Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Naftalan nefti — Naftalan nefti əsəb, ginekoloji, uroloji və dəri xəstəliklərinin, eləcə də qara ciyər xəstəliklərinin, oynaqların və dayaq-hərəkət aparatına aid oynaqdan kənar yumşaq toxumaların müalicəsi üçün müstəsna vasitələrdən biridir. Naftalan şəhərində yerləşən mənbələrdən çıxarılır.
| Naftalan nefti | |
|---|---|
 | |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
Haqqında
Naftalan müalicəvi neft yatağı Kiçik Qafqazın ətəklərində, Goranboy dəmir yolu stansiyasından, Gəncə şəhərindən cənub-şərqdə aralıda yerləşir. Dünyada müalicəvi xassəli yeganə neft yatağıdır və özü də çoxdan məlumdur. Dəri xəstəliklərinin müalicəsində istifadə məqsədilə Naftalanda qazılmış quyudan yağ hasil edilməsi barədə hələ Marko Polo söhbət açmışdır. XIX əsrin sonlarında alman mühəndisi A. İ. Yeger Naftalanda icarəyə götürdüyü torpaq sahəsində bir neçə quyu qazdırır və pullu naftalan müalicəxanasını inşa etdirir. Tarixdən məlumdur ki, 1904–1905-ci illər rus-yapon müharibəsi zamanı yapon əsgərlərinin təcili tibbi yardım dərman qutularından naftalan mazı doldurulmuş bankalar tapılmışdır, bu da onun yüksək müalicəvi xassəyə malik olmasından xəbər verir.
Müəyyən edilmişdir ki, naftalan nefti orqanizmə yaxşı təsir göstərərək onun ümumi reaktivliyini artırır. Neftdən istifadə etməklə müalicəvi proseduraların aparılması insan orqanizminə ağrıkəsici, əks-iltihab və desensibilizasiya təsiri göstərir, orqanizmdə trofika və maddələr mübadiləsini yaxşılaşdırır, əsəb tellərinin keçiriciliyini bərpa edir, hərəkət pozğunluqlarını azaldır, ağrı hissiyyatı sərhədini artırır və i.a.
Naftalan yatağı maykop çöküntülərinə aiddir. Burada 7 neftli horizont aşkar edilmişdir ki, onların da ancaq ikisində müalicəvi neftə təsadüf edilir. O, şirəyəbənzər konsistensiyalı qatı kütlə olub zeytunçalarlı qara-qonur rənglidir, özünəməxsus ətirli iyi var, tərkibində naften turşularının böyük miqdarı (0,8–3,0%) və naften karbohidrogenlərinin polisiklikliyinin yüksək olması ilə səciyyələnir. Neftin tərkibində destillə zamanı dəyişikliyə məruz qalan sterinlər mövcuddur. O, başqa naftenlərdən öz "alışqansızlığı" ilə seçilir.
Hazırda yataqda dünya əhəmiyyətli müalicəvi sağlamlıq kompleksi fəaliyyət göstərir; müalicə praktikasında aşağıda adları çəkilən naftalan neft preparatlarından istifadə olunur: 1) nativ naftalan (yəni bilavasitə qazıma quyularından alınan); 2) saflaşdırılmış naftalan (naftalanın qatılılığını artırmaq üçün müxtəlif qatılaşdırıcılar əlavə olunan susuzlaşdırılmış naftalan); 3) qatransızlaşdırılmış naftalan; 4) naften karbohidrogenləri; 5) tərkibində naftalan, parafin, mum, serezin, kamfora olan müalicəvi naftalan mastikası.
2024-cü ilin sentyabr ayında sağlamlıq turizminin inkişafında Naftalan neftinin rolunun artırılması ilə bağlı əlavə tədbirlər planı hazırlanıb.
