin , həmkarlar ittifaqlarının və şəhər hakimiyyət orqanlarının sifarişləri əsasında həyata keçirilirdi. Sonralar Lazarsfeld ABŞ-da daha üç institut yaratdı: Nyuark universitetinin tədqiqat mərkəzi , Prinstonda radio tədqiqatları bürosu və nəhayət , Kolumbiya universitetində tətbiqi sosial tədqiqatları bürosu. Lazarsfeld daha sanballı tədqiqatı ailəvi dostu olan , sosial-demokrat partiyasının lideri Otto Bauerin məsləhətinə əsasən Vyana institutunda işləyib hazırladığı işsizliyin sosial və psixoloji nəticələrinə həsr edilmiş layihə olmuşdur. Bu layihənin realizə olunduğu məkan Mariyental şəhərciyi , onun əsas metodları     isə qoşulmuş müşahidə , tərcüməyi-halların təhlili və işsizliyin nəticələrinin təhrif olunmayan müxtəlif ölçmələri oldu.Məsələn , tədqiqatçılar insanların adımlarının surətini ölçürdülər. Nəticə: kişilər qadınlardan fərqli olaraq asta gəzirlər , çünki onların asudə vaxtları çox olur. Tədqiqatçılar xüsusilə qeyd edirdilər ki , işsizliyin səviyyəsinin artması ilə sosialist partiyasının qazetinin yayılması azalır, lakin idmana və əyləncələrə həsr olunmuş qazetin tirajı isə artır. Bu , siyasi işlərdə iştirakdan yayınmaq dərəcəsi kimi izah olunurdu.  Kitabxanalarda  kitabın oxunmasına görə ödənilən haqqın ləğv olunmasına baxmayaraq , insanların oxuduqları kitabların sayı yarıya qədər azalmışdı. Bu indikator artmaqda olan apatiyanın göstəricisi kimi izah olunurdu.

Kolumbiya məktəbinin digər nümayəndəsi olan Gerbert Hayman sonralar Lazarsfeldin “ictimaişəkilli tədqiqatlarda planlaşdırma və təhlil” (1955) adlı elmi işində dürüst ifadə etdiyi metodoloji  və prosedurn prinsiplərinin geniş və tipoloji təhlilini vermişdir.

Lazarsfeld metodika sahəsindəki böyük nailiyyətlərindən biri də tərəfindən panel metodunun yaradılmasıdır. Deməli , KİV-in səbəb –nəticə əlaqələrinin təsirini aşkar etmək və onları istiqamətlərin qavrayış tiplərinə təsir göstərmək kimi problemlərdən fərqləndirmək  üçün   dəyişənlərin müvəqqəti ardıcılığının öyrənilməsi metodunun işlənib hazırlanması tələb olunurdu. Bunun nəticəsi olaraq panel metodu yaradılmışdır ki, burada respondentlərin seçilmiş məzmunu zamanı intervalda dəfələrlə dəyişilir. Panel metodu mahiyyət etibarilə eksperimental populyasiyadan  daha çox “təbii” populyasiyanın çöl eksperimentidir. Bu metod onun tərəfindən xüsusilə 1940-cı ildən ABŞ-da prezident   seçkilərinə aid tədqiqatada istifadə olunmuşdur. Tədqiqatın gedişatında seçicilərin qərarını yubadan, blokadaya salan , gücləndirən ,fəallaşdıran və dəyişdirən psixoloji və sosial proseslərin öyrənilməsi mümkün oldu. Belə ki, külli miqdarda təyiqlərə məruz qalan insqanlar qərarların qəbulu zamanı tərəddüd edirdilər. İkicisi, tədqiqat ictimai fikrin formalaşmasında liderlik təzahürünü açıqlamağa  imkan verdi. Bu liderliyin həm üfuqi , həm də şaquli olduğun aşkar olundu. Adətən , kütləvi informasiya vasitələrindən gələn fikirlər axını ilk əvvəl ictimai fikrin liderinin sosial rolunun yerinə yetirən şəxslərə , daha sonra isə onların vasitəsilə bilavasitə kütləyə təsir göstərir. O, bu prosesi “ünsiyyətin ikipilləli axını ” adlandırmışdır.

