Norveç dilinin və eləcə də İsveç dili və Dan dilinin ən qədim variantı Qədim skandinav dili hesab olunur. Bu dönəmdə runik əlifba ilə yazılan dil, 1030-cu ildə xristianlığın yayılması ilə birlikdə Latın əlifbası ilə əvəz olunmuşdur. Norveç dili ətraf dillərdən bu dönəmdə ayrılmağa başlamışdır. Zamanla Skandinav dili Şərq Skandinav dilinə və Qərb Skandinav dilinə ayrılmağa başlamışdır. Norveçdə, İslandiyada, Farer adalarında, Qrenlandiyada Qərb Skandinavcası istifadə olunurdu. Bu dil özlüyündə də XIV əsrdə ayrılmağa başlamış və bu ayrımın nəticəsində müasir İsland dili və Farer dili yaranmışdır. 1350-1525-ci illər arası istifadə olunan dil Orta Norveç dili olaraq bilinir.
Dan dilinin təsiri
1397-ci ildən Kalmar Birliyinə tabe olan NorveçdəDan dilinin təsiri artmağa başlayır və idarəetmə dili olur. Bu təsir Danimarka-Norveç krallığı dövründə daha da artır. Daha sonra İsveç-Norveç krallığının tərkibinə girən ölkədə İsveç dilinin təsiri ilə Norveç dili qərbdəki qohumlarından tam fərqli inkişafı bitirir.
Dövlət dili olma yolunda mübarizə
Norveç dilinin qonşu dillər təsirindən çıxması üçün ilk işə başlayan şəxslərdən biri də İvar Aasendir. 22 yaşında ölkənin fərqli yerlərini gəzərək dialektlər və ləhcələri öyrənməyə başlamışdır. İsland dilinin inkişaf yolunu özünə nümunə kimi götürürdü. 1848-1873 illəri arasında bu işlərini çap etdirdi və buna Landsmol dedi. Norveç dilinin Dan dilindən fərqli olmadığını deyənlər isə bu iki dilə ortaq olaraq Riksmol deməyə başladılar. 1929-cu ildə Riksmol Bukmol kimi, Landsmol isə Nyunorsk kimi tanınmağa başladı. Bukmol sözünün Dano-Norveç dili kimi dəyişdirilmə təklifi bir səslə uduzdu. 1938-ci ildə hər iki dilin birləşdirilməsi üçün cəhdlər edildi və əhalinin 79% hissəsi tərəfindən dəstəkləndi. Nyunorsk tərəfdarlarının bir hissəsi Hoqnorsk dilini dəstəkləməyə başladılar. Bu cəhdlər 2002-ci ildə bitdi.
1892-ci ildən hər iki dil bərabərhüquqlu olmuşdur. Əsas əlaməti tonal dil olmasıdır. Bukmolda (Dan və İsveç dillərində olduğu kimi) kişi və qadın cinsləri birləşib, Landsmol isə qadın cinsini saxlayıb.
C, q, w, x və z hərfləri təkcə alınma sözlərdə istifadə olunur və bu sözlər də Norveç dilinin orfoqrafik qaydalarına görə dəyişir. Məsələn, zebra sözü sebra şəklində yazılır.
Bəzi hərflərdə diakritik işarələr görmək mümkündür: é, è, ê, ó, ò və ô. Nyunorskda ì,ù və ỳ işarələrini də tez-tez görmək mümkündür. Bu işarələr çox vaxt dildəki omonimləri fərqləndirmək üçün göstərilir. Məsələn: for (üçün), fór (getdi), fòr (qırışıq) və fôr (yem).
Bukmol və Nyunorsk
Bir çox ölkələrdə olduğu kimi, Norveçdə də Norveç Dili Komissiyası - Sprokrodet fəaliyyət göstərir. Mədəniyyət nazirliyi nəzdində fəaliyyət
Norveç dilinin versiyalarının yayılma arealı. Qırmızı - Bukmol Mavi - Nyunorsk Boz - Hər ikisi
göstərən qurum, dilin normalarını təyin edən rəsmi qurumdur. Bukmol və Nyunorskun bir neçə forması var və bu formaların hərəsi bir-birinə yaxındır. Vikipediya hər iki dildə fəaliyyət göstərir.
Riksmol
Nyunorsk və Bukmolun birləşdirilməsinə qarşı olanların dəstəklədiyi dil Riksmoldur. 2005-ci ildəki reformlardan sonra Riksmol və Bukmolun fərqi Amerikan ingiliscəsi və Britaniya ingiliscəsinin fərqi qədərdir. Norveç Akademiyası tərəfindən tənzimlənir.
