Monqolustan Mərkəzi Asiyada yerləşən dövlətdir. Dövlətin sahəsi 1 564 116 km² təşkil edir. Bu isə Avropanın ən böyük dövləti olan Fransadan üç dəfə böyükdür. Sahəsinə görə dünya dövlətləri arasında 19-cu yerdə gedir. Şimaldan Rusiya, cənubdan isə Çinlə sərhədlənir. Sərhədlərinin ümumi uzunluğu 8 114 km təşkil edir. Çin Xalq Respublikası ilə 4 673 km, Rusiya Federasiyası ilə isə 3 441 km sərhədə malikdir.
Relyefi
Monqolustan ərazisinin böyük qismi Monqoludtan platosunda yerləşir. Burada hündürlül 900-1500 arasında dəyişir. Bura əsasən dağ silsilələri və massivlərdən ibarətdir. Ən hündür dağlar Monqol Altayı ərazisində yerləşir. Bu dağlar qərbdən cənub-qərb istiqamətində uzanır. Onun ümumu uzunluğu 900 km təşkil edir. Onun davamı isə dardıcıl dağ silsilələri əmələ hətirməyən Qobi Altayıdır. Bu iki dağ sistemləri Alaq-Nur çökəkliyini ayırır. Sibir sərhədinə qədər Şimal-qərbdə bir necə silsilə yerləşir. Onlar vahid massiv əmələ gətirmirlər:Xan Xuxey, Ulan Tayqa, Şərqi Sayan, şimal-şərqdə Xentey dağ massivi, Monqolustanın mərkəzində Xanqay. Ulanbatordan şərq və cənub istiqamətdə hündürlük daima azalmagğa doğru gedir. Burada Moqqolustan platosu hamar, düən forma alır. Cənubda isə təpəliklərlə əvəzlənir. Cənub, cənub-qərb və cənub-şərq hissədə isə Qobi səhrası yerləşir. Hansı ki, Çinin şimalında mərkəzi hissəyə qədər uzanır. Səhranın müəyyən hissəsi qumluq, qayalıq, daşlıq ərazilərdən ibarətdir. Monqollar hətta səhranı bəzi xüsusiyyətlərinə görə Qara, Sarı, Qırmızı Qobi olaraq adlandırırlar. Çox nadir hallarda suyun yer əıthinə çıxmasını müşahidə etmək olar. Ancaq yeraltı suları olduqca zəngindir. Ölkənin ən hündür nöqtəsi 4 374 metr yüksəkliyə malik Nayramadlin Orqil dağıdır. Ən alçaq nöqtəsi isə 518 metr olaraq Xuxnur gölünün sahilidir.
Hidroqrafiyası
Monqollustan çayları dağlarda meydana gəlir. Onların çoxu Sibir və Uzaq Şərqin iri çaylarının başlanğıcını təşkil edir. Onların bir qismi Şimal Buzlu okean və Sakit okean istiqamətində axırlar. Ölkənin ən iri çayları Selenqa çayı (Monqolustan daxilində 600 km), Kerulen (1100 km), Teayn-Qol (568 km), Onon çayı (300 km), Xalxin-Qol, Kobdo-Qol və digərləridir. Ən gursulu çayı Selenqadır. O öz başlanğıcını Xanqay massivinin dilsilələrinin birindən götürür. Onun Самая bir necə iri qolu vardır: Orxon çsyı, Xanuy-Qol, Çulutın-Qol, Delqer-Muren və s. Suyun axın sürəti 1,5–3 m/san təşkil edir. Onun il boyu suları soyuqdur. Sahilləri gil-qumdan ibarıt olduğundan hər zaman bulanıqdır. Suyu tünd-boz rəngə malikdir. İlik yarısı buz bağlayır. Buzun qalınlığı 1-1,5 metr arasında yerləşir. İki tip qidalanması vardır. Yazda qar suları, yayda isə yağış suları ilə qidalanır. Çayın minimal dərinliyo 2 metr təşkil edir. Selenqa Monqolustan ərazisini tərk etdikdən sonra Buryatiya ərazisindən axaraq Baykal gölünə tökülür.
Qərb və cənub-qərb istiqamətdən başlanğıcını götürən çaylar heç bir okeana çıxışı yoxdur. Onlar ısasən axarsız göllərə tökülürlər. Monqolustan ərazisində mindən artıq qurumsyan daimi göl vardır. Bir o qədərdə quruyan göl vardır. Göllərin çoxu daxili hövzəyə aiddir və axarı yoxdur. Göl ərazisində yerləşən ən böyük göllər Böyük Göllər novunda yerləşir. Ubsunur, Xarausnur, Xirqisnur ən iri gölləridir. Bu göllərin dərinliyi bir neçə metri keçmir. Ölkənin şərqin Buyrnur, Xuxnur kimi göllər vardlr. Nəhəng tektonik çökəklikdə Xubsuqul gölü yerləşir. Bu gölün dərinliyi 238 metr təşkil edir. Onu Baykal gölünə bənzədirlər səbəb onunda özünə məxsus flora və faunaya malik olmasıdır. Xanqay və Qobi Altayı arasında Göllər vadisi yerləşir.
İqlimi
Monqolustan kəskin kontinental iqlimə malikdir. Qışı soyuq, yayı isə quru və isti keçir. Əgər şimal-qərbdi il ərzində 250–510 mm yağıntı düşürsə, Ulanbatorda isə 230–250 mm, Qobidə isə 50-150 arası düşür.
. 2016-03-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-11-17.