Tarixi rəvayət
Qədim rəvayətə görə Medeya adlı cadugər qadın qədim yunan eposunun qəhrəmanı arqonaft Yasona qəribə bir məlhəm bağışlamışdır. Bu məlhəm onu oddan və yanğından qoruyur, bədəninə alov təhlükəsi olmamaq xassəsi bəxş etmişdir. Qədim dövrlərdə Asiyanın müxtəlif guşələrindən, eləcə də uzaq Hindistandan Azərbaycana üz tutan minlərlə adam müxtəlif xəstəliklərdən xilas olmaq üçün buradan naftalan nefti aparır, öz vətənlərində həmin neftin köməyi ilə müalicə olunurdu. Neft tuluqları yüklənmiş dəvə karvanları buradan Şərq ölkələrinə yollanırdı.
1887-ci ildə Yeqer familiyalı bir alman mühəndisi Almaniyada "Naftalan" məlhəmini istehsal etməyə başlamışdır. Bu məlhəm dünyanın bir sıra ölkələrinə ixrac edilirdi. Rus-Yapon müharibəsi dövründə yapon əsgərlərinin çantalarında içərisində naftalan məlhəmi olan kiçik qablar olurdu. Həmin qabların üzərində qısa, lakin çox ümidverici bir yazı vardı: "Kimdə bu məlhəm varsa, o heç bir yaradan qorxmasın".
Kimyəvi tərkibi
Müalicəvi Naftalan neftinin kimyəvi tərkibinin geniş tədqiqatı keçən əsrin 40-cı illərinin əvvıllərindən indiki Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunda akademik Y. Məmmədəliyevin rəhbərliyi ilə aparılır. Alınan nəticələr əsasında Y. Məmmədəliyev hipotez irəli sürüb və Naftalan neftinin təsir mexanizmi haqqında məqalə çap etdirib. Keçən əsrin 60-cı illərinin ikinci yarısından başlayaraq Naftalan neftinin tədqiqatı paralel olaraq Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunda və Aşqarlar Kimyası insdtitutunda aparılıb və elmi jurnallarda məqalələr çap olunub, konfranslarda məruzələr dinlənilib.tədqiqatlar göstərmişdi ki, naftalan neftinin kerosin fraksiyasında nə normal, nə də izoparafinlər yoxdur. Həmçinin müəyyən olunmuşdur ki, kerosin fraksiyasında aşağıdakı bisiklik aromatik fraksiyalar var:
- naftalin
- 2-metil naftalin
- 2-etil naftalin
- 1-etil naftalin
- 2,6-+2,7-dimetil
- 1,3-+1,6-dimetil
- 1,4-+1,5-+2,3-dimetil naftalin
- 1,2-dimetil naftalin
- 1,8-dimetil naftalin
- 1,7-dimetil naftalin
Müəyyən edilmişdir ki, tədqiq olunan fraksiyada 66,9% naften-parafin, 22,52% monosiklik, 8,95% bisiklik, 1,90% tresiklik aromatik karbohidrogenlər var.
Naftalan mazı
Naftalan mazı (yun. náphtha — neft), naftalan nefti ilə (70 %) parafin (18 %) və (12 %). Əsas təsiredici vasitə Naftalan neftidir. Dəriyə sürtülərkən məlhəm yumşaldıcı, dezinfeksiyaedici və ağrıkəsici təsir edir. Dəri, əzələ və xəstəliklərində istifadə edilir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Sağlamlıq turizminin inkişafında Naftalan neftinin rolunun artırılması ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı » Azərbaycan Prezidentinin Rəsmi internet səhifəsi". president.az (az.). İstifadə tarixi: 2024-09-28.
- Гулиева С. А., Уникальная лечебная нафталановая нефть. Баку, Азербайджанское Государственное Издателсво, 1981, с. 5.
