fbpx
Wikipedia

Orxon abidələri

Türkçənin bilinən yazılı ilk nümunələri VIII əsrin əvvəllərinə aid olan və Orxon vadisində olan, buna görə də Orxon abidələri və ya Orxon Abidələri olaraq adlandırılan kitabələrdir .Bu kitabələr Türkçənin, tarixi müddətdəki qrammatik quruluşu və bu quruluşun dəyişməsiylə əlaqədar məlumatlar verdiyi kimi, Türklərin dövlət anlayışı ilə rəhbərliyi, Türklərin mədəni elementləri, Türklərin qonşuları ilə soydaşlarıyla olan əlaqələri və ictimai həyatıyla və s. əlaqədar əhəmiyyətli məlumatlardan ibarətdir.

Orxon abidəsi

Orxon abidələri Orxon çayı sahilində tapıldığına görə bu cür adlandırılıb və qədim türk tayfaları tərəfindən düzəldilmişdir. Orxon abidələri qədim türk dilini öyrənmək baxımından olduqca vacibdir. Orxon abidələrinə Ongin, Gül-Tigin, Bilgə xaqan, Tonyukuk,Kuli-Çor, Moyun-Çor, İşe-Ashet, Hoytu-Təmir və Suci abidələri daxildir. Bilgə Xaqan abidəsində Azərbaycancaya tərcümə etdikdə, belə deyilir:

Türk Oğuz Bəyləri, eşidin! Üstdə göy çökmədikcə, altda yer dənizi deşmədikçe, elini mərasimi kim poza bilər.
Ey Türk Milləti! Özünə dön. Səni yüksəltmiş Bilgə Xaqanına, azad və müstəqil ölkənə qarşı səhv etdin, pis vəziyyətə saldın.
Millətin adı yox olmasın deyə, Türk milləti üçün gecə yatmadım, gündüz oturmadım. Qardaşım Gül-Tigin və iki Şad ilə öləsiylə bitənə çalışdım...
          "Edgü bilge kişi edgü alp kişi yorıtmaz ermiş."       "İyi bilgili insanı,iyi cesur insanı yürütmezmiş."         "…ıraḳ erser yablaḳ aġı birür, yaġuḳ erser edgü aġı birür tip ança boşġurur ermiş."       "...uzak ise kötü mal verir,diyip öyle öğretiyormuş.

Orxon Abidələri'ndə Minicilik

Moğollar və Türklər, Hunlar zamanından bəri gerçək mənada minicilikdə usta xalqlar olaraq ün etmişlər. Əhəmiyyətli dil sənədi olaraq qəbul edilən Orxon abidələri'nde, əgər piyada olaraq gidilmeden məcburiyyətində olunsaydı o zaman biz bunu böyük bir yoxsulluğun işarəsi olaraq qəbul edəcəkdim.

etu. yadı-γ, tü. yayıγ, qar. yayaw, koyb. çazıγ, cuv. Şura, yak. satışın "piyada" = mo. yada-gu, kalm. yadū "kasıb, yoxsul" (Ramstedt, KW 213b).

Orxon abidələri'nde belə izah edilər.

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. Erdem,KONUR,"ORHUN YAZITLARINDA SOSYAL VE SİYASİ MESAJLAR",Edebiyat ve Sanat Akademisi
  2. Pentti,AALTO,"ORHON YAZITLARI’NDAKİ AT İSİMLERİ ÜZERİNE[ölü keçid]",Türkoloji Makaleleri 2016-03-31 at the Wayback Machine

Xarici keçidlər

orxon, abidələri, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, məqalənin, mətnini, azərbaycan, dilinə, uyğunlaşdırmaq, lazımdır, məqalədə, cümlə, quruluşlarındakı, yanlışlıqları, orfoq. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqalenin metnini Azerbaycan diline uygunlasdirmaq lazimdir Meqalede cumle quruluslarindaki yanlisliqlari ve orfoqrafik sehvleri duzeltdikden sonra qaralama az sablonunu silmeyi unutmayin Turkcenin bilinen yazili ilk numuneleri VIII esrin evvellerine aid olan ve Orxon vadisinde olan buna gore de Orxon abideleri ve ya Orxon Abideleri olaraq adlandirilan kitabelerdir Bu kitabeler Turkcenin tarixi muddetdeki qrammatik qurulusu ve bu qurulusun deyismesiyle elaqedar melumatlar verdiyi kimi Turklerin dovlet anlayisi ile rehberliyi Turklerin medeni elementleri Turklerin qonsulari ile soydaslariyla olan elaqeleri ve ictimai heyatiyla ve s elaqedar ehemiyyetli melumatlardan ibaretdir 1 Orxon abidesi Orxon abideleri Orxon cayi sahilinde tapildigina gore bu cur adlandirilib ve qedim turk tayfalari terefinden duzeldilmisdir Orxon abideleri qedim turk dilini oyrenmek baximindan olduqca vacibdir Orxon abidelerine Ongin Gul Tigin Bilge xaqan Tonyukuk Kuli Cor Moyun Cor Ise Ashet Hoytu Temir ve Suci abideleri daxildir Bilge Xaqan abidesinde Azerbaycancaya tercume etdikde bele deyilir Turk Oguz Beyleri esidin Ustde goy cokmedikce altda yer denizi desmedikce elini merasimi kim poza biler dd Ey Turk Milleti Ozune don Seni yukseltmis Bilge Xaqanina azad ve musteqil olkene qarsi sehv etdin pis veziyyete saldin dd Milletin adi yox olmasin deye Turk milleti ucun gece yatmadim gunduz oturmadim Qardasim Gul Tigin ve iki Sad ile olesiyle bitene calisdim Edgu bilge kisi edgu alp kisi yoritmaz ermis Iyi bilgili insani iyi cesur insani yurutmezmis iraḳ erser yablaḳ aġi birur yaġuḳ erser edgu aġi birur tip anca bosġurur ermis uzak ise kotu mal verir diyip oyle ogretiyormus dd Mundericat 1 Orxon Abideleri nde Minicilik 2 Hemcinin bax 3 Istinadlar 4 Xarici kecidlerOrxon Abideleri nde Minicilik RedakteMogollar ve Turkler Hunlar zamanindan beri gercek menada minicilikde usta xalqlar olaraq un etmisler Ehemiyyetli dil senedi olaraq qebul edilen Orxon abideleri nde eger piyada olaraq gidilmeden mecburiyyetinde olunsaydi o zaman biz bunu boyuk bir yoxsullugun isaresi olaraq qebul edecekdim etu yadi g tu yayig qar yayaw koyb cazig cuv Sura yak satisin piyada mo yada gu kalm yadu kasib yoxsul Ramstedt KW 213b Orxon abideleri nde bele izah ediler 2 Hemcinin bax RedakteOrxon elifbasi Orxon abideleri metni unicode Istinadlar RedakteBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Erdem KONUR ORHUN YAZITLARINDA SOSYAL VE SIYASI MESAJLAR Edebiyat ve Sanat Akademisi Pentti AALTO ORHON YAZITLARI NDAKI AT ISIMLERI UZERINE olu kecid Turkoloji Makaleleri Arxivlesdirilib 2016 03 31 at the Wayback MachineXarici kecidler RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Orxon abideleri amp oldid 5992798, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.