fbpx
Wikipedia

Mübahisəli şəhər (roman)

Avqust 12, 2021

"Mübahisəli şəhər" –Avropa müqavimət hərəkatı haqqında yazıçı Süleyman Vəliyevin romanıdır. Roman Kerçdə əsir düşən 416-cı Azərbaycan diviziyası əsgərlərinin Müqavimət Hərəkatında iştirakını təsvir edir.

Yazılma tarixi

"Mübahisəli şəhər" 1946–1947-ci illərdə, stalinizm vaxtlarda qələmə alınıb. Lakin 1948-ci ildə ölkədə başlanan düşmən axtarışları keçmiş hərbi əsirlərin işlərinə yenidən baxılma kampaniyası ilə nəticələnir və 1949-cu ilin yayında Süleyman Vəliyev Sibirin Lena çayı sahillərindəki qızıl mədənlərinin paytaxtı olan Bodaybo şəhərinə sürgün edilir. Beləliklə, romanın çapı dayandırılır. 1957-ci ildə, artıq Bakıya qayıdandan sonra, yazıçının "Mübahisəli şəhər" romanı yazıldıqdan 10 il sonra "Azərbaycan" jurnalında çap olundu. Lakin o zaman Yuqoslaviya-SSRİ əlaqələrində soyuqluq yarandığı üçün romanın kitab şəklində çapına icazə verilmədi. Nəticədə, 1962-ci ildə roman Moskvada rus dilində nəşr olundu. Yalnız bundan sonra bu əsər Bakıda da kitab şəklində Azərbaycan dilində çap edilir.

Süjeti

Romanın azərbaycanlı qəhrəmanı Aslan bombardman zamanı düşərgədən qaçır. Faşistlərdən uzaqlaşan kimi, o Triest yaxınlığındakı dağlarda məskən salmış partizanlara qoşulmaq qərarına gəlir. Şəhərdə slovenlər və italyanlardan ibarət olan güclü partizan hərəkatının mövcud olduğunu əsirlər də bilirdilər. Ümumiyyətlə, Triest tarixən mənsubiyyət cəhətdən mübahisəli olub: gah italyan, gah da sloven şəhəri sayılıb. Romanda isə bu mübahisə partizanlar və faşistlərin arasında gedir. Triest ətrafındakı bütün qəsəbə və kəndlərin əhalisi partizanları dəstəkləyir.

Romanda yazıçı partizan təşkilatlarının quruluşunu və iş prinsiplərini dəqiq və ətraflı təsvir etmişdir. Bu dəstələrdə adi hərbi intizamdan başqa, sərt daxili qaydalar var. Hər bir partizan, ilk növbədə, məxfi rejimdə mübarizə aparan yoldaşlarını qorumağa borcludur. Silah yoldaşları üçün risk yaradan addımlar partizanlar arasında çox sərt, adətən, ölümlə cəzalandırılır. Partizan dəstələrində təşkilatın məxfiliyini qorumaq hərbi intizamın əsas şərtidir. Göstərilən partizan hərəkatı çoxmillətlidir. Yazıçı italyan, qaraçı, slovak, yəhudi, Krım tatarı və başqa soylardan olan partizanları eyni rəğbətlə təsvir edir. Onları birləşdirən ümumi cəhət zülmə baş əymək istəməmələri, öz azadlıqlarını qorumaq əzmləridir. Onlar bütün vəzifələrdə mübarizəyə hazırdırlar.

Romanda yazıçı faşist düşərgələrini də təsvie etmişdir. Yazıçı qeyd edir ki, əsirlər özlərini müxtəlif cür aparırlar: bəziləri fiziki və mənəvi cəhətdən sınır, digərləri faşistlərlə əməkdaşlıq üçün süni əsaslar axtarırlar. Zəiflikdən və aclıqdan ölənlərin sayı da çoxdur. Eyni zamanda, romanın əsas motivlərdən biri qorxu və xəyanət məsələləridir. Əlinə silah alıb vətənin və torpağın müdafiəsinə duran hər bir əsgərin daxili həyatı üçün bu problem aktual olur. Əsgər öz borcunu doğru dərk etməli və qorxunu yaxın buraxmamalıdır. Yazıçı qorxunu partizan və əsgər üçün xəyanətlə eyniləşdirir. Romanda qadın surətləri də əks olunub. Qadın surətləri içərisində Zora və Anita xüsusilə yaxşı işlənmişdir. Onlar faşistlərin əlində olan ərazilərdə təbliğat, kəşfiyyat və digər tapşırıqları icra edirlər.