Lazarsfeld digər ölkələrdə də sosiologiyanın inkişafına əhəmiyyətli təsir göstərmişdir. Belə ki, onun iştirakı ilə nəinki Macarıstan və ABŞ-da , eləcə də  Osloda və Yerusəlimdə tədqiqat institutları yaradılmışdır. O, Varşava, Osloda və Paris universitetlərində də müəllimlik etmişdir. Bir çox Avropa alimləri Kolumbiya universitetlərində onun rəhbərliyi altında illik təcrübə keçirdilər.Xüsusilə də onun ən yaxın əməkdaşları və həmkarları görkəmli fransız sosioloqları Rayman Budon və Jan Stetsel olmuşdur. O,Amerika sosioloji assosiasiyasının prezident seçilmiş (1961-1962-ci illər) və 1962 –ci ildə onun rəhbərliyi altında təşkil olunmuş illik qurultay gündəlikdə əsas məsələ kimi “sosologiyadan istifadəni” müzakirə etmişdir. 1949-1950-ci illərdə o, ictimai rəyin öyrənilməsi üzrə Amerika assosiasiyasının prezidenti seçilmiş , Milli Təhsil Akademiyasının , o cümlədən ABŞ-ın Milli Elmlər Akademiyasının üzvü olmuş,həm ABŞ–ın ,həm xarici ölkələrin bir çox universitetlərinin fəxri adlarına və elmi dərəcələrinə layiq görülmüşdür.Lazarfeld Sorbonn universitetinin  fəxri adına layiq görülmüş ilk Amerika sosioloqu olmuşdur. A.Şillzin yazdığı kimi , “o həm Frankfurt məktəbinin tənqidi sosiologiyası ilə Amerika sosiologiyasında pozitivist tendensiyaları , həm də marksist sosiologiyası arasındakı qarşılıqlı anlaşmaya və konvergensiyaya can atırdı”.

Lazarsfeld və radio

Lazarsfeld 1937-ci ildən 1940-cı ilə qədər Prinston universitetində  Rokfeller fondunun himayəsi sayəsində radio tədqiqatları üzrə Büroya rəhbərlik etmişdir.1940-cı ildə onun başçılığı altında olan layihə Nyu-Yorkda yerləşən Kolumbiya universitetinə köçürülmüş və tətbiqi sosial tədqiqatlar Bürosu adını almışdır. Burada o, eyni zamanda sosiologiya departamentinə də rəhbətlik edir. Lazarsfeldin rəhbərliyi altında  (1940-1950-ci illər) Büro fəaliyyətinin miqyaslarını, ştatlarını , özünün fəaliyyət proqramını genişləndirərək , empirik sosial tədqiqatlar və peşəkar kadrların hazırlanması sahəsində məşhur aparıcı laboratoriyaya çevrilir.

Priston mərkəzinin əsas rolu ondan ibarət idi ki, bu dövrdə radio siyasi təsirin əsas vasitəsinə çevrilir. Belə ki, həm Hitler , həm də Ruzvelt radiodan özlərinin əsas silahı kimi istifadə edirdilər. Prinstonda Lazarsfeld rəhbərliyi altında onun müavini və tədqiqat işlərinin rəhbəri kimi Frenk Stanton öz karyerasına başlayır və sonralar məşhur Kolumbiya brodkastinq sisteminin (KBS) prezidenti seçilir. Lazarsfeld kollektivi radio proqramlarının ,radio auditoriyasının , radio dinləyicilərinin daha çox nəyə üstünlük verdiklərinin  planlaşdırılmasının səmərəliliyini öyrənirdi.

Metodikada müəyyən sosioloji icmalların təkrar təhlilinə , proqramların kontent-təhlilinə və eksperimental olaraq seçilmiş auditoriyalarda simpatiya və antipartiyaların qeydə alınma vasitəsinə - Lazarsfeld - Stanton proqramlı analizatoruna üstünlük verilirdi. Bu zaman tədqiqatçılar çoxsaylı elmi işlər dərc etdirir, Büronun çərçivələri daxilində radio verlişlərinin yayımlanmasının təşkili üçün kadrların geniş səpkili və səmərəli hazırlığı gedirdi. Lazarsfeldin kütləvi kommunikasiya vasitələrinin sosiologiyasının inkişafına verdiyi töhfədən bəhs edən məşhur Amerika sosioloqu Devid Şils yazırdı: “Harold Lassuel “Kimə və hansı nəticə ilə kim dedi?” sualını verməklə kütləvi kommunikasiya vasitələrinin tədqiqi sayəsində proqram yaratdığını demək olarsa , Lazarsfeld bu proqramı mühüm metodların köməyi ilə daha da genişləndiridi. “ Nə üçün məlumatlar kütləvi daxil edilir və nə üçün insanlar onları dinləyir, başqa sözlə, insanlar KİV vasitəsilə hansı mənmunluq və mükafatlandırma tiplərini əldə edirlər.”