September 18, 2021
monqolustan, coğrafiyası, monqolustan, mərkəzi, asiyada, yerləşən, dövlətdir, dövlətin, sahəsi, təşkil, edir, isə, avropanın, böyük, dövləti, olan, fransadan, üç, dəfə, böyükdür, sahəsinə, görə, dünya, dövlətləri, arasında, yerdə, gedir, şimaldan, rusiya, cənu. Monqolustan 1 2 3 Merkezi Asiyada yerlesen dovletdir Dovletin sahesi 1 564 116 km teskil edir Bu ise Avropanin en boyuk dovleti olan Fransadan uc defe boyukdur Sahesine gore dunya dovletleri arasinda 19 cu yerde gedir Simaldan Rusiya cenubdan ise Cinle serhedlenir Serhedlerinin umumi uzunlugu 8 114 km teskil edir Cin Xalq Respublikasi ile 4 673 km Rusiya Federasiyasi ile ise 3 441 km serhede malikdir Mundericat 1 Relyefi 2 Hidroqrafiyasi 3 Iqlimi 4 Menbe 5 IstinadlarRelyefi RedakteMonqolustan erazisinin boyuk qismi Monqoludtan platosunda yerlesir Burada hundurlul 900 1500 arasinda deyisir Bura esasen dag silsileleri ve massivlerden ibaretdir En hundur daglar Monqol Altayi erazisinde yerlesir Bu daglar qerbden cenub qerb istiqametinde uzanir Onun umumu uzunlugu 900 km teskil edir Onun davami ise dardicil dag silsileleri emele hetirmeyen Qobi Altayidir Bu iki dag sistemleri Alaq Nur cokekliyini ayirir Sibir serhedine qeder Simal qerbde bir nece silsile yerlesir Onlar vahid massiv emele getirmirler Xan Xuxey Ulan Tayqa Serqi Sayan simal serqde Xentey dag massivi Monqolustanin merkezinde Xanqay Ulanbatordan serq ve cenub istiqametde hundurluk daima azalmagga dogru gedir Burada Moqqolustan platosu hamar duen forma alir Cenubda ise tepeliklerle evezlenir Cenub cenub qerb ve cenub serq hissede ise Qobi sehrasi yerlesir Hansi ki Cinin simalinda merkezi hisseye qeder uzanir Sehranin mueyyen hissesi qumluq qayaliq dasliq erazilerden ibaretdir Monqollar hetta sehrani bezi xususiyyetlerine gore Qara Sari Qirmizi Qobi olaraq adlandirirlar Cox nadir hallarda suyun yer eithine cixmasini musahide etmek olar Ancaq yeralti sulari olduqca zengindir Olkenin en hundur noqtesi 4 374 metr yuksekliye malik Nayramadlin Orqil dagidir En alcaq noqtesi ise 518 metr olaraq Xuxnur golunun sahilidir Hidroqrafiyasi RedakteMonqollustan caylari daglarda meydana gelir Onlarin coxu Sibir ve Uzaq Serqin iri caylarinin baslangicini teskil edir Onlarin bir qismi Simal Buzlu okean ve Sakit okean istiqametinde axirlar Olkenin en iri caylari Selenqa cayi Monqolustan daxilinde 600 km Kerulen 1100 km Teayn Qol 568 km Onon cayi 300 km Xalxin Qol Kobdo Qol ve digerleridir En gursulu cayi Selenqadir O oz baslangicini Xanqay massivinin dilsilelerinin birinden goturur Onun Samaya bir nece iri qolu vardir Orxon csyi Xanuy Qol Culutin Qol Delqer Muren ve s Suyun axin sureti 1 5 3 m san teskil edir Onun il boyu sulari soyuqdur Sahilleri gil qumdan ibarit oldugundan her zaman bulaniqdir Suyu tund boz renge malikdir Ilik yarisi buz baglayir Buzun qalinligi 1 1 5 metr arasinda yerlesir Iki tip qidalanmasi vardir Yazda qar sulari yayda ise yagis sulari ile qidalanir Cayin minimal derinliyo 2 metr teskil edir Selenqa Monqolustan erazisini terk etdikden sonra Buryatiya erazisinden axaraq Baykal golune tokulur Qerb ve cenub qerb istiqametden baslangicini goturen caylar hec bir okeana cixisi yoxdur Onlar isasen axarsiz gollere tokulurler Monqolustan erazisinde minden artiq qurumsyan daimi gol vardir Bir o qederde quruyan gol vardir Gollerin coxu daxili hovzeye aiddir ve axari yoxdur Gol erazisinde yerlesen en boyuk goller Boyuk Goller novunda yerlesir Ubsunur Xarausnur Xirqisnur en iri golleridir Bu gollerin derinliyi bir nece metri kecmir Olkenin serqin Buyrnur Xuxnur kimi goller vardlr Neheng tektonik cokeklikde Xubsuqul golu yerlesir Bu golun derinliyi 238 metr teskil edir Onu Baykal golune benzedirler sebeb onunda ozune mexsus flora ve faunaya malik olmasidir Xanqay ve Qobi Altayi arasinda Goller vadisi yerlesir Iqlimi RedakteMonqolustan keskin kontinental iqlime malikdir Qisi soyuq yayi ise quru ve isti kecir Eger simal qerbdi il erzinde 250 510 mm yaginti dusurse Ulanbatorda ise 230 250 mm Qobide ise 50 150 arasi dusur Menbe RedakteMonqolustan cografiyasi Arxivlesdirilib 2008 10 13 at the Wayback MachineIstinadlar Redakte 1 http english peopledaily com cn 90001 90777 90851 6420239 html Arxivlenmis suret 2016 03 03 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 11 17 Menbe https az wikipedia org w index php title Monqolustan cografiyasi amp oldid 6117165, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