- http://slovari.yandex.ru/~книги/БСЭ/Нафталанная%20мазь/[ölü keçid]
Mənbə
"Azərbaycan Respublikasının Geoloji İrsi" // Bakı, "Nafta-Press" nəşriyyatı, 2013 ''
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanila bilmesi ucun elave menbelere ehtiyac var Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek onu tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun meqalenin muzakire sehifesine diqqet yetire bilersiniz Naftalan nefti Naftalan nefti eseb ginekoloji uroloji ve deri xesteliklerinin elece de qara ciyer xesteliklerinin oynaqlarin ve dayaq hereket aparatina aid oynaqdan kenar yumsaq toxumalarin mualicesi ucun mustesna vasitelerden biridir Naftalan seherinde yerlesen menbelerden cixarilir Naftalan nefti Yerlesmesi Olke Azerbaycan Mundericat 1 Haqqinda 2 Tarixi revayet 3 Kimyevi terkibi 4 Naftalan mazi 5 Hemcinin bax 6 Istinadlar 7 MenbeHaqqindaredakteNaftalan mualicevi neft yatagi Kicik Qafqazin eteklerinde Goranboy demir yolu stansiyasindan Gence seherinden cenub serqde aralida yerlesir Dunyada mualicevi xasseli yegane neft yatagidir ve ozu de coxdan melumdur Deri xesteliklerinin mualicesinde istifade meqsedile Naftalanda qazilmis quyudan yag hasil edilmesi barede hele Marko Polo sohbet acmisdir XIX esrin sonlarinda alman muhendisi A I Yeger Naftalanda icareye goturduyu torpaq sahesinde bir nece quyu qazdirir ve pullu naftalan mualicexanasini insa etdirir Tarixden melumdur ki 1904 1905 ci iller rus yapon muharibesi zamani yapon esgerlerinin tecili tibbi yardim derman qutularindan naftalan mazi doldurulmus bankalar tapilmisdir bu da onun yuksek mualicevi xasseye malik olmasindan xeber verir Mueyyen edilmisdir ki naftalan nefti orqanizme yaxsi tesir gostererek onun umumi reaktivliyini artirir Neftden istifade etmekle mualicevi proseduralarin aparilmasi insan orqanizmine agrikesici eks iltihab ve desensibilizasiya tesiri gosterir orqanizmde trofika ve maddeler mubadilesini yaxsilasdirir eseb tellerinin keciriciliyini berpa edir hereket pozgunluqlarini azaldir agri hissiyyati serhedini artirir ve i a Naftalan yatagi maykop cokuntulerine aiddir Burada 7 neftli horizont askar edilmisdir ki onlarin da ancaq ikisinde mualicevi nefte tesaduf edilir O sireyebenzer konsistensiyali qati kutle olub zeytuncalarli qara qonur renglidir ozunemexsus etirli iyi var terkibinde naften tursularinin boyuk miqdari 0 8 3 0 ve naften karbohidrogenlerinin polisiklikliyinin yuksek olmasi ile seciyyelenir Neftin terkibinde destille zamani deyisikliye meruz qalan sterinler movcuddur O basqa naftenlerden oz alisqansizligi ile secilir Hazirda yataqda dunya ehemiyyetli mualicevi saglamliq kompleksi fealiyyet gosterir mualice praktikasinda asagida adlari cekilen naftalan neft preparatlarindan istifade olunur 1 nativ naftalan yeni bilavasite qazima quyularindan alinan 2 saflasdirilmis naftalan naftalanin qatililigini artirmaq ucun muxtelif qatilasdiricilar elave olunan susuzlasdirilmis naftalan 3 qatransizlasdirilmis naftalan 4 naften karbohidrogenleri 5 terkibinde naftalan parafin mum serezin kamfora olan mualicevi naftalan mastikasi 2024 cu ilin sentyabr ayinda