Robert K. Merton və Lazarsfeld

Lazarsfeldin şəxsən özünün mövzusu radionun və mətbuatın auditoriyaya təsirinin müqayisəli şəkildə öyrənilməsi olmuşdur. Onunu nəticələri həmmüəllif  Robert Kinq Mertonla birlikdə yazdıqları “Kütləvi kommunikasiya , populyar zövqlər və mütəşəkkil sosial fəaliyyət ” adlı əsərdə öz əksini tapmışdır. Bu elmi işdə KİV-in yerinə yetirdikləri sosial funksiyalar təhlil olunmuş, qeyd edilmişdir ki, onlar yüksək statusa malik olmaqla sosial normaları təsdiq edir və möhkəmləndirir, eyni zamanda “bihuşedici disfunksiya” törədirlər.Bu elmi əsərdə KİV-in təsirinin ictimai diqqətdən kənarda qalan sosial problemlərə münasibətdə effektiv olması haqqında yekun nəticə olunmuşdur.Bu elmi əsərdə KİV-in əslində ictimai fikri dəyişdirmək qabiliyyətinə və hakimiyyətə müəyyən dərəcədə nüfuz etmək bacarığına malik olmadığı da öz parlaq əksini tapmışdır.

Lazarsfeldin "Qar topası" üsulu

Ənənəvi seçim prosedurları şəxsiyyətlərarası münasibətlərin öyrənilməsi üçün az yaralı idilər . Ona görə də bu məktəb yeni metodlar işləyib hazırlamışdır. Öncə “qar topası” adlanan seçmə üsulu sınadı . Burada müxtəlif sosial təbəqələrə məxsus olan respondentlərdən onların qərarlarına konkret şəkildə təsir göstərən insanların adlarının sadalanması xahiş edilirdi. Beləliklə, sorğu olunan insanların sayı artaraq qışda düzəldilən qar topasına bənzəyirdi . Daim sitat gətirilən insanlar ictimai fikrin liderləri kimi müəyyən olunur, bu qrupdan sonrakı müsahibələrin təşkili üçün seçim həyata keçirilirdi.

“Qar topası”nın əsasında sosiometrik tipli suallardan istifadə etməklə şəbəkələr yaradıldı. Bu texnika Cekob Morenonun elmi işlərinin və onun sosioqramlarının təsiri altında işlənib hazırlanırdı. Lazarsfeld şşagirdləri Koluman , Kats və Menzel xüsusilə bu metodika əsasında 1966-cı ildə həkimlərin xəstələrə yeni dərman vasitələrini təyin etməyə başlamalarını müəyyən edən mexanizmlərin öyrənilməsini təcrübədən keçirdilər. Ümumiyyətlə , Lazarsfeld tərəfindən işlənib hazırlanan metodlar onun şagirdləri tərəfindən səhra təcrübəsində geniş şəkildə istifadə olunurdu ABŞ-da məşhur tədqiqatlardan Peter Rossinin şəxsiyyətlərarası mühit haqqında (1966) ; Rossinin özünün şagirdi U.Uollsın humanitar kollecin tələbə mədəniyyəti haqqında (1966) ; Riçard Albin və Çariz Kaduşinin sosial dairələr  haqqında (1976) ;Kaduşinin intelektual yüksək təbəqələr haqqında (1974) ;Albin və Qven Murun elit sosial dairələr haqqında (1978) tədqiqatlar buna misal ola bilər.

İstinadlar

  1. ↑ Lazarsfeld and Merton (1948) "Mass Communication, Popular Taste, and Organized Social Action"
  2. Qərbi Avropa və ABŞ-da sosiologiya tarixi. Bakı 2010. s  373
  3. Jeábek, Hynek. Paul Lazarsfeld — The Founder of Modern Empirical Sociology: A Research Biography. International Journal of Public Opinion Research 13:229-244 (2001)
  4. Qərbi Avropa və ABŞ-da sosiologiya tarixi. Bakı 2010. s  374
  5. Qərbi Avropa və ABŞ-da sosiologiya tarixi. Bakı 2010. s  380-382
  6. Qərbi Avropa və ABŞ-da sosiologiya tarixi. Bakı 2010. s  376-377
  7. Simonson and Weimann, 'Critical Research at Columbia'; and Paddy Scannell, 'The End of the Masses'.