Hoqnorsk
1917-ci il öncəsi İvar Aasen qanunlarına uyğun olaraq danışılan dildir. Bu dilin dəstəkçiləri azdır.
Hazırda
Ölkə məktəblərində şagirdlər 8-ci sinifdən hər iki dili öyrənirlər. Bukmol bir çox media qurumu və dövlət qurumu tərəfindən rəsmən istifadə olunan versiyadır.
Müqayisə
Norveç dilinin və versiyalarının digər German dilləri ilə müqayisəsi
Wat is sy naam? (Hoe heet hy? - more archaic and formal)
Dit is 'n perd
Die reënboog het baie kleure
Qərbi Friz dili
Ik kom út Noarwegen
Hoe hjit er?
Dit is in hynder
De reinbôge hat in protte kleuren
Fonologiya
Morfologiya
İsim
Bir çox Hind-Avropa dillərində olduğu kimi Norveç dilində də isimlər cinslərə görə fərqli şəkilçilər alır. Norveç dilində üç cins var: qadın, kişi və neytral. Bergen dialektində isə qadın və kişi ayrımı olmayıb ortaq və neytral cins var.
isim halları Bukmolcabåt (qayıq)
Tək
Cəm
Qeyri-müəyyən
Müəyyən
Qeyri-müəyyən
Müəyyən
en båt
båten
båter
båtene
Sayıla bilən isimlərin cəm halı cinsə görə dəyişir. Nyunorskda bəzi variantlar fərqlənə bilir. (Q-m:qeyri müəyyən, m:müəyyən)
Bukmol
k.
en gutt (oğlan) q-m
gutten (oğlan) m
gutter (oğlanlar) q-m
guttene (oğlanlar) m
q.
ei/en dør (qapı) q-m
døra/døren (qapı) m
dører (qapılar) q-m
dørene (qapılar) m
n.
et hus (bina) q-m
huset (bina) m
hus (binalar) q-m
husene/husa (binalar) m
2005-ci ildən qadın cinsindəki bütün sözləri kişi cinsində də yazmaq olar.
Nyunorsk
k.
ein gut (oğlan) q-m
guten (oğlan) m
gutar (oğlanlar) q-m
gutane (oğlanlar) m
q.
ei sol (günəş) q-m
sola (günəş) m
soler (günəşlər) q-m
solene (günəşlər) m
ei kyrkje/kyrkja (kilsə) q-m
kyrkja (kilsə) m
kyrkjer (kilsələr) q-m
kyrkjene (kilsələr) m
n.
eit hus (bina) q-m
huset (bina) m
hus (binalar) q-m
husa (binalar) m
eit hjarta/hjarte (ürək) q-m
hjarta/hjartet (ürək) m
hjarto/hjarte (ürəklər) q-m
hjarto/hjarta (ürəklər) m
Sifətlər
Əvəzliklər
Fellər
Leksika
İstinadlar
Arne Torp, Lars S. Vikør (1993), Hovuddrag i norsk språkhistorie (3.utgåve), Gyldendal Norsk Forlag AS 2003
Gilman, Daniel Coit; Peck, Harry Thurston; Colby, Frank Moore, eds. (1905). "Aasen, Ivar Andreas". New International EncyclopediaI. New York, NY: Dodd, Mead, and Company.
