Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Ofris (lat. Ophrys) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin səhləbkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
| Ofris | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Yarımtriba: Cins: Ofris | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Ofris cinsinin 50-dən çox növü var və bunların bir çoxu Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində, ümumiyyətlə Qafqaz və Zaqafqaziya ərazisində mövcuddur. Digərləri isə Türkiyə, Yunanıstan, Krım və başqa yerlərdə bitir. Bu bitkinin Azərbaycanda bitən bütün növləri Xarıbülbül adı ilə tanınır və latınca "ophrys caucasica" və ya "ophrys" mammosa adlanır.
Ophrys — yunan mənşəli sözdür, mənası "qaş" deməkdir. Alimlər bu adı bitkiyə verməklə məcazi mənada bu gülün digərlərinə üstdən aşağı "baxmağını" eyham ediblər. Səhləb fəsiləsinin bir çox nümayəndələri kimi ofrislər də kök toxumasında müştərək surətdə yaşayan və bitkiyə lüzum olan simbiotik göbələklərdən asılıdır. Məhz bu səbəbdən bu bitkiləri başqa yerdə əkmək olmur – onlar məhv olur. Ofrislərin tozlanması zarqanadlı cücülərin (eşşəkarısı və başqaları) köməyi ilə baş verir və onların çiçəkləri həmin cücülərin formasını və görünüşünü təkrarlayaraq, onları özünə cəlb edir. Ofrislərin çiçəkləri şirə ixrac eləmir, ətri isə demək olar ki, yoxdur, lakin bəzi növlərinin çiçəkləri müəyyən növ cücülərin dişi fərdlərinə xas olan və erkək fərdlərini cəlb edən feromonun iyinə oxşar ətir qoxuya bilər. Təbii ki, cücüləri ofrislərin xüsusi görünüşü ilə bərabər bu qoxu da cəlb edir. Bu görünüşə və bəzən də qoxuya, maraq göstərən həşərat, bir güldən digərinə uçur və beləliklə, tozlanma prosesi baş verir. Göbələklərdən və müəyyən növ cücülərdən asılı olması ofrisləri ətraf mühitin dəyişilməsinə çox həssas edir. Buna görə də bu bitkilər nadir bitkilər hesab olunurlar. Onlar dövlət tərəfindən qorunurlar. Ophrys caucasica və ofrislərin bir çox başqa növləri isə hətta Qırmızı kitabda qeydə alınıblar.
Şəkillər
-
![image]()
Ophrys mammosa -
![image]()
Ophrys mammosa -
![image]()
Ophrys araneola -
![image]()
Ophrys sulcata
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ofris lat Ophrys bitkiler aleminin qulancarcicekliler destesinin sehlebkimiler fesilesine aid bitki cinsi OfrisElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad BirlepelilerDeste QulancarciceklilerFesile SehlebkimilerYarimfesile Triba Yarimtriba Cins OfrisBeynelxalq elmi adiOphrys L 1753Sekil axtarisiITIS 894599NCBI 59329EOL 29176 Ofris cinsinin 50 den cox novu var ve bunlarin bir coxu Azerbaycanin muxtelif bolgelerinde umumiyyetle Qafqaz ve Zaqafqaziya erazisinde movcuddur Digerleri ise Turkiye Yunanistan Krim ve basqa yerlerde bitir Bu bitkinin Azerbaycanda biten butun novleri Xaribulbul adi ile taninir ve latinca ophrys caucasica ve ya ophrys mammosa adlanir Ophrys yunan menseli sozdur menasi qas demekdir Alimler bu adi bitkiye vermekle mecazi menada bu gulun digerlerine ustden asagi baxmagini eyham edibler Sehleb fesilesinin bir cox numayendeleri kimi ofrisler de kok toxumasinda musterek suretde yasayan ve bitkiye luzum olan simbiotik gobeleklerden asilidir Mehz bu sebebden bu bitkileri basqa yerde ekmek olmur onlar mehv olur Ofrislerin tozlanmasi zarqanadli cuculerin essekarisi ve basqalari komeyi ile bas verir ve onlarin cicekleri hemin cuculerin formasini ve gorunusunu tekrarlayaraq onlari ozune celb edir Ofrislerin cicekleri sire ixrac elemir etri ise demek olar ki yoxdur lakin bezi novlerinin cicekleri mueyyen nov cuculerin disi ferdlerine xas olan ve erkek ferdlerini celb eden feromonun iyine oxsar etir qoxuya biler Tebii ki cuculeri ofrislerin xususi gorunusu ile beraber bu qoxu da celb edir Bu gorunuse ve bezen de qoxuya maraq gosteren heserat bir gulden digerine ucur ve belelikle tozlanma prosesi bas verir Gobeleklerden ve mueyyen nov cuculerden asili olmasi ofrisleri etraf muhitin deyisilmesine cox hessas edir Buna gore de bu bitkiler nadir bitkiler hesab olunurlar Onlar dovlet terefinden qorunurlar Ophrys caucasica ve ofrislerin bir cox basqa novleri ise hetta Qirmizi kitabda qeyde aliniblar SekillerOphrys mammosa Ophrys mammosa Ophrys araneola Ophrys sulcataIstinadlarLinney K Genera plantarum eorumque characteres naturales secundum numerum figuram situm amp proportionem omnium fructificationis partium 5 Stokholm 1754 S 406 doi 10 5962 BHL TITLE 746 Linnaei C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 2 S 945 Hemcinin bax