Personajları

Aslan – romanda Müqavimət Hərəkatında iştirak edən azərbaycanlı döyüşçülərin ən aparıcı nümayəndəsidir. Bu personajda avtobioqrafik məqamlar da var. Aslan gəncdir, hələ məktəbli olduğu vaxtlardan mübariz, hərbi igidlik göstərən, qorxu bilməyən ədəbi qəhrəmanlara rəğbətlə yanaşmışdır. Müharibə başlanan günün səhəri o, könüllü olaraq Hərbi Komissarlığa gəlir və cəbhəyə yola düşür. O, faşizmə qarşı mərdliklə vuruşmaq, cəbhədən bir qəhrəman kimi qayıtmaq fikrindədir. Lakin müharibənin amansız gerçəkliyi onun planlarını alt-üst edir. Aslan güclü əxlaqi şüuru olan bir insandır. O daim özünə kənardan qiymət verməyə çalışır: o daim qəhrəmanlıq göstərmək niyyətlərinə nə dərəcədə yaxın olduğunu götür-qoy edir və məyus olur. Kerç uğrunda döyüşlərdə faşist aviasiyasının hücumu onun xidmət etdiyi hissəni pərən-pərən salır. Aslan və əsgər dostları özlərinə gəlməmiş mühasirəyə düşür və əsir götürülürlər. Aslan əsirlər içində çoxlu tanışlar tapır: bunlar 416-cı Azərbaycan diviziyasının əsgərləridir. Amma Aslan bütün mənəvi və fiziki qüvvələri ilə əsirlik həqiqətinə müqavimət göstərir. Onun şüurunun dərinliklərində müharibə gerçəkliyinə qarşı dərin bir barışmazlıq vardır. Bu barışmazlıq ona yollar axtarmağa, vəziyyətdən çıxmaq üçün hər gün düşünüb planlar qurmağa qüvvət verir. Əsirlər düşərgədə gizli təşkilat düzəldirlər və dağlardakı partizanlarla əlaqə yaradırlar. Aslan onların arasındadır. Az danışmağa, konkret işlər görməyə üstünlük verir. Partizan hərəkatındakı və nizamnaməsindəki qəddarlıq daxilən ona yaddır. Lakin o, reallıqla həmişə hesablaşır. Triyestin azad edilməsi uğrunda sonuncu döyüşdə Aslan ağır yaralanır. Amma o, ağır yaralardan sağalır.

Zora Eqon – rəssam, atası partizan dəstəsinin komandiridir. Özü Triyestə yaşayır və partizanlara kömək edir.

Avqust Eqon – partizan dəstəsinin komandiri.

Digər personajlar: Sila, Anita, Rade, Mrva

İstinadlar

  1. ВЕЛИ́ЕВ, Сулейман Вели оглы

Mənbələr

  • S. Vəliyev. Mübahisəli şəhər. Bakı, 1974;
  • N. Əliyeva. Sovet dövrü Azərbaycan ədəbiyyatı (1941-1991). Bakı, 2013