September 18, 2021
paul, lazarsfeld, paul, feliks, lazarsfeld, fevral, 1901, avqust, 1976, sosiologiyada, riyazi, metodların, inkişafına, əhəmiyyətli, töhfəsini, vermiş, avstriya, amerika, sosioloqu, lazarsfeldpaul, feliks, lazarsfelddoğum, tarixi, fevral, 1901doğum, yeri, vyana. Paul Feliks Lazarsfeld Fevral 13 1901 Avqust 30 1976 sosiologiyada riyazi metodlarin inkisafina oz ehemiyyetli tohfesini vermis Avstriya amerika sosioloqu LazarsfeldPaul Feliks LazarsfeldDogum tarixi 13 fevral 1901Dogum yeri Vyana AvstriyaVefat tarixi 30 avqust 1976 75 yasinda Vefat yeri Nyu Cersi ABSVetendasligi ABS Avstriya Avstriya MacaristanTehsili Vyana UniversitetiFealiyyeti sosioloq professor psixoloq riyaziyyatci fizik Mundericat 1 Heyati 2 Tehsili ve Pese fealiyyeti 3 Elmi fealiyyeti 4 Lazarsfeld ve radio 5 Robert K Merton ve Lazarsfeld 6 Lazarsfeldin Qar topasi usulu 7 IstinadlarHeyati RedakteLazarsfeld Vyanada Yehudi ailesinde dogulmusdur anasi Sofi Lazarsfeld terapist psixologiyani Alferd Adlerden oyrenmisdir atasi Robert ise huquqsunas idi O ilk tehsilini Vyanada riyaziyyat uzre almis 1920 ci illerde ise Otto Neurat ve Rudolf Karnapdan felsefe tehsili almisdi 1926 ci ilde sosioloq Mariya Yahoda ile evlenmisdir 1 Lazarsfeld butun heyati boyu uc defe evli olmusdur Mariya Yaqoda Gerta Hersoq ve Patrisiya Kendall onlarin her biri onun telebeleri daha sonra ise emekdaslari olmus ve her ucu gorkemli ictimaiyyetsunas kimi meshurluq qazanmisdirlar Tehsili ve Pese fealiyyeti RedaktePaul Vyana universitetinde riyaziyyatci ve psixoloq tehsili almis burada 1925 ci ilde tetbiqi riyaziyyat uzre doktorluq dissertasiyasi mudafie etmisdir Bundan sonra o kollecde ders demis daha sonra ise 1929 cu ilde tetbiqi sosial tedqiqatlar institutunun esasini qoymus burada empirik tedqiqatlar metodikasi ve texnikasinin islenib hazirlanmasi ile mesgul olmusdur O 1929 cu ilden 1933 cu ile qeder Vyana universitetinde tetbiqi sosiologiya fennini tedris etmisdir Bu zaman onun elmi tedqiqatlarinin esas predmetini muxtelif meselelerin ve problemlerin hellinde sosiologiyanin tetbiqi teskil edir Lazarsfeld 1940 ci ilden 1969 cu ilde teqaude cixana qeder Kolumbiya universiteti ile bagli olmusdur 1962 ci ilden sonra burada R Mertonun teklifine esasen onun ucun xususi olaraq yaradilan A Ketle adina kafedraya rehberlik etmisdir Lazarsfeld Adolf Ketleni empirik sosial tedqiqatin yaradicisi hesab edirdi O muellimlik pesesinden ayrilmayaraq teqaude cixdiqdan sonra da demek olar her hefte Peterburq universitetinde meruze oxuyurdu Burada o Ketle ile goruserek sohbetler aparirdi ve omrunun sonuna qeder sosial elmlerin fexri professoru olaraq qalirdi 2 Elmi fealiyyeti RedakteOnun psixologiya sahesindeki tedqiqat isleri Vyanada isleyen Karl ve Sarlotta Buller kimi alman alimlerinin rehberliyi altinda baslanmisdir Lazarsfeld sondaki elmi isinde sexsi tedqiqat institutunu yaratmasinin sebeblerini bele izah etmisdir Muhazire aparan inqilab iqtisadiyyata ehtiyac duyur Marks qalib gelmis inqilab muhendislere ehtiyac duyur Rusiya uduzan inqilab ve psixologiyaya muraciet edir Vyana Institut surasinin prezidenti K Buller oldu Sura esas etibarile gorkemli vetendaslardan teskil olunmusdur Lazarsfeld tedqiqat isleri uzre mudir vezifesinde calisirdi Institutda onlarala