saglamliq turizminin inkisafinda Naftalan neftinin rolunun artirilmasi ile bagli elave tedbirler plani hazirlanib 1 Tarixi revayetredakteQedim revayete gore Medeya adli caduger qadin qedim yunan eposunun qehremani arqonaft Yasona qeribe bir melhem bagislamisdir Bu melhem onu oddan ve yangindan qoruyur bedenine alov tehlukesi olmamaq xassesi bexs etmisdir Qedim dovrlerde Asiyanin muxtelif guselerinden elece de uzaq Hindistandan Azerbaycana uz tutan minlerle adam muxtelif xesteliklerden xilas olmaq ucun buradan naftalan nefti aparir oz vetenlerinde hemin neftin komeyi ile mualice olunurdu Neft tuluqlari yuklenmis deve karvanlari buradan Serq olkelerine yollanirdi 1887 ci ilde Yeqer familiyali bir alman muhendisi Almaniyada Naftalan melhemini istehsal etmeye baslamisdir Bu melhem dunyanin bir sira olkelerine ixrac edilirdi Rus Yapon muharibesi dovrunde yapon esgerlerinin cantalarinda icerisinde naftalan melhemi olan kicik qablar olurdu Hemin qablarin uzerinde qisa lakin cox umidverici bir yazi vardi Kimde bu melhem varsa o hec bir yaradan qorxmasin 2 Kimyevi terkibiredakteMualicevi Naftalan neftinin kimyevi terkibinin genis tedqiqati kecen esrin 40 ci illerinin evvillerinden indiki Neft Kimya Prosesleri Institutunda akademik Y Memmedeliyevin rehberliyi ile aparilir Alinan neticeler esasinda Y Memmedeliyev hipotez ireli surub ve Naftalan neftinin tesir mexanizmi haqqinda meqale cap etdirib Kecen esrin 60 ci illerinin ikinci yarisindan baslayaraq Naftalan neftinin tedqiqati paralel olaraq Neft Kimya Prosesleri Institutunda ve Asqarlar Kimyasi insdtitutunda aparilib ve elmi jurnallarda meqaleler cap olunub konfranslarda meruzeler dinlenilib tedqiqatlar gostermisdi ki naftalan neftinin kerosin fraksiyasinda ne normal ne de izoparafinler yoxdur Hemcinin mueyyen olunmusdur ki kerosin fraksiyasinda asagidaki bisiklik aromatik fraksiyalar var naftalin 2 metil naftalin 2 etil naftalin 1 etil naftalin 2 6 2 7 dimetil 1 3 1 6 dimetil 1 4 1 5 2 3 dimetil naftalin 1 2 dimetil naftalin 1 8 dimetil naftalin 1 7 dimetil naftalin Mueyyen edilmisdir ki tedqiq olunan fraksiyada 66 9 naften parafin 22 52 monosiklik 8 95 bisiklik 1 90 tresiklik aromatik karbohidrogenler var Naftalan maziredakteNaftalan mazi yun naphtha neft naftalan nefti ile 70 parafin 18 ve petrolatiumun 12 Esas tesiredici vasite Naftalan neftidir Deriye surtulerken melhem yumsaldici dezinfeksiyaedici ve agrikesici tesir edir Deri ezele ve eseb xesteliklerinde istifade edilir 3 Hemcinin baxredakteNaftalanIstinadlarredakte Saglamliq turizminin inkisafinda Naftalan neftinin rolunun artirilmasi ile bagli elave tedbirler haqqinda Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin Serencami Azerbaycan Prezidentinin Resmi internet sehifesi president az az Istifade tarixi 2024 09 28 Gulieva S A Unikalnaya lechebnaya naftalanovaya neft Baku Azerbajdzhanskoe Gosudarstvennoe Izdatelsvo 1981 s 5 http slovari yandex ru knigi BSE Naftalannaya 20maz olu kecid Menberedakte Azerbaycan Respublikasinin Geoloji Irsi Baki Nafta Press nesriyyati 2013 Menbe https az wikipedia org w index php title Naftalan nefti amp oldid 8133048