Avqust 12, 2021
mübahisəli, şəhər, roman, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, məqalənin, sonunda, mənbə, siyahısı, ancaq, mətndaxili, mənbələr, heç, kifayət, qədər, istifadə, edilmədiyi, üçün. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var ancaq metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin Mubahiseli seher Avropa muqavimet herekati haqqinda yazici Suleyman Veliyevin romanidir Roman Kercde esir dusen 416 ci Azerbaycan diviziyasi esgerlerinin Muqavimet Herekatinda istirakini tesvir edir Mundericat 1 Yazilma tarixi 2 Sujeti 3 Personajlari 4 Istinadlar 5 MenbelerYazilma tarixi Redakte Mubahiseli seher 1946 1947 ci illerde stalinizm vaxtlarda qeleme alinib Lakin 1948 ci ilde olkede baslanan dusmen axtarislari kecmis herbi esirlerin islerine yeniden baxilma kampaniyasi ile neticelenir ve 1949 cu ilin yayinda Suleyman Veliyev Sibirin Lena cayi sahillerindeki qizil medenlerinin paytaxti olan Bodaybo seherine surgun edilir Belelikle romanin capi dayandirilir 1957 ci ilde artiq Bakiya qayidandan sonra yazicinin Mubahiseli seher romani yazildiqdan 10 il sonra Azerbaycan jurnalinda cap olundu Lakin o zaman Yuqoslaviya SSRI elaqelerinde soyuqluq yarandigi ucun romanin kitab seklinde capina icaze verilmedi Neticede 1962 ci ilde 1 roman Moskvada rus dilinde nesr olundu Yalniz bundan sonra bu eser Bakida da kitab seklinde Azerbaycan dilinde cap edilir Sujeti RedakteRomanin azerbaycanli qehremani Aslan bombardman zamani dusergeden qacir Fasistlerden uzaqlasan kimi o Triest yaxinligindaki daglarda mesken salmis partizanlara qosulmaq qerarina gelir Seherde slovenler ve italyanlardan ibaret olan guclu partizan herekatinin movcud oldugunu esirler de bilirdiler Umumiyyetle Triest tarixen mensubiyyet cehetden mubahiseli olub gah italyan gah da sloven seheri sayilib Romanda ise bu mubahise partizanlar ve fasistlerin arasinda gedir Triest etrafindaki butun qesebe ve kendlerin ehalisi partizanlari destekleyir Romanda yazici partizan teskilatlarinin qurulusunu ve is prinsiplerini deqiq ve etrafli tesvir etmisdir Bu destelerde adi herbi intizamdan basqa sert daxili qaydalar var Her bir partizan ilk novbede mexfi rejimde mubarize aparan yoldaslarini qorumaga borcludur Silah yoldaslari ucun risk yaradan addimlar partizanlar arasinda cox sert adeten olumle cezalandirilir Partizan destelerinde teskilatin mexfiliyini qorumaq herbi intizamin esas sertidir Gosterilen partizan herekati coxmilletlidir Yazici italyan qaraci slovak yehudi Krim tatari ve basqa soylardan olan partizanlari eyni regbetle tesvir edir Onlari birlesdiren umumi cehet zulme bas eymek istememeleri oz azadliqlarini qorumaq ezmleridir Onlar butun vezifelerde mubarizeye hazirdirlar Romanda yazici fasist dusergelerini de tesvie etmisdir Yazici qeyd edir ki esirler ozlerini muxtelif cur aparirlar bezileri fiziki ve menevi cehetden sinir digerleri fasistlerle emekdasliq ucun suni esaslar axtarirlar Zeiflikden ve acliqdan olenlerin sayi da coxdur Eyni zamanda romanin esas motivlerden biri qorxu ve xeyanet meseleleridir Eline silah alib vetenin ve torpagin mudafiesine duran her bir esgerin daxili heyati ucun bu problem aktual olur Esger oz borcunu dogru derk etmeli ve qorxunu yaxin buraxmamalidir Yazici qorxunu partizan ve esger ucun xeyanetle eynilesdirir Romanda qadin suretleri de eks olunub Qadin suretleri icerisinde Zora ve Anita xususile yaxsi islenmisdir Onlar fasistlerin elinde olan erazilerde tebligat kesfiyyat ve diger tapsiriqlari icra edirler Personajlari RedakteAslan romanda Muqavimet Herekatinda istirak eden azerbaycanli doyusculerin en aparici numayendesidir Bu personajda avtobioqrafik meqamlar da var Aslan gencdir hele mektebli oldugu vaxtlardan mubariz herbi igidlik gosteren qorxu bilmeyen edebi qehremanlara regbetle yanasmisdir Muharibe baslanan gunun seheri o konullu olaraq Herbi Komissarliga gelir ve cebheye yola dusur O fasizme qarsi merdlikle vurusmaq cebheden bir qehreman kimi qayitmaq fikrindedir Lakin muharibenin amansiz gercekliyi onun planlarini alt ust edir Aslan guclu exlaqi suuru olan bir insandir O daim ozune kenardan qiymet vermeye calisir o daim qehremanliq gostermek niyyetlerine ne derecede yaxin oldugunu gotur qoy edir ve meyus olur Kerc ugrunda doyuslerde fasist aviasiyasinin hucumu onun xidmet etdiyi hisseni peren peren salir Aslan ve esger dostlari ozlerine gelmemis muhasireye dusur ve esir goturulurler Aslan esirler icinde coxlu tanislar tapir bunlar 416 ci Azerbaycan diviziyasinin esgerleridir Amma Aslan butun menevi ve fiziki quvveleri ile esirlik heqiqetine muqavimet gosterir Onun suurunun derinliklerinde muharibe gercekliyine qarsi derin bir barismazliq vardir Bu barismazliq ona yollar axtarmaga veziyyetden cixmaq ucun her gun dusunub planlar qurmaga quvvet verir Esirler dusergede gizli teskilat duzeldirler ve daglardaki partizanlarla elaqe yaradirlar Aslan onlarin arasindadir Az danismaga konkret isler gormeye ustunluk verir Partizan herekatindaki ve nizamnamesindeki qeddarliq daxilen ona yaddir Lakin o realliqla hemise hesablasir Triyestin azad edilmesi ugrunda sonuncu doyusde Aslan agir yaralanir Amma o agir yaralardan sagalir Zora Eqon ressam atasi partizan destesinin komandiridir Ozu Triyeste yasayir ve partizanlara komek edir Avqust Eqon partizan destesinin komandiri Diger personajlar Sila Anita Rade MrvaIstinadlar RedakteBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir VELI EV Sulejman Veli oglyMenbeler RedakteS Veliyev Mubahiseli seher Baki 1974 N Eliyeva Sovet dovru Azerbaycan edebiyyati 1941 1991 Baki 2013Menbe https az wikipedia org w index php title Mubahiseli seher roman amp oldid 5015823, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.