layihe realize olunmusdu Bu baslica olaraq isguzar sirketlerin hemkarlar ittifaqlarinin ve seher hakimiyyet orqanlarinin sifarisleri esasinda heyata kecirilirdi Sonralar Lazarsfeld ABS da daha uc institut yaratdi Nyuark universitetinin tedqiqat merkezi Prinstonda radio tedqiqatlari burosu ve nehayet Kolumbiya universitetinde tetbiqi sosial tedqiqatlari burosu Lazarsfeld daha sanballi tedqiqati ailevi dostu olan sosial demokrat partiyasinin lideri Otto Bauerin meslehetine esasen Vyana institutunda isleyib hazirladigi issizliyin sosial ve psixoloji neticelerine hesr edilmis layihe olmusdur Bu layihenin realize olundugu mekan Mariyental seherciyi onun esas metodlari ise qosulmus musahide tercumeyi hallarin tehlili ve issizliyin neticelerinin tehrif olunmayan muxtelif olcmeleri oldu Meselen tedqiqatcilar insanlarin adimlarinin suretini olcurduler Netice kisiler qadinlardan ferqli olaraq asta gezirler cunki onlarin asude vaxtlari cox olur Tedqiqatcilar xususile qeyd edirdiler ki issizliyin seviyyesinin artmasi ile sosialist partiyasinin qazetinin yayilmasi azalir lakin idmana ve eylencelere hesr olunmus qazetin tiraji ise artir Bu siyasi islerde istirakdan yayinmaq derecesi kimi izah olunurdu Kitabxanalarda kitabin oxunmasina gore odenilen haqqin legv olunmasina baxmayaraq insanlarin oxuduqlari kitablarin sayi yariya qeder azalmisdi Bu indikator artmaqda olan apatiyanin gostericisi kimi izah olunurdu 3 Kolumbiya mektebinin diger numayendesi olan Gerbert Hayman sonralar Lazarsfeldin ictimaisekilli tedqiqatlarda planlasdirma ve tehlil 1955 adli elmi isinde durust ifade etdiyi metodoloji ve prosedurn prinsiplerinin genis ve tipoloji tehlilini vermisdir Lazarsfeld metodika sahesindeki boyuk nailiyyetlerinden biri de terefinden panel metodunun yaradilmasidir Demeli KIV in sebeb netice elaqelerinin tesirini askar etmek ve onlari istiqametlerin qavrayis tiplerine tesir gostermek kimi problemlerden ferqlendirmek ucun deyisenlerin muveqqeti ardiciliginin oyrenilmesi metodunun islenib hazirlanmasi teleb olunurdu Bunun neticesi olaraq panel metodu yaradilmisdir ki burada respondentlerin secilmis mezmunu zamani intervalda defelerle deyisilir Panel metodu mahiyyet etibarile eksperimental populyasiyadan daha cox tebii populyasiyanin col eksperimentidir Bu metod onun terefinden xususile 1940 ci ilden ABS da prezident seckilerine aid tedqiqatada istifade olunmusdur Tedqiqatin gedisatinda secicilerin qerarini yubadan blokadaya salan guclendiren feallasdiran ve deyisdiren psixoloji ve sosial proseslerin oyrenilmesi mumkun oldu Bele ki kulli miqdarda teyiqlere meruz qalan insqanlar qerarlarin qebulu zamani tereddud edirdiler Ikicisi tedqiqat ictimai fikrin formalasmasinda liderlik tezahurunu aciqlamaga imkan verdi Bu liderliyin hem ufuqi hem de saquli oldugun askar olundu Adeten kutlevi informasiya vasitelerinden gelen fikirler axini ilk evvel ictimai fikrin liderinin sosial rolunun yerine yetiren sexslere daha sonra ise onlarin vasitesile bilavasite kutleye tesir gosterir O bu prosesi unsiyyetin ikipilleli axini adlandirmisdir 4 Lazarsfeld diger olkelerde de sosiologiyanin inkisafina ehemiyyetli tesir gostermisdir Bele ki onun istiraki ile neinki Macaristan ve ABS da elece de Osloda ve Yeruselimde tedqiqat