Müxalifət — dövlət hakimiyyətinin həyata keçirdiyi siyasi kursa, qəbul edilən qərarlara və tətbiq olunan idarəetmə metodlarına qarşı sistemli şəkildə etiraz edən, alternativ proqram və təkliflər irəli sürən siyasi qüvvələrin, partiyaların, hərəkatların və ya ayrı-ayrı şəxslərin məcmusu olaraq müəyyən edilən ictimai-siyasi fenomen. Müxalifətin əksi . Bəzi ölkələrdə (Fransa, Portuqaliya, Böyük Britaniya) müxalifətin fəaliyyəti konstitusiya səviyyəsində tanınır.Avtoritarizmdə və diktaturada müxalifət repressiyalara məruz qala bilər. Bir neçə ölkələrdə hakimiyyət tərəfindən idarə olunan simvolik müxalifət (cib müxalifəti) mövcuddur.
Tarixi
| ]Müxalifətin prototipləri Roma Respublikasında meydana çıxdı, lakin onun aydın forması inkişafı və siyasi partiyaların yaranması ilə əlaqələndirilir. Müxalifətin yaranmasının mənşəyi cəmiyyətin sosial strukturunun diferensiallaşmasından qaynaqlanır ki, bu da öz subyektlərinin alternativ fikirlərinin, mövqelərinin və maraqlarının mövcudluğunu nəzərdə tutur. 1776-cı ildə qəbul edilmiş ABŞ İstiqlal Bəyannaməsində insanın təbii və ayrılmaz hüquqları arasında hökümət zülmünə müqavimət göstərmə hüququ da var. ABŞ qanunvericiliyində əsas vurğu hakimiyyətin çoxluq və azlıq (müxalifət) arasında bölüşdürülməsinə yönəldilir.
Müasirlik
| ]Almaniya qanunvericiliyində müxalifətin hökumətin proqram və hərəkətlərini tənqid etmək, siyasi alternativlər yaratmaq hüququ var. İtaliyada palata rəhbərlərinin müxalifət deputatları arasından seçilməsi praktikası inkişaf edib. Portuqaliya konstitusiyası müxalifətin ictimai işlərin vəziyyəti haqqında sistemli şəkildə məlumat almaq hüququnu təsbit edir. Müxalifətin fraksiya ölçüsünə uyğun olaraq parlament komitələrində təmsil olunmaq, gündəliyi formalaşdırarkən və müəyyən məsələlərin baxılmağa təqdim edilməsi zamanı onun rəyinin nəzərə alınması təmin edir.
Rusiyada 2007-ci il parlament seçkilərindən sonra dominant partiyalı rəqabətsiz siyasi sistem yarandı. Yuxarıdan aşağıya qurulan, birinci şəxslər səlahiyyətinə arxalanan "Vahid Rusiya" partiyası ali rəhbərliyin iradəsinin passiv icraçısına çevrildi. Eyni zamanda hökumət və onun rəhbəri qərarların işlənib hazırlanması və qəbulunun əsas mərkəzinə çevrildilər.
Azərbaycanda ən tanınmış müxalif partiyalar AXCP və Müsavatdır. 2013-cü ildə Azərbaycan müxalifəti Demokratik Qüvvələrin Milli Şurası şəklində birləşib.
İstinadlar
| ]- Короткевич Р.В. "Политическая оппозиция" (rus). Cyberleninka. 5 iyul 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 iyul 2025.
Xarici keçidlər
| ]- Azərbaycanda müxalifət (BBC)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Muxalifet dovlet hakimiyyetinin heyata kecirdiyi siyasi kursa qebul edilen qerarlara ve tetbiq olunan idareetme metodlarina qarsi sistemli sekilde etiraz eden alternativ proqram ve teklifler ireli suren siyasi quvvelerin partiyalarin herekatlarin ve ya ayri ayri sexslerin mecmusu olaraq mueyyen edilen ictimai siyasi fenomen Muxalifetin eksi Bezi olkelerde Fransa Portuqaliya Boyuk Britaniya muxalifetin fealiyyeti konstitusiya seviyyesinde taninir Avtoritarizmde ve diktaturada muxalifet repressiyalara meruz qala biler Bir nece olkelerde hakimiyyet terefinden idare olunan simvolik muxalifet cib muxalifeti movcuddur Tarixi span Muxalifetin prototipleri Roma Respublikasinda meydana cixdi lakin onun aydin formasi inkisafi ve siyasi partiyalarin yaranmasi ile elaqelendirilir Muxalifetin yaranmasinin menseyi cemiyyetin sosial strukturunun diferensiallasmasindan qaynaqlanir ki bu da oz subyektlerinin alternativ fikirlerinin movqelerinin ve maraqlarinin movcudlugunu nezerde tutur 1776 ci ilde qebul edilmis ABS Istiqlal Beyannamesinde insanin tebii ve ayrilmaz huquqlari arasinda hokumet zulmune muqavimet gosterme huququ da var ABS qanunvericiliyinde esas vurgu hakimiyyetin coxluq ve azliq muxalifet arasinda bolusdurulmesine yoneldilir Muasirlik span Almaniya qanunvericiliyinde muxalifetin hokumetin proqram ve hereketlerini tenqid etmek siyasi alternativler yaratmaq huququ var Italiyada palata rehberlerinin muxalifet deputatlari arasindan secilmesi praktikasi inkisaf edib Portuqaliya konstitusiyasi muxalifetin ictimai islerin veziyyeti haqqinda sistemli sekilde melumat almaq huququnu tesbit edir Muxalifetin fraksiya olcusune uygun olaraq parlament komitelerinde temsil olunmaq gundeliyi formalasdirarken ve mueyyen meselelerin baxilmaga teqdim edilmesi zamani onun reyinin nezere alinmasi temin edir Rusiyada 2007 ci il parlament seckilerinden sonra dominant partiyali reqabetsiz siyasi sistem yarandi Yuxaridan asagiya qurulan birinci sexsler selahiyyetine arxalanan Vahid Rusiya partiyasi ali rehberliyin iradesinin passiv icracisina cevrildi Eyni zamanda hokumet ve onun rehberi qerarlarin islenib hazirlanmasi ve qebulunun esas merkezine cevrildiler Azerbaycanda en taninmis muxalif partiyalar AXCP ve Musavatdir 2013 cu ilde Azerbaycan muxalifeti Demokratik Quvvelerin Milli Surasi seklinde birlesib Istinadlar span Korotkevich R V Politicheskaya oppoziciya rus Cyberleninka 5 iyul 2025 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 iyul 2025 Xarici kecidler span Azerbaycanda muxalifet BBC Kateqoriya Siyasi muxalifet