Dil ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Mart 14, 2022
norveç, dili, məqalənin, bəzi, məlumatlarının, mənbəsi, göstərilməmişdir, daha, ətraflı, məlumat, üçün, məqalənin, müzakirə, səhifəsinə, baxa, məqaləyə, uyğun, formada, mənbələr, əlavə, edib, vikipediyanı, zənginləşdirə, bilərsiniz, mart, 2022, norv, norsk, əs. Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz mart 2022 Norvec dili norv norsk Esasen Norvecde danisilan Skandinav dillerinden biri Norvec diliOrijinal adi norskOlke NorvecResmi status Norvec iki resmi dil bukmol ve nyunorsk Tenzimleyen teskilat Norvec Dil Surasi bukmol ve nyunorsk Norvec Akademiyasi riksmol Danisanlarin umumi sayi 4 6 milyonTesnifatiHind Avropa dilleri German dilleriSkandinav dilleriQite yarimqrupu dd dd Yazi latin elifbasiDil kodlariQOST 7 75 97 nor 506 norveccenno 513 nyunorskISO 639 1 no norveccenb bukmolnn nyunorskISO 639 2 nor norveccenob bukmolnno nyunorskISO 639 3 nor norveccenob bukmolnno nyunorskEthnologue norABS ASCL 1503IETF noGlottolog norw1258 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Tarixi 1 1 Dan dilinin tesiri 1 2 Dovlet dili olma yolunda mubarize 2 Yazili dil 2 1 Elifba 2 2 Bukmol ve Nyunorsk 2 3 Riksmol 2 4 Hoqnorsk 2 5 Hazirda 3 Muqayise 4 Fonologiya 5 Morfologiya 5 1 Isim 5 2 Sifetler 5 3 Evezlikler 5 4 Feller 6 Leksika 7 IstinadlarTarixi RedakteNorvec dilinin ve elece de Isvec dili ve Dan dilinin en qedim varianti Qedim skandinav dili hesab olunur Bu donemde runik elifba ile yazilan dil 1030 cu ilde xristianligin yayilmasi ile birlikde Latin elifbasi ile evez olunmusdur Norvec dili etraf dillerden bu donemde ayrilmaga baslamisdir Zamanla Skandinav dili Serq Skandinav diline ve Qerb Skandinav diline ayrilmaga baslamisdir Norvecde Islandiyada Farer adalarinda Qrenlandiyada Qerb Skandinavcasi istifade olunurdu Bu dil ozluyunde de XIV esrde ayrilmaga baslamis ve bu ayrimin neticesinde muasir Island dili ve Farer dili yaranmisdir 1350 1525 ci iller arasi istifade olunan dil Orta Norvec dili olaraq bilinir 1 Dan dilinin tesiri Redakte 1397 ci ilden Kalmar Birliyine tabe olan Norvecde Dan dilinin tesiri artmaga baslayir ve idareetme dili olur Bu tesir Danimarka Norvec kralligi dovrunde daha da artir Daha sonra Isvec Norvec kralliginin terkibine giren olkede Isvec dilinin tesiri ile Norvec dili qerbdeki qohumlarindan tam ferqli inkisafi bitirir Dovlet dili olma yolunda mubarize Redakte Norvec dilinin qonsu diller tesirinden cixmasi ucun ilk ise baslayan sexslerden biri de Ivar Aasendir 22 yasinda olkenin ferqli yerlerini gezerek dialektler ve lehceleri oyrenmeye baslamisdir Island dilinin inkisaf yolunu ozune numune kimi gotururdu 2 1848 1873 illeri arasinda bu islerini cap etdirdi ve buna Landsmol dedi Norvec dilinin Dan dilinden ferqli olmadigini deyenler ise bu iki dile ortaq olaraq Riksmol demeye basladilar 1929 cu ilde Riksmol Bukmol kimi Landsmol ise Nyunorsk kimi taninmaga basladi Bukmol sozunun Dano Norvec dili kimi deyisdirilme teklifi bir sesle uduzdu 1938 ci ilde her iki dilin birlesdirilmesi ucun cehdler edildi ve ehalinin 79 hissesi terefinden desteklendi Nyunorsk terefdarlarinin bir hissesi Hoqnorsk dilini desteklemeye basladilar Bu cehdler 2002 ci ilde bitdi 1892 ci ilden her iki dil beraberhuquqlu olmusdur Esas elameti tonal dil olmasidir Bukmolda Dan ve Isvec dillerinde oldugu kimi kisi ve qadin cinsleri birlesib Landsmol ise qadin cinsini saxlayib Yazili dil RedakteElifba Redakte Norvec elifbasinda 29 herf var A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z AE O Aa b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z ae o aC q w xve zherfleri tekce alinma sozlerde istifade olunur ve bu sozler de Norvec dilinin orfoqrafik qaydalarina gore deyisir Meselen zebra sozu sebra seklinde yazilir Bezi herflerde diakritik isareler gormek mumkundur e e e o o ve o Nyunorskda i u ve ỳisarelerini de tez tez gormek mumkundur Bu isareler cox vaxt dildeki omonimleri ferqlendirmek ucun gosterilir Meselen for ucun for getdi for qirisiq ve for yem Bukmol ve Nyunorsk Redakte Bir cox olkelerde oldugu kimi Norvecde de Norvec Dili Komissiyasi Sprokrodet fealiyyet gosterir Medeniyyet nazirliyi nezdinde fealiyyet Norvec dilinin versiyalarinin yayilma areali Qirmizi BukmolMavi NyunorskBoz Her ikisi gosteren qurum dilin normalarini teyin eden resmi qurumdur Bukmol ve Nyunorskun bir nece formasi var ve bu formalarin heresi bir birine yaxindir Vikipediya her iki dilde fealiyyet gosterir Riksmol Redakte Nyunorsk ve Bukmolun birlesdirilmesine qarsi olanlarin desteklediyi dil Riksmoldur 2005 ci ildeki reformlardan sonra Riksmol ve Bukmolun ferqi Amerikan ingiliscesi ve Britaniya ingiliscesinin ferqi qederdir Norvec Akademiyasi terefinden tenzimlenir Hoqnorsk Redakte 1917 ci il oncesi Ivar Aasen qanunlarina uygun olaraq danisilan dildir Bu dilin destekcileri azdir Hazirda Redakte Olke mekteblerinde sagirdler 8 ci sinifden her iki dili oyrenirler Bukmol bir cox media qurumu ve dovlet qurumu terefinden resmen istifade olunan versiyadir Muqayise RedakteNorvec dilinin ve versiyalarinin diger German dilleri ile muqayisesi Dil CumleMen Norvecden gelirem Onun adi nedir Bu atdir Bu goy qursaginin cox rengi varDan dili Jeg kommer fra Norge Hvad hedder han Dette er en hest Regnbuen har mange farverRiksmol Hva heter han Bukmol Regnbuen har mange fargerNyunorsk Eg kjem fra Noreg Kva heiter han Dette er ein hest Regnbogen har mange fargar leterRegnbogen er mangletaHoqnorsk Regnbogen hev mange leterRegnbogen er manglitaQedim skandinav dili Ek kem fra Noregi Hvat heitir hann THetta er hross THessi er hestr Regnboginn er marglitrIsland dili Eg kem fra Noregi Hvad heitir hann THetta er hross THessi er hestur Regnboginn er margliturFarer dili Eg eri ur Noregi Norra Hvussu eitur hann Hetta er eitt ross ein hestur AElabogin hevur nogvar litir AElabogin er marglitturIsvec dili Jag kommer fran Norge Vad heter han Detta ar en hast Regnbagen har manga fargerQedim Ingilis dili Ic cume fram Norwegan Hwat hatth he THis is hors Se regnboga haefd manige hiwAlman dili Ich komme aus Norwegen Wie heisst er Dieses Das ist ein Pferd Der Regenbogen hat viele FarbenHolland dili Ik kom uit Noorwegen Hoe heet hij Dit is een paard ros De regenboog heeft veel menige kleurenAfrikaans Ek kom van Noorwee af Wat is sy naam Hoe heet hy more archaic and formal Dit is n perd Die reenboog het baie kleureQerbi Friz dili Ik kom ut Noarwegen Hoe hjit er Dit is in hynder De reinboge hat in protte kleurenFonologiya RedakteMorfologiya RedakteIsim Redakte Bir cox Hind Avropa dillerinde oldugu kimi Norvec dilinde de isimler cinslere gore ferqli sekilciler alir Norvec dilinde uc cins var qadin kisi ve neytral Bergen dialektinde ise qadin ve kisi ayrimi olmayib ortaq ve neytral cins var isim hallariBukmolcabat qayiq Tek CemQeyri mueyyen Mueyyen Qeyri mueyyen Mueyyenen bat baten bater bateneSayila bilen isimlerin cem hali cinse gore deyisir Nyunorskda bezi variantlar ferqlene bilir Q m qeyri mueyyen m mueyyen Bukmol k en gutt oglan q m gutten oglan m gutter oglanlar q m guttene oglanlar mq ei en dor qapi q m dora doren qapi m dorer qapilar q m dorene qapilar mn et hus bina q m huset bina m hus binalar q m husene husa binalar m2005 ci ilden qadin cinsindeki butun sozleri kisi cinsinde de yazmaq olar Nyunorsk k ein gut oglan q m guten oglan m gutar oglanlar q m gutane oglanlar mq ei sol gunes q m sola gunes m soler gunesler q m solene gunesler mei kyrkje kyrkja kilse q m kyrkja kilse m kyrkjer kilseler q m kyrkjene kilseler mn eit hus bina q m huset bina m hus binalar q m husa binalar meit hjarta hjarte urek q m hjarta hjartet urek m hjarto hjarte urekler q m hjarto hjarta urekler mSifetler Redakte Evezlikler Redakte Feller RedakteLeksika RedakteIstinadlar Redakte Arne Torp Lars S Vikor 1993 Hovuddrag i norsk sprakhistorie 3 utgave Gyldendal Norsk Forlag AS 2003 Gilman Daniel Coit Peck Harry Thurston Colby Frank Moore eds 1905 Aasen Ivar Andreas New International Encyclopedia I New York NY Dodd Mead and Company Dil ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Norvec dili amp oldid 6242751, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