institutlari yaradilmisdir O Varsava Osloda ve Paris universitetlerinde de muellimlik etmisdir Bir cox Avropa alimleri Kolumbiya universitetlerinde onun rehberliyi altinda illik tecrube kecirdiler Xususile de onun en yaxin emekdaslari ve hemkarlari gorkemli fransiz sosioloqlari Rayman Budon ve Jan Stetsel olmusdur O Amerika sosioloji assosiasiyasinin prezident secilmis 1961 1962 ci iller ve 1962 ci ilde onun rehberliyi altinda teskil olunmus illik qurultay gundelikde esas mesele kimi sosologiyadan istifadeni muzakire etmisdir 1949 1950 ci illerde o ictimai reyin oyrenilmesi uzre Amerika assosiasiyasinin prezidenti secilmis Milli Tehsil Akademiyasinin o cumleden ABS in Milli Elmler Akademiyasinin uzvu olmus hem ABS in hem xarici olkelerin bir cox universitetlerinin fexri adlarina ve elmi derecelerine layiq gorulmusdur Lazarfeld Sorbonn universitetinin fexri adina layiq gorulmus ilk Amerika sosioloqu olmusdur A Sillzin yazdigi kimi o hem Frankfurt mektebinin tenqidi sosiologiyasi ile Amerika sosiologiyasinda pozitivist tendensiyalari hem de marksist sosiologiyasi arasindaki qarsiliqli anlasmaya ve konvergensiyaya can atirdi 5 Lazarsfeld ve radio RedakteLazarsfeld 1937 ci ilden 1940 ci ile qeder Prinston universitetinde Rokfeller fondunun himayesi sayesinde radio tedqiqatlari uzre Buroya rehberlik etmisdir 1940 ci ilde onun basciligi altinda olan layihe Nyu Yorkda yerlesen Kolumbiya universitetine kocurulmus ve tetbiqi sosial tedqiqatlar Burosu adini almisdir Burada o eyni zamanda sosiologiya departamentine de rehbetlik edir Lazarsfeldin rehberliyi altinda 1940 1950 ci iller Buro fealiyyetinin miqyaslarini statlarini ozunun fealiyyet proqramini genislendirerek empirik sosial tedqiqatlar ve pesekar kadrlarin hazirlanmasi sahesinde meshur aparici laboratoriyaya cevrilir Priston merkezinin esas rolu ondan ibaret idi ki bu dovrde radio siyasi tesirin esas vasitesine cevrilir Bele ki hem Hitler hem de Ruzvelt radiodan ozlerinin esas silahi kimi istifade edirdiler Prinstonda Lazarsfeld rehberliyi altinda onun muavini ve tedqiqat islerinin rehberi kimi Frenk Stanton oz karyerasina baslayir ve sonralar meshur Kolumbiya brodkastinq sisteminin KBS prezidenti secilir Lazarsfeld kollektivi radio proqramlarinin radio auditoriyasinin radio dinleyicilerinin daha cox neye ustunluk verdiklerinin planlasdirilmasinin semereliliyini oyrenirdi Metodikada mueyyen sosioloji icmallarin tekrar tehliline proqramlarin kontent tehliline ve eksperimental olaraq secilmis auditoriyalarda simpatiya ve antipartiyalarin qeyde alinma vasitesine Lazarsfeld Stanton proqramli analizatoruna ustunluk verilirdi Bu zaman tedqiqatcilar coxsayli elmi isler derc etdirir Buronun cerciveleri daxilinde radio verlislerinin yayimlanmasinin teskili ucun kadrlarin genis sepkili ve semereli hazirligi gedirdi Lazarsfeldin kutlevi kommunikasiya vasitelerinin sosiologiyasinin inkisafina verdiyi tohfeden behs eden meshur Amerika sosioloqu Devid Sils yazirdi Harold Lassuel Kime ve hansi netice ile kim dedi sualini vermekle kutlevi kommunikasiya vasitelerinin tedqiqi sayesinde proqram yaratdigini demek olarsa Lazarsfeld bu proqrami muhum metodlarin komeyi ile daha da genislendiridi Ne ucun melumatlar kutlevi daxil edilir ve ne ucun insanlar onlari dinleyir basqa sozle insanlar KIV vasitesile hansi menmunluq ve mukafatlandirma tiplerini elde edirler 6 Robert K Merton ve Lazarsfeld RedakteLazarsfeldin sexsen ozunun movzusu radionun ve metbuatin auditoriyaya tesirinin muqayiseli sekilde oyrenilmesi olmusdur Onunu neticeleri hemmuellif Robert Kinq Mertonla birlikde yazdiqlari Kutlevi kommunikasiya populyar zovqler ve mutesekkil sosial fealiyyet adli eserde oz eksini tapmisdir Bu elmi isde KIV in yerine yetirdikleri sosial funksiyalar tehlil olunmus qeyd edilmisdir ki onlar yuksek statusa malik olmaqla sosial normalari tesdiq edir ve mohkemlendirir eyni zamanda bihusedici disfunksiya toredirler Bu elmi eserde KIV in tesirinin ictimai diqqetden kenarda qalan sosial problemlere munasibetde effektiv olmasi haqqinda yekun netice olunmusdur Bu elmi eserde KIV in eslinde ictimai fikri deyisdirmek qabiliyyetine ve hakimiyyete mueyyen derecede nufuz etmek bacarigina malik olmadigi da oz parlaq eksini tapmisdir 1 Lazarsfeldin Qar topasi usulu RedakteEnenevi secim prosedurlari sexsiyyetlerarasi munasibetlerin oyrenilmesi ucun az yarali idiler Ona gore de bu mekteb yeni metodlar isleyib hazirlamisdir Once qar topasi adlanan secme usulu sinadi Burada muxtelif sosial tebeqelere mexsus olan respondentlerden onlarin qerarlarina konkret sekilde tesir gosteren insanlarin adlarinin sadalanmasi xahis edilirdi Belelikle sorgu olunan insanlarin sayi artaraq qisda duzeldilen qar topasina benzeyirdi Daim sitat getirilen insanlar ictimai fikrin liderleri kimi mueyyen olunur bu qrupdan sonraki musahibelerin teskili ucun secim heyata kecirilirdi Qar topasi nin esasinda sosiometrik tipli suallardan istifade etmekle sebekeler yaradildi Bu texnika Cekob Morenonun elmi islerinin ve onun sosioqramlarinin tesiri altinda islenib hazirlanirdi Lazarsfeld ssagirdleri Koluman Kats ve Menzel xususile bu metodika esasinda 1966 ci ilde hekimlerin xestelere yeni derman vasitelerini teyin etmeye baslamalarini mueyyen eden mexanizmlerin oyrenilmesini tecrubeden kecirdiler Umumiyyetle Lazarsfeld terefinden islenib hazirlanan metodlar onun sagirdleri terefinden sehra tecrubesinde genis sekilde istifade olunurdu ABS da meshur tedqiqatlardan Peter Rossinin sexsiyyetlerarasi muhit haqqinda 1966 Rossinin ozunun sagirdi U Uollsin humanitar kollecin telebe medeniyyeti haqqinda 1966 Ricard Albin ve Cariz Kadusinin sosial daireler haqqinda 1976 Kadusinin intelektual yuksek tebeqeler haqqinda 1974 Albin ve Qven Murun elit sosial daireler haqqinda 1978 tedqiqatlar buna misal ola biler 7 Istinadlar Redakte 1 2 Lazarsfeld and Merton 1948 Mass Communication Popular Taste and Organized Social Action Qerbi Avropa ve ABS da sosiologiya tarixi Baki 2010 s 373 Jeabek Hynek Paul Lazarsfeld The Founder of Modern Empirical Sociology A Research Biography International Journal of Public Opinion Research 13 229 244 2001 Qerbi Avropa ve ABS da sosiologiya tarixi Baki 2010 s 374 Qerbi Avropa ve ABS da sosiologiya tarixi Baki 2010 s 380 382 Qerbi Avropa ve ABS da sosiologiya tarixi Baki 2010 s 376 377 Simonson and Weimann Critical Research at Columbia and Paddy Scannell The End of the Masses Menbe https az wikipedia org w index php title Paul Lazarsfeld amp oldid 5